Weekendweersverwachting: 7-8 mei

 Eerst grijs, later zonnig

De maand mei is prima begonnen. Het bleef droog, de zon scheen geregeld en de temperaturen lagen behoorlijk op niveau met gemiddeld 18 tot 19 graden. De warmste dag was vandaag Bevrijdingsdag, waarbij het kwik in Berkel-Enschot steeg tot 20,8°C. Maar dat zag er vanochtend helemaal niet naar uit. Het viel gewoon tegen. Deze 5e mei begon namelijk met veel bewolking en pas in de loop van de dag begon het wolkendek te breken en werd het meteen warm. Wat er vooral nu speelt is de droogte die vanaf de eerste lentemaand is begonnen. Maart eindigde in onze regio namelijk met 0,9 mm in de regenmeter en daarmee was het de droogste maartmaand ooit gemeten sinds 1878 toen daar de neerslagmeters werden neergezet. En ook april verliep droog, waarbij in totaal slechts 39 mm werd opgevangen. Terwijl afgelopen februari één van de natste sprokkelmaanden ooit was sinds 1901. Tja, en dat is allemaal al verdampt, waardoor we nu in een droge periode terecht zijn gekomen. En als we de weerkaarten bekijken dan zien we nog niet echt een periode met regen of buien op ons afkomen. Soms glipt er een natte dag tussendoor, maar daar blijft het dan ook bij. Vandaag bleef het vrijwel overal droog. Maar het scheelde niet veel, want felle buien waren vlakbij. Net over de grens ontstonden namelijk in België allemaal buien die met hagel en plaatselijk onweer gepaard gingen. Rondom Lokeren viel zo’n 24 mm. De komende uren begint de bewolking steeds meer op te lossen. Maar doordat de luchtvochtigheid vrij hoog is ontstaat er nevel en mist. Met 9 graden is het helemaal niet koud, maar de vrijdag start wel in een grijze wereld want de mist gaat over in laaghangende bewolking. Na het wegtrekken van de neveligheid houden we een mix over van zon en wolken loopt de temperatuur flink op naar zo’n 21 graden. Een uitloper van een hogedrukgebied voor de kust van Frankrijk zorgt hiervoor. 

In het weekeinde zullen we twee gezichten zien: een meest grijze zaterdag en een meest zonnige zondag. Op zaterdag krijgen we bezoek van een koufront wat gepaard gaat met veel bewolking waar wat lichte regen of buien uit gaan vallen. Daarbij draait de wind naar het noorden en dan duikelt de temperatuur naar beneden en blijft op een graad of 17 steken. Vervolgens breidt het hogedrukgebied zich uit tot over de Britse Eilanden en de Noordzee waar het zondag aankomt. De neerslagkansen verdwijnen en ook later de wolken. Met 18 graden op de thermometer is het wat zachter. Na het weekeinde is het genieten geblazen en wordt het zomers warm tot meer dan 25 graden. Op maandag zien we bij IJsland een diepe depressie liggen die zich naar het zuiden gaat uitbreiden. Hierdoor komt het hogedrukgebied onze kant op en zakt verder naar het midden van Europa en komt daar tot stilstand. De wind draait naar het westen tot zuidwesten, waarmee zeer warme lucht vanaf de Middellandse Zee wordt aangevoerd. Maar er komt ook vochtige lucht mee wat zich uit in hoge bewolking en sluierwolken. Het blijft droog en de temperaturen liggen op maandag al op 23 graden en zomerse waarden op dinsdag en woensdag tot meer dan 25 graden. Daarmee zou het de eerste zomerse dag van het jaar zijn. Vorig jaar kreeg Tilburg op 30 maart al de eerste zomerse dag met 25,3°C en de laatste keer was 9 september toen het meer dan 27 graden werd. Wat er vanaf donderdag gaat gebeuren met de temperatuur is nog onzeker. De meeste modellen laten de temperatuur terugvallen tot een graad of 20 tot 21, terwijl andere het helemaal zomers maken tot wel tropische waarden op zondag de 15e. 

Prettig weekend!

Bevrijdingsweer

De officiële eerste viering van de bevrijding vond niet plaats op 5 mei 1945, maar op de verjaardag van koningin Wilhelmina, op 31 augustus 1945. In datzelfde jaar stelde, op voorspraak van de commissie Nationale Herdenking, het kabinet voor om met ingang van 1946 op 4 mei de oorlogsdoden te herdenken en op 5 mei de overwinning te vieren. 

Maar in de weerboeken wordt toch het weer van 5 mei 1945 meegenomen en dat komt vooral omdat meteen ná de bevrijding Nederland in een jubelstemming verkeerde. En dat gold niet alleen voor alle Nederlanders, maar ook voor het weer. De dag van 5 mei 1945 mei was met een temperatuur van rond de 12 graden nog een frisse dag, maar vormde wel de afsluiting van periode met guur weer en veel neerslag. Daarna volgde twee weken zonnig en warm zomerweer en zelfs tropische temperaturen tot 33 graden in Limburg. In Maastricht werd het vanaf 9 mei 1945 vijf dagen achtereen tropisch warm met meer dan 30 graden. In mei is zo'n reeks tropische dagen heel bijzonder.

TEMPERATUUR
Bevrijdingsdag zelf was in De Bilt in de afgelopen zevenenzeventig jaar geen enkele keer tropisch geweest, maar wel zomers warm met minstens 25 graden. Dat vond plaats in de jaren 1990, 1995, 2000 en 2006. De warmste Bevrijdingsdag hadden we in 1990 met een maximum van 27,8°C in De Bilt. Overigens leverde dat geen warmterecord op voor de warmste 5e mei ooit, want zowel in 1916 als in 1923 werd het nog warmer met respectievelijk 29,3°C en 28,3°C. In Brabant was het in 1990 ook zomers met 27,9°C in Eindhoven en 27,4°C in Gilze-Rijen en zo warm is Bevrijdingsdag nog nooit geweest. Daarna volgde nog de jaren 1995, 2000 en 2006 waar het kwik de 25 graden overschreed. In De Bilt is sinds 1948 zestien keer meer dan 20 graden gemeten en dan spreken we van een warme dag. De laatste keer was in 2018 toen het 22,0°C werd. 

ZONNESCHIJN

Met 14 uur zon waren 2000, 2008, 2018 en 2020 de zonnigste Bevrijdingsdagen. Zes jaar geleden was het ook prachtig met 13,8 uren zonneschijn, maar ook in 1992, 1993 en 2007 was deze dag met bijna 12 zonuren fraai.

GRILLIG
De eerste helft van de bloeimaand vertoont nog alle kuren van het grillige voorjaarsweer. Zo viel er in mei 1979 nog bijna een week lang dagelijks sneeuw: op de stormachtige 2e mei lag de sneeuw plaatselijk enkele centimeters dik en ook op 5 en 6 mei vielen er nog sneeuwbuien. Ook in 1957 vielen op deze feestdag buien met sneeuw, hagel en onweer en was het, met de zware windstoten erbij en 14 mm aan neerslag, de guurste en natste bevrijdingsdag. In 1997 kwamen er op 5 mei fikse onweersbuien tot ontwikkeling met plaatselijk tientallen millimeters regen (24 mm in Vlissingen en 21 mm in Tilburg) en ook hagel. In 2009 viel in het noordoosten van het land nog 13 tot 15 mm en in 2015 was het ook erg nat in Berkel-Enschot waar 16 mm werd afgetapt.  Vorig jaar kregen we te maken met regen- en hagelbuien. Twee dagen later viel er zelfs sneeuw in Berkel-Enschot. 

1957
Met middagtemperaturen in De Bilt van respectievelijk 7,8°C en 7,2°C was de vijfde mei in 1957 en 1979 de koudste in de serie. In beide jaren kwam het op en rond die datum op veel plaatsen tot lichte vorst, maar dat komt in de week voor IJsheiligen wel vaker voor. De koudste plaats in 1957 was Eindhoven waar het overdag niet warmer werd dan 6,4°C. Daarnaast stond er op die dag een stevige noordwestenwind, en werden we gegeseld door felle hagelbuien. De gevoelstemperatuur kwam in Den Helder daarbij uit op -4,8°C. Daardoor moesten ook enkele voetbalwedstrijden in Den Haag worden afgelast, een unicum voor mei. In België werd de wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik in de sneeuw verreden en op de Limburgse Vaalserberg lag een sneeuwtapijt van 15 cm.

2011-2014

Op 5 mei 2011 werd een nieuw kouderecord gebroken. In de vroege ochtend registreerde Eelde namelijk een minimumtemperatuur van -3,2°C en Nieuw Beerta had -2,9°C. Zo koud is Bevrijdingsdag nog nooit begonnen. Het vorige record stond op -2,3°C waargenomen in 1996 en 2010 in respectievelijk Gilze-Rijen en Twenthe. Aan de grond op 10 cm hoogte was het in Eelde in 2011 allemaal nog kouder met een temperatuur van -8,0°C! Ook dat was een nieuw kouderecord. Veel gewassen, waaronder aardbeien en aardappelen, hadden onherstelbare schade opgelopen. Na die ijskoude start beleefden we een zeer zonnige Bevrijdingsdag van ruim 14 uur. Er hing wel veel sluierbewolking, maar de zon scheen er goed doorheen. Daarbij liep de temperatuur in Brabant en Limburg op tot boven de 20 graden. In 2012 was het een sombere en koude 5 mei. Het was de gehele dag bewolkt en in de middag viel daar wat lichte regen uit. Meer dan 10 graden werd het niet en bij dit alles stond er een zwak tot matige noordoostenwind. Zowel op Bevrijdingsdag 2013 als 2014 daarentegen kregen we prachtig weer voorgeschoteld. Met een afwisseling van wolken en zon liep het kwik in Berkel-Enschot nog op naar ruim 21 graden (2013) tot bijna 23 graden (2014) bij zo’n twaalf zonuren. Het bleef droog. 

2015 - 70 jaar Bevrijding in een explosieve atmosfeer

Zeven jaar geleden werd Bevrijdingsdag 70 jaar gevierd en de weergoden maakten er een compleet spektakel van. Het KNMI had voor de middag al een weerwaarschuwing doen uitgaan met code geel. Zware onweersbuien met zware windstoten zouden over het land trekken en dat gebeurde ook. De dag begon in Vlissingen toen volgens een NOS-verslaggever ‘de moeder aller wolkbreuken’ overtrok. Zelfs de 5-mei-lezing die daar in de kerk werd gehouden hield het niet droog. Daarna trokken de onweersbuien met hagel en windstoten verder het land in en zorgden voor veel problemen. In Gasselternijveen (Drenthe) vielen hagelstenen van zo’n 5 cm. In Lansingerland (Zuid-Holland) kwamen dakplaten naar beneden en werden er omgewaaide bomen gemeld in het oosten van het land. Bevrijdingsfestivals in het hele land werden dan ook tijdelijk stilgelegd of zelfs letterlijk afgeblazen. Pas op het einde van de middag was het noodweer ons land uitgetrokken en brak overal de zon door en werd het alsnog een stralende Bevrijdingsdag. Oorzaak was een zuidelijke stroming die op de avond van 4 mei subtropische lucht onze kant liet opkomen met aanvoer van warme en zeer vochtige lucht. In de nacht naar 5 mei werd het namelijk niet kouder van 14 graden en het regende flink door. In Berkel-Enschot en Veen viel 11 mm, Breda en Volkel hadden ieder 17 mm en in het Zeeuwse Westdorpe werd 23 mm afgetapt. Al die regen gaf nog meer vocht in de lucht en in combinatie met de zeer warme lucht (23 graden in Berkel-Enschot) explodeerde de atmosfeer met alle gevolgen van dien. 

2016-2021

Wat een verschil met 2016 die opnieuw één van de mooiste Bevrijdingsdagen werd. Deze was namelijk zonovergoten en alleen sluierwolken en wat vliegstrepen bedekten de hemel. Het kwik liep op naar een prachtige 21 graden rondom Tilburg en het bleef droog en bij dit alles waaide er een matige oosten tot zuidoostenwind. Opvallend voor die dag was de waarschuwing die uitgegeven werd voor de zonkracht. Deze kwam namelijk uit op zonkracht 5 tot 6 en in deze tijd van het jaar betekent dit snelle verbranding van de huid na 20 minuten. Dat was dus goed insmeren in 2016. En toen kregen we 2017 die somber en kil verliep. In De Bilt werd het niet warmer dan 11,1°C en in Berkel-Enschot was dat 12,3°C. Het zou de koudste meidag worden van dat jaar. In Nieuw Beerta en Twenthe werd het op die dag allemaal nog kouder met ieder 9,4°C en in Hoogeveen zelfs 9,3°C. Daarmee was Bevrijdingsdag 2017 zelfs kouder dan de Kerst ervoor. In 2018 was 5 mei om door een ringetje te halen. De hele dag scheen de zon maximaal, er was geen wolkje aan de lucht en het kwik liet in Tilburg en omstreken 23 graden aantekenen. Het werd samen met 2000 en 2008 de zonnigste Bevrijdingsdag ooit waargenomen. Daarna zou de bloeimaand van 2018 alleen maar warmer worden en werd het de warmste mei ooit waargenomen, waarmee 2008 van de troon werd gestoten. Wat een verschil met 2019, waarbij je echt wel een jas nodig had. Die 5e mei begon al met temperaturen rond het vriespunt en op uitgebreide schaal vorst aan de rond. Overdag werd het niet warmer dan een graad of 12. Dat we in koude lucht zaten zagen we al in de nacht van 3 op 4 mei waar in de Limburgse heuvels sneeuw werd gemeld. Het Drielandenpunt had zelfs een sneeuwdek en in de Ardennen werd het helemaal wit. Bevrijdingsdag 2019 was dus kil, waarbij in de middag nog enkele buien vielen maar dat stelde niet veel voor. Zon en wolken bepaalden het weerbeeld wat nog zo’n 5 zonuren opleverde. In 2020 was het 75 jaar Bevrijdingsdag, maar door corona kon het nergens gevierd worden. Alle festivals en bijeenkomsten werden afgelast. En dat was erg jammer, want het weerbeeld was prachtig. Doordat het vrijwel helder was begon deze dag fris met 4 graden in Berkel-Enschot, maar in het oosten en noordoosten had het gevroren. Eelde en Hupsel melden beide -1,1°C en in Twente zakte het kwik tot -1,0°C. Aan de grond werd op dat laatste station zelfs bijna matige vorst geregistreerd, maar bleef steken op -4,9°C. Een koud begin dus en dat werd alleen nog kouder door de matige noordoostenwind, kracht 3. Maar toen de zon erbij kwam werd het heerlijk warm en liep het kwik op naar een graad of 17. Zon en sluierwolken wisselden elkaar af, waarbij we ruim 14 uur van de zon konden genieten. Vorig jaar zaten we in ijskoude en onstabiele lucht en dat zagen we op 4 mei al toen stevige buien over het land trokken met onweer, hagel en vooral zware windstoten. Door omgevallen bomen viel zelfs een dode. In de Bevrijdingsnacht hielden de buien aan en viel er in Brabant 3 mm. Op Bevrijdingsdag zelf vielen de hele dag regen- en hagelbuien en dat kwam omdat de lucht op 5 km ijskoud was tot -35 graden! Met nog geen 11 graden als maximum was het een vrij koude 5e mei. Pas in de avond was het droog. 

Dit jaar ziet de dag van de Bevrijding er veel beter uit en is van koud weer geen sprake. De dag begint zonnig met een temperatuur van een graad of 7. Daarna ontstaan in de loop van de dag stapelwolken wat plaatselijk nog een bui kan opleveren. De temperatuur loopt daarbij op tot zo’n 20 graden. En bij een zwak tot matige wind zal het heerlijk aanvoelen

Weersverwachting deze week: 2-6 mei

 Zon en wolken en soms een bui 

April is, in tegenstelling tot mijn eerdere berichten, in onze regio koud verlopen. We kregen dan wel te maken met zes warme dagen van minstens 20 graden, met als hoogste temperatuur 23,4°C op de 12e, maar vooral de eerste week was ijskoud en dat kon niet meer ingehaald worden. Voor Berkel-Enschot leverde deze maand zelfs twee kouderecords op sinds 1998 toen het weerstation werd opgericht. Zo kregen we op 1 april de koudste aprildag ooit met 3,9°C als maximumtemperatuur. En daarnaast was de nacht van 2 op 3 april de koudste in 24 jaar, waarbij het kwik zakte tot -3,8°C. Tenslotte verliep de maand droog en zonnig. De grasmaand sloot af met koude nachten, waarbij het elke nacht aan de grond heeft gevroren. Zelfs in de weerhut op anderhalve meter hoogte, gebeurde dat nog op 27, 28 en 30 april. Gisteren vroor het alleen in Deelen (-1,0°C) en aan de kust in Wijk aan Zee (-0,2°C). Aan de grond zakte het kwik in Twenthe weg tot -4,1°C. Overigens leverde dat geen dagrecord op, want op 30 april 1971 zag men daar in het oosten de temperatuur dalen tot -7,0°C.

Daarnaast zagen we dat de zon in de loop van de week het steeds moeilijker kreeg. Waren de woensdag en de donderdag nog zonovergoten, de dagen erna kwam er steeds meer bewolking opzetten en dat had gevolgen voor de temperatuur. Zo werd het gisteren nog geen 13 graden onder een grijs wolkendek. In de loop van de nacht kwamen er opklaringen en opnieuw ging de temperatuur op enkele plaatsen onderuit tot onder het vriespunt. Dat gebeurde in Eelde, Leeuwarden, Wijk aan Zee, Herwijnen en Woensdrecht. Eelde had met -1,4°C daarbij de laagste temperatuur. Maar aan de grond vroor het vrijwel overal, behalve in het oosten van het land. En dat is bijzonder, want normaal gesproken vinden we daar de laagste temperaturen. Gilze-Rijen noteerde -4,3°C en Den Helder -4,4°C. Het koudst werd het in Eelde met -5,1°C en komt daarmee zelfs op de 7e plaats van laagste grondtemperaturen ooit gemeten op 1 mei sinds 1901. Op de eerste plaats staan Soesterberg en De Bilt met ieder -6,0°C gemeten op de eerste meidag in 1976. 

Deze zondag is met veel zonneschijn en sluierwolken van start gegaan. In de loop van de ochtend verschenen er stapelwolken en die afwisseling met zonneschijn houden we voor de rest van de dag. Met 16 graden is het wel wat fris voor de tijd van het jaar. In de komende nacht krijgen we te maken met opklaringen en daalt de temperatuur naar een graad of 5. De maandag ziet er schitterend uit. Een noord tot noordoostelijke stroming zorgt voor aanvoer van droge lucht. Hierdoor overheersen de zonnige momenten afgewisseld met enkele stapelwolken in de middag. Daarbij zien we het kwik stijgen naar een heerlijk 18 graden. Op dinsdag zien we een tweedeling op de weerkaarten: ten westen van ons een hogedrukgebied en in het oosten een serie lagedrukgebieden. Deze gaan een gevecht met elkaar aan. Hierdoor zien wat meer stapelwolken en in de loop van de dag kan daar een bui uitvallen. De temperatuur zakt daarbij terug naar zo’n 16 graden. Op woensdag wint het hogedrukgebied de strijd en dit levert dan een droge dag op en wordt het zachter. Daarna wordt het hogedrukgebied sterker en sterker en breidt zich verder uit waar we van zullen profiteren tot in het weekeinde. Maar het hogedrukgebied ligt voor ons verkeerd voor wat betreft het weerbeeld. Met Hemelvaartsdag ligt het centrum boven Frankrijk wat zorgt voor een westelijke stroming. Een mix van wolken en zon is het gevolg waar op het einde van de dag nog wat druppels uit kunnen vallen. Op vrijdag krijgen we hetzelfde weerbeeld, maar kan het wel meer dan 20 graden worden in onze regio. In het weekeinde gaat het hogedrukgebied aan de wandel. Op zaterdag ligt deze boven Schotland en schuift langzaam op naar de Baltische staten waar het dinsdag aankomt. Dit levert nog wel een prachtige weekeinde op met veel zonneschijn en mooie temperaturen. Daarna nemen de neerslagkansen toe. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 29 april-5 mei

 

Regen in de laatste aprilnacht,

heeft steeds de kelder vol gebracht.

 

Begin mei,

hebben alle vogels een nest of een ei,

behalve de koekoek en de spriet

want die kennen hun nest nog niet.

Weekendweersverwachting: 30 april-1 mei

 Fris weekeinde 

Afgelopen zaterdag werd in Berkel-Enschot nog net de 20 graden gehaald en daarna haalden we deze temperaturen niet meer. Het kwik zakte vooral op maandag toen het overdag niet warmer werd dan 10,6°C. Dat kwam vooral doordat de zon totaal afwezig was. Daarvoor in de plaats kregen we bewolkt weer, waaruit wat regen viel. Overigens leverde die temperatuur voor het midden van Brabant geen kouderecord op voor 25 april, want dat staat op 7,1°C waargenomen in 1980 in Gilze-Rijen. In Maastricht werd het toen op die dag 5,1°C. En dat is echt koud. Vanaf dinsdag gingen de temperaturen weer langzaam omhoog tot meer dan 18 graden op deze donderdag. Daarnaast verliepen de nachten helder en koelde het flink af. Op Koningsdag had het in de ochtend zelfs gevroren: Twenthe en Deelen noteerden respectievelijk -1,6°C en -1,5°C. In onze regio werd het +2 graden. Aan de grond had het vrijwel overal gevroren tot -6,1°C in Twenthe en dan spreken we van matige vorst op 10 cm hoogte. Gilze-Rijen en Woensdrecht zagen het -4,4°C worden. De zon maakte overdag overigens veel goed, waardoor het een prachtige Koningsdag werd waarbij in Tilburg bijna de 17 graden werd aangetikt. Vervolgens koelde het afgelopen nacht opnieuw af tot -1,3°C in Twenthe en aan de grond kwam het daar opnieuw tot matige vorst met -5,8°C. Heino had nog -4,5°C en Rotterdam zelfs -4,3°C. Deze donderdag verliep in onze regio vrij zonnig. Pas in de loop van de middag verschenen wat onschuldige stapelwolken en sluierwolken en die zullen de komende avond en nacht blijven hangen en worden zelfs dikker. Dus geen heldere nacht meer deze keer, waardoor de temperatuur op 5 graden blijft steken. 

De vrijdag start wel met veel sluierwolken die in de middag vergezeld gaan van stapelwolken. Het blijft droog en met 15 graden is het iets te fris voor eind april. Bij dit alles staat er een zwak tot matige noordoostenwind. Een hogedrukgebied boven de Britse Eilanden en de Noordzee zorgen hiervoor. Op zaterdag komt er een depressie bij Ierland en Schotland te liggen. Deze zakt langzaam naar het zuiden, waardoor het hogedrukgebied als het ware in elkaar wordt gedrukt. Maar blijft grotendeels nog wel op haar plaats liggen. Hierdoor verandert er op zaterdag weinig aan het weerbeeld dat ons een mix zal geven van zon en wolkenvelden. Het wordt iets zachter, waarmee de maand april zal eindigen. Op zondag start de meimaand en dat zal een grijze start geven. Pas in de middag probeert de zon door het wolkendek heen te breken. De thermometer zal geen grotere waarden aangeven dan een graad of 15. 

Na het weekeinde stijgt de temperatuur naar normale waarde van 16 tot 17 graden. In de eerste dagen is het nog droog en wisselen zon en wolken elkaar af. Vanaf woensdag nemen de neerslagkansen toe en kan er een enkele bui vallen. Grote hoeveelheden worden overigens niet verwacht. 

Prettig weekend!

Koningsdag 2022

A.s. woensdag is het de 9e Koningsdag en wordt dit jaar in Maastricht gevierd en deze keer zonder allerlei coronamaatregelen. Het publiek is dan ook van harte welkom. Dat was vorig jaar wel anders toen we midden in de coronacrisis zaten. In Eindhoven waar de Koninklijke familie toen Koningsdag vierde moesten met alle coronamaatregelen rekening gehouden worden en was publiek niet welkom. In 2020 kreeg deze feestdag als thema mee ‘Woningsdag’. De coronacrisis was namelijk toen begonnen en het advies was om thuis te blijven en dat deed dus ook de Koning en zijn gezin en werden alle festiviteiten in het land afgelast. Het bezoek aan Maastricht ging dan ook niet door. Dus werd deze feestdag bij iedereen thuis gevierd. Sinds 2014 wordt Koningsdag gehouden op de verjaardag van staatshoofd Willem-Alexander (27 april), behalve wanneer dit op een zondag is. In dat geval wordt het op zaterdag gevierd en dat gebeurde meteen al bij de eerste keer in 2014. Pas in 2025 zal dat opnieuw het geval zijn. 

Wilhelmina

Op 31 augustus 1885 werd in Nederland ter gelegenheid van de vijfde verjaardag van Prinses Wilhelmina de eerste Prinsessedag gevierd. Deze dag was de voorloper van Koninginnedag. Het initiatief komt van de liberalen, die met het feest de nationale eenheid wilden benadrukken. Na het overlijden van Koning Willem III op 23 november 1890 werd Wilhelmina koningin, onder regentschap van haar moeder Koningin Emma. In 1891 werd in Nederland de eerste echte Koninginnedag gevierd. Koningin Wilhelmina en haar familie waren echter niet aanwezig bij de festiviteiten op Koninginnedag. Koninginnedag was in die jaren ook de laatste dag van de schoolvakantie, waardoor deze dag al snel een feestdag voor kinderen werd. Op 31 augustus 1902 groeide Koninginnedag uit tot een echt volksfeest. De bevolking vierde toen namelijk ook het bericht dat Koningin Wilhelmina net hersteld was van een ernstige ziekte. 

Juliana

In september 1948 volgde Koningin Juliana haar moeder op. Zij vierde net als Koningin Wilhelmina Koninginnedag op haar eigen verjaardag: 30 april, voor het eerst in 1949. De Koningin en haar familie namen op het bordes van Paleis Soestdijk een defilé af. Veel Nederlanders liepen in een kilometerslange rij langs het bordes en gaven de Koninklijke Familie bloemen en geschenken. Dit bloemendefilé was vanaf midden jaren '50 op de televisie te zien. Onder Koningin Juliana werd Koninginnedag een officiële vrije dag en de viering groeide uit tot een nationale feestdag, die in het teken staat van saamhorigheid. 

Beatrix

Koningin Beatrix besloot bij haar aantreden in 1980 als koningin, uit respect voor haar moeder, Koninginnedag op 30 april te blijven vieren. Ze koos ervoor niet de mensen naar haar toe te laten komen, maar juist zelf naar de mensen toe te gaan. Een praktische overweging bij deze datum was dat de activiteiten die onlosmakelijk met deze dag waren verbonden doorgaans in de buitenlucht plaatsvonden en dus gebaat waren bij een gerede kans op weersomstandigheden die zich hiervoor lenen. Samen met andere leden van de Koninklijke Familie bezocht ze ieder jaar een of twee gemeenten in Nederland, om daar Koninginnedag te vieren. 

WEERBEELD

De allereerste Koningsdag was dus op 26 april 2014 en niet op de 27e omdat dat op een zondag is. Die zaterdag begon met een oranjezonnetje gevolgd door bewolking in de middag. De temperatuur liep nog op naar 20 graden. In 2015 liet de zon zich veel meer zien. Na wat lichte regen in de Koningsnacht was het overdag wisselend bewolkt en scheen de zon negen uur lang. Met 14 graden was het wel fris. Een jaar later was Koningsdag bar slecht. De hele dag vielen er in 2016 buien en de temperatuur kwam niet boven de tien graden uit met 9,9°C als maximum in Berkel-Enschot. In De Bilt werd het 10,7°C en in Maastricht werd het zelfs niet warmer dan 7,7°C. Overigens geen dagrecord, want dat staat voor 27 april op 5,5°C uit 1941 waargenomen in Den Helder (De Kooy). Voor Brabant staat het kouderecord op 7,7°C uit 1985 in Eindhoven en Volkel. Dat we in koude lucht zaten bleek een dag eerder wel. In de vroege ochtend van de 26ste lag op sommige plekken in Drenthe, Overijssel en het zuiden van Friesland 3 cm sneeuw! De buien zorgden voor veel neerslag, zoals 15 mm in Berkel-Enschot. In 2017 was het opnieuw koud. In De Bilt werd het 10,9°C en in Tilburg, waar de Koning met zijn gezin zijn 50^e verjaardag vierde, bleef het kwik steken op 11,3°C. De dag begon met een winterjas, want op grote schaal had het gevroren. Twenthe en Gilze-Rijen hadden temperaturen van respectievelijk -3,4°C en -3,2°C. Nog nooit was de minimumtemperatuur zo laag op 27 april, wat meteen een kouderecord opleverde voor diverse weerstations. Koningsdag 2018 begon fris met 3 graden, maar wel met veel zonneschijn. In de loop van de dag verschenen er wolken, waaruit enkele druppels vielen. Met 18 graden en weinig wind was het een prima dag om Koningsdag te vieren. Drie jaar geleden was het geen beste feestdag. Van tijd tot tijd vielen op de 27e buien en warmer dan 13,8°C werd het in 2019 niet. Het leek meer op een herfstdag dan op een lentedag. In 2020 was het geen Koningsdag maar ‘Woningsdag’ in verband met corona. En dat was heel jammer, want voor het eerst was het weer om door een ringetje te halen. Het werd zelfs de warmste Koningsdag tot nu toe. De zon scheen meer dan 11 uur en werd afgewisseld met een enkele stapelwolk en later sluierwolken. Het bleef droog. De temperatuur liep in Berkel-Enschot en Tilburg op naar 23,7°C, gevolgd door Arcen en Ell met ieder 23,3°C en Eindhoven met 23,0°C. Deze feestdag werd dan ook veel in tuinen en op balkons gevierd. Vorig jaar was het opnieuw een schitterende feestdag. De zon scheen volop die het kwik nog deed oplopen naar bijna 18 graden in het midden van Brabant, maar in het noorden was het met 13 tot 14 graden fris. Het begon wel koud met 1,7°C in Tilburg en in het noordoosten had het gevroren tot -3,2°C in Leeuwarden. Aan de grond was daar zelfs sprake van matige vorst: -5,1°C. Van neerslag was geen sprake. Dit jaar ziet deze feestdag er opnieuw prima uit, alleen zullen we wel een jas aan moeten want warmer dan 15 graden zal het namelijk niet worden. Zon en wolken wisselen elkaar af en het blijft droog en daarbij waait er een zwak tot matige noord tot noordoostenwind. 

KOUD

Een gure noordwester of noordenwind kan de temperatuur in deze tijd van het jaar ondanks de zon ook heel laag houden. De dag van 27 april begint dan soms met vorst zoals vijf jaar geleden. Maar dat was ook in 2015 het geval met–3,3°C in Wijk aan Zee en op 10 cm hoogte vroor het toen zelfs 7,1°C graden in Twenthe! Dat laatste is geen record want dat staat op -7,3°C waargenomen in Eelde in 1989. In De Bilt kwam sinds 1901 tien keer lichte vorst voor, waarvan de laagste minimumtemperatuur -2,2°C was op 27 april 1989. De koudste dag ooit was die van 1907, 1929 en 1985 toen de gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt uitkwam op 4,8°C. Daarbij werd de laagste maximumtemperatuur van 7,4°C waargenomen in 1985. 

WARM

Maar het kan ook warm zijn op 27 april. Zo werd het zelfs bijna tropisch in 1916 met in Vlissingen een kwikstand van 29,9°C. Maar zover hoeven we niet terug te gaan om het zomerswarm te hebben. In 2007 braken namelijk op vele weerstations hun dagrecord, waarbij het in Ell, Arcen, Gilze-Rijen en Markness afgerond 28 graden werd. In De Bilt werd het 27,3°C en daarmee was het de enige zomerse dag sinds 1901 dat de 25-gradengrens werd overschreden. Het aantal warme dagen, waarbij het minstens 20 graden werd, gebeurde daar sinds 1901 tien keer. Sinds 1967, toen Willem-Alexander geboren werd, was het zes keer. De laatste keer was vorig jaar toen het 20,7°C werd. 

NEERSLAG

Een grotendeels of volledig verregende dag kwam niet zo vaak voor. Zo staat het record aantal neerslaguren namelijk op 13 uur en dat gebeurde op 27 april 1997 in Maastricht. Gevolgd door Valkenburg (Zuid-Holland) en Rotterdam met ieder 12 uur uit 1983. De natste dag met de meeste millimeters was 27 april 1983 toen in Tilburg 44 mm werd opgevangen en in Gilze-Rijen zelfs 64 mm. In 2019 vielen er geregeld buien, waarbij in De Bilt 9 mm werd afgetapt. Zoveel neerslag is op die dag sinds 1986 niet meer gevallen toen 11 mm naar beneden kwam. Maar in 1983 was het nog erger toen op 27 april 26 mm werd geregistreerd; de hoogste neerslagsom in De Bilt sinds de geboorte van de Koning in 1967. 

Net als voorheen op Koninginnedag kan ook op Koningsdag het weer dus van jaar tot jaar sterk uiteenlopen, zoals karakteristiek is voor het grillige weer in april. Gemiddeld mogen we op die dag een middagtemperatuur verwachten van ongeveer 16 graden, maar veel zegt dat niet. Sinds 1998, de oprichting van weerstation Berkel-Enschot, kwam de gemiddelde middagtemperatuur op 27 april zelfs uit op 17,4°C. Onder extreme omstandigheden is de temperatuur die dag in Nederland bij regen en wind ook wel eens onder de 8 graden gebleven of bij zonnig weer kan de temperatuur in de tweede helft van april tot ruim 30 graden oplopen.