Het Weernieuws: Lente begint

 Op 20 maart om 04:06 uur

Sinds 2012 is de start van de astronomische lente op 20 maart en deze gaat op woensdag in om 04:06 uur. En dat is eigenlijk de juiste datum in maart en niet de 21e zoals velen geleerd hebben. In 2011 was dit wel het geval en hoe gek het ook klinkt, dat was uniek. Het was namelijk de tweede keer in deze eeuw dat de lente op die datum begon en meteen ook de laatste. We moeten nu helemaal wachten tot het jaar 2102 (!) als dit seizoen pas weer op 21 maart begint. 

WEERBEELD

Het wordt een schitterende opening van lente 2024. De zon schijnt volop, het blijft droog en de temperatuur rondom Tilburg stijgt naar de 18 graden! Vorig jaar was het totaal anders en werd een sombere eerste lentedag. Er was veel bewolking en in de ochtend had het geregend wat nog 2 mm opleverde. Met ruim 10 graden was het maar een kille dag. In 2022 kregen we op 20 maart te maken met regen- en sneeuwbuien in de ochtend. In de middag was het droog en kwam de zon er steeds meer door. Warmer dan een graad of 10 werd het niet. In 2021 was het een prachtig, maar koud begin van de lente. Na lichte vorst in de ochtend, met -4,8°C in Twenthe (aan de grond -8,3°C) en -4,5°C in zowel Eelde als Hupsel, werd het met ruim 10 zonuren een zonnige lentedag. Tegen de avond werd het pas bewolkt en liep het kwik overdag in Berkel-Enschot op naar 10,8°C. In de loop van de avond viel uit die bewolking wat motregen. In 2020 zagen we op de eerste lentedag met 9 graden helemaal geen zon. Het bleef bewolkt waar in de middag en avond wat lichte regen uitviel. In 2019 waren er op deze dag verkiezingen van de Provinciale Staten en Waterschappen en toen eveneens een bewolkte hemel waar rond het middaguur wat lichte regen uitviel. Maar met 13 graden was het wel zacht. In 2018 was het op 20 maart winters. In de ochtenduren lag er op veel plaatsen een dun laagje sneeuw, nadat de temperaturen op enkele plaatsen al flink onderuit waren gegaan. In het oosten van het land werd het in Twenthe en Arcen respectievelijk -5,5°C en -5,0°C. In Brabant waren Gilze-Rijen en Eindhoven het koudst met ieder -4,4°C. Nadat de ochtend nog met bewolking begon werd het daarna een stralende voorjaarsdag met maximaal 9 graden. Zeven jaar geleden hadden we opnieuw een sombere start van de lente. De gehele dag viel er motregen en daarbij was het zo’n 11 graden en de zon zagen we niet. In 2016 was het een fris begin van het lenteseizoen. Er verschenen in de ochtend opklaringen die de temperatuur in Berkel-Enschot deed oplopen naar 10 graden rond het middaguur. In de middag nam de bewolking steeds meer toe gevolgd door wat druppels en motregen in de avond. Het kwik zakte vervolgens terug naar 8 tot 9 graden. In 2015 hadden we een valse start van de lente. De dag begon mistig en nevelig die ook nog eens de gehele dag bleef hangen. Hierdoor konden we geen glimp opvangen van de gedeeltelijke zonsverduistering die in de ochtend plaatsvond. De mist maakte het koud, want op deze eerste lentedag werd het maximaal 5,4°C in Berkel-Enschot en in het Limburgse Arcen werd het niet warmer dan 4,4°C. Toen vervolgens de astronomische lente om 23:45 uur begon, passeerde een uur later een regengebied onze regio. 

Wat een contrast met tien jaar geleden die op 20 maart 2014 fantastisch verliep met volop zon en temperaturen die naar de 22 tot 23 graden gingen. Een heerlijk warm begin van de astronomische lente. Maar dat was in 2013 wel anders toen het gewoon winterweer was. Er viel van tijd tot tijd sneeuw en warmer dan 2,0°C werd het niet. De dagen erna werd het kouder en kouder. Tot en met het einde van de maand ging het elke nacht vriezen en overdag was het een graad of 5. Maar door de stevige wind lag de gevoelstemperatuur ver onder het vriespunt. Er werden zelfs waarden gemeten van -10 tot -12 graden in de ochtend. Ongelooflijk! In de jaren ervoor begon de lente zowel in 2011 als 2012 prachtig. De zon scheen volop en deze liet de temperatuur in 2012 naar de 15 graden gaan en in het jaar daarvoor was het nog een graadje warmer. De start was wel koud met in 2012 vorst aan de grond. In 2011 was het nog kouder waar in Twenthe op 21 maart, toen op deze dag de lente begon, net geen matige vorst werd waargenomen en op een kwikstand van -5,0°C bleef steken; aan de grond vroor het zelfs een graad of 8. In 2010 werd de lente ingeluid met regen- en onweersbuien. Dat hadden we vooral te danken aan de hoge temperatuur op die dag: op 20 maart werd het namelijk 18 graden in Berkel-Enschot. 

BETEKENIS

De lente van dit jaar zal overigens eindigen op 20 juni om 23:43 uur, want dan begint de astronomische zomer. De astronomische lente begint pas als de zon loodrecht boven de evenaar staat. Voor deze eeuw gebeurde het op de ‘normale’ datum van 21 maart slechts twee keer: namelijk in 2007 en in 2011. Na deze datum kunnen we dus pas in het jaar 2102 de start van de lente op de 21e verwelkomen. Dat betekent dat de lente de komende jaren vrijwel altijd op 20 maart zal aanvangen en in 2048 begint deze zelfs al een dag eerder op de 19e. 

Sterrenkundigen rekenen in tropische jaren. Dat staat voor de tijd die verloopt tussen twee opeenvolgende zogenaamde equinoxen (begindatum van de lente of begindatum van de herfst). De lengte van een tropisch jaar is om precies te zijn 365 dagen, 5 uur en 49 minuten. Daardoor valt bijvoorbeeld de astronomische lente jaar na een jaar bijna zes uur later. In 2015 begon de lente om 23:45 uur en dan zou je denken dat zes uur later het in 2016 de dag van 21 maart zou moeten zijn. Maar in dat jaar was 20 maart echter de opening van het lenteseizoen enwel om 05:30 uur. Dat kwam omdat we in dat jaar een schrikkeldag hadden en dan zal de lente een sprong naar achteren maken van één dag. Aangezien vier tropische jaren iets korter duren dan vier jaren van 365,25 dagen zal na iedere vier jaar de lente tevens zo’n drie kwartier vroeger beginnen. 

Dag en nacht duren bij het begin van de lente overal op de wereld even lang en dat betekent dat de zon dan precies boven de evenaar staat. Vandaar ook dat de astronomische lente tussen 19 en 23 maart kan beginnen, maar niet exact. In ons land duurt de dag waarop de lente begint alweer ongeveer 10 minuten langer dan de nacht. Verschillen die het gevolg zijn van het feit dat de tijdstippen van opkomst en ondergang van de zon betrekking hebben op de bovenrand van de zon. Bovendien is de zon door breking van stralen in de atmosfeer nog kort zichtbaar terwijl zij in werkelijkheid al onder is. De seizoensindeling is gebaseerd op de positie van de aarde ten opzichte van de zon. De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor komt de zon op het noordelijk halfrond (waar ook Nederland ligt) in de zomer hoger boven de horizon dan in de winter en schijnt daardoor in de zomer langer dan in de winter.

Als de luchttemperatuur direct en alleen op de zon zou reageren dan zou 21 juni, de langste dag van het jaar, ook de warmste dag moeten zijn en precies midden in de zomer moeten vallen. In werkelijkheid loopt de temperatuur langzamer op vooral onder invloed van oceanen en zeeën. De opwarming van zeewater door de zon gaat langzamer dan de opwarming van landoppervlak. Onder invloed van het nog koude water van de Noordzee begint aan de Nederlandse kust het warmere seizoen later dan in het binnenland. Als we de seizoensindeling volledig zouden laten afhangen van de gemiddelde temperatuur op verschillende plaatsen in het land, kunnen we uitrekenen dat de lente in Zuid-Limburg gemiddeld eigenlijk al op 9 maart begint en op Terschelling pas op 23 maart.

Om praktische redenen en volgens internationale afspraak gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling en worden steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen beschouwt. Volgens de klimatologische indeling is de lente dus al begonnen op 1 maart en duurt dit seizoen tot en met 31 mei.

Weersverwachting deze week: 18-22 maart 2024

 Dinsdag en woensdag lenteachtig, daarna afkoeling 

Afgelopen donderdag steeg de temperatuur in onze regio naar 18,6°C en daarmee was het de hoogste temperatuur van het jaar tot nu toe en zelfs de warmste 14e maart ooit. De laatste keer dat zo warm werd was op 13 oktober toen we tevens de laatste warme dag van minstens 20 graden konden noteren van 2023. Het werd in Berkel-Enschot toen 22,8°C. Maar die warmte hebben we wel moeten bekopen doordat hoog in de atmosfeer koude lucht kwam aandrijven. Dit resulteerde rondom Tilburg op vrijdagmiddag in buien. Vanuit België trokken zelfs onweersbuien het land binnen en die trokken vanaf Brussel naar het oosten van ons land. Na die buien kwam de kou het land binnen, waardoor het gisteren, zaterdag, niet warmer werd dan een graad of 11. Vervolgens ontstonden in het noordoosten in de avond en nacht opklaringen en koelde het nog verder af. Afgelopen nacht daalde het kwik zelfs tot onder het vriespunt in Eelde (-0,8°C), Twenthe en Nijverdal met ieder -0,3°C en in Wijster waar het -0,2°C werd. Aan de grond op tien centimeter hoogte vroor het op veel meer plaatsten in het oosten en noordoosten. Het koudst werd het in Eelde met -3,9°C. In het midden van Brabant hadden we te maken met bewolking en bleef de temperatuur ruim boven het vriespunt. Deze zondag is droog begonnen, maar is wel met veel bewolking van start gegaan. De zon prikte daar wel iedere keer doorheen. De komende uren zal de bewolking verder toenemen door de komst van een neerslaggebied vanuit het zuidwesten die in de kustgebieden al is gearriveerd. In de loop van de middag zal het onze regio bereiken en tot die tijd is het nog even genieten. Hierdoor kan de temperatuur nog aardig oplopen tot zo’n 14 á 15 graden. Het regengebied hoort bij een lagedrukgebied bij IJsland, waarbij de randen ervan ons weten te bereiken. 

Op maandag trekt de depressie zich terug en wat we dan overhouden is een afwisseling van zon en wolken waar nog wel wat druppels uit kunnen vallen. De westenwind is matig en in de zon is het met 15 graden prima uit te houden. De dagen erna wordt het allemaal nog warmer en kan het zowel op dinsdag als woensdag een graad of 18 worden. Dat hebben we te danken aan een hogedrukgebied boven Rusland die de depressie nog verder wegduwt. Het blijft dan ook droog wat gepaard gaat met een mix van wolkenvelden en hoge sluierwolken. Doordat de wind wat afneemt zal het lenteachtig aanvoelen. Een prachtig begin van de astronomische lente die op woensdag om 04:06 uur van start gaat als de zon dan precies boven de evenaar staat. Net als afgelopen week zal dit lenteweer niet lang duren. Bij IJsland zien we op donderdag een nieuwe depressie liggen en deze zet koers naar Scandinavië die in het weekeinde zal aankomen. Daarbij breidt de depressie zich op vrijdag uit tot over onze regio en dan krijgen we te maken met perioden met regen. Met die neerslag wordt het ook niet meer zo warm en blijft op 13 graden steken. Als al die neerslag voorbij is komen we in een noordwestelijke stroming terecht met aanvoer van koude lucht afkomstig vanaf de poolstreken. Temperatuur zakt in het weekeinde dan ook terug tot onder de 10 graden. Tevens vallen er verspreid dan ook nog enkele buien. Ook de nachttemperaturen duikelen naar beneden, waarbij het aan de grond vanaf zondag plaatselijk kan vriezen. 

Prettige week!

Het Weernieuws: Winter 2023-2024

 ZEER ZACHT, RECORDNAT en ZEER SOMBER

De winter van 2023-2024 gaat de boeken in als de op één na natste winter sinds het begin van de metingen. Daarnaast was het boterzacht en opvallend is dat ondanks alle warmte het een somber winterseizoen werd. Het meest opvallende waren wel de vier stormen die we over ons heen kregen. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt van 6,3°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,9°C was de winter zeer zacht en eindigt op een gedeelde derde plaats samen met 2016 sinds 1901. Alleen de winters van 2020 en 2007 waren zachter met respectievelijk 6,4°C en 6,5°C. In Berkel-Enschot was het iets minder zacht met een gemiddelde over 24 uur van 6,1°C. Overdag werd het gemiddeld deze winter 8,6°C (normaal 7,1°C) en in de nachten was dat 3,7°C tegen 1,8°C normaal. December was meteen al zeer zacht met in De Bilt gemiddeld 6,9°C tegen 4,2°C normaal. Het was de op vier na zachtste decembermaand sinds 1901. Januari viel mee en week minder af van normaal met 3,9°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,6°C. Februari daarentegen was de zachtste februarimaand sinds het begin van de metingen met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 8,2°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,9°C. 

De eerste vier dagen van de winter begonnen meteen met kou zoals een wintermaand ook hoort. Op 1 december daalde het kwik in Leeuwarden zelfs tot beneden -10 graden en dan spreken we van strenge vorst; het werd daar -10,1°C. Maar als snel overheerste daarna het zeer zachte weer. De temperatuur bleef, ook in de nacht, meestal ruim boven nul. Op 6 januari kwam er een einde aan het zachte weer en brak er een koudere periode aan die tot 21 januari zou duren. Zo werd op 8 januari de koudste winterdag geregistreerd toen het in Maastricht niet warmer werd dan -1,9°C. Alleen tussen 11 en 13 januari werd het even minder koud. ’s Nachts lagen de temperaturen op de meeste dagen onder het vriespunt, overdag rond of iets boven het vriespunt. In Ell kwam het boven de verse sneeuw in de nacht van 18 januari met -10,4°C tot strenge vorst en was daarmee de laagste temperatuur van deze winter. De koudere fase in januari nodigde regionaal uit tot schaatsen op (vooral) opgespoten ijsbanen. Het leverde ook de eerste marathon op natuurijs op. Op 21 januari kwam er een abrupt einde aan het koude winterweer door storm Isha en keerde het zachte weer terug. Dit weer zette zich voort in februari en werd het zelfs nog warmer. In een zuidelijke stroming werd het op 15 februari in Woensdrecht zelfs 18,0°C, de hoogste temperatuur in deze winter. En in De Bilt werd het maximaal 15,5°C. Daarmee was het niet alleen de eerste lentedag van het jaar, er was ook sprake van een datum-warmterecord. Ook op 23 januari was al sprake van een datum-warmterecord: met 13,4°C in De Bilt werd het oude record van 12,0°C uit 1971 gebroken. 

Niet eerder telde de meteorologische winter zoveel milde dagen met een maximumtemperatuur van 10 graden en meer. Op maar liefst 43 dagen steeg het kwik naar de dubbele cijfers. Het vorige record was 42 dagen en werd gemeten in de winter van 2007. In de winter van 2016 kwam het tot 39 dagen met een maximumtemperatuur van 10 graden en meer. Daarnaast telde De Bilt in deze winter 22 dagen, waarop de temperatuur onder het vriespunt kwam: vijf in december, veertien in januari en drie in februari. Het langjarig gemiddelde is 35 vorstdagen. Op 4 dagen daarvan vroor het matig met temperaturen beneden -5 graden tegen 8 dagen normaal. Tot officiële ijsdagen, met in De Bilt een temperatuur het hele etmaal onder nul, is het niet gekomen. Op 17 januari werd het in De Bilt precies 0,0°C en op 9 januari was het maximaal 0,1°C. Normaal komen in De Bilt in de winter zes ijsdagen voor. De laatste winter zonder officiële ijsdagen was in 2021-2022. Ook in de winter van 2019-2020, 2015-2016, 2013-2014 en 2006-2007 kwam het niet tot officiële ijsdagen. Elders in het land werden wel ijsdagen genoteerd. Zowel in Twente als in Hupsel bleef de temperatuur op vijf dagen het hele etmaal onder nul. Ook op veel andere meetpunten landinwaarts kwam het tot meerdere ijsdagen. Tilburg en Berkel-Enschot noteerde 19 dagen met vorst, waarvan vier ijsdagen. De koudste winterdag was daar die van 17 januari toen het kwik in de middag bleef steken op -0,7°C. De laagste temperatuur werd een week eerder gemeten toen in de nacht van 10 op 11 januari de temperatuur zakte tot -7,1°C. Kijken we nog naar de hoogste temperatuur in dit winterseizoen dan gebeurde dit in het midden van Brabant op 15 februari met 16,9°C. 

NEERSLAG

De winter was bijna recordnat met landelijk gemiddeld 308 mm tegen 204 mm normaal.  Alleen in 1995 was het natter met 320 mm. De Bilt kon met 347 mm wel een record bijschrijven en dan spreken we officieel van de natste winter ooit sinds het begin van de metingen in 1906. Het vorige record stond op naam van 1966 met 338 mm. Alle drie de wintermaanden waren nat: december met gemiddeld over het land 121 mm neerslag (normaal 78), januari gemiddeld 82 mm (normaal 68) en februari met gemiddeld 106 mm tegen een langjarig gemiddelde van 58 mm. In het verleden is het slechts zes keer eerder voorgekomen dat er in de tweede maand van het jaar gemiddeld over het land meer dan 100 millimeter viel. De zeer natte winter volgde op een zeer natte herfst, waardoor er in de afgelopen zes maanden al 673 mm is gevallen. Normaal valt er 426 mm in de twee seizoenen samen. De meeste neerslag in deze winter viel in Zeewolde met 447 mm, gevolgd door Rolde 446, Roden 443, Nijverdal en Veenhuizen ieder 436, Woudenberg 435 en Zuidwolde met 432 mm. Het natste KNMI-station was Deelen met 409 mm. De regenmeters werden minder gevuld in Westdorpe waar 229 mm werd opgevangen. Daarna waren het Montfort 238, Maastricht 259, Clinge 263 en Kapelle met 268 mm. 

Vanaf half oktober regende het vrijwel dagelijks en ook tijdens de wintermaanden december, januari en februari was het vaak kletsnat. In december was het kletsnat in grote delen van Gelderland, Overijssel en Drenthe met 160 tot 200 mm. De natste plaatsen waren Arnhem en Enschede met 205 mm. Ook elders in het land viel op uitgebreide schaal meer dan 100 millimeter. In januari was het opnieuw nat in vooral het midden en noorden van het land met regionaal meer dan 100 millimeter. In Benschop (Utrecht) viel 129, in Groot-Ammers (Zuid-Holland) viel 127 en in Woudenberg (Utrecht) 123 mm. In het Gelderse Deelen viel in januari 122 mm en in december viel daar ook al 188 mm. Ook in februari zijn de natste plaatsen in het westen, maar ook wederom in het midden van het land te vinden. In Deelen viel 146 mm en over de gehele winter is in de Gelderse plaats 409 mm gevallen tegen 234 normaal. Niet eerder was het daar zo nat tijdens de wintermaanden. Het vorige record was 366 mm en werd gemeten in de winter van 1994. Ook elders in Gelderland is deze winter meer dan 400 millimeter gevallen. 

Berkel-Enschot tapte 334 mm af (normaal 231) en daarmee was het ook hier een kletsnatte winter. Op maar liefst 50 dagen werd minstens één millimeter gemeten, waarvan 10 dagen met minstens tien millimeter. De natste winterdag was die van 24 december toen er 23 mm in de regenmeter verdween. Naast regen werd op één dag ook onweer gemeld (21 december) en op één dag werd er mist waargenomen en dat vond op 7 december plaats. 

SNEEUW en IJZEL

De andere neerslag die naar beneden kwam was in de vorm van sneeuw. Tijdens de koude periode in de eerste week van de winter viel er in het oosten en noorden regelmatig sneeuw, terwijl de sneeuw in het westen weinig voorstelde. In de middag en avond van 3 december trok een front over Nederland naar het oosten waardoor het vooral in het oosten en zuidoosten wit werd. Daar viel 2 tot 5 cm sneeuw, zoals in Warffum. In Berkel-Enschot kwam het tot een sneeuwhoogte van 1 cm en in de avond was daar nog halve centimeter van over. In het noordoosten was het zo koud dat de sneeuw tot en met de 5e bleef liggen. Ook op de Veluwe bleef plaatselijk sneeuw liggen. In het noordoosten was het op 5 december en Pakjesavond een komen en gaan van sneeuwbuien. Daar groeide het sneeuwdek van 7 cm in Veenhuizen tot 9 cm in Bovensmilde. Hierna werd het minder koud en smolt de sneeuw snel weg. Op 8 december werd het in de ochtend in het noordoosten opnieuw een tijdje wit, daar viel een paar centimeter sneeuw die echter weer snel wegsmolt. 

Op 7 januari passeerde een neerslaggebied, met in het noordoosten en oosten (natte) sneeuw. En was er een verrassing op die maandag 8 januari toen plotseling vanuit het oosten een sneeuwfront over het land trok, waardoor het in Berkel-Enschot heel even wit werd. Drie dagen later gebeurde opnieuw iets onverwachts toen in de loop van de middag lichte neerslag viel, terwijl de grond nog bevroren was. In de avond van de 11e viel dan ook ijzel, motregen en zelfs wat sneeuw. De wegen werden vooral in het oosten spekglad en leidde tot tientallen ongelukken, zowel op wegen als op stoepen, en was er zelfs een dode te betreuren. Pas tegen de avond zagen de weerinstituten dit aankomen en meteen werd door het KNMI code oranje uitgegeven. In de avond van 13 januari bereikte een koufront ons land en deze werden in de nacht en ochtend van de 14e gevolgd door talrijke winterse buien. Ook op 15 en 16 januari vielen er buien met hagel en sneeuw, waardoor zich plaatselijk een sneeuwdek vormde. En toen natuurlijk de sneeuwverwachting van 17 januari, waarbij in sommige media zelfs gesproken werd over een sneeuwbom van wel 40 cm aan sneeuw. Je zag in de aanloop al dat er niet zoveel centimeters zou vallen, maar wél dat het zou gaan sneeuwen in Brabant en Limburg. In de Limburgse heuvels viel lokaal zelfs 20 tot 25 cm en op de Vaalserberg lag op tuintafels zelfs bijna 30 cm. Verder naar het noorden viel minder sneeuw en in Midden-Limburg en in het zuidoosten van Noord-Brabant viel 1 tot 5 cm. De neerslagzone trok de gehele dag over België die daar sinds maart 2013 nog nooit zo’n sneeuwdag hadden meegemaakt. Vervolgens schoof deze zone door naar Zuid-Limburg. Tenslotte viel in de ochtend van 21 januari ijzel in het noorden, zoals op Terschelling en in Leeuwarden en Stavoren. 

In Berkel-Enschot viel op 6 dagen sneeuw die op vier dagen voor een sneeuwdek in deze winter zorgde. Op 15 januari steeg deze tot 2 cm en dat was meteen de hoogste. 

STORM

De winter kende meerdere stormen. Op 21 december hadden we te maken met storm Pia en zorgde vooral voor hoge waterstanden op de Noordzee, waardoor alle stormvloedkeringen aan de kust werden gesloten. Vlieland, Texel en Lauwersoog kregen een officiële storm van windkracht 9 met zware windstoten tot 119 km/uur. In januari kregen we met drie stormen te maken. Op 2 januari raasde storm Henk over het land met in IJmuiden een zeer zware windstoot van 118 km/uur. Op 22 januari kwam het in de nacht tot storm Isha en op 24 januari trok storm Jocelyn over het land. Op 22 februari kwam het net niet tot een officiële storm die nog wel de naam Louis had meegekregen. Maar zorgde wel voor zeer zware windstoten op de Houtribdijk met 115 km/uur. 

WEERWAARSCHUWINGEN

Op 2 december kwam het tot code oranje door ijzel in Noord- en Zuid-Holland. Door storm Henk gold op 2 en 3 januari code oranje voor zeer zware windstoten in Noord-Holland, Friesland, het Waddengebied en het IJsselmeergebied. Op 11 en 12 januari werd code oranje afgegeven voor gladheid door ijzel. De weerwaarschuwing werd uitgegeven voor de provincies Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. De zeer zware windstoten door storm Isha zorgde op 21 en 22 januari voor code oranje in Noord-Holland en het Waddengebied. Op 22 februari trok storm Louis over de Noordzee en kwam het in ons land tot (zeer) zware windstoten. Hiervoor gold code oranje. 

ZONNESCHIJN

Met landelijk gemiddeld 173 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 218 uur was de winter zeer somber. December en februari waren daarbij de somberste met respectievelijk 35 uur tegen 58 normaal en 52 tegen 92 uur normaal. Januari was met landelijk gemiddeld 86 zonuren tegen 68 zonuren normaal juist zonnig. Het somberst in deze winter was het in Twenthe met 133 uur zonneschijn. Het minst somber noteerde Vlissingen waar de zon maar 214 uur zon scheen. In De Bilt en Berkel-Enschot scheen de zon respectievelijk 146 uur en 177 uur. Bij dat laatste station werden in dit winterseizoen 27 zonloze dagen geteld tegen 30 normaal en 8 zeer zonnige dagen tegen 14 normaal.

Weerspreuk van de week: 15-21 maart 2024

 Laat het weer zijn zoals het wil,

ontkleed u niet voor half april.

 

Dondert het in de maand maart,

in mei dekt sneeuw de aard

Weekendweersverwachting: 16-17 maart 2024

 Tweedeling 

Opnieuw een lentedag en tevens een nieuw dagrecord. We kregen deze maand al de warmste 3e maart ooit gemeten en vandaag was het opnieuw raak. In De Bilt steeg de temperatuur naar maar liefst 17,8°C, waarmee het record uit 1991 met 17,6°C naar de tweede plaats werd verdreven. Daardoor is het officieel de warmste 14e maart sinds 1901. Landelijk werd het allemaal nog warmer, waarbij in Brabant de hoogste temperaturen werden gemeten. In Berkel-Enschot en Tilburg steeg het kwik in de thermometer naar 18,6°C, Maastricht had 18,3°C, Eindhoven 18,1°C en in Gilze-Rijen werd het precies 18,0°C. Maar dat leverde geen landelijk record op. In 1991 werd het in het Limburgse Arcen op 14 maart nog 19,4°C. De dag begon behoorlijk fris met 6 tot 7 graden. De zon scheen meteen al bij opkomst en werd in de loop van de ochtend gevolgd door sluierwolken. Deze werden op het einde van de middag steeds dikker, waardoor in onze regio het aantal zonuren op 9 bleef steken. In Herwijnen en De Bilt scheen de zon respectievelijk 10,7 en 10,4 uren. Kortom, een schitterende voorjaarsdag wat versterkt werd doordat er weinig wind stond. Helaas zal het een ééndagsvlieg zijn, want vanuit het zuidwesten zien we een koufront onze kant opkomen en zal bij ons in de nacht arriveren. Temperatuur zakt daarbij terug naar een of 11. Dat was echter niet het enige wat opviel deze week, want dat was ook de neerslag van afgelopen maandag. De hele dag regende het, waarbij in Berkel-Enschot 20 mm werd afgetapt; Ell had zelfs 30 mm in de regenmeter. 

Morgen, vrijdag, komen we in een onstabiele atmosfeer terecht die gevuld is met koude lucht afkomstig van de poolstreken. Door de warmte van deze donderdag zal de atmosfeer in de loop van de dag daar flink op reageren. In de ochtend komen de buien het land binnen en deze worden in de middag steeds actiever. Op vijf kilometer hoogte zakt de temperatuur namelijk naar -26 graden en aan de grond is het een graad of 15. Het verschil van veertig graden maakt de atmosfeer al licht explosief wat zich uit in donder, bliksem en mogelijk ook hagelstenen. Deze buien kunnen ook nog eens gepaard gaan met windstoten. Kortom, de warme lentedag wordt onmiddellijk afgestraft, gevolgd door afkoeling. 

Na die buien wordt het in het weekeinde namelijk niet warmer dan zo’n 10 graden en in het noordoosten schiet het kwik op zaterdagochtend naar het vriespunt. Op zaterdag komen we precies tussen twee depressies in te liggen en profiteren we heel even van een hogedrukgebied. Dit gaat in eerste instantie nog gepaard met bewolking, maar al snel volgen opklaringen. Zondag daarentegen hebben de randen van een depressie op de Atlantische Oceaan ons bereikt. Paraplu en regenjas kunnen dan uit de kast, want een neerslagzone trekt langzaam over regio. Van tijd tot tijd valt er dan ook regen en doordat de wind wat aantrekt zal het wat kil aanvoelen. Na het weekeinde wisselen natte en droge dagen elkaar af. Maandag is het komen en gaan van buien, terwijl we op dinsdag een afwisseling hebben van zon en wolken, waarbij het droog blijft. Woensdag ziet er dan weer nat uit en donderdag droog. Voor wat betreft de temperatuur gaat deze omhoog en ligt de hele week op 14 tot 15 graden. Op woensdag 20 maart start dit jaar de astronomische lente, maar van echt lenteweer zoals vandaag is dan nog geen sprake. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: Februari 2024

 RECORDWARM, KLETSNAT en SOMBER

Februari 2024 gaat de boeken in als een recordwarme sprokkelmaand. Het is in ruim 300 jaar nog nooit zo warm geweest. Dit leverde rond 15 februari zelfs drie nieuwe warmterecords op. Vrijwel elke dag viel er in deze maand wel neerslag wat leidde tot een kletsnatte februari. Door alle neerslag kwam de zon er amper bij en werd het zeer somber. Bijzonder was storm Louis die langs onze kust trok en een volgende dagrecord opleverde van laagste luchtdruk ooit gemeten. 

TEMPERATUUR

Met in De Bilt een gemiddelde etmaaltemperatuur van 8,2°C tegen normaal 3,9°C was het de zachtste februari sinds het begin van de metingen in 1901. Het vorige record stamde uit 1990 en was ruim een halve graad lager: 7,6°C. Het gemiddelde kwam deze maand zelfs hoger uit dan in maart, want die staat op gemiddeld 6,5°C. Dit geeft aan hoe bijzonder warm deze februari was. Het warmst werd het in het Zeeuwse Westdorpe waar de gemiddelde temperatuur over 24 uur uitkwam op 8,9°C. Het noordoosten had met gemiddeld 7,2°C in Nieuw Beerta en Eelde de laagste temperaturen. In Berkel-Enschot werd het sinds de oprichting in 1998 de warmste februari ooit. Gemiddeld werd het 8,4°C (net als in Gilze-Rijen) en deze was verdeeld over een gemiddelde dagtemperatuur van 11,1°C (normaal 8,0) en in de nachten werd het gemiddeld 5,7°C tegen 1,5°C normaal. 

Een groot deel van de maand werd gedomineerd door een westelijke stroming die zachte lucht bleef aanvoeren. Op 7 februari draaide de wind tijdelijk naar het noordwesten en werd het iets kouder. In Eelde daalde het kwik in de nacht van 7 op 8 februari naar -4,1°C, de laagste temperatuur van deze maand. Aan de grond vroor het daar zelfs matig: -7,2°C. En dan de middagtemperaturen die op een graad of 3 uitkwamen met een gevoelstemperatuur van rond het vriespunt. Kortom, het was waterkoud. Vanaf de 9e keerde het zachte weer terug, met maximumtemperaturen rond de 10 graden of hoger en ook ’s nachts temperaturen ruim boven het vriespunt. Het midden van de maand verliep dan ook het zachtst. Meteen had het KNMI ook een nieuw record te pakken van warmste 2e decade (11-20 februari) ooit waargenomen. De Bilt noteerde namelijk een gemiddelde etmaaltemperatuur van 9,5°C tegen normaal 3,7°C en dat is bijna 2 tot 3 keer zoveel! Het vorige februarirecord was in 1998 toen De Bilt over diezelfde periode een gemiddelde scoorde van 9,0°C. Op 15 februari leidde de warmte tot twee nieuwe datum-warmterecords. We kregen namelijk als eerste de warmste nacht van 15 februari ooit en dat vond plaats in vrijwel het hele land. Westdorpe had daarbij de hoogste temperatuur, want kouder dan 12,0°C werd het daar niet. Het vorige record werd in 1958 waargenomen toen Maastricht 10,7°C als hoogste minimumtemperatuur had. Maar in De Bilt zou het zelfs nog gekker, want daar werd met 11,8°C een evenaring van niet alleen het dagrecord, maar zelfs van de hele maand februari! Het werd dus de warmste sprokkelnacht ooit waargenomen sinds 1901 samen met die van 20 februari 1990. Vervolgens kregen we het tweede record van deze 15e februari. Overdag werd het daarna in De Bilt 15,5°C en dat betekende een nieuw dagrecord en tevens de eerste officiële lentedag van het jaar. Vorige record stond op 15,1°C uit 1998. Woensdrecht tikte dit jaar zelfs de 18,0°C aan, de hoogste temperatuur van deze maand. Ook de dagen erna bleef het uitzonderlijk zacht voor de tijd van het jaar. Vanaf de 24e deed de temperatuur een klein stapje terug, maar met maximumtemperaturen tussen de 6 en 10 graden was van kou nog steeds geen sprake. Op 27 februari kwam het in het zuidoosten plaatselijk ’s nachts nog wel tot lichte vorst met in Volkel en Ell een kwikstand van ieder -1,9°C. Een dag later was het opnieuw raak en breidde zich meer naar het midden uit. Zo dook de temperatuur in Berkel-Enschot naar -0,1°C, De Bilt -0,2°C en het koudst was het in het Limburgse Ell met -2,3°C. Aan de grond was het nog een stuk kouder en dat leverde in Volkel zelfs matige vorst op: -5,1°C. Gevolgd door Eindhoven met -4,7°C, Ell -3,5°C en Gilze-Rijen had nog -2,5°C. 

In De Bilt kwamen in deze maand drie dagen met vorst voor en geen enkele ijsdag, tegen respectievelijk twaalf vorstdagen en twee ijsdagen normaal. Op sommige plaatsen in het westen van het land kwam het deze maand helemaal niet tot vorst. Berkel-Enschot alleen op de 28e. Het aantal dagen met een maximumtemperatuur van minstens 10 graden in De Bilt is zeventien en dat is een nieuw record. Het vorige record was zestien dagen en werd gemeten in februari 1990 en 2019. 

NEERSLAG

Februari was zeer nat met gemiddeld over het land 106 mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 58 mm. De maand eindigt daarmee in de top vijf van natste februarimaanden sinds het begin van de metingen in 1906. Recordhouder blijft februari 2020 met landelijk gemiddeld 144 mm. Opvallend is dat in de top-5 er vier jaren zijn uit deze eeuw. Naast 2020 zijn dat 2002, 2022 en nu dus 2024. Uit de vorige eeuw staat alleen februari 1946 met 143 mm op plaats twee. Het is tevens de vijfde natte maand op rij en op vrijwel alle dagen van de maand viel er wel ergens neerslag. Op 6 en 7 februari zorgde een overtrekkend front voor veel neerslag in met name het midden en zuiden van het land; in Noord-Brabant viel lokaal 25 tot 30 millimeter. En dat was zoveel dat het bijna de natste 7e februari ooit werd sinds 1901. In Maastricht viel 20,5 mm, gevolgd door Berkel-Enschot met 19,6 mm, Endhoven had 17,8 mm en in Ell en Gilze-Rijen werd 16,8 mm afgetapt. Daarmee blijft het record van 7 februari 1984 in Maastricht met 22,5 mm staan. Op 8 en 9 februari trok een neerslagzone vanuit het zuidwesten over het land, waarbij in grote delen van het land viel 15 tot 25 millimeter en in het zuidwesten liep dit op tot 30 millimeter. In het noordoosten botste deze tegen koude lucht aan wat plaatselijk voor een dun sneeuwdek zorgde. Op 18 februari viel in het noorden 15 tot 25 millimeter en in het uiterste noordwesten 30 tot 35. Tijdens storm Louis viel op de 22e langs de kust 15 á 20 millimeter aan neerslag. Een tenslotte kregen Hitzum en Broek op Langendijk op 24 februari ieder 22 mm in de regenmeter, gevolgd door Winkel met 19 en Wijk aan Zee en Limmen met 18 mm. 

Het natst was het langs de westkust met in Overveen bij Zandvoort 168 mm, gevolgd door Leiderdorp 161, Ammerstol 158, Castricum 157 en Hoorn en Valkenburg (Zuid-Holland) met ieder 153 mm. Het natste KNMI-station moeten we zoeken bij Arnhem waar Deelen 138 mm in de regenmeter kreeg. Het minst nat was het in het noordoosten van het land en in het noorden van Limburg. Zo kreeg Eelde 79 mm, Montfort 80, Rutten 81 Blerick 86 en het Groningse Hoogkerk met 89 mm. In Brabant waren de natste plaatsen Prinsenbeek die 149 mm aftapte en Etten-Leur met 132 mm. De minste neerslag viel in Overloon en Vierlingsbeek met respectievelijk 98 en 100 mm. In De Bilt viel 123 mm neerslag tegen 63 mm normaal. Berkel-Enschot kreeg 129 mm in de regenmeter. Daar viel op 24 dagen regen of buien, waarvan op 21 dagen minstens één millimeter werd opgevangen en daarvan weer op drie dagen minstens 10 millimeter. Dat waren 7, 8 en 26 februari met respectievelijk 20, 17 en 17 mm. 

WIND

In de avond van 6 februari waaide het behoorlijk hard en leverde windstoten op van 90 km/u op de Houtribdijk tot 94 km/u in Wilhelminadorp. Op 22 februari kregen we te maken met storm Louis die langs de kust naar het noorden trok. Aan het begin van de avond tikte Vlissingen al windkracht 9 aan met windstoten tot 92 km/uur. Tilburg en Eindhoven kregen windkracht 7 met stoten tot maximaal 67 en 78 km/uur. En dit was nog maar het begin, want het werd de komende uren alleen maar heftiger. Van een storm is het echter niet gekomen. Volkel kreeg nog kracht 8 en de windstoten liepen op tot 85 km/u in Gilze-Rijen en Volkel. Het KNMI gaf code oranje uit voor het hele land vanwege zeer zware windstoten. De zwaarste windstoten kwamen voor in het zuidwesten van het land, op het IJsselmeer en in het uiterste noorden van het land. Zo registreerde de Houtribdijk tussen Enkhuizen en Lelystad een windstoot van 115 km/uur. 

LUCHTDRUK

Op 22 februari toen storm Louis passeerde uur daalde de barometer aan het begin van de avond gigantisch en wel zo hard dat het nieuwe dagrecords opleverde voor 22 februari. Op Vlieland en in Den Helder en op Terschelling zakte deze naar respectievelijk 970,4,  971,0 en 971,3 hPa, waarmee het record uit 1935 met 972,0 hPa in Den Helder werd gebroken. Later daalde de luchtdruk verder tot 969 hPa. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddeld over het land van 52 zonuren tegen 92 normaal was de maand zeer somber. In De Bilt scheen de zon 38 uur en normaal mogen ze daar op 90 uur rekenen. Het was daarmee in De Bilt de op drie na somberste februarimaand sinds 1901. En dat is bijzonder, want de laatste jaren was februari juist een zeer zonnige maand. Zowel in 2023 als in 2022 scheen de zon gemiddeld over het land 111 uur. In 2021 scheen de zon 125 uur. De laatste sombere februari hadden we in 2020 met gemiddeld 69 uur. De twee jaren daarvoor werden opnieuw meer dan 100 zonuren genoteerd, waarbij 2018 bovenaan staat in de ranglijst zonnigste februarimaanden. De zon scheen zes jaar geleden maar liefst 162 uur gemiddeld over het land.

De eerste dag van de maand was het in het hele land zeer zonnig, daarna overheerste de bewolking, alhoewel de zon zich vaak toch wel even kort liet zien. Alleen op 8, 14 en 29 februari bleef het in het hele land de hele dag bewolkt. Aan het eind van de maand was 27 februari nog een zeer zonnige dag. Het minst somber was het in het zuidwesten van het land, met in Vlissingen 77 uur zon. Het somberst was het in het midden en oosten van het land, met in Marknesse, Hupsel en Twente ieder 33 uur zon. In Berkel-Enschot zagen ze de zon 48 uur schijnen tegen 93 zonuren normaal over de periode 1998-2023. Daarbij werden zes zonloze dagen geteld en twee zeer zonnige dagen, waarbij de zon minstens 7 uur scheen.