Op
Hemelvaartsdag vieren christenen
dat Christus na de kruisiging en opstanding ten hemel is gevaren. De Hemelvaart betekent in het christendom
de terugkeer van Jezus van Nazareth naar zijn vader in de hemel. Het Lucas-evangelie
en de Handelingen van de Apostelen verhalen dat Christus na de verrijzenis
meerdere keren verschenen is aan zijn apostel en leerlingen. Veertig dagen na
zijn opstanding, terwijl de leerlingen naar boven keken, werd Jezus aan het
zicht onttrokken door een wolk, waaruit geconcludeerd werd dat hij ten hemel
voer. Hemelvaartsdag valt op de 40e dag gerekend vanaf eerste Paasdag, waardoor
de datum elk jaar anders is. Wel valt Hemelvaartsdag altijd op een donderdag en
tien dagen vóór Pinksteren. Vroeger stonden
de mensen op Hemelvaartsdag al voor dag en dauw om drie uur 's morgens op. Men
ging zingend met blote voeten door het gras lopen, omdat men verwachtte dat dit
ritueel een magische of genezende werking zou hebben. Dit werd dauwtrappen
genoemd.
2025
Hemelvaartsdag
2025 zal een sombere dag worden. De zon laat zich op de 29e amper zien, waarbij
de temperatuur zal oplopen naar een graad of 19. Bij dit alles neemt de wind in
de middag toe en draait van zuid naar zuidwest.
2017-2024
Vorig
jaar was het op veel plaatsen dauwtrappen geblazen door de ochtendmist. Daarna
kregen we een prachtige 9e mei voorgeschoteld, waarbij zon en wolken elkaar
afwisselden. Met 20 graden en weinig wind was het genieten geblazen. Twee jaar
geleden viel Hemelvaart op 18 mei en ook toen kon je het dauwtrappen uitstekend
doen. Want in de nacht koelde het flink af met vorst aan de grond. Daardoor
ontstond er condens en werd het gras kletsnat. Woensdrecht noteerde -0,3°C,
Hupsel -0,8°C Hoogeveen -1,0°C, Deelen -1,6°C, Heino -2,0°C en in Twenthe
daalde het kwik zelfs tot -2,9°C. Zon en sluierwolken wisselden elkaar overdag
af met een temperatuur die nog opliep naar 17 graden. De zon scheen zo’n 12 uur
bij een zwak tot matige noordoostenwind. In 2022 viel Hemelvaartsdag op 26 mei
die vaak bewolkt verliep. Alleen in de ochtend waren er flinke opklaringen. Met
een matige wind uit het zuidwesten, die in de loop van de dag toenam, werd het
met 21,6°C nog heerlijk warm. Vier jaar geleden was 13 mei de dag van
Hemelvaart en deze begon droog met een afwisseling van zon en wolken. In de
middag nam de bewolking verder toe en begon het te regenen. In de avond was het
weer droog. Met 21 graden en ruim 7 uur zonneschijn was het een normale
Hemelvaart. In 2020 was het een dag om door een ringetje te halen. De zon
scheen op 21 mei meer dan 14 uur met af en toe wat sluierwolken. Het werd een
zomerse dag die zelfs bijna tropisch werd, want de temperatuur steeg naar de
29,6°C in Berkel-Enschot. Een jaar eerder (30 mei) was het meest bewolkt. Maar
desondanks liep de temperatuur nog op naar een graad of 23 en bleef het droog.
In 2018 werd het, na een zeer warme en zeer zonnige week met vier zomerse dagen
van gemiddeld 28 graden, met Hemelvaart (10 mei) ineens 10 tot 12 graden
kouder! Het kwik bleef namelijk steken op een graad of 18 en door de matige
wind voelde het fris aan. Alleen in de nacht naar Hemelvaart vielen enkele buien,
maar overdag bleef het droog en overheerste de bewolking. Op het einde van de
middag kwam de zon erdoor. In 2017 begon Hemelvaartsdag (25 mei) met mistbanken
bij een temperatuur die terugzakte tot een graad of 8 rondom Tilburg. Maar in
de loop van de ochtend brandde de zon al het grijs weg en wat we overhielden
was een warme en zeer zonnige lentedag. De temperatuur liep daarbij op bijna 27
graden. Opvallend daarbij was de waarschuwing die werd uitgegeven zijnde
zonkracht 6. In deze tijd van het jaar betekent dit snelle verbranding van de
huid na 25 minuten. Het was de opmaat voor een tropische weekeinde, want twee
dagen later werd het maar liefst 34 graden en lag de zonkracht zelfs op
zonkracht 7.
2010-2016
In
2016 viel Hemelvaartsdag tegelijkertijd met Bevrijdingsdag en die 5e mei was
schitterend. De zon scheen bijna het maximaal aantal uren en met een oost tot
zuidoostelijke wind werd het een aangename 21 graden. In 2015 begon
Hemelvaartsdag (14 mei) fris. Eindhoven noteerde zelfs vorst aan de grond op 10
cm hoogte met -2,8°C. In de ochtend kwam er bewolking binnendrijven gevolgd
door opklaringen in de middag, waardoor het kwik naar de 18 graden ging. Op het
einde van de middag werd het bewolkt gevolgd door regen in de avond. In 2014
viel Hemelvaartsdag op 29 mei en dat was een troosteloze dag. De gehele dag
bleef het bewolkt, waarbij de temperatuur niet hoger uitkwam dan een graad of
14. In De Bilt werd het zelfs nog geen 12 graden en dat is behoorlijk koud voor
eind mei. Heel anders dan in 2013 toen het een prachtige lentedag werd. Op 9
mei begon de dag met zonneschijn en in de middag kwamen er wat wolken bij. Maar
met ruim tien uur zon en een temperatuur die in Tilburg op 18 graden uitkwam
was het heerlijk genieten. Ook het jaar ervoor begon Hemelvaart prachtig. De
zon scheen op 17 mei volop, maar het was wel erg fris in 2012 en op sommige
plaatsen gewoon koud. Het vroor zelfs, met in Twenthe -0,6°C en aan de grond
was het een flink stuk kouder met -7,0°C. In de loop van de dag verdween de zon
achter de wolken, maar het bleef droog bij een temperatuur van 17 graden in
Brabant. In 2011 (2 juni) beleefden we één van de mooiste Hemelvaartsdagen
ooit. Met het maximale aantal zonuren van ruim 15 uur liep het kwik op naar
zomerse waarden van ruim 25 graden in Berkel-Enschot. Een paar dagen later zou
zelfs de tropische grens worden overschreden, waarbij het in Tilburg 30,6°C
werd. Vijftien jaar geleden was 13 mei de datum van Hemelvaartsdag en deze
verliep miezerig. Pas na de middag werd het droog, maar het bleef bewolkt. Het
kwik bleef overdag onder de 10 graden en met een zwakke noord tot
noordwestenwind voelde het koud aan. In De Bilt was het in 2010 zelfs de
koudste Hemelvaartsdag sinds 1901 met een temperatuur van 9,2°C. Ook Twenthe
noteerde 9,2°C, Cabauw had 9,1°C en Stavoren en Den Helder hadden ieder 9,0°C.
De koudste plaats in ons land was in Maastricht waar de temperatuur niet verder
kwam dan 7,7°C in 2010. Brrrrr.
TEMPERATUUR
Meestal
duurt het zomerse voorjaarsweer kort en soms is het in deze tijd zelfs nog
ronduit koud. In 1997 vielen er daags voor Hemelvaart (8 mei) aan de kust
sneeuwbuien en overdag werd het in De Bilt niet warmer dan een graad of 10. In
1996 was het zogenaamde “dauwtrappen” op
16 mei meer rijptrappen met in de ochtend zelfs een paar graden vorst. Sinds
1901 was Hemelvaartsdag in De Bilt slechts zes keer een zomerse dag (met een
temperatuur van 25 graden of hoger). Het laatst was in 2020 op 21 mei toen de
thermometer een waarde aangaf van 26,7°C. Daarvoor was het op 29 mei 2003 met 25,9°C,
en in de extreem warme mei van 1992 met op de 28e een temperatuur van 27,2°C.
Het warmst was Hemelvaartsdag 1954 met in De Bilt op 27 mei een temperatuur van
29,2°C en Eindhoven had 29,7°C. Een dag met een temperatuur van 20 graden of
hoger wordt een warme dag genoemd en dat kwam sinds 1901 op Hemelvaartsdag 32
keer voor. De laatste keer dus vijf jaar geleden. Op 38 dagen was deze dag fris
met een temperatuur onder de 15 graden. Het koudst was in 2010 met een
kwikstand van 9,2°C. Het vorige record stond op 9,9°C gemeten op 18 mei 1950,
dat is ongeveer acht graden lager dan normaal in die tijd van het jaar. De
laatste keer dat het zo koud was vond plaats in 1997 toen het op 8 mei overdag
ook niet warmer werd dan 10 graden.
NEERSLAG,
STORM EN ZONNESCHIJN
Onweer, windstoten en
stortregen stonden op het menu van
25 mei 1995. Toen werd in de regenmeter plaatselijk 45 mm opgevangen. Deze
buien sloten toen een korte zomerse periode af. Zulke natte dagen zijn een
uitzondering, want op slechts zeven Hemelvaartsdagen werd in De Bilt sinds 1901
meer dan 10 millimeter
regen afgetapt en op 20 dagen viel meer dan 5 millimeter. Zo werd
vier jaar geleden in 2021 in De Bilt nog 8,7 mm afgetapt. De beruchtste
Hemelvaartsdag was 12 mei 1983, toen een zeer korte maar plotseling opstekende
storm rampzalige gevolgen had en in ons land tien mensen het leven kostte.
Storm en regen zijn tussen 1 mei en 3 juni, de uiterste data waarop Hemelvaart
valt, uitzonderlijk. Maar het kan ook droog en zonnig zijn: sinds 1901 scheen
de zon op 30 Hemelvaartsdagen minstens 10 uur in De Bilt en op maar 9 dagen
scheen de zon helemaal niet. De laatste keer dat we een zonloze Hemelvaartsdag
noteerden was in 2014 en in 2010 en daarvoor pas op 27 mei 1976.