Het Weernieuws: Oktober 2023

 ZEER WARM EN KLETSNAT

Oktober 2023 was de op vijf na zachtste oktobermaand ooit gemeten in De Bilt. Ook was de maand uitzonderlijk nat, waarbij in De Bilt een recordhoeveelheid regen viel. Wat zonneschijn betreft was het een iets te sombere maand. Daarnaast kregen we te maken met de randen van storm Babet die voor veel onstuimig weer zorgde. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 13,2°C in De Bilt, tegen 10,9°C normaal, gaat oktober als zeer zacht de boeken in. De maand eindigt daarmee op de zesde plek in de top tien van warmste oktobermaanden sinds 1901. Het warmste station dit jaar was Vlissingen met gemiddeld 14,5°C en de koudste plaats moeten we zoeken in het uiterste noordoosten waarbij Eelde 12,2°C als gemiddelde had. In Berkel-Enschot kwam het etmaalgemiddelde uit op 13,8°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 17,3°C en in de nachten werd het gemiddeld 10,3°C, tegen normaal respectievelijk 15,8°C en 8,2°C. 

De maand kende een duidelijke tweedeling. Het zeer zachte septemberweer zette zich aanvankelijk voort aan het begin van oktober. Op zowel 1 als 2 oktober werden in het zuiden van het land nog zomerse temperaturen behaald van minstens 25 graden. In Berkel-Enschot werd het respectievelijk 25,3°C en 26,1°C. In Beek bij Maastricht werd het op de 2e ook 26,1°C en daarmee was het de hoogste temperatuur van deze maand. De nacht van 2 naar 3 oktober was ongekend. Eerst koelde het nog af naar een graad of 18, maar rond vier uur stroomde warme lucht het land binnen. In De Bilt werd het meer dan 20 graden en dat is daar in een oktobernacht nog nooit geregistreerd. In Tilburg steeg het kwik naar 19,2°C en het Limburgse Ell maakte het helemaal bont: 21,6°C. Het waren meteen de maximumtemperaturen van die dag voor die weerstations. Daarna koelde het wat af, maar vanaf de 5e kwamen we weer boven de grens van 20 graden uit tot 23,6°C op 7 oktober en 24,5°C drie dagen later, beide waargenomen in Tilburg. Dit alles zorgde ervoor dat de eerste decade (1-10 oktober) recordwarm verliep met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 16,6°C tegen normaal 12,2°C. Ofwel meer dan vier graden verschil! Daarmee werd oktober 2001 met een gemiddelde van 15,5°C naar de tweede plaats verdreven en staan 1995 en 1997 met ieder 14,9°C over de eerste tien oktoberdagen, op de derde plaats. Daarna lag de temperatuur nog steeds ruim boven normaal, met op 13 oktober in het hele land nog maximumtemperaturen van ruim boven de 20 graden. Zoals in Eindhoven met 23,7°C en Ell met 24,0°C. Tijdens de nachten lag het kwik in deze periode tussen de 11 en 15 graden. Op de 13e gebeurde nog iets bijzonders. Het was namelijk de 149e dag op rij met een maximumtemperatuur van 15 graden of meer in De Bilt en dat is een record. Het vorige record stond op 148 dagen uit 1982 (10 mei t/m 4 oktober). Inmiddels is het record later in de maand verder aangescherpt. In De Bilt werden in de eerste helft van de maand (t/m de 16e) zeven warme dagen genoteerd met een maximumtemperatuur van 20 graden en meer. In Westdorpe, Gilze-Rijen en Ell werden zelfs tien warme dagen genoteerd. Een record is dat niet, want in oktober 1921 noteerde Maastricht zestien warme dagen. Normaal komt het in De Bilt in die periode tot twee warme dagen; in het zuiden zijn drie warme dagen de norm. Vanaf de 14e werd het tijdelijk kouder, waarbij op 15 oktober het overdag niet warmer was dan 11 tot 12 graden. In zowel Maastricht als Hupsel bleef de thermometer zelfs steken op 10,6°C. Het was voor het eerst sinds 2 mei dat nergens meer in het land de 15 graden gehaald werd. Vervolgens koelde het in de avond al heel snel af en daalde de temperatuur in Deelen op klomphoogte naar -0,2°C oftewel vorst aan de grond. In de daaropvolgende nacht daalde de temperatuur ook in Ell op tien centimeter hoogte tot onder nul: -1,1°C. Op normale neushoogte werd daar met 0,8°C de laagste temperatuur van de maand gemeten. In de nacht naar 16 oktober werd het daar met -1,5°C nog kouder aan de grond. Tot en met het einde van de maand lag de temperatuur op de meeste dagen boven normaal. Op 25 oktober werd de koudste dag van de maand genoteerd met in het midden van het land kwikstanden tussen 10 en 11 graden. Daarbij was De Bilt met 10,3°C de koudste plaats. 

De Bilt telde in deze wijnmaand zeven warme dagen van minstens 20 graden en dat zijn er normaal drie. Oktober telde geen enkele vorstdag, terwijl we toch op één dag mogen rekenen dat het heeft gevroren. Berkel-Enschot had nog negen warme dagen, waarvan er twee zomers waren met minstens 25 graden. 

NEERSLAG

Oktober was klets- en kletsnat. Gemiddeld over het land viel namelijk 150 mm neerslag en dat is precies twee keer zoveel als de normale hoeveelheid van 75 mm. In De Bilt was het zelfs de natste oktobermaand sinds het begin van de waarnemingen met 220 mm neerslag. Het vorige record stond op 215 mm, waargenomen in 1852. Het natst was het deze maand in het midden van het land en langs de kust. Vlieland had met 221 mm de meeste neerslag, gevolgd door Oost-Vlieland en De Bilt met ieder 220 mm, Terschelling 219 en Honselersdijk tapte 217 mm. Het minst nat was het in Limburg, met in Beek (Maastricht) 81 mm neerslag. Daarna komen Echt met 85 mm en Oost-Maarland en Roermond met ieder 87 mm. Voor Brabant waren de natste plaatsen Volkel (171 mm) en daarna Berkel-Enschot en Esbeek die beide 165 mm in de regenmeter hadden. Naast regen had Berkel-Enschot ook nog drie dagen met mist te maken, waarbij op 26 oktober sprake was van dichte mist met een zicht minder dan 100 meter. 

De maand begon rustig, met alleen op 3 oktober een storing die in het hele land voor wat neerslag zorgde. Verder viel er tot en met de 10e weinig neerslag, alleen in het noorden van het land viel af en toe wat regen. Vanaf de 11e werd het in het hele land uiterst wisselvallig. De eerste neerslag viel in de nacht naar 12 oktober met 21 mm in Lauwersoog en Wapse; Diever en Terschelling tapte nog 17 mm af. Nadat deze regenzone het land uit was naderde vanuit het westen nog veel meer neerslag. Het kwam er overdag met bakken uit met soms ook onweer. Rijnsburg kreeg 43 mm in de regenmeter, gevolgd door Voorschoten 41, Hoek van Holland 39, De Bilt 35, Leiden 34 en Kijkduin 30 mm. In De Bilt viel in twee dagen tijd 73 mm. Ook in de avond van 13 oktober ging het flink te keer, waarbij plaatselijk ook onweer werd gemeld. Vanaf 18 oktober trok storm Babet over de Britse Eilanden noordwaarts. In Nederland veroorzaakte dit in het hele land voor veel neerslag. Op 18 en 19 oktober viel 10 tot 20 mm en op 20 oktober gemiddeld over het land 23 mm. Daarmee was het de natste dag van de maand. De meeste neerslag viel die dag in het noorden met op Lauwersoog 36 mm. Ook in Noord-Brabant viel veel neerslag nadat het 11 uur lang achtereen had geregend: Tilburg 34, Berkel-Enschot 37, Luijksgestel 40 en Eindhoven had 46 mm. Dit leverde landelijk de natste 20e oktober ooit waargenomen. Het vorige record stond namelijk op 32,3 mm waargenomen in Rotterdam in 2021. Daarnaast is het ook officieel de natste sinds 1901, want in De Bilt werd 19,4 mm afgetapt. Daarmee werd het neerslagrecord van 20 oktober 1986 met 19,1 mm naar de tweede plaats gedreven. Vervolgens trok het regengebied verder naar het noorden waar eveneens meer dan 30 mm werd opgevangen. Zo kreeg Lauwersoog 36 mm, Hitzum 35, Dieverbrug 34 en Terschelling had nog 31 mm. Op de 25e trok een klein lagedrukgebied over het zuidoosten van het land, waarbij Volkel 23 mm aftapte. Ook 29 en met 30 oktober waren erg natte dagen met lokaal 15 tot 20 mm neerslag. Op 31 oktober viel tijdens felle (onweers)buien in de noordwestelijke helft van land op veel plaatsen nog 20 tot 25 mm.  

WIND

In de avond van vrijdag de 13e ging het flink te keer, waarbij plaatselijk ook onweer werd gemeld. Deze buien gingen gepaard met zware windstoten. Zo registreerde Texel een windstoot van 114 km/uur en Lauwersoog 95 km/uur. Bij dat laatste station werd zelfs even windkracht 9 gemeten. Maar omdat dit geen uur lang was, is het officieel geen storm. Vanaf 18 oktober trok storm Babet over de Britse Eilanden noordwaarts. In Nederland kwam het niet tot storm, maar het lagedrukgebied veroorzaakte in het hele land wel veel wind. Storm Babet zorgde twee dagen later, op 20 oktober, ook voor een uitzonderlijk sterke stormachtige oostenwind in het noorden. Dit zorgde ervoor dat veerboten van en naar Friesland uitvielen. De harde wind zorgde er namelijk voor dat het water vanaf de kustgebieden en de Waddeneilanden de zee werd opgeblazen, waardoor er lage waterstanden stonden. En wel zodanig dat veerboten er niet doorheen konden. In de nacht naar 29 oktober werd in IJmuiden windkracht 8 gemeten net als op Texel en Vlieland en dan spreken we van een stormachtige wind. Daarbij werden ook windstoten gemeten tot wel 109 km/uur in IJmuiden, en dat is kracht 11. 

ZONNESCHIJN

Oktober was iets aan de sombere kant, met gemiddeld over het land 111 uren zon tegen 120 zonuren normaal. De eerste tien dagen was zonniger dan normaal, maar daarna verliep de maand somberder dan normaal. Het zonnigst was het in het zuiden van het land, met in Vlissingen en Beek (Maastricht) 132 uren zonuren. Het minst zonnig was het in het noorden van het land, waarbij Leeuwarden de zon maar 90 uur zag schijnen. In De Bilt scheen de zon 101 uur tegen 119 uur normaal en in Berkel-Enschot 125 tegen 124 normaal. Zowel De Bilt als Berkel-Enschot kende vier zonloze dagen, terwijl we op vijf van zulke dagen mogen rekenen. Dat geldt overigens ook voor het aantal zeer zonnige dagen, waarbij de zon minstens 8 uur scheen. Dat kwam in Tilburg uit op vier dagen, tegen normaal vijf. De zonnigste was meteen de allereerste oktoberdag met ruim tien zonuren.

Weerspreuk van de week: 3-9 november

 

Houdt de tak het blad nu vast,

dan wordt een strenge winter onze gast.

 

Het weer van Leonardusdag (6 november),

blijft tot de Kerstdag.

Weekendweersverwachting: 4-5 november

 Treurig met een krachtige wind 

Vandaag was het hoogtepunt van het onstuimige herfstweer van de afgelopen weken. Storm Ciarán trok namelijk vanaf de Atlantische Oceaan naar de kust van Frankrijk en ging daarna via Het Kanaal naar de Noordzee. Meest opzienbarende is wel dat ik deze storm al vorige week had aangekondigd en de weerinstituten daar nog geen enkele aandacht aan had besteed. Dat maakt het weer zo fascinerend. Pas sinds dinsdag werd duidelijk dat het stormachtig zou worden, waarvoor code geel werd afgekondigd. Maar een dag later werd deze omgezet in code oranje, want het zou wel eens uit de hand kunnen lopen. En dat gebeurde ook. Zowel Vlissingen als Hoek van Holland kregen op deze donderdag te maken met minstens een uur lang windkracht 9, en dan spreken we officieel van een storm. Aan het begin van de avond sloten Texel en Vlieland zich daarbij toen de storm op de Noordzee aankwam. In IJmuiden kwam het zelfs tijdelijk tot windkracht 10. Bij dit alles werden windstoten gemeten tot 115 km/u in IJmuiden, 112 km/u in Hoek van Holland en 110 km/u in Vlissingen. In Brabant was de maximale wind kracht 7 met windstoten tot 100 km/u in Eindhoven en 97 km/u rondom Tilburg. Opvallend hierbij zijn de windstoten in Brabant en Limburg, waardoor het KNMI ook voor deze provincies code oranje had moeten uitgeven. Het gaf dan ook enorme overlast door vooral omgevallen bomen. Daarbij viel er één dode en tientallen gewonden. Zoals op de N65 bij Berkel-Enschot waar een boom op rijdende auto’s viel en voor enkele gewonden zorgde. Storm Ciarán liet de barometers gigantisch dalen, waardoor dagrecords sneuvelden. Het record stond op 973 hPa waargenomen op 2 november 1930 in Den Helder (De Kooy), maar vandaag gingen vrijwel alle weerstations er flink onder. De laagste luchtdruk werd op Vlieland gemeten met 965,3 hPa. Op de platforms op de Noordzee werd zelfs 956,2 hPa afgelezen. Op deze avond hebben we nog steeds last van zware windstoten, maar de piek is er in onze regio wel af. De barometer is dan ook flink aan het stijgen. Naast alle wind hielden we het ook niet droog en viel er regelmatig regen en motregen. Tussendoor was het droog en zagen we af en toe de zon. Met 14 graden op de thermometer is het zacht voor begin november en meer naar het oosten werd op veel plaatsen nog de 15 graden gehaald. 

De komende uren krijgen we te maken met een nieuw regengebied, inclusief zware windstoten tot meer dan 70 km/u. Het is echt hondenweer. Pas in de nacht neemt de wind af, maar valt er van tijd tot tijd nog steeds regen. Vrijdag start ook regenachtig gevolgd door enkele buien in de middag. Bij een matige tot vrij krachtige wind loopt het kwik op naar slechts 11 graden, maar het zal veel kouder aanvoelen. 

Het eerste weekeinde van november ziet er maar treurig uit. De bewolking overheerst met alleen op zondag kans op een opklaring. Daarnaast krijgen we op zaterdag te maken met een regenzone die ons zal passeren, gevolgd door buien die op zondag aanhouden. De wind neemt verder toe en zal op zondag stevig zijn, kracht 5. Dat komt omdat we te maken krijgen met een nieuwe stormdepressie die op zaterdag bij Ierland komt te liggen. Op zondag is deze verhuisd naar de Noordzee en dat verklaart meteen de toename van de wind. De barometers schieten dan meteen weer naar beneden. Na het weekeinde houdt het onstuimige herfstweer aan. We komen namelijk in een west tot zuidwestelijke stroming terecht met een komen en gaan van lagedrukgebieden. Dit wordt in stand gehouden door hogedrukgebieden rond de Middellandse Zee. Het ene na het andere neerslaggebied brengt ons dan een bezoek, waardoor de regenmeters goed gevuld zullen worden bij temperaturen die rond de 12 graden komen te liggen. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 30 oktober-3 november

 Aanhoudend nat met op donderdag mogelijk een storm 

Gisteren was er een gedeeltelijke maansverduistering te bewonderen, waarbij rond 22:15 uur je een hap van de maand kon zien. Alleen was dat in onze regio niet mogelijk als gevolg van een buienzone die overtrok en 3 millimeter achterliet. De herfst is de afgelopen week echt op stoom gekomen en dan met name de neerslag. Het gaat maar door met de enorme hoeveelheden, want we zijn er de komende dagen nog niet van af. Zo viel er afgelopen vrijdag alweer 15 mm in Berkel-Enschot. Het is daar al de vijfde keer deze maand dat er minstens 10 millimeter werd afgetapt. De natste dag tot nu toe is 20 oktober toen er 37 mm naar beneden kwam. Inmiddels staat het maandtotaal daar op 150 mm, Tilburg heeft 147 mm en de meeste neerslag in Brabant viel in Volkel met 156 mm. In het midden van het land is het vanaf de kust op enkele plaatsen al meer dan 170 mm gevallen. Zo heeft Portugaal 174 mm en De Bilt 182 mm. Voor De Bilt betekent dit nu al de op twee natste oktober ooit gemeten. Op de eerste plaats staat 1932 met 193,4 mm, gevolgd door 1981 met 188,5 mm. Gezien de neerslagverwachting voor de komende dagen zou het wel eens de natste wijnmaand worden ooit sinds het begin van de neerslagmetingen in 1877. In 1932 viel er overigens rond Zandvoort zo’n 320 mm. 

Naast neerslag is ondertussen de wind flink toegenomen. Op dit moment staat er namelijk een matige tot vrij krachtige wind, kracht 4 tot 5. Afgelopen nacht waaide het nog harder tot alleen maar kracht 5 en aan de kust werd in IJmuiden zelfs windkracht 8 gemeten net als op Texel en Vlieland en dan spreken we van een stormachtige wind. Daarbij werden ook windstoten gemeten tot wel 109 km/uur in IJmuiden, en dat is kracht 11! Deze zondag is zonnig begonnen, maar vanuit het zuiden zien we buien op ons afkomen die in de middag gaan vallen. In eerste instantie bestaat die alleen maar uit regen, maar later in de middag worden het pittige buien die gepaard kunnen gaan met onweer, hagel en windstoten. Het KNMI heeft dan ook voor onze regio code geel afgekondigd tot het begin van de avond. Bij dit alles wordt het vandaag nog zo’n 15 graden. 

Het onstuimige herfstweer wordt veroorzaakt door een lagedrukgebied boven Ierland en daar wat aan het rondtollen is. Op maandag lost deze op, waardoor de dag droog en met opklaringen van start gaat en de wind afneemt. Laat op de middag neemt de bewolking echter toe en gaat het regenen. Dinsdag geeft eigenlijk hetzelfde weerbeeld: starten met een afwisseling van zon en wolken gevolgd door buien in de middag. En dan is het wachten op een serieuze stormdepressie die op dinsdag nog voor de oostkust van Amerika ligt. Op woensdag trekt deze razendsnel naar Europa en ligt in de avond boven Spanje en voor de kust van Frankrijk. Voor ons betekent dit een grijze dag met in de loop van de dag een aantrekkende wind (kracht 4 tot 5) gevolgd door regen dat tot en met donderdag aanhoudt. Op donderdag trekt deze depressie richting de Noordzee en dan gaat het nog harder waaien, waarbij we aan de kust een echte herfststorm kunnen verwachten. Let maar eens op je barometer die naar beneden keldert tot zelfs onder de 970 hPa. In onze regio wordt de wind krachtig tot hard en dat is kracht 6 tot 7. Daarbij zijn windstoten mogelijk tot 80 km/uur. Oppassen dus. Vervolgens trekt het lagedrukgebied op vrijdag naar Schotland, maar wordt later opgevolgd door een nieuwe depressie die dan nog op de Atlantische Oceaan ligt. Tussen deze twee weersystemen in wordt het allemaal wat rustiger. Dat merken we op de vrijdag. De wind neemt af en de neerslag beperkt zich tot enkele buien afgewisseld met zonneschijn. Dan komt het weekeinde, waarbij de Atlantische depressie dan inmiddels op zaterdag boven Engeland ligt. Het gaat weer stevig waaien en ook regenen. Op zondag houdt het onstuimige herfstweer aan, doordat de depressie dan op de Noordzee is aangekomen. De temperaturen zakken in de loop van de komende week van 14 graden op maandag tot een graad of 11 op het einde van de week. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 27 oktober-1 november

 

Op de laatste dagen van oktober,

houdt de natuur zich sober.

 

Een warme oktober brengt ons voorwaar,

een zeer koude februaar.

Weekendweersverwachting: 28-29 oktober

 Buien en veel wind 

Al een week lang valt er dagelijks neerslag, maar tussendoor zijn er ook droge momenten. Vanaf de 18e is al ruim 80 mm gevallen en dat in acht dagen tijd. In totaal staat de teller in Berkel-Enschot voor deze maand al op 134 mm, tegen normaal 73 mm. Bijna twee keer zoveel dus. En we zijn er nog niet, want tot en met het einde van de maand zijn er perioden met regen en/of buien. Twee jaar geleden was oktober ook kletsnat en viel er precies het aantal wat er nu is gevallen: 133,7 mm. De natste oktober ooit sinds het begin van de neerslagmetingen in 1878 is in onze regio 1932. Rondom Tilburg werd toen 198 mm afgetapt. Met al die regen gingen de temperaturen naar beneden. Hadden we afgelopen zondag nog een temperatuur van 16,7°C, gisteren en vandaag werd het maar een graad of 11. Daarbij lagen de nachttemperaturen met 7 tot 8 graden op normaal niveau voor de tijd van het jaar. Afgelopen nacht klaarde het na een dag met regen op en ontstond in vrijwel heel het land mist. In onze regio was het zicht minder dan 100 meter en dan spreken we van dichte mist. En dat fenomeen is niets anders dan een wolk aan de grond. Het zijn kleine waterdruppeltjes in de onderste meters van de atmosfeer, waarbij de hoeveelheid ervan bepaalt in welke mate het zicht wordt beperkt. Pas in de middag was de mist verdwenen, maar werd gevolgd door buien en later motregen. Vanavond is het droog, maar in de nacht passeert alweer de volgende regenzone en daalt het kwik naar een graad of 9. 

Het weekeinde is niet om naar huis te schrijven. We krijgen namelijk met een depressie te maken die vandaag voor de kust van Ierland ligt en blijft daar een beetje hangen. Op zondag schuift deze op naar Ierland. Omdat dit lagedrukgebied zich tot over onze regio uitstrekt, krijgen we te maken met een optocht van buien en een aantrekkende wind die matig tot vrij krachtig wordt. Tussen alle buien door zijn er droge momenten en kunnen we nog even de zon te zien krijgen. Met 13 graden op zaterdag tot 15 op zondag is het zacht. In de nacht van zaterdag op zondag gaan we niet alleen terug naar de wintertijd, maar vindt er ook een gedeeltelijke maansverduistering plaats. Deze begint om 20:00 uur en om 22:15 uur is deze verduistering maximaal en is een deel van de onderzijde van de maan niet meer te zien en lijkt het alsof er een muis aangezeten heeft. Om 00:30 uur zien we de maan weer helemaal terug. Maar of we deze eclips ook zullen zien is maar de vraag, want de bewolking overheerst. 

Op maandag heeft de depressie zich boven de Britse Eilanden gevestigd en wordt minder intensief. Hierdoor neemt de wind iets af en het ziet er naar uit dat het droog blijft, maar wel met veel bewolking. Een dag later verandert er weinig. Het is grijs en in de loop van de dag vallen daaruit de eerste druppels. En dat komt omdat de depressie weer actief wordt door aanvoer van een ander lagedrukgebied vanaf de Atlantische Oceaan. Maar dat is nog niet alles. Want op het midden van de oceaan komt een nieuwe depressie tot ontwikkeling die ons vanaf woensdag gaat lastigvallen en koers zet naar Engeland. Periode met regen staat dan op het programma wat tot in het eerste weekeinde van november aanhoudt. Op donderdag kruipt de depressie door het Kanaal en geeft aan de Franse westkust windkracht 9 tot 10, ofwel storm tot zware storm. In de loop van donderdag kan het ook aan onze kust tot een storm komen wat gepaard gaat met zware windstoten. Met temperaturen van 14 tot 15 graden blijft het zacht voor eind oktober / begin november. Herfst draait dus op volle toeren. 

Prettig weekend!