Weernieuws: Herfst 2022

 Zeer zacht, vrij nat en zeer zonnig

De herfst van 2022 was een prachtig seizoen die zeer zacht en zeer zonnig verliep. Wel hebben we dat moeten bekopen met veel meer neerslag dan normaal en dat kwam met name door de maand september. Stormen ontbraken, maar eindige wel met een vleugje winterweer dat gepaard ging met zowel de eerst lichte en matige vorst van het seizoen als lokaal de eerste sneeuwvlokken. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 12,1°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C was de herfst in De Bilt zeer zacht. Daarmee komt het zelfs op de derde plaats van warmste herfstseizoenen ooit. Alleen 2014 en 2006 gingen deze herfst voor met een etmaalgemiddelde van respectievelijk 12,5°C en 13,6°C. September week niet veel af van normaal met 14,6°C tegen 14,7°C normaal. Oktober was daarentegen zeer zacht met 13,1°C tegen 10,9 °C normaal en november was zacht met 8,6°C tegen 7,0°C normaal. 

De eerste herfstmaand september kende een opmerkelijk temperatuurverloop. De eerste tien dagen verliepen bijna recordwarm met zomerse tot tropische temperaturen. De eerste tien dagen waren in De Bilt gemiddeld 18,8°C, alleen in 2005 was het met 19,6°C nog wat warmer. Op 5 september werd het in De Bilt 29,7°C, maar in Brabant liep de temperatuur op tot tropische waarden met in Gilze-Rijen en Eindhoven 32,0°C, de hoogste temperatuur van deze herfst. Ook op de 6e kwam het lokaal nog tot waarden boven de 30 graden. Vanaf half september werd het juist veel kouder dan gebruikelijk en kwamen de temperaturen zelfs onder normaal te liggen. Op de 18e werd het in De Bilt zelfs niet warmer dan 13,3°C en dat leverde een officieel kouderecord op voor die dag. Oktober was warm en goed voor een 6e plaats op de lijst van warmste oktobermaanden sinds 1901. Daarbij kende het vooral een uitzonderlijk zacht einde. Vanaf de 20e was het zeer zacht voor de tijd van het jaar. Op de 26e bereikte nog warmere lucht onze omgeving en deed de temperatuur er nog een schepje bovenop met landinwaarts 4 tot 5 warme dagen van minstens 20 graden op een rij. Op 28, 29 en 30 oktober gebeurde dit in De Bilt, nooit eerder gebeurde dit zo laat. Op 28 en 29 oktober was het niet eerder zo warm in De Bilt en leverde dus warmterecords op. Eindhoven pakte op 29 oktober bijna een recordlate zomerse dag met 24,6°C. Nooit eerder was het zo laat in de herfst zo warm in ons land. Ook november was zacht en was de op 5 na warmste november ooit gemeten. Op de 13e zag men het in het Limburgse Ell nog 18,5°C worden en dat was ook de intocht van Sinterklaas en deze verliep niet eerder zo warm in grote delen van het land. Tijdens de tweede helft van de maand werd het gevoelig kouder. Op 14 november werd de eerste vorst in ons land gemeten en dat is laat. Op 18 november vielen de eerste sneeuwvlokken in ons land en een dag later vroor het in de avond voor het eerst matig. Dit was juist wat vroeger dan normaal. In de nacht naar 20 november vroor het in De Bilt 7 graden. Sinds 1983 was het niet zo vroeg in de herfst zo koud geweest. In het weekend van 19 en 20 november was er in De Bilt sprake van matige vorst en overdag kwam de temperatuur maar net boven het vriespunt. Het koudst was het deze herfst in die periode met op 20 november in Twenthe -8,8°C. Een dag later werd de kou opgeruimd en dat ging in het noorden en oosten gepaard met sneeuw die even bleef liggen. 

De herfst telde in De Bilt zestien warme dagen van minstens 20 graden, waarvan er vijf zomers waren die de grens van 25 graden haalden. Normaal zijn dat respectievelijk veertien en twee van zulke dagen. Daarnaast werden er maar drie dagen met vorst geregistreerd (allemaal in november), terwijl het herfstseizoen zes vorstdagen telt. IJsdagen kwamen in De Bilt niet voor. 

In Berkel-Enschot kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 13,0°C (normaal 11,9°C) welke verdeeld was over een gemiddelde van 17,4°C overdag en in de nachten was het 8,6°C gemiddeld. De warmste herfstdag was die 5 september toen het kwik naar de 33,2°C ging. Een week later noteerde we ook de warmste nacht van het seizoen met op de 13e een kwikstand van 16,0°C. Maar in november was het ook koud en daar liggen dan ook de laagste temperaturen van de herfst. Zo viel de koudste dag op 22 november toen het overdag niet warmer werd dan 7,7°C. Met een temperatuur van -2,7°C op de 20e was het de koudste herfstnacht.

In totaal werden in Berkel-Enschot in deze herfst 23 warme dagen geteld, waarvan 10 zomers en één tropisch. Daartegenover staan 2 vorstdagen: 19 en 20 november. 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land 254 mm tegen normaal 222 mm was de herfst vrij nat. Het natst was het langs de westkust met in Vlaardingen 469 mm, gevolgd door Leiden en Pernis met ieder 428 mm, Dirksland had 413 mm en Rozenburg 407 mm. Het natste KNMI-station was Vlissingen die 372 mm opving. De minste neerslag viel in het oosten van het land, waarbij Hengelo 155 mm in de regenmeter kreeg, Schoonebeek 159 mm en Twenthe 163 mm. In De Bilt viel ongeveer de normale hoeveelheid neerslag met 245 mm tegen 239 mm normaal. In Brabant was de natste plaats Prinsenbeek met 325 mm tegenover het station met de minste neerslag Overloon dat 178 mm aftapte. En dat is dus bijna de helft van Prinsenbeek. In Berkel-Enschot zag men de regenmeter oplopen tot 257 mm (normaal 220 mm), waarbij de natste herfstdag die van 27 september was toen er 23 mm viel. In totaal viel op 38 dagen meer dan een millimeter, waarvan op negen dagen meer dan 10 mm. Naast regen werd ook veel onweer waargenomen: 9 dagen. Voor Berkel-Enschot is dat sinds 1998 een nieuw record, want dat stond voorheen op 6 dagen uit 2013. Ook werd er in deze herfst hagel geregistreerd (16 september) en op 8 dagen mist. 

September was meteen al kletsnat met 127 mm neerslag tegen 73 mm normaal. Vooral in het zuidwesten van het land viel zeer veel neerslag, met in Zeeland, het zuiden van Zuid-Holland en het westen van Noord-Brabant plaatselijk 200 tot meer dan 250 mm. Zo viel in het Zuid-Hollandse Dirksland 279 mm. Oktober was het tegenovergesteld met gemiddeld 38 mm zeer droog, normaal valt er ongeveer twee keer zoveel neerslag. De meeste neerslag viel deze maand in het westen en noorden. In november werden de regentonnen weer gevuld en was vrij nat met 90 mm tegen 76 mm normaal. Ook nu waren de verschillen over het land groot. Langs de kust viel de meeste neerslag en in het oosten van het land de minste neerslag. Tenslotte viel op 18, 19 en 20 november de eerste sneeuw van het seizoen en dat vond plaats in het noordoosten van het land. 

ZONNESCHIJN

We beleefden een schitterende herfst, want de zon scheen gemiddeld over het land 436 uur tegen normaal 349 uur en daarmee gaat dit seizoen als zeer zonnig de boeken in. Het begon meteen met de eerste herfstmaand september die vrij zonnig was met 178 uur zon tegen normaal 159 uur. Vooral aan het begin van de maand was het zonniger dan normaal en in de tweede helft van de maand week de hoeveelheid zonneschijn niet veel af van normaal. In oktober was het opnieuw zeer zonnig, met gemiddeld over het land 159 uren zon tegen 120 zonuren normaal, en november deed hetzelfde met 97 uur zon tegen 70 uur normaal. 

Het zonnigst was het deze herfst in Den Helder (De Kooij) met 463 uur zonneschijn en het somberst was het in Westdorpe met 409 uren zonneschijn. In De Bilt scheen de zon 434 uur tegen 357 uur normaal. Daarmee eindigt de herfst op dat weerstation op de vierde plaats van zonnigste herfsten sinds 1901. Alleen 2018, 1959 en 2005 waren zonniger. Daarbij is het opvallend dat eind oktober de zon in De Bilt meer uren geschenen dan in het gehele vorige recordjaar 2018. Met een zeer zonnige november erbij is dat record ondertussen ruimschoots verbroken en is 2022 het allerzonnigste jaar sinds het begin van de metingen. 

In Berkel-Enschot scheen de zon 445 uur tegen 365 normaal (periode 1998-2021). Daarbij werden 8 zonloze dagen genoteerd tegen normaal 15 en op 20 dagen was het zeer zonnig en dat betekent dat meer dan 80% van de maximale capaciteit van de hoeveelheid zonneschijn heeft geschenen op de betreffende herfstdag. Gemiddeld hoeven we maar op 15 van zulke dagen rekenen.