Oktober 2022: zeer zacht, droog en zonnig

Oktober 2022 was een zeer warme maand en is in de top-10 beland van warmste én zonnigste oktobermaanden ooit. Daarbij werden twee warmte-dagrecords gebroken. Daarnaast viel er maar weinig neerslag. Het was vooral genieten geblazen die af toe werd afgeremd met regen- en onweersbuien. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde temperatuur van 13,1°C in De Bilt, tegen 10,9 °C normaal, was oktober zeer zacht. De maand komt daarmee op de 6e plaats van warmste oktobermaanden ooit sinds 1901. Het warmst werd het in Vlissingen met gemiddeld 14,8°C en dat is daar de op één na warmste oktober ooit. In onze regio noteerde Gilze-Rijen 13,5°C en Berkel-Enschot 14,1°C als gemiddelde etmaaltemperatuur. Bij dat laatste station werd het overdag gemiddeld 19,0°C en in de nachten was dat gemiddeld 9,2°C, tegen normaal 15,8°C en 8,2°C. 

In de eerst dagen lagen de temperaturen rond de 19 graden in Tilburg. Vanaf Dierendag werd tijdelijk wat zachte lucht aangevoerd en werd een dag later zelfs de 21 graden bereikt in het oosten van Brabant en geheel Limburg. Daarbij was Ell met 21,7°C de warmste plaats. Daarna bleef het met 18 tot 19 graden zacht voor de tijd van het jaar. De nachten gingen daarbij steeds helder verlopen en dan kan het flink afkoelen. In Brabant zakte de temperatuur op neushoogte vrijwel overal naar de 2 graden. Aan de grond zakte het kwik tot -1,0°C in Gilze-Rijen en -1,5°C op vliegveld Eindhoven. In Twenthe daalde het kwik nog iets verder tot -1,9°C. Zowel voor Eindhoven als voor Gilze-Rijen leverde dat zelfs bijna een koude-dagrecord voor 9 oktober op sinds het begin van de waarnemingen in 1950. Voor Gilze-Rijen staat het dagrecord op tien centimeter hoogte namelijk op -2,2°C uit 1994 en voor Eindhoven is dat -2,0°C waargenomen op 9 oktober 1959. Vanaf de 10e begonnen de temperaturen overdag te zakken tot een graad of 15 op de 12e. Bij weinig wind koelde het in de nachten opnieuw flink af, soms tot net boven het vriespunt. In Deelen daalde het kwik op 11 oktober tot 0,8°C en dat is meteen de laagste temperatuur van de maand. Aan de grond kwam het in het oosten tot vorst: Twenthe had -1,6°C, Eindhoven -1,4°C en Hupsel -0,9°C. Een nacht later opnieuw vorst aan de grond in Twenthe (-1,7°C), Eindhoven (-1,4°C) en Hupsel met -1,3°C. Halverwege de wijnmaand steeg het kwik richting de 16 tot 17 graden. In Maastricht en Eindhoven werd het zelfs 19,5°C en zulke temperaturen van rond de 19 graden werden tot en met de 18e in Limburg nog gehaald. Maar een dag later deed de temperatuur een stap terug en werd het in het noorden niet warmer dan 13 tot 14 graden wat eigenlijk normaal is voor die periode. Terschelling en Eelde noteerde ieder 12,8°C en in Nieuw Beerta werd het niet warmer dan 12,5°C. Terwijl het uiterste zuidwesten in Westdorpe en Woensdrecht met 19,8°C nog bijna een warme dag konden noteren. En die warmte stroomde een dag later (21 oktober) over het land uit, waarbij langs de hele Belgische grens de 20 graden werd overschreden. Dat merkten we meteen al in de nacht toen de temperatuur in Vlissingen niet verder zakte dan 14,4°C en dat is een evenaring van het dagrecord van hoogste minimumtemperatuur ooit waargenomen op 21 oktober sinds 1901. Dit record wordt gedeeld met 1969 en 1989 ook beide waargenomen in hetzelfde Vlissingen. De dagen erna bleef het met 17 tot 18 graden zeer zacht. Maar vanaf de 26e was het helemaal raak en konden zelfs 4 tot 5 warme dagen van minstens 20 graden achtereen worden geregistreerd. In de nacht naar 27 oktober werd zelfs de op één na hoogste nachttemperatuur ooit gemeten. Hoek van Holland registreerde namelijk 15,0°C, waardoor het record uit 1937 met 15,1°C nog net overeind bleef. De dag van 28 oktober had met 24,6°C in Eindhoven de hoogste temperatuur van deze maand. Nooit eerder was het zo laat in de herfst zo warm. In Berkel-Enschot werd met 25,2°C zelfs een zomerse dag genoteerd. De Bilt noteerde met 28 en 29 oktober twee datumrecords op rij wat betreft de hoogste maximumtemperatuur. Zo werd het op de 28e 20,5°C, waarmee het record uit 2005 met 19,5°C ruim werd overschreden. Een dag later steeg het kwik naar 21,1°C en toen werd de 19,7°C uit 2005 naar de tweede plaats verwezen van warmste 29 oktober ooit gemeten sinds 1901. Voor het KNMI in De Bilt was het de 10e warmterecord van dit jaar tot nu toe. Ook landelijk gezien werd het de warmste 28 en 29 oktober ooit gemeten: Maastricht registreerde op de 28e namelijk 23,5°C (oude record 22,5°C uit 2005 in Maastricht) en Eindhoven dus 24,6°C (oude record 22,3°C uit 2005 in Maastricht). In totaal braken 10 weerstations het dagrecord van 29 oktober. Pas op de laatste oktoberdag werd nergens meer de 20 graden bereikt. 

De Bilt telde uiteindelijk drie warme dagen hetgeen normaal is voor oktober. De warme dagen vielen in een serie aan het eind van de maand (28, 29 en 30 oktober) en dat was nog niet eerder gebeurd sinds het begin van de metingen. In het zuiden telde de maand echter 5 tot 8 warme dagen en dat is twee keer zoveel als normaal. Maastricht en Eindhoven hadden ieder 7 warme dagen en Berkel-Enschot telde 8 dagen van minstens 20 graden, waarvan er één dus zomers was. 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land van 38 mm was oktober zeer droog, want normaal valt er 75 mm. Ook in De Bilt was dat het geval met 38 mm tegen 81 mm normaal. Het natst was het deze maand, zoals vaak in de herfst, in het westen en noorden, met plaatselijk meer dan 90 mm. Zo ving Kloosterburen (Groningen) 99 mm op, Leiden 96, Lisse 87 en Wognum (Noord-Holland) kreeg nog 80 mm in de regenmeter. Het droogst was het in het zuiden met in het Limburgse Vredepeel slechts 16 mm, gevolgd door Nieuw Bergen met 18, Volkel had 20 en Heerlen, Weert, Oploo en Overloon tapte ieder 22 mm af. Berkel-Enschot ving 33 mm op en daarbij was 17 oktober de natste dag toen 10 mm naar beneden kwam. In totaal viel daar op 16 dagen neerslag, waarvan op twee dagen de buien gepaard gingen met onweer (17 en 23 oktober). Tenslotte werd op drie dagen ook mist waargenomen (18, 29 en 31 oktober). 

De eerste dag van de maand was met 10 mm meteen ook gemiddeld de natste dag van het land. Oorzaak was de passage van een actief front, met vrij veel wind en (onweers)buien, waarbij Lisse meteen al 26 mm te verwerken kreeg. Ook 13 oktober was vrij nat ten noorden van de lijn Rotterdam-Lelystad-Nieuw Beerta. De regenmeters werden daar goed gevuld met 21 mm in Kijkduin, 15 mm in Voorschoten en 13 mm in Hoek van Holland. Op de 17e trok een actieve buienzone over het land die in de buurt van Arnhem 17 mm achterliet. Op de 21e viel boven de Utrechtse Heuvelrug ruim 20 mm en op 23 oktober trokken enkele stevige onweersbuien over het land die in Zeeland tot 20 mm aan neerslag leidde. 

ZONNESCHIJN

Oktober was tenslotte zeer zonnig, met gemiddeld over het land 159 uren zon tegen 120 zonuren normaal. Daarmee is het de negende zonnige maand op een rij en komt het op de 6e plaats van zonnigste wijnmaanden sinds 1901. Op de eerste plaats staat oktober 1951 (183 zonuren) en daarna volgen 1920, 2018, 2005 en 1965. Het zonnigst was het langs de kust en het oosten van Brabant. Zo kreeg Den Helder (De Kooy) 174 uren zon te zien gevolgd door Volkel met 168 zonuren. Vlissingen en Eindhoven registreerde ieder 167 uren zonneschijn. Het somberst was het in het midden en zuidwesten, met 141 zonuren in Rotterdam, 145 zonuren in Herwijnen en 147 in De Bilt. En doordat De Bilt zoveel uren had is 2022 nu al het zonnigste jaar ooit waargenomen. Inmiddels staat de teller namelijk op 2054 zonuren en daarmee is het record uit 2018 met 2045 zonuren nu al gebroken en ….. we hebben nog twee maanden te gaan. Vooral van 6 tot en met 12 oktober was het erg zonnig, met dagelijks gemiddeld zo’n 8 uren zon. Sombere dagen waren er nauwelijks, alleen op 5, 13 en 14 oktober kwam het plaatselijk tot een zonloze dag. In Berkel-Enschot vond dat op de 13e plaats en was meteen de enigste zonloze dag van de maand. Ook 17 en 23 oktober verliepen op de meeste plaatsen overwegend grijs. Oktober kende in De Bilt geen sombere dagen, normaal zijn dat er vier. Met 162 zonuren was het in Berkel-Enschot zonniger dan normaal (124 zonuren). Daarbij scheen de zon op tien dagen minstens 7 uur, tegen normaal maar vijf dagen.

Weersverwachting deze week: 7-11 november

 Eerst dagen onstuimig herfstweer, daarna mooi en zonnig 

In dit weekeinde zijn we eindelijk op normale temperaturen gekomen voor de tijd van het jaar. Zo werd het afgelopen vrijdag niet warmer dan 13 graden en op zaterdag bleef het kwik net onder de 12 graden steken. En deze temperaturen zullen we ook op deze zondag krijgen. En als het in de nachten opklaarde koelde het flink af. Zo werden we op vrijdag wakker met een waarde van een graad of 6 en gisterenochtend daalde de temperatuur nog verder tot zo’n 4 graden. Aan de grond had het op enkele plaatsen zelfs gevroren. Op tien centimeter hoogte noteerde Woensdrecht -0,5°C en Twenthe en Hupsel ieder -0,2°C. Van nachtvorst is de komende week geen sprake meer, want zachte lucht is naar ons onderweg wat gepaard gaat met heel veel wind en ook met wat neerslag. Op dit moment ligt er precies in het Kanaal tussen Engeland en Frankrijk een neerslaggebied dat naar het noorden trekt. De bewolking is onze regio daarom al toegenomen, maar het is nog steeds droog. Pas in de loop van de middag gaat het regenen. En met 12 tot 13 graden is het daarbij fris en tijdens de neerslag is het slechts een graad of 10. Vervolgens trekt de wind nog verder aan tot vrij krachtig en het onstuimige herfstweer is daarmee van start gegaan. Tot en met woensdag blijft het namelijk stevig doorwaaien. 

We hebben te maken met een depressie bij Ierland dat zich uitstrekt tot over het noorden van Frankrijk tot aan de grens met Duitsland. Morgen trekt de depressie zich wat terug tot aan de Noordzee. Hierdoor kunnen er op maandagochtend nog wat buien vallen, maar snel wordt het droog. De zon zullen we echter vrijwel niet zien. Op dinsdag gaat de depressie aan de wandel en schuift op tussen IJsland en Schotland. Hogedrukgebieden rond de Middellandse Zee en boven Rusland zien hun kans schoon en komen langzaam onze kant op. Op donderdag zijn deze pas bij ons gearriveerd en dan zien we een duidelijke weersverbetering. Maar dinsdag en woensdag daarentegen blijven onstuimig en kan er steeds een bui vallen. Met die depressie komen we in zachte lucht terecht en laten de thermometers op maandag al waarden zien van 14 graden; dinsdag kan het zelfs 16 tot 17 graden worden afhankelijk van de hoeveelheid zonneschijn. Vanaf donderdag komen we in rustiger vaarwater terecht en breekt de hemel open. De wind neemt af en de zon laat zich steeds vaker zien. Op vrijdag en zaterdag wordt deze afgewisseld met hoge bewolking en sluierwolken, waar de zon grotendeels doorheen schijnt. Het wordt met 13 tot 14 graden wel minder zacht, maar dat mag de pret niet drukken. In het weekeinde draait de wind naar het oosten en komt droge, maar ook koudere lucht onze kant op. Dat zullen we vooral in de nachten merken. 

Van winterweer is overigens nog geen sprake. Dat was in 1980 wel anders toen de winter begin november keihard binnenviel. Het ene na het andere kouderecord werd gebroken en er viel ook nog eens sneeuw. Op de 2e lag de temperatuur net boven het vriespunt. In de nacht naar 3 november begon het matig te vriezen (-5 tot -6) en overdag was er sprake van een ijsdag omdat op veel plaatsen de temperatuur onder het vriespunt bleef. Brrrr. Het werd zelfs officieel de vroegste ijsdag ooit waargenomen met -0,9°C in De Bilt. In Tilburg vroor het overdag tot -1,8°C, nadat het in de ochtend al 5 graden had gevroren. Vervolgens werd het winterweer compleet gemaakt met sneeuwval op 6 en 7 november. Dit zorgde plaatselijk voor een dik pak sneeuw op de 7e: rondom Amsterdam lag 15 cm en Winschoten had 10 cm. Rondom Tilburg werd vrijwel geen sneeuwdek gemeten. Voorlopig kunnen we de winterjas en de sneeuwschep nog in de kast laten, want de laatste weerkaarten laten nog niets zien van winterse omstandigheden. Misschien in de tweede helft van de maand. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 4-10 november

 

Zijn droevig de novemberdagen,

winterkoude zal ons zeker plagen.

 

Het weer van St. Leonardusdag (6 november),

blijft gewoonlijk tot Kerstmisdag.

Weekendweersverwachting: 5-6 november

 Twee gezichten 

Toen afgelopen dinsdag november op de kalender verscheen ging de bezem flink door de atmosfeer. Het werd onstuimig, er viel neerslag en de temperaturen gingen naar beneden. In de avond van 1 november en de nacht naar 2 november viel er flink wat regen in het noordwesten. Zo ving het Friese St. Annaparochie 24 mm op, Vlieland en Anna Paulowna ieder 22 mm en tenslotte tapten Den Helder en Cocksdorp ieder 19 mm af. Rondom Tilburg bleef het beperkt tot slechts één millimeter. Dat ging langs de kust ook nog eens gepaard met een stormachtige wind. In Vlieland en IJmuiden werd minstens een uur lang windkracht 8 gemeten met windstoten tot 90 km/uur op Vlieland en dat is kracht 10. Het meest opvallende is wel Rotterdam waar 83 km/uur werd gemeten en dat is kracht 9. Vervolgens bleef het gisteren en vandaag stevig doorwaaien tot kracht 4 tot 5 in onze regio en kracht 7 in IJmuiden, Texel en Terschelling. Met 15 graden is het duidelijk minder zacht dan vorige week toen Berkel-Enschot een zomerse dag registreerde van 25 graden. Dus de jas moest weer uit de kast en op deze donderdag ook de regenjas. Op het einde van de middag arriveerde namelijk een omvangrijk regengebied die pas in de loop van de avond Brabant zal verlaten. Door die neerslag zakte de temperatuur naar een graad of 11. In de komende nacht daalt deze nog verder en komt op 7 tot 8 graden uit en zulke lage kwikstanden hebben we sinds 19 oktober niet meer gehad. 

Een fris begin dus van de vrijdag en droog houden we het niet. Want achter de neerslagzone komt een gebied met buien op ons af waar we hele vrijdag last van zullen hebben. In de middag verschijnen er opklaringen en wordt het maximaal zo’n 12 graden. En dat is wel even wennen. Ook in het weekeinde halen we zulke lage waarden, alhoewel het wel normale temperaturen zijn voor de eerste week van november. Het weekeinde zal daarbij twee gezichten kennen, waarbij de zaterdag de mooiste heeft. Deze dag begint met veel zonneschijn. In de loop van de dag neemt de bewolking toe en in de avond vallen de eerste druppels. Deze neerslag hoort bij een depressie tussen IJsland en Ierland, waarbij deze zich steeds verder uitbreidt tot over onze regio op de zondag. Van tijd tot tijd valt er dan regen en de zon zullen we dan niet meer zien. Tevens neemt de wind flink toe. Een herfstachtige zondag dus. 

Op maandag trekt de depressie in de loop van de dag zich terug. Hierdoor kan er in de ochtend nog een bui vallen gevolgd door opklaringen in de middag. Inmiddels is de wind wat meer naar het zuiden gedraaid, waardoor zachte lucht kan binnenstromen en het 15 graden kan worden. Op dinsdag wordt de depressie weer krachtiger en kunnen neerslaggebieden ons passeren. En dat zien we in de middag gebeuren. Op woensdag hebben we daar nog last van en valt er verspreid over de dag een enkele bui. Met een graad of 16 wordt het nog iets warmer. Vanaf donderdag verandert het weerbeeld als een hogedrukgebied vanaf de Middellandse Zee onze kant op komt en zich boven Zwitserland gaat vestigen. De neerslag maakt dan plaats voor een afwisseling van zon en wolken en dat weerbeeld houden we tot minstens begin volgende week. Daarbij zakken de temperaturen terug tot zo’n 11 graden. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 31 oktober-4 november

 Overgang naar herfstweer en normale kwikstanden 

Een nazomer in oktober en wat voor een. Het ene na het andere dagrecord werd gebroken. Zo kunnen we in de weerboeken zowel 28 als 29 oktober bijschrijven als warmste ooit waargenomen sinds 1901. Niet alleen officieel in De Bilt (het zesde datum-warmterecord van dit jaar), maar ook landelijk. In De Bilt steeg het kwik op de 28e naar 20,5°C, waarmee het record uit 2005 met 19,5°C naar de tweede plaats werd verwezen. Landelijk gezien werd het nog warmer tot 23,5°C in Maastricht, 23,4°C in Ell en 23,0°C in Arcen. Het vorige record stond op 22,5°C uit opnieuw de Limburgse hoofdstad. Maar gisteren was wel het hoogtepunt van deze oudewijvenzomer. Berkel-Enschot noteerde zelfs een zomerse dag van 25,3°C. En zo laat in het jaar is het daar nog nooit zo warm geweest. In De Bilt bleef het kwik steken op 21,1°C, maar genoeg om het officiële record uit 2005 met 19,7°C te breken. Op de andere KNMI-stations had Eindhoven de hoogste temperatuur waar het 24,6°C werd, gevolgd door Maastricht (24,3°C), Woensdrecht en Gilze-Rijen (iedere 23,9°C) en Westdorpe met 23,7°C. Daarmee werd het record uit 2005 met 22,3°C in Maastricht verpulverd. In totaal braken 10 weerstations het dagrecord van 29 oktober. Niet normaal. De warmte is afkomstig uit Spanje en Noord-Afrika die met een krachtige zuidelijke stroming onze kant op is gekomen. Wij liggen namelijk precies tussen een depressie bij Ierland en een hogedrukgebied boven Central-Europa en het Middellandse Zeegebied.  En voorlopig komt er nog geen einde aan die nazomer, maar de scherpe kantjes zijn er wel af. Op deze zondag krijgen we opnieuw te maken met een warme dag van minstens 20 graden. Als het daarbij in De Bilt warmer wordt dan 21,1°C dan wordt opnieuw een officieel dagrecord gebroken. Landelijk staat het op 22,6°C. Allemaal uit het jaar 2005. 

Naast alle warmte werd in de Bilt gisteren ook een ander record gebroken. Het totaal aantal zonuren voor dit jaar steeg namelijk al naar 2047 en daarmee is het record uit 2018, toen er totaal 2045 zonuren werden geregistreerd, al gebroken. En we hebben nog twee maanden te gaan! Ook de komende week krijgen we de zon nog regelmatig te zien al zijn er ook dagen bij, waarbij we de zon helemaal achter de wolken verdwijnt. Op dit moment ligt er een enorme depressie op de Atlantische Oceaan, maar een hogedrukgebied ten zuidoosten van ons houdt dit nog tegen. Vervolgens kruipt de depressie steeds dichterbij en een uitloper ervan heeft maandag al de kust van Frankrijk bereikt. Bij ons neemt in eerste instantie de bewolking toe, maar in de middag zijn er opklaringen. Of we de 20 graden op deze laatste oktoberdag nog halen is de vraag, want daarvan zijn we afhankelijk van de hoeveelheid zonneschijn. Vanaf dinsdag is het einde nazomer wat ingeluid wordt met herfstachtig weer. Het zal een totale weersomslag geven. De wind neemt sterk toe, kracht 4 tot 5, en er gaan buien vallen. Vervolgend doet de temperatuur met 16 graden een flinke stap terug, maar met die stevige wind zal het nog frisser aanvoelen. Kortom, de jas kan weer tevoorschijn gehaald worden. Woensdag daarentegen ziet er stukken beter uit en kunnen we even bijkomen. De zon schijnt volop en het is droog. Het waait nog wel door en warmer dan een graad of 15 zal het niet worden. Op donderdag kunnen we de paraplu weer bij de hand houden als een neerslaggebied over onze regio trekt. Volgens de verwachtingen zou er wel eens 20 mm kunnen vallen. Op vrijdagochtend kunnen er dan nog wat druppels vallen, maar al snel zien we opklaringen en wordt het droog. Inmiddels is het kwik dan verder gezakt tot een middagtemperatuur van slechts 12 graden. Wat we duidelijk zien is steeds een gevecht tussen een hogedrukgebied ten zuiden van ons en depressies in het noorden en westen. Daarom wisselen droge en natte elkaar ook af omdat steeds de ander terrein weet te winnen. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 28 oktober-3 november

 

Op de laatste oktober,

houdt de natuur zich sober.

 

Een zonnige oktober met bovenmaatse temperaturen, voorspelt een koude winter.