Het Weernieuws: Bevrijdingsweer 2025

De officiële eerste viering van de bevrijding vond niet plaats op 5 mei 1945, maar op de verjaardag van koningin Wilhelmina, op 31 augustus 1945. In datzelfde jaar stelde, op voorspraak van de commissie Nationale Herdenking, het kabinet voor om met ingang van 1946 op 4 mei de oorlogsdoden te herdenken en op 5 mei de overwinning te vieren. 

Maar in de weerboeken wordt toch het weer van 5 mei 1945 meegenomen en dat komt vooral omdat meteen ná de bevrijding Nederland in een jubelstemming verkeerde. En dat gold niet alleen voor alle Nederlanders, maar ook voor het weer. De dag van 5 mei 1945 mei was met een temperatuur van rond de 12 graden nog een frisse dag, maar vormde wel de afsluiting van periode met guur weer en veel neerslag. Daarna volgde twee weken zonnig en warm zomerweer en zelfs tropische temperaturen tot 33 graden in Limburg. In Maastricht werd het vanaf 9 mei 1945 vijf dagen achtereen tropisch warm met meer dan 30 graden. In mei is zo'n reeks tropische dagen heel bijzonder.

TEMPERATUUR
Bevrijdingsdag zelf was in De Bilt nog nooit tropisch geweest, maar wel zomers warm met minstens 25 graden. Dat vond plaats in 1990, 1995, 2000 en 2006. De warmste Bevrijdingsdag hadden we in 1990 met een maximum van 27,8°C in De Bilt. Overigens leverde dat geen warmterecord op voor de warmste 5e mei ooit, want zowel in 1916 als in 1923 werd het nog warmer met respectievelijk 29,3°C en 28,3°C. In Brabant was het in 1990 ook zomers met 27,9°C in Eindhoven en 27,4°C in Gilze-Rijen en zo warm is Bevrijdingsdag nog nooit geweest. Daarna volgde nog de jaren 1995, 2000 en 2006 waar het kwik de 25 graden overschreed. In De Bilt is sinds 1948 zestien keer meer dan 20 graden gemeten en dan spreken we van een warme dag. De laatste keer was in 2018 toen het 22,0°C werd. 

ZONNESCHIJN

Met 14 uur zon waren 2000, 2008, 2018 en 2020 de zonnigste Bevrijdingsdagen. Negen jaar geleden was het in 2016 ook prachtig met 14 uren zonneschijn, maar ook in 1992, 1993 en 2007 was deze dag met bijna 12 zonuren fraai.

GRILLIG
De eerste helft van de bloeimaand vertoont nog alle kuren van het grillige voorjaarsweer. Zo viel er in mei 1979 nog bijna een week lang dagelijks sneeuw: op de stormachtige 2e mei lag de sneeuw plaatselijk enkele centimeters dik en ook op 5 en 6 mei vielen er nog sneeuwbuien. Ook in 1957 vielen op deze feestdag buien met sneeuw, hagel en onweer en was het, met de zware windstoten erbij en 14 mm aan neerslag, de guurste en natste Bevrijdingsdag. In 1997 kwamen er op 5 mei fikse onweersbuien tot ontwikkeling met plaatselijk tientallen millimeters regen (24 mm in Vlissingen en 21 mm in Tilburg) en ook hagel. In 2023 ontstonden in Berkel-Enschot net na de middag ook onweersbuien. Dit duurde tien minuten en leverde drie donderslagen op. In 2009 viel in het noordoosten van het land nog 13 tot 15 mm en in 2015 was het ook erg nat in Berkel-Enschot waar 16 mm werd afgetapt. Voor wat betreft Bevrijdingsdag 2015 later meer. In 2021 kregen we te maken met regen- en hagelbuien en twee dagen later viel er zelfs sneeuw in Berkel-Enschot. 

1957
Met middagtemperaturen in De Bilt van respectievelijk 7,8°C en 7,2°C was de vijfde mei in 1957 en 1979 de koudste in de serie. In beide jaren kwam het op en rond die datum op veel plaatsen tot lichte vorst, maar dat komt in de week voor IJsheiligen wel vaker voor. De koudste plaats in 1957 was Eindhoven waar het overdag niet warmer werd dan 6,4°C. Daarnaast stond er op die dag een stevige noordwestenwind, en werden we gegeseld door felle hagelbuien. De gevoelstemperatuur kwam in Den Helder daarbij uit op -4,8°C. Daardoor moesten ook enkele voetbalwedstrijden in Den Haag worden afgelast, een unicum voor mei. In België werd de wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik in de sneeuw verreden en op de Limburgse Vaalserberg lag een sneeuwtapijt van 15 cm.

Bevrijdingsdag 2011-2014

Op 5 mei 2011 werd een nieuw kouderecord gebroken. In de vroege ochtend registreerde Eelde namelijk een minimumtemperatuur van -3,2°C en Nieuw Beerta had -2,9°C. Zo koud is Bevrijdingsdag nog nooit begonnen. Het vorige record stond op -2,3°C waargenomen in 1996 en 2010 in respectievelijk Gilze-Rijen en Twenthe. Aan de grond op 10 cm hoogte was het in Eelde in 2011 allemaal nog kouder met een temperatuur van -8,0°C! Ook dat was een nieuw kouderecord. Veel gewassen, waaronder aardbeien en aardappelen, hadden onherstelbare schade opgelopen. Na die ijskoude start beleefden we een zeer zonnige Bevrijdingsdag van ruim 14 uur. Er hing wel veel sluierbewolking, maar de zon scheen er goed doorheen. Daarbij liep de temperatuur in Brabant en Limburg op tot boven de 20 graden. In 2012 was het een sombere en koude 5 mei. Het was de gehele dag bewolkt en in de middag viel daar wat lichte regen uit. Meer dan 10 graden werd het niet en bij dit alles stond er een zwak tot matige noordoostenwind. Zowel op Bevrijdingsdag 2013 als 2014 daarentegen kregen we prachtig weer voorgeschoteld. Met een afwisseling van wolken en zon liep het kwik in Berkel-Enschot nog op naar ruim 21 graden (2013) tot bijna 23 graden (2014) bij zo’n twaalf zonuren. Het bleef droog. 

Bevrijdingsdag 2015 - 70 jaar Bevrijding in een explosieve atmosfeer

Tien jaar geleden werd Bevrijdingsdag 70 jaar gevierd en de weergoden maakten er een compleet spektakel van. Het KNMI had voor de middag al een weerwaarschuwing doen uitgaan met code geel. Zware onweersbuien met zware windstoten zouden over het land trekken en dat gebeurde ook. De dag begon in Vlissingen toen ‘de moeder aller wolkbreuken’ overtrok. Zelfs de 5-mei-lezing die daar in de kerk werd gehouden hield het niet droog. Daarna trokken de onweersbuien met hagel en windstoten verder het land in en zorgden voor veel problemen. In Gasselternijveen (Drenthe) vielen hagelstenen van zo’n 5 cm. In Lansingerland (Zuid-Holland) kwamen dakplaten naar beneden en werden er omgewaaide bomen gemeld in het oosten van het land. Bevrijdingsfestivals in het hele land werden dan ook tijdelijk stilgelegd of zelfs letterlijk afgeblazen. Pas op het einde van de middag was het noodweer ons land uitgetrokken en brak overal de zon door en werd het alsnog een stralende Bevrijdingsdag. Oorzaak was een zuidelijke stroming die op de avond van 4 mei subtropische lucht onze kant liet opkomen met aanvoer van warme en zeer vochtige lucht. In de nacht naar 5 mei werd het namelijk niet kouder van 14 graden en het regende flink door. In Berkel-Enschot en Veen viel 11 mm, Breda en Volkel hadden ieder 17 mm en in het Zeeuwse Westdorpe werd 23 mm afgetapt. Al die regen gaf nog meer vocht in de lucht en in combinatie met de zeer warme lucht (23 graden in Berkel-Enschot) explodeerde de atmosfeer met alle gevolgen van dien. 

Bevrijdingsdag 2016-2024

Wat een verschil met 2016 die opnieuw één van de mooiste Bevrijdingsdagen werd. Deze was namelijk zonovergoten en alleen sluierwolken en wat vliegstrepen bedekten de hemel. Het kwik liep op naar een prachtige 21 graden rondom Tilburg en het bleef droog en bij dit alles waaide er een matige oosten tot zuidoostenwind. Opvallend voor die dag was de waarschuwing die uitgegeven werd voor de zonkracht. Deze kwam namelijk uit op zonkracht 5 tot 6 en in deze tijd van het jaar betekent dit snelle verbranding van de huid na 20 minuten. Dat was dus goed insmeren in 2016. En toen kregen we 2017 die somber en kil verliep. In De Bilt werd het niet warmer dan 11,1°C en in Berkel-Enschot was dat 12,3°C. Het zou de koudste meidag worden van de maand. In Nieuw Beerta en Twenthe werd het op die dag allemaal nog kouder met ieder 9,4°C en in Hoogeveen zelfs 9,3°C. Daarmee was Bevrijdingsdag 2017 zelfs kouder dan de Kerst ervoor. In 2018 was 5 mei om door een ringetje te halen. De hele dag scheen de zon maximaal, er was geen wolkje aan de lucht en het kwik liet in Tilburg en omstreken 23 graden aantekenen. Het werd samen met 2000 en 2008 de zonnigste Bevrijdingsdag ooit waargenomen. Daarna zou de bloeimaand van 2018 alleen maar warmer worden en werd het de warmste mei ooit waargenomen, waarmee 2008 van de troon werd gestoten. Wat een verschil met 2019, waarbij je echt wel een jas nodig had. Die 5e mei begon al met temperaturen rond het vriespunt en op uitgebreide schaal vorst aan de rond. Overdag werd het niet warmer dan een graad of 12. Dat we in koude lucht zaten zagen we al in de nacht van 3 op 4 mei waar in de Limburgse heuvels sneeuw werd gemeld. Het Drielandenpunt had zelfs een sneeuwdek en in de Ardennen werd het helemaal wit. Bevrijdingsdag 2019 was dus kil, waarbij in de middag nog enkele buien vielen maar dat stelde niet veel voor. Zon en wolken bepaalden het weerbeeld wat nog zo’n 5 zonuren opleverde. In 2020 was het 75 jaar Bevrijdingsdag, maar door corona kon het nergens gevierd worden. Alle festivals en bijeenkomsten werden afgelast. En dat was erg jammer, want het weerbeeld was prachtig. Doordat het vrijwel helder was begon deze dag fris met 4 graden in Berkel-Enschot, maar in het oosten en noordoosten had het gevroren. Eelde en Hupsel melden beide -1,1°C en in Twente zakte het kwik tot -1,0°C. Aan de grond werd op dat laatste station zelfs bijna matige vorst geregistreerd, maar bleef steken op -4,9°C. Een koud begin dus en dat werd alleen nog kouder door de matige noordoostenwind, kracht 3. Maar toen de zon erbij kwam werd het heerlijk warm en liep het kwik op naar een graad of 17. Zon en sluierwolken wisselden elkaar af, waarbij we ruim 14 uur van de zon konden genieten. In 2021 zaten we in ijskoude en onstabiele lucht en dat zagen we op 4 mei al toen stevige buien over het land trokken met onweer, hagel en vooral zware windstoten. Door omgevallen bomen viel zelfs een dode. In de Bevrijdingsnacht hielden de buien aan en viel er in Brabant 3 mm. Op Bevrijdingsdag zelf vielen de hele dag regen- en hagelbuien en dat kwam omdat de lucht op 5 km hoogte ijskoud was tot -35 graden! Met nog geen 11 graden als maximum was het een vrij koude 5e mei. Pas in de avond was het droog. Wat een verschil met het jaar daarop. Overdag was het in 2022 overwegend bewolkt en pas in de loop van de middag begon de bewolking te breken. Het bleef droog. Daarbij liep de temperatuur nog op naar een aangename 20,8°C in het midden van Brabant bij een zwakke variabele wind. Twee jaar geleden begon nog met wat lichte bewolking, maar al snel nam de bewolking toe en later in de ochtend vielen al de eerste druppels. Na het middaguur ging de kraan open toen regen- en onweersbuien ons passeerden, waarbij in Berkel-Enschot 14 mm werd afgetapt bij een temperatuur die nog opliep naar zo’n 19 graden. Herwijnen had nog 15 mm en Lelystad eveneens 14 mm. Vorig jaar viel in de nacht van 4 op 5 mei buien die in Berkel-Enschot nog 8 mm achterlieten. Daarna bleef het bewolkt en pas in de loop van de middag waren er opklaringen en werd het in Tilburg 19,6°C bij een zwakke wind die van zuid naar het noordoosten draaide. 

Bevrijdingsdag 2025

Het weer voor Bevrijdingsdag van dit jaar is met 14 graden een stuk frisser. In de ochtend kan er nog een bui vallen afgewisseld met zonneschijn, maar daarna blijft het droog. De noordoostenwind is stevig, kracht tot 3 tot 4, waardoor het nog wat kouder zal aanvoelen.