Het Weernieuws: April 2024

 VRIJ WARM, EXTREEM NAT en SOMBER

April was een maand met twee gezichten, waarbij koude en warme periodes elkaar afwisselden. De warmte overheerste, waardoor deze in de top-10 belandde van warmste grasmaanden ooit. We noteerden de eerste officiële warme dag van het jaar en ook de eerste lokale zomerse dag. Maar het meest opvallende is wel de neerslag die bijna recordnat was voor april. Tenslotte was het een sombere maand. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 10,8°C in De Bilt tegen 9,8°C normaal was deze april een vrij warme maand. Het komt daarmee op de 9e plaats van warmste aprilmaanden ooit. Het zuiden was het warmst met zowel in het Zeeuwse Westdorpe als in het Limburgse Arcen een gemiddelde van 11,2°C. Veel frisser was het rond de Waddeneilanden met op Terschelling gemiddeld 9,8°C. In Berkel-Enschot kwam het gemiddelde uit op 11,7°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 16,0°C (normaal 16,3°C) en in de nachten was het gemiddeld 7,3°C tegen normaal 5,4°C. De laatste drie jaar was april juist kouder dan normaal. In 2021 was het gemiddeld 6,7°C, in 2022 9,3°C en vorig jaar 8,7°C. 

De verschillen tussen de eerste en tweede maandhelft waren echter heel groot. We begonnen meteen met hoge kwikstanden voor de tijd van het jaar met op de eerste april een temperatuur van 15,4°C in het midden van Brabant. Daarna koelde het iets af, maar vanaf de 5e stroomde zeer zachte lucht onze regio binnen wat we te danken hadden aan stormdepressie ‘Kathleen’. Overdag werd het in het zuiden al 18 tot 19 graden en een dag later werd het heel warm, waarbij lokaal de eerste zomerse dag van dit jaar werd geregistreerd. Berkel-Enschot en Tilburg noteerden 26,0°C en Arcen 25,7°C en daarmee werden de hoogste temperaturen van deze maand bereikt. Op deze 6e april werd zowel de eerste lokale als de eerste officiële warme dag van minstens 20 graden van het jaar genoteerd; De Bilt had namelijk 24,1°C. Daarmee werd het zelf de warmste 6e april ooit waargenomen sinds 1901. Het record uit 2020 met 23,0°C wordt daarmee naar de tweede plaats verdreven. Landelijk gezien werd het record ook gebroken, want in Arcen steeg het kwik dus naar 25,7°C. Op diezelfde plaats werd het in 2020 nog 24,5°C, wat het oude record was. Ook de dagen erna bleef het, met op 7 en 8 april middagtemperaturen van minstens 20 graden, vrij warm. Ook de nachten waren tussen 5 en 9 april boterzacht met gemiddeld 10 tot zelfs 13 graden, tegen normaal een graad of 5. 

Die warme periode van 5 tot en met 8 april, heeft gezorgd voor maar liefst vier nieuwe datumrecords voor wat betreft de gemiddelde etmaaltemperatuur. En eigenlijk moet je zeggen dat dit de beste kwalificatie is van warmste dag ooit in plaats van de hoogste temperatuur op die dag. En daar gaan we dan. Op 5 april werd het gemiddeld in De Bilt 13,4°C (vorige record 12,7°C uit 1957), op 6 april gemiddeld 18,0°C (vorige record 15,1°C uit 1960), op 7 april 16,8°C (vorige record 15,6°C uit 2014) en op die 8e april werd het over 24 uur gemiddeld 15,3°C, waarmee het record uit 2018 met 15,2°C net werd verslagen. Vervolgens koelde het af en dook het kwik tot en met de 10e onder de 20 graden. Daarna keerde het warme weer voor twee dagen even terug. De wind draaide naar het zuiden en meteen konden we enkele warme dagen noteren; Berkel-Enschot registreerde met 25,0°C op 13 april zelfs de tweede zomerse dag van deze maand. Deze periode werd afgesloten met regen- en onweersbuien en toen die voorbij waren stroomde koude lucht het land binnen. Daarbij werd tot en met de 26e de 15 graden niet meer gehaald. Ook de nachttemperaturen daalde flink tot richting het vriespunt. Op 17 april kwam de temperatuur niet of nauwelijks boven de 10 graden en in de nacht vroor het plaatselijk licht; Twenthe noteerde -0,4°C. Een dag later vroor het ook in Deelen, Twenthe, Hoogeveen, Woensdrecht, Wijk aan Zee en Eelde had met -2,3°C de laagste temperatuur. Aan de grond vroor het op veel plaatsen enkele graden en in Eelde daalde de temperatuur naar matige vorst met -5,7°C. Een paar dagen later beleefden we de koudste nacht en tevens de laagste minimumtemperatuur van de maand. Vrijwel overal in het land dook het kwik onder het vriespunt, waarbij het aan de kust het koud was met -3,5°C in Wijk aan Zee. In Eelde werd het -3,4°C en in Twente -3,3°C. Aan de grond vroor het opnieuw matig met wederom op vliegveld Eelde: -7,1°C, gevolgd door Woensdrecht met -6,1°C en in Hoek van Holland werd het -5,5°C. In de laatste week van april kroop de temperatuur langzaam omhoog van 11 graden op de 24e tot bijna 25 graden op 30 april in Berkel-Enschot, Hupsel en Twenthe. Toen Koningsdag 2024 aanbrak kwam er een einde aan een koude periode die op 15 april begon. Het kwik steeg namelijk naar bijna 18 graden in zowel Tilburg als Berkel-Enschot. En zo’n hoge temperatuur hebben we sinds de 13e niet meer gehad toen het meteen zomers was. 

April kende in De Bilt slechts één vorstdag (-1,9°C op 23 april) en normaal zijn dat er vier. In het (zuid)oosten waren er regionaal drie vorstdagen. Het aantal warme dagen van minstens 20 graden kwam in De Bilt uit op vijf en dat is precies het langjarig gemiddelde. In het zuiden werden zeven van zulke dagen geteld, zoals in Berkel-Enschot. Een zomerse dag van 25 graden of meer registreerde alleen Limburg en delen van Brabant. Berkel-Enschot had zelfs twee van zulke dagen. 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land van 82 mm tegen 40 mm normaal, was april een extreem natte maand. In 1932 viel gemiddeld 93 mm en staat op de eerste plaats van natste aprilmaanden ooit. In 1998 viel gemiddeld over het land 92 mm. Vorig jaar verliep april ook kletsnat met 79 mm. Op veel plaatsen viel dit jaar meer dan twee keer de normale maandhoeveelheid. In De Bilt viel 98 mm en dat is goed voor de tweede plek in de lijst met natste aprilmaanden sinds het begin van de metingen. Alleen april 1965 was nog natter met 108 mm. Ook het aantal droge dagen lag met zeven ruim onder het gemiddelde van 13 à 14. 

Het natst was het in het midden van het land, met Lelystad als natste station met 123 mm. Op de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug en in de Flevopolder viel plaatselijk nog meer, met 130 tot 150 mm. Woudenberg had met 149 mm de meeste neerslag. In Biddinghuizen viel 134, in Soest 132 en in Voorthuizen 131 mm. Dat is maar liefst drie keer meer dan normaal. Het minst nat was het in Limburg met 50 tot 70 mm, waarbij in Maastricht 57 mm werd afgetapt, gevolgd door Montfort met 59 mm en Arcen met 63.  De natste Brabant plaats was Cuijk waar 106 mm werd opgevangen en in Vierlingsbeek werd ‘slechts’ 72 mm opgevangen. In Berkel-Enschot steeg de regenmeter tot 85 mm tegen normaal 48 mm over de periode 1998-2023. Op vier dagen viel daar geen neerslag en bleef het droog. Daarnaast viel op 16 dagen minstens één millimeter, waarbij 16 april de natste dag was toen er 23 mm naar beneden kwam. Naast regen kwamen ook onweersbuien voor en dat vond plaats op 15 en 17 april. Dit ging gepaard met hagel. Op 17 april kleurde het centrum van Tilburg rondom 10:40 uur zelfs helemaal wit van de hagel en de temperaturen daalde daardoor naar 3 tot 4 graden! Over hagel gesproken, op de 24e vielen er in de middag alleen maar hagelbuien. 

Deze maand ging meteen nat van start. In de eerste drie dagen viel in Berkel-Enschot 15 mm. Buien en van tijd tot tijd regen hebben daarvoor gezorgd. Op 4 april kwamen ook buien opzetten met in Herwijnen 18 mm, gevolgd door Cabauw en Deelen met ieder 16 mm. In Brabant waren de natste plaatsen Eindhoven en Woensdrecht met respectievelijk 10 en 9 mm; Tilburg ving 7 mm op. Op 16 april was het een komen en gaan van buien, waarbij in Berkel-Enschot 23 mm werd opgevangen. Het Limburgse Ell ving 20 mm op en Voorschoten 18 mm. Daarmee was het landelijk gezien de op één natste 16e april ooit gemeten en bleef het record uit 2009, met 26 mm gemeten in Eindhoven, staan. De dag van 19 april was een barslechte dag. De regen in de ochtend ging over in buien die de hele dag aanhielden. Daarbij tapte Berkel-Enschot nog 8 mm af. Deelen, Lelystad en De Bilt kregen nog 17 mm in de regenmeter. Daarmee werd het officieel de op één na natste 19e april ooit waargenomen sinds 1901. Het record in De Bilt bedraagt namelijk 19 mm waargenomen in 1910. Twee dagen later vielen in Limburg buien die met hagel en zelfs sneeuw gepaard gingen. Op de Vaalserberg was sprake van sneeuwbuien overgaand in lichte sneeuw. Het geeft maar aan in wat voor koude lucht we zaten dat rechtstreeks vanaf de poolstreken werd aangevoerd. 

Het jaar 2024 is op de kletsnatte tour. Het is al de derde maand die natter verloopt dan normaal. Alleen maart was iets droger dan gebruikelijk. Gemiddeld valt in de eerste vier maanden van het jaar 239 mm. Dit jaar staat de teller op 344 mm en daarmee zijn de eerste vier maanden van het jaar de natste ooit. In 1988 viel van 1 januari tot en met 30 april 340 mm en in 1995 viel 338 mm. 

ZONNESCHIJN

De zon scheen in april gemiddeld over het land 167 uur tegen 196 zonuren normaal, waarmee de maand aan de sombere kant was. Toch was de zonneschijn wel redelijk gelijkmatig verdeeld over de maand; er waren weinig uitgesproken zonnige of sombere dagen. Op de 11e scheen de zon in een groot deel van het land helemaal niet; de meeste stations telden dan ook één sombere (zonloze) dag en dat is normaal voor april. In Limburg verliep de maand het somberst, met in Maastricht 135 zonuren gevolgd door Arcen met 136 uren. De meest zon zagen ze langs de kust met in Vlissingen 185 zonuren en Den Helder en Hoek van Holland met ieder 184 uren zonneschijn. In Tilburg en Berkel-Enschot scheen de zon in deze aprilmaand  161 uur tegen 201 uur normaal. Daarbij werd die eerder genoemde zonloze dag genoteerd en op twee dagen was het zeer zonnig en scheen de zon minstens 10 uur en dat waren 10 en 13 april.