Weerspreuk van de week: 23-29 december

 

Veel wind met de kerstdagen,

dan zullen de bomen manden met vruchten dragen.

 

Zacht Kerstmisweer beduidt,

de winter is nog lang niet uit.

Kerstweekendweersverwachting: 24-26 december

 Zaterdag de beste dag gevolgd door een natte kerst 

Wat een overgang hebben we toch beleefd: van winterweer vorige week naar herfstweer deze week. Dat ging afgelopen zondagavond gepaard met ijzel en dat hebben we geweten. Er was sprake van code oranje, er vonden honderden ongevallen vonden plaats en Rijkswaterstaat raadde af om de weg op te gaan. Het verschil in temperaturen van nu en een week eerder is meer dan 10 graden, zowel overdag als ‘s nachts! Vervolgens is van vorst is geen sprake meer, maar wel van neerslag waarbij er tussen 18 december en vandaag al 30 mm is gevallen. Daarvoor was het negen dagen droog, waarbij de zon soms uitgebreid scheen. De laatste keer dat er regen werd afgetapt was op 8 december. Ook op deze donderdag konden we niet zonder paraplu. De dag begon overigens met mist en motregen. In de loop van de ochtend werd het droog en zagen we de zon nog even schijnen. Rond het middaguur raakte het bewolkt en in de middag ging het regenen. Met 10 graden is het veel te zacht voor de tijd van het jaar. En dan te bedenken dat gisteren om 22:48 uur de zon boven de Steenbokskeerkring stond en dat betekent voor ons dat de astronomische winter van start is gegaan. Het weerbeeld is echter herfstachtig en dat blijft voorlopig zo. Oorzaak zijn een reeks depressies dat zich uitstrekken vanaf de Atlantische Oceaan via de Britse Eilanden naar Scandinavië en Rusland. De daaraan verbonden neerslaggebieden trekken dan steeds over onze regio. Het lijkt wel een optocht. Zo trekken vanavond alweer buien over, maar daarna wordt het droog en zakt de temperatuur niet verder terug dan een graad of 9. 

De vrijdag start grijs en droog en dat blijft het de hele ochtend. In de middag trekt een nieuwe neerslagzone over en zijn er perioden met regen, waarbij het kwik naar de 12 graden gaat. In het kerstweekeinde is zaterdag nog de beste dag. En dat komt omdat de depressies wat meer naar het noorden opschuiven. De zon krijgt dan kans op door alle bewolking heen te breken, maar of het ook droog blijft is maar de vraag. Eerste kerstdag wordt een dag om de paraplu onder de boom te hebben, want van tijd tot tijd valt er neerslag en dat met name in de middag en avond. Een depressie heeft zich namelijk tussen IJsland en Schotland gevestigd, maar vervolgens uitgestrekt tot over de Benelux. Met 11 graden blijft het zacht. Op tweede kerstdag beginnen hogedrukgebieden boven het zuiden van Europa te roeren en duwt de depressie van ons weg. Die overgang gaat gepaard met motregen waar we op maandag mee te maken krijgen en daarbij zakt het kwik tot onder de 10 graden. Dinsdag lijkt eindelijk weer eens een droge dag te worden met een enkele opklaring en 7 graden als maximum. Vanaf woensdag keren de depressies uit het noorden terug en dat betekent dat het opnieuw wisselvallig wordt en de temperaturen omhoog gaan. Het ziet er naar dat we dit weerbeeld tot het einde van het jaar hebben. 

Van een Witte Kerst is dus geen sprake, maar dat is in Amerika wel anders. Daar krijgen ze te maken met een enorme kou-inval vanaf de poolstreken dat gepaard gaat met een heuse sneeuwstorm. De temperaturen denderen naar beneden. In de staat Montana dook de temperatuur in het plaatsje Dillon in drie minuten tijden van -2,8°C naar, schrik niet, -37,2°C. Heel bizar. De gevoelstemperatuur in deze staat ligt lokaal zelfs rond de -57 graden. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: Winter begint

Terwijl de meteorologische winter al op 1 december van start is gegaan begint de astronomische winter pas morgen om 22:48 uur. En 21 december is ook de datum dat het winterseizoen meestal aanvangt. Maar het kan ook een dag later, zoals drie jaar geleden en in 2010, 2011, 2014 en 2015. En soms gebeurt het zelfs een dag eerder, maar dan zullen we lang moeten wachten. Want pas in 2080, 2084, 2088, 2092 en 2096 begint het winterseizoen al op 20 december. 

De verschillen in tijdstippen en soms ook data zijn het gevolg van het feit dat het kalenderjaar geen geheel aantal dagen telt én van het invoeren van een schrikkeldag. Zodra we het over astronomie hebben, hebben we over onze planeten en het heelal. De astronomische winter begint altijd als de zon loodrecht boven de Steenbokskeerkring staat en dus voor onze regio het laagst boven de horizon. De zon komt in Midden-Nederland dan op om ongeveer 08:46 uur en gaat om 16:30 uur in de middag weer onder. Deze astronomische winter zal overigens eindigen op 20 maart 2023 om 22:24 uur. Op dat moment staat de zon dan precies boven de evenaar en begint in die tijd van het jaar voor ons de lente.

Het begin van de winter betekent dus de kortste dag van het jaar, maar dat houdt niet in dat de zon dan het laatst opkomt en het vroegst ondergaat. Al vanaf 13 december gaat de zon namelijk al later onder en pas op 30 december blijft het 's ochtends het langste donker. Dat komt doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is, waardoor de zon in de winter iets sneller beweegt dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat. Ook is de daglengte (het verschil in tijdstip van opkomst en ondergang van de zon) afhankelijk van de geografische breedte. Zo heeft Zuid-Frankrijk al op 9 december de vroegste zonsondergang en de meest late zonsopkomst op 3 januari.

De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor staat de zon op het Noordelijk Halfrond in de winter lager boven de horizon dan in de zomer. De zon beschrijft 's winters een kortere baan boven de horizon dan 's zomers en is vooral daardoor maar weinig uren zichtbaar.

Hoe noordelijker, hoe korter de zon boven de horizon staat. In het gebied ten noorden van de Poolcirkel is de zon in deze periode gedurende een paar maanden in het geheel niet zichtbaar. Zelfs binnen de grenzen van ons eigen land is dat verschil in daglengte al merkbaar: op de kortste dag van het jaar duurt de dag in het uiterste noorden Nederland ongeveer 20 minuten korter dan in het uiterste zuiden.

Om praktische redenen en volgens internationale afspraken gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling. De Societas Meteorologica Palatina, een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen en dat is nog steeds zo. Zo kunnen de seizoenen over de jaren heen beter met elkaar vergeleken worden. Volgens de klimatologische indeling is de winter dus al op 1 december begonnen en duurt dit seizoen tot en met 28 februari 2023. We spreken hier dan ook van de meteorologische winter.

Weersverwachting deze week: 19-23 december

 Koning Winter maakt plaats voor onstuimig herfstweer 

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van -2,9°C afgelopen week in onze regio beleefden we de koudste periode van 2022. Overdag werd het gemiddeld 0,6°C en ’s nachts -5,6°C. Voor zo’n koude tijd moeten we bijna twee jaar terug naar februari 2021, maar toen was het nog veel kouder. In de periode 7 t/m 13 februari hadden we namelijk een etmaalgemiddelde van -4,9°C, waarbij het overdag gemiddeld -1,4°C was en in de nachten was dat maar liefst -8,4°C gemiddeld. De laagste temperatuur in Berkel-Enschot was toen -9,6°C en afgelopen week was dat -8,1°C op de 13e. Dit weekeinde had en heeft een winters slot. Gisteren beleefden we de derde ijsdag van de maand, waarbij de temperatuur de hele dag onder het vriespunt bleef. Oorzaak was de mist die de hele dag bleef hangen. In de afgelopen nacht verdween de mist en werd het helder, waardoor het opnieuw flink kon vriezen. In Hupsel en in Woensdrecht was sprake van strenge vorst met respectievelijk -10,3°C en -10,1°C. Op andere stations in Brabant noteerde Eindhoven -7,3°C. Tilburg en Gilze-Rijen ieder -8,4°C en Volkel -8,8°C. Aan de grond was het opnieuw bibberen geblazen. Zo zakte het kwik op tien cm hoogte naar -12,7°C in Twenthe, -12,4°C in Hupsel en tenslotte -11,3°C in Woensdrecht, Gilze-Rijen en het Limburgse Ell. Net als vorig jaar duurt deze koude periode maar een week, want een dooiaanval is onderweg. We kunnen het nu al zien aan de lucht waar sluierwolken onze regio zijn binnengeslopen en dat betekent dat de bovenlucht opwarmt. De zon schijnt er nog wel doorheen, maar krijgt het in de loop van de dag steeds moeilijker. Temperaturen liggen daarbij nog onder het vriespunt. In de loop van de avond gaat de temperatuur langzaam omhoog en begint de zachte lucht een aanval op de diepvrieskou. Dat gaat gepaard met veel wind en neerslag. En aangezien we al een week in de kou zitten is de grond nog behoorlijk bevroren. Als er dan neerslag gaat vallen gaat deze meteen aanvriezen en zorgt voor gladheid. Het KNMI heeft dan ook code oranje uitstaan en het zou me niets verbazen als deze op maandag zelfs overgaat in code rood en bij dat laatste spreken we van een Weeralarm. Let dus goed op de weerberichten als je vanavond en morgenvroeg de deur uit moet!! 

Op deze zondag blijft het nog even ijzig koud doordat we profiteren van een hogedrukgebied boven Centraal Europa. Op de oceaan ligt een depressie en die komt langzaam onze kant op. Deze duwt het hogedrukgebied naar de Oekraïne en naar Rusland waar het op maandag aankomt. Inmiddels ligt de depressie dan tussen IJsland en Schotland in, maar de neerslaggebieden hebben ons dan al bereikt. Vanavond kunnen al de eerste druppels vallen en in de nacht gaat dat door als het kwik nog net boven het vriespunt uitkomt. De kans op ijzel en opvriezing van natte weggedeelten is erg groot. Kijk dus goed uit. 

De dooiaanval gaat slagen, want we krijgen de komende week een optocht van depressies vanuit het westen. Het ene na het andere neerslaggebied trekt dan Brabant over wat gepaard gaat met een matige tot vrij krachtige zuidzuidwestenwind, kracht 4 tot 5. Hiermee wordt ook zachte lucht aangevoerd en stijgt de temperatuur naar de zo’n 11 graden. Op vrijdag zou het wel eens een graad of 13 kunnen worden. Veel te zacht natuurlijk voor de tijd van het jaar. Het weerbeeld is echter wel normaal, want rond de kerstdagen is het vaak zo dat een kerstdepressie haar intrede doet. In het kerstweekeinde zien we dat hogedrukgebieden zowel uit het zuiden als vanaf de oceaan een aanval gaan doen op al die lagedrukgebieden. En het ziet er nu naar uit dat dit gaat slagen. Dat betekent dat in de loop van eerste kerstdag de neerslagkansen snel afnemen. De zon laat zich steeds meer zien en in de nachten verschijnen opklaringen. De wind draait langzaam naar het noorden en koudere lucht komt onze kant op. Is het op eerste kerstdag nog 11 graden, een dag later houden we daar nog maar de helft van over. We gaan dan over op normale temperaturen. 

Prettige week!

Weernieuws: Herfst 2022

 Zeer zacht, vrij nat en zeer zonnig

De herfst van 2022 was een prachtig seizoen die zeer zacht en zeer zonnig verliep. Wel hebben we dat moeten bekopen met veel meer neerslag dan normaal en dat kwam met name door de maand september. Stormen ontbraken, maar eindige wel met een vleugje winterweer dat gepaard ging met zowel de eerst lichte en matige vorst van het seizoen als lokaal de eerste sneeuwvlokken. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 12,1°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C was de herfst in De Bilt zeer zacht. Daarmee komt het zelfs op de derde plaats van warmste herfstseizoenen ooit. Alleen 2014 en 2006 gingen deze herfst voor met een etmaalgemiddelde van respectievelijk 12,5°C en 13,6°C. September week niet veel af van normaal met 14,6°C tegen 14,7°C normaal. Oktober was daarentegen zeer zacht met 13,1°C tegen 10,9 °C normaal en november was zacht met 8,6°C tegen 7,0°C normaal. 

De eerste herfstmaand september kende een opmerkelijk temperatuurverloop. De eerste tien dagen verliepen bijna recordwarm met zomerse tot tropische temperaturen. De eerste tien dagen waren in De Bilt gemiddeld 18,8°C, alleen in 2005 was het met 19,6°C nog wat warmer. Op 5 september werd het in De Bilt 29,7°C, maar in Brabant liep de temperatuur op tot tropische waarden met in Gilze-Rijen en Eindhoven 32,0°C, de hoogste temperatuur van deze herfst. Ook op de 6e kwam het lokaal nog tot waarden boven de 30 graden. Vanaf half september werd het juist veel kouder dan gebruikelijk en kwamen de temperaturen zelfs onder normaal te liggen. Op de 18e werd het in De Bilt zelfs niet warmer dan 13,3°C en dat leverde een officieel kouderecord op voor die dag. Oktober was warm en goed voor een 6e plaats op de lijst van warmste oktobermaanden sinds 1901. Daarbij kende het vooral een uitzonderlijk zacht einde. Vanaf de 20e was het zeer zacht voor de tijd van het jaar. Op de 26e bereikte nog warmere lucht onze omgeving en deed de temperatuur er nog een schepje bovenop met landinwaarts 4 tot 5 warme dagen van minstens 20 graden op een rij. Op 28, 29 en 30 oktober gebeurde dit in De Bilt, nooit eerder gebeurde dit zo laat. Op 28 en 29 oktober was het niet eerder zo warm in De Bilt en leverde dus warmterecords op. Eindhoven pakte op 29 oktober bijna een recordlate zomerse dag met 24,6°C. Nooit eerder was het zo laat in de herfst zo warm in ons land. Ook november was zacht en was de op 5 na warmste november ooit gemeten. Op de 13e zag men het in het Limburgse Ell nog 18,5°C worden en dat was ook de intocht van Sinterklaas en deze verliep niet eerder zo warm in grote delen van het land. Tijdens de tweede helft van de maand werd het gevoelig kouder. Op 14 november werd de eerste vorst in ons land gemeten en dat is laat. Op 18 november vielen de eerste sneeuwvlokken in ons land en een dag later vroor het in de avond voor het eerst matig. Dit was juist wat vroeger dan normaal. In de nacht naar 20 november vroor het in De Bilt 7 graden. Sinds 1983 was het niet zo vroeg in de herfst zo koud geweest. In het weekend van 19 en 20 november was er in De Bilt sprake van matige vorst en overdag kwam de temperatuur maar net boven het vriespunt. Het koudst was het deze herfst in die periode met op 20 november in Twenthe -8,8°C. Een dag later werd de kou opgeruimd en dat ging in het noorden en oosten gepaard met sneeuw die even bleef liggen. 

De herfst telde in De Bilt zestien warme dagen van minstens 20 graden, waarvan er vijf zomers waren die de grens van 25 graden haalden. Normaal zijn dat respectievelijk veertien en twee van zulke dagen. Daarnaast werden er maar drie dagen met vorst geregistreerd (allemaal in november), terwijl het herfstseizoen zes vorstdagen telt. IJsdagen kwamen in De Bilt niet voor. 

In Berkel-Enschot kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 13,0°C (normaal 11,9°C) welke verdeeld was over een gemiddelde van 17,4°C overdag en in de nachten was het 8,6°C gemiddeld. De warmste herfstdag was die 5 september toen het kwik naar de 33,2°C ging. Een week later noteerde we ook de warmste nacht van het seizoen met op de 13e een kwikstand van 16,0°C. Maar in november was het ook koud en daar liggen dan ook de laagste temperaturen van de herfst. Zo viel de koudste dag op 22 november toen het overdag niet warmer werd dan 7,7°C. Met een temperatuur van -2,7°C op de 20e was het de koudste herfstnacht.

In totaal werden in Berkel-Enschot in deze herfst 23 warme dagen geteld, waarvan 10 zomers en één tropisch. Daartegenover staan 2 vorstdagen: 19 en 20 november. 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land 254 mm tegen normaal 222 mm was de herfst vrij nat. Het natst was het langs de westkust met in Vlaardingen 469 mm, gevolgd door Leiden en Pernis met ieder 428 mm, Dirksland had 413 mm en Rozenburg 407 mm. Het natste KNMI-station was Vlissingen die 372 mm opving. De minste neerslag viel in het oosten van het land, waarbij Hengelo 155 mm in de regenmeter kreeg, Schoonebeek 159 mm en Twenthe 163 mm. In De Bilt viel ongeveer de normale hoeveelheid neerslag met 245 mm tegen 239 mm normaal. In Brabant was de natste plaats Prinsenbeek met 325 mm tegenover het station met de minste neerslag Overloon dat 178 mm aftapte. En dat is dus bijna de helft van Prinsenbeek. In Berkel-Enschot zag men de regenmeter oplopen tot 257 mm (normaal 220 mm), waarbij de natste herfstdag die van 27 september was toen er 23 mm viel. In totaal viel op 38 dagen meer dan een millimeter, waarvan op negen dagen meer dan 10 mm. Naast regen werd ook veel onweer waargenomen: 9 dagen. Voor Berkel-Enschot is dat sinds 1998 een nieuw record, want dat stond voorheen op 6 dagen uit 2013. Ook werd er in deze herfst hagel geregistreerd (16 september) en op 8 dagen mist. 

September was meteen al kletsnat met 127 mm neerslag tegen 73 mm normaal. Vooral in het zuidwesten van het land viel zeer veel neerslag, met in Zeeland, het zuiden van Zuid-Holland en het westen van Noord-Brabant plaatselijk 200 tot meer dan 250 mm. Zo viel in het Zuid-Hollandse Dirksland 279 mm. Oktober was het tegenovergesteld met gemiddeld 38 mm zeer droog, normaal valt er ongeveer twee keer zoveel neerslag. De meeste neerslag viel deze maand in het westen en noorden. In november werden de regentonnen weer gevuld en was vrij nat met 90 mm tegen 76 mm normaal. Ook nu waren de verschillen over het land groot. Langs de kust viel de meeste neerslag en in het oosten van het land de minste neerslag. Tenslotte viel op 18, 19 en 20 november de eerste sneeuw van het seizoen en dat vond plaats in het noordoosten van het land. 

ZONNESCHIJN

We beleefden een schitterende herfst, want de zon scheen gemiddeld over het land 436 uur tegen normaal 349 uur en daarmee gaat dit seizoen als zeer zonnig de boeken in. Het begon meteen met de eerste herfstmaand september die vrij zonnig was met 178 uur zon tegen normaal 159 uur. Vooral aan het begin van de maand was het zonniger dan normaal en in de tweede helft van de maand week de hoeveelheid zonneschijn niet veel af van normaal. In oktober was het opnieuw zeer zonnig, met gemiddeld over het land 159 uren zon tegen 120 zonuren normaal, en november deed hetzelfde met 97 uur zon tegen 70 uur normaal. 

Het zonnigst was het deze herfst in Den Helder (De Kooij) met 463 uur zonneschijn en het somberst was het in Westdorpe met 409 uren zonneschijn. In De Bilt scheen de zon 434 uur tegen 357 uur normaal. Daarmee eindigt de herfst op dat weerstation op de vierde plaats van zonnigste herfsten sinds 1901. Alleen 2018, 1959 en 2005 waren zonniger. Daarbij is het opvallend dat eind oktober de zon in De Bilt meer uren geschenen dan in het gehele vorige recordjaar 2018. Met een zeer zonnige november erbij is dat record ondertussen ruimschoots verbroken en is 2022 het allerzonnigste jaar sinds het begin van de metingen. 

In Berkel-Enschot scheen de zon 445 uur tegen 365 normaal (periode 1998-2021). Daarbij werden 8 zonloze dagen genoteerd tegen normaal 15 en op 20 dagen was het zeer zonnig en dat betekent dat meer dan 80% van de maximale capaciteit van de hoeveelheid zonneschijn heeft geschenen op de betreffende herfstdag. Gemiddeld hoeven we maar op 15 van zulke dagen rekenen.

Weerspreuk van de week: 16-22 december

 

Een dooi zonder regen of wind,

is niet waard dat ie begint.

 

Als met St. Thomas (21 dec.) de dagen gaan lengen,

beginnen de nachten te strengen.