ZEER WARM EN KLETSNAT
Oktober 2023 was de op vijf na zachtste oktobermaand ooit gemeten in De Bilt. Ook was de maand uitzonderlijk nat, waarbij in De Bilt een recordhoeveelheid regen viel. Wat zonneschijn betreft was het een iets te sombere maand. Daarnaast kregen we te maken met de randen van storm Babet die voor veel onstuimig weer zorgde.
TEMPERATUUR
Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 13,2°C in De Bilt, tegen 10,9°C normaal, gaat oktober als zeer zacht de boeken in. De maand eindigt daarmee op de zesde plek in de top tien van warmste oktobermaanden sinds 1901. Het warmste station dit jaar was Vlissingen met gemiddeld 14,5°C en de koudste plaats moeten we zoeken in het uiterste noordoosten waarbij Eelde 12,2°C als gemiddelde had. In Berkel-Enschot kwam het etmaalgemiddelde uit op 13,8°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 17,3°C en in de nachten werd het gemiddeld 10,3°C, tegen normaal respectievelijk 15,8°C en 8,2°C.
De maand kende een duidelijke tweedeling. Het zeer zachte septemberweer zette zich aanvankelijk voort aan het begin van oktober. Op zowel 1 als 2 oktober werden in het zuiden van het land nog zomerse temperaturen behaald van minstens 25 graden. In Berkel-Enschot werd het respectievelijk 25,3°C en 26,1°C. In Beek bij Maastricht werd het op de 2e ook 26,1°C en daarmee was het de hoogste temperatuur van deze maand. De nacht van 2 naar 3 oktober was ongekend. Eerst koelde het nog af naar een graad of 18, maar rond vier uur stroomde warme lucht het land binnen. In De Bilt werd het meer dan 20 graden en dat is daar in een oktobernacht nog nooit geregistreerd. In Tilburg steeg het kwik naar 19,2°C en het Limburgse Ell maakte het helemaal bont: 21,6°C. Het waren meteen de maximumtemperaturen van die dag voor die weerstations. Daarna koelde het wat af, maar vanaf de 5e kwamen we weer boven de grens van 20 graden uit tot 23,6°C op 7 oktober en 24,5°C drie dagen later, beide waargenomen in Tilburg. Dit alles zorgde ervoor dat de eerste decade (1-10 oktober) recordwarm verliep met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 16,6°C tegen normaal 12,2°C. Ofwel meer dan vier graden verschil! Daarmee werd oktober 2001 met een gemiddelde van 15,5°C naar de tweede plaats verdreven en staan 1995 en 1997 met ieder 14,9°C over de eerste tien oktoberdagen, op de derde plaats. Daarna lag de temperatuur nog steeds ruim boven normaal, met op 13 oktober in het hele land nog maximumtemperaturen van ruim boven de 20 graden. Zoals in Eindhoven met 23,7°C en Ell met 24,0°C. Tijdens de nachten lag het kwik in deze periode tussen de 11 en 15 graden. Op de 13e gebeurde nog iets bijzonders. Het was namelijk de 149e dag op rij met een maximumtemperatuur van 15 graden of meer in De Bilt en dat is een record. Het vorige record stond op 148 dagen uit 1982 (10 mei t/m 4 oktober). Inmiddels is het record later in de maand verder aangescherpt. In De Bilt werden in de eerste helft van de maand (t/m de 16e) zeven warme dagen genoteerd met een maximumtemperatuur van 20 graden en meer. In Westdorpe, Gilze-Rijen en Ell werden zelfs tien warme dagen genoteerd. Een record is dat niet, want in oktober 1921 noteerde Maastricht zestien warme dagen. Normaal komt het in De Bilt in die periode tot twee warme dagen; in het zuiden zijn drie warme dagen de norm. Vanaf de 14e werd het tijdelijk kouder, waarbij op 15 oktober het overdag niet warmer was dan 11 tot 12 graden. In zowel Maastricht als Hupsel bleef de thermometer zelfs steken op 10,6°C. Het was voor het eerst sinds 2 mei dat nergens meer in het land de 15 graden gehaald werd. Vervolgens koelde het in de avond al heel snel af en daalde de temperatuur in Deelen op klomphoogte naar -0,2°C oftewel vorst aan de grond. In de daaropvolgende nacht daalde de temperatuur ook in Ell op tien centimeter hoogte tot onder nul: -1,1°C. Op normale neushoogte werd daar met 0,8°C de laagste temperatuur van de maand gemeten. In de nacht naar 16 oktober werd het daar met -1,5°C nog kouder aan de grond. Tot en met het einde van de maand lag de temperatuur op de meeste dagen boven normaal. Op 25 oktober werd de koudste dag van de maand genoteerd met in het midden van het land kwikstanden tussen 10 en 11 graden. Daarbij was De Bilt met 10,3°C de koudste plaats.
De Bilt telde in deze wijnmaand zeven warme dagen van minstens 20 graden en dat zijn er normaal drie. Oktober telde geen enkele vorstdag, terwijl we toch op één dag mogen rekenen dat het heeft gevroren. Berkel-Enschot had nog negen warme dagen, waarvan er twee zomers waren met minstens 25 graden.
NEERSLAG
Oktober was klets- en kletsnat. Gemiddeld over het land viel namelijk 150 mm neerslag en dat is precies twee keer zoveel als de normale hoeveelheid van 75 mm. In De Bilt was het zelfs de natste oktobermaand sinds het begin van de waarnemingen met 220 mm neerslag. Het vorige record stond op 215 mm, waargenomen in 1852. Het natst was het deze maand in het midden van het land en langs de kust. Vlieland had met 221 mm de meeste neerslag, gevolgd door Oost-Vlieland en De Bilt met ieder 220 mm, Terschelling 219 en Honselersdijk tapte 217 mm. Het minst nat was het in Limburg, met in Beek (Maastricht) 81 mm neerslag. Daarna komen Echt met 85 mm en Oost-Maarland en Roermond met ieder 87 mm. Voor Brabant waren de natste plaatsen Volkel (171 mm) en daarna Berkel-Enschot en Esbeek die beide 165 mm in de regenmeter hadden. Naast regen had Berkel-Enschot ook nog drie dagen met mist te maken, waarbij op 26 oktober sprake was van dichte mist met een zicht minder dan 100 meter.
De maand begon rustig, met alleen op 3 oktober een storing die in het hele land voor wat neerslag zorgde. Verder viel er tot en met de 10e weinig neerslag, alleen in het noorden van het land viel af en toe wat regen. Vanaf de 11e werd het in het hele land uiterst wisselvallig. De eerste neerslag viel in de nacht naar 12 oktober met 21 mm in Lauwersoog en Wapse; Diever en Terschelling tapte nog 17 mm af. Nadat deze regenzone het land uit was naderde vanuit het westen nog veel meer neerslag. Het kwam er overdag met bakken uit met soms ook onweer. Rijnsburg kreeg 43 mm in de regenmeter, gevolgd door Voorschoten 41, Hoek van Holland 39, De Bilt 35, Leiden 34 en Kijkduin 30 mm. In De Bilt viel in twee dagen tijd 73 mm. Ook in de avond van 13 oktober ging het flink te keer, waarbij plaatselijk ook onweer werd gemeld. Vanaf 18 oktober trok storm Babet over de Britse Eilanden noordwaarts. In Nederland veroorzaakte dit in het hele land voor veel neerslag. Op 18 en 19 oktober viel 10 tot 20 mm en op 20 oktober gemiddeld over het land 23 mm. Daarmee was het de natste dag van de maand. De meeste neerslag viel die dag in het noorden met op Lauwersoog 36 mm. Ook in Noord-Brabant viel veel neerslag nadat het 11 uur lang achtereen had geregend: Tilburg 34, Berkel-Enschot 37, Luijksgestel 40 en Eindhoven had 46 mm. Dit leverde landelijk de natste 20e oktober ooit waargenomen. Het vorige record stond namelijk op 32,3 mm waargenomen in Rotterdam in 2021. Daarnaast is het ook officieel de natste sinds 1901, want in De Bilt werd 19,4 mm afgetapt. Daarmee werd het neerslagrecord van 20 oktober 1986 met 19,1 mm naar de tweede plaats gedreven. Vervolgens trok het regengebied verder naar het noorden waar eveneens meer dan 30 mm werd opgevangen. Zo kreeg Lauwersoog 36 mm, Hitzum 35, Dieverbrug 34 en Terschelling had nog 31 mm. Op de 25e trok een klein lagedrukgebied over het zuidoosten van het land, waarbij Volkel 23 mm aftapte. Ook 29 en met 30 oktober waren erg natte dagen met lokaal 15 tot 20 mm neerslag. Op 31 oktober viel tijdens felle (onweers)buien in de noordwestelijke helft van land op veel plaatsen nog 20 tot 25 mm.
WIND
In de avond van vrijdag de 13e ging het flink te keer, waarbij plaatselijk ook onweer werd gemeld. Deze buien gingen gepaard met zware windstoten. Zo registreerde Texel een windstoot van 114 km/uur en Lauwersoog 95 km/uur. Bij dat laatste station werd zelfs even windkracht 9 gemeten. Maar omdat dit geen uur lang was, is het officieel geen storm. Vanaf 18 oktober trok storm Babet over de Britse Eilanden noordwaarts. In Nederland kwam het niet tot storm, maar het lagedrukgebied veroorzaakte in het hele land wel veel wind. Storm Babet zorgde twee dagen later, op 20 oktober, ook voor een uitzonderlijk sterke stormachtige oostenwind in het noorden. Dit zorgde ervoor dat veerboten van en naar Friesland uitvielen. De harde wind zorgde er namelijk voor dat het water vanaf de kustgebieden en de Waddeneilanden de zee werd opgeblazen, waardoor er lage waterstanden stonden. En wel zodanig dat veerboten er niet doorheen konden. In de nacht naar 29 oktober werd in IJmuiden windkracht 8 gemeten net als op Texel en Vlieland en dan spreken we van een stormachtige wind. Daarbij werden ook windstoten gemeten tot wel 109 km/uur in IJmuiden, en dat is kracht 11.
ZONNESCHIJN
Oktober
was iets aan de sombere kant, met gemiddeld over het land 111 uren
zon tegen 120 zonuren normaal. De eerste tien dagen was zonniger dan normaal, maar
daarna verliep de maand somberder dan normaal. Het zonnigst was het in het
zuiden van het land, met in Vlissingen en Beek (Maastricht) 132 uren zonuren.
Het minst zonnig was het in het noorden van het land, waarbij Leeuwarden de zon
maar 90 uur zag schijnen. In De Bilt scheen de zon 101 uur tegen 119
uur normaal en in Berkel-Enschot 125 tegen 124 normaal. Zowel De Bilt als
Berkel-Enschot kende vier zonloze dagen, terwijl we op vijf van zulke dagen
mogen rekenen. Dat geldt overigens ook voor het aantal zeer zonnige dagen,
waarbij de zon minstens 8 uur scheen. Dat kwam in Tilburg uit op vier dagen,
tegen normaal vijf. De zonnigste was meteen de allereerste oktoberdag met ruim
tien zonuren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten