RECORDWARM, KLETSNAT en SOMBER
Februari
2024 gaat de boeken in als een recordwarme sprokkelmaand. Het is in ruim 300 jaar
nog nooit zo warm geweest. Dit leverde rond 15 februari zelfs drie nieuwe
warmterecords op. Vrijwel elke dag viel er in deze maand wel neerslag wat
leidde tot een kletsnatte februari. Door alle neerslag kwam de zon er amper bij
en werd het zeer somber. Bijzonder was storm Louis die langs onze kust trok en
een volgende dagrecord opleverde van laagste luchtdruk ooit gemeten.
TEMPERATUUR
Met
in De Bilt een gemiddelde etmaaltemperatuur van 8,2°C tegen normaal 3,9°C was
het de zachtste februari sinds het begin van de metingen in 1901. Het vorige
record stamde uit 1990 en was ruim een halve graad lager: 7,6°C. Het gemiddelde
kwam deze maand zelfs hoger uit dan in maart, want die staat op gemiddeld 6,5°C.
Dit geeft aan hoe bijzonder warm deze februari was. Het warmst werd het in het
Zeeuwse Westdorpe waar de gemiddelde temperatuur over 24 uur uitkwam op 8,9°C.
Het noordoosten had met gemiddeld 7,2°C in Nieuw Beerta en Eelde de laagste
temperaturen. In Berkel-Enschot werd het sinds de oprichting in 1998 de warmste
februari ooit. Gemiddeld werd het 8,4°C (net als in Gilze-Rijen) en deze was
verdeeld over een gemiddelde dagtemperatuur van 11,1°C (normaal 8,0) en in de
nachten werd het gemiddeld 5,7°C tegen 1,5°C normaal.
Een
groot deel van de maand werd gedomineerd door een westelijke stroming die
zachte lucht bleef aanvoeren. Op 7 februari draaide de wind tijdelijk naar het
noordwesten en werd het iets kouder. In Eelde daalde het kwik in de nacht van 7
op 8 februari naar -4,1°C, de laagste temperatuur van deze maand. Aan de
grond vroor het daar zelfs matig: -7,2°C. En dan de middagtemperaturen die op
een graad of 3 uitkwamen met een gevoelstemperatuur van rond het vriespunt.
Kortom, het was waterkoud. Vanaf de 9e keerde het zachte weer terug, met maximumtemperaturen
rond de 10 graden of hoger en ook ’s nachts temperaturen ruim boven het
vriespunt. Het midden van de maand verliep dan ook het zachtst. Meteen had het
KNMI ook een nieuw record te pakken van warmste 2e decade (11-20 februari) ooit
waargenomen. De Bilt noteerde namelijk een gemiddelde etmaaltemperatuur van
9,5°C tegen normaal 3,7°C en dat is bijna 2 tot 3 keer zoveel! Het vorige
februarirecord was in 1998 toen De Bilt over diezelfde periode een gemiddelde
scoorde van 9,0°C. Op 15 februari leidde de
warmte tot twee nieuwe datum-warmterecords. We kregen namelijk als
eerste de warmste nacht van 15 februari ooit en dat vond plaats in vrijwel het
hele land. Westdorpe had daarbij de hoogste temperatuur, want kouder dan 12,0°C
werd het daar niet. Het vorige record werd in 1958 waargenomen toen Maastricht
10,7°C als hoogste minimumtemperatuur had. Maar in De Bilt zou het zelfs nog
gekker, want daar werd met 11,8°C een evenaring van niet alleen het dagrecord,
maar zelfs van de hele maand februari! Het werd dus de warmste sprokkelnacht
ooit waargenomen sinds 1901 samen met die van 20 februari 1990. Vervolgens kregen
we het tweede record van deze 15e februari. Overdag werd het daarna in De Bilt
15,5°C en dat betekende een nieuw dagrecord en tevens de eerste officiële lentedag
van het jaar. Vorige record stond op 15,1°C uit 1998. Woensdrecht tikte dit
jaar zelfs de 18,0°C aan, de hoogste temperatuur van deze maand. Ook de dagen
erna bleef het uitzonderlijk zacht voor de tijd van het jaar. Vanaf de 24e deed
de temperatuur een klein stapje terug, maar met maximumtemperaturen tussen de 6
en 10 graden was van kou nog steeds geen sprake. Op 27 februari kwam het in het
zuidoosten plaatselijk ’s nachts nog wel tot lichte vorst met in Volkel en Ell
een kwikstand van ieder -1,9°C. Een dag later was het opnieuw raak en breidde
zich meer naar het midden uit. Zo dook de temperatuur in Berkel-Enschot naar
-0,1°C, De Bilt -0,2°C en het koudst was het in het Limburgse Ell met -2,3°C. Aan
de grond was het nog een stuk kouder en dat leverde in Volkel zelfs matige
vorst op: -5,1°C. Gevolgd door Eindhoven met -4,7°C, Ell -3,5°C en Gilze-Rijen
had nog -2,5°C.
In
De Bilt kwamen in deze maand drie dagen met vorst voor en geen enkele ijsdag,
tegen respectievelijk twaalf vorstdagen en twee ijsdagen normaal. Op sommige
plaatsen in het westen van het land kwam het deze maand helemaal niet tot
vorst. Berkel-Enschot alleen op de 28e. Het aantal dagen met een
maximumtemperatuur van minstens 10 graden in De Bilt is zeventien en dat is een
nieuw record. Het vorige record was zestien dagen en werd gemeten in februari 1990
en 2019.
NEERSLAG
Februari
was zeer nat met gemiddeld over het land 106 mm neerslag tegen een langjarig
gemiddelde van 58 mm. De maand eindigt daarmee in de top vijf van natste
februarimaanden sinds het begin van de metingen in 1906. Recordhouder blijft
februari 2020 met landelijk gemiddeld 144 mm. Opvallend is dat in de top-5 er
vier jaren zijn uit deze eeuw. Naast 2020 zijn dat 2002, 2022 en nu dus 2024.
Uit de vorige eeuw staat alleen februari 1946 met 143 mm op plaats twee. Het is
tevens de vijfde natte maand op rij en op vrijwel alle dagen van de maand viel
er wel ergens neerslag. Op 6 en 7 februari zorgde een overtrekkend front voor
veel neerslag in met name het midden en zuiden van het land; in Noord-Brabant
viel lokaal 25 tot 30 millimeter. En dat was zoveel dat het bijna de natste 7e
februari ooit werd sinds 1901. In Maastricht viel 20,5 mm, gevolgd door
Berkel-Enschot met 19,6 mm, Endhoven had 17,8 mm en in Ell en Gilze-Rijen werd
16,8 mm afgetapt. Daarmee blijft het record van 7 februari 1984 in Maastricht
met 22,5 mm staan. Op 8 en 9 februari trok een neerslagzone vanuit het
zuidwesten over het land, waarbij in grote delen van het land viel 15 tot 25
millimeter en in het zuidwesten liep dit op tot 30 millimeter. In het
noordoosten botste deze tegen koude lucht aan wat plaatselijk voor een dun
sneeuwdek zorgde. Op 18 februari viel in het noorden 15 tot 25 millimeter en in
het uiterste noordwesten 30 tot 35. Tijdens storm Louis viel op de 22e langs de
kust 15 á 20 millimeter aan neerslag. Een tenslotte kregen Hitzum en Broek
op Langendijk op 24 februari ieder 22 mm in de regenmeter, gevolgd door Winkel
met 19 en Wijk aan Zee en Limmen met 18 mm.
Het
natst was het langs de westkust met in Overveen bij Zandvoort 168 mm, gevolgd door
Leiderdorp 161, Ammerstol 158, Castricum 157 en Hoorn en Valkenburg
(Zuid-Holland) met ieder 153 mm. Het natste KNMI-station moeten we zoeken bij
Arnhem waar Deelen 138 mm in de regenmeter kreeg. Het minst nat was het in het
noordoosten van het land en in het noorden van Limburg. Zo kreeg Eelde 79 mm,
Montfort 80, Rutten 81 Blerick 86 en het Groningse Hoogkerk met 89 mm. In
Brabant waren de natste plaatsen Prinsenbeek die 149 mm aftapte en Etten-Leur
met 132 mm. De minste neerslag viel in Overloon en Vierlingsbeek met
respectievelijk 98 en 100 mm. In De Bilt viel 123 mm neerslag tegen 63 mm
normaal. Berkel-Enschot kreeg 129 mm in de regenmeter. Daar viel op 24 dagen
regen of buien, waarvan op 21 dagen minstens één millimeter werd opgevangen en daarvan
weer op drie dagen minstens 10 millimeter. Dat waren 7, 8 en 26 februari met
respectievelijk 20, 17 en 17 mm.
WIND
In
de avond van 6 februari waaide het behoorlijk hard en leverde windstoten op van
90 km/u op de Houtribdijk tot 94 km/u in Wilhelminadorp. Op 22 februari kregen
we te maken met storm Louis die langs de kust naar het noorden trok. Aan het
begin van de avond tikte Vlissingen al windkracht 9 aan met windstoten tot 92
km/uur. Tilburg en Eindhoven kregen windkracht 7 met stoten tot maximaal 67 en
78 km/uur. En dit was nog maar het begin, want het werd de komende uren alleen
maar heftiger. Van een storm is het echter niet gekomen. Volkel kreeg nog
kracht 8 en de windstoten liepen op tot 85 km/u in Gilze-Rijen en Volkel. Het
KNMI gaf code oranje uit voor het hele land vanwege zeer zware windstoten. De zwaarste
windstoten kwamen voor in het zuidwesten van het land, op het IJsselmeer en in
het uiterste noorden van het land. Zo registreerde de Houtribdijk tussen
Enkhuizen en Lelystad een windstoot van 115 km/uur.
LUCHTDRUK
Op
22 februari toen storm Louis passeerde uur daalde de barometer aan het begin
van de avond gigantisch en wel zo hard dat het nieuwe dagrecords opleverde voor
22 februari. Op Vlieland en in Den Helder en op Terschelling zakte deze naar respectievelijk
970,4, 971,0 en 971,3 hPa, waarmee het
record uit 1935 met 972,0 hPa in Den Helder werd gebroken. Later daalde de luchtdruk
verder tot 969 hPa.
ZONNESCHIJN
Met
gemiddeld over het land van 52 zonuren tegen 92 normaal was de maand zeer
somber. In De Bilt scheen de zon 38 uur en normaal mogen ze daar op 90 uur
rekenen. Het was daarmee in De Bilt de op drie na somberste februarimaand sinds
1901. En dat is bijzonder, want de laatste jaren was februari juist een zeer
zonnige maand. Zowel in 2023 als in 2022 scheen de zon gemiddeld over het land
111 uur. In 2021 scheen de zon 125 uur. De laatste sombere februari hadden we
in 2020 met gemiddeld 69 uur. De twee jaren daarvoor werden opnieuw meer dan
100 zonuren genoteerd, waarbij 2018 bovenaan staat in de ranglijst zonnigste
februarimaanden. De zon scheen zes jaar geleden maar liefst 162 uur gemiddeld
over het land.
De
eerste dag van de maand was het in het hele land zeer zonnig, daarna
overheerste de bewolking, alhoewel de zon zich vaak toch wel even kort liet
zien. Alleen op 8, 14 en 29 februari bleef het in het hele land de hele
dag bewolkt. Aan het eind van de maand was 27 februari nog een zeer zonnige
dag. Het minst somber was het in het zuidwesten van het land, met in Vlissingen
77 uur zon. Het somberst was het in het midden en oosten van het land, met in
Marknesse, Hupsel en Twente ieder 33 uur zon. In Berkel-Enschot zagen ze de zon
48 uur schijnen tegen 93 zonuren normaal over de periode 1998-2023. Daarbij
werden zes zonloze dagen geteld en twee zeer zonnige dagen, waarbij de zon
minstens 7 uur scheen.