Het Weernieuws: Januari 2025

KOUD, NAT en VRIJ SOMBER

Januari verliep koud, nat en met weinig zonneschijn. We kregen te maken met twee koude periodes en daarnaast viel er veel neerslag  die in de eerste tien dagen soms in de vorm van sneeuw of hagel viel. Daarnaast was het een sombere maand die maar liefst negen mistdagen telde. Tenslotte kregen we te maken met een Nieuwjaarstorm én met een Driekoningenstorm. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt van 3,4°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,6°C week de temperatuur weinig af van normaal, maar gaat het wel als koud de boeken in. In Berkel-Enschot kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 3,2°C tegen 4,1°C normaal over de periode 1998-2023. Daarbij werd het overdag gemiddeld 5,4°C (normaal 6,5°C) en in de nachten was dat gemiddeld 1,0°C tegen 1,6°C normaal. In Gilze-Rijen en Eindhoven kwam het etmaalgemiddelde uit op 3,1°C. Met een gemiddelde van 5,0°C was Vlieland het warmste station in januari en Deelen het koudste met gemiddeld 2,7°C. 

Het jaar begon met temperaturen van 8 tot 9 graden. Daarna hadden we enkele dagen een noordwestelijke stroming waarbij het tot ’s nachts tot lichte vorst kwam, maar overdag lag de temperatuur ruim boven nul. Op de 5e liep de temperatuur verder op tot boven de 10 graden. Een dag later werd op Driekoningen dankzij een storm de hoogste temperatuur van de maand bereikt: het Limburgse Arcen registreerde 13,2°C en Gilze-Rijen 13,1°C. Daarna brak een koude periode aan en zakte de temperatuur overdag naar 4 graden en verder tot rond het vriespunt op 11 januari. Op die 11e daalde het kwik in de nacht zo hard dat voor het eerst deze winter sprake was van matige vorst. Eelde noteerde een temperatuur van -6,0°C, Deelen -5,7°C, Gilze-Rijen -5,6°C, Eindhoven -5,4°C en Woensdrecht had nog -5,1°C. Gemiddeld komt matige vorst begin december al voor. Op tien centimeter hoogte werd het in Gilze-Rijen -8,2°C, Den Helder had -7,6°C, Wijk aan Zee, Woensdrecht en Eindhoven ieder -7,5°C, Hoek van Holland -7,1°C en in De Bilt daalde de temperatuur tot -7,0°C. Opvallend is dat het vooral aan de kust op die hoogte zo hard kon afkoelen. Het zorgde in Eindhoven en Maastricht op die dag zelfs voor een ijsdag en dat betekent dat het daar de hele dag heeft gevroren. Daarna werden de nachten alsmaar kouder en vroor het tot en met de 14e licht tot matig. In Maastricht, Eindhoven en Twenthe kwam het op 13 januari tot matige vorst met respectievelijk -6,1°C, -5,5°C en -5,2°C.  Aan de grond vroren de keien uit de grond met in Maastricht zelfs strenge vorst: -10,2°C. Eindhoven had -9,1°C en Volkel en Ell hadden ieder -8,2°C. De 14e begon op enkele plaatsen wederom met matige vorst: Maastricht (-6,5°C), Eindhoven (-6,0°C), Ell (-5,9°C) en Volkel met -5,3°C. Op tien centimeter hoogte kwam het niet tot strenge vorst, maar Maastricht kreeg nog wel een temperatuur van -9,1°C om de oren. De laagste minimumtemperatuur werd dan ook in de periode gemeten dat was die van Maastricht op de 14^e met -6,5°C en kon er in het land lokaal geschaatst worden. Een dag later kwamen we heel even in zachte lucht terecht. De vorst ging eruit en overdag werd het een graad of 7. Maar vanaf de 16e werd de koude periode voortgezet die een week zou duren. In de nachten begon het weer te vriezen en op 19 en 21 januari kwam de temperatuur in Berkel-Enschot helemaal niet boven het vriespunt uit met een maxima van -0,1°C en -0,3°C. Op 17 januari kregen Volkel en Maastricht ook al te maken met een ijsdag en op de 18e gebeurde dat op vrijwel alle stations ten noordoosten van de lijn Volkel en het Noord-Hollandse Berkhout. De Bilt, Deelen en Eelde hadden de laagste kwikstanden met een maxima van -0,7°C. Voor De Bilt betekende dit de eerste officiële ijsdag sinds 17 december 2022 en daarmee kwam een eind aan een recordlange periode van 762 dagen zonder ijsdag in De Bilt. Het vorige record was een reeks van 755 dagen met in De Bilt een maximumtemperatuur boven nul. Van 3 januari 1974 tot en met 27 januari 1976 kwam het in De Bilt ook niet tot een ijsdag. Een dag later, op 19 januari, werd dit jaar wederom in De Bilt een ijsdag genoteerd met -0,7°C. Vanaf de 22e werd het zacht tot het einde van de maand. Op 27 januari werd door een storm bij Ierland zeer zachte lucht aangevoerd en steeg het kwik naar 12,4°C in Tilburg. De stations Volkel en Ell hadden ieder 12,7°C, Eindhoven 12,8°C en de hoogste temperatuur had Arcen met 12,9°C. En dagrecord leverde dat overigens niet op, want dat blijft voor 27 januari staan op 13,9°C wat in 1983 op Schiphol werd waargenomen. 

Januari kende in De Bilt 15 vorstdagen tegen 12 als langjarig gemiddelde. Op geen enkele dag werd daar matige vorst genoteerd, want de laagste temperatuur in De Bilt kwam uit op -4,5°C. Normaal daalt de temperatuur in De Bilt op vier dagen tot beneden de -5 graden. Tevens werden er bij het KNMI twee ijsdagen geteld en dat is normaal. Landelijk werden meerdere ijsdagen genoteerd. Zowel op 11 januari als in de periode 17 tot en met 21 januari bleef het ergens in het land een hele dag vriezen. Maastricht noteerde maar liefst vijf ijsdagen. Deelen, Hupsel, Twente en Volkel noteerden in totaal vier ijsdagen en in Heino en Nieuw-Beerta bleef de temperatuur op drie dagen het hele etmaal onder nul.

In Berkel-Enschot werden 14 dagen met vorst geregistreerd (normaal tien), waarvan twee ijsdagen. De laagste temperatuur werd op 14 januari gemeten: -3,7°C. En de koudste dag was een week later toen het op de 21e niet warmer werd dan -0,3°C. Zacht was het op het einde van de maand met 12,8°C op 27 januari die voorafgegaan werd met de warmste nacht van de maand toen de temperatuur niet verder zakte dan 6,8°C in Berkel-Enschot. 

NEERSLAG

In januari viel gemiddeld over het land 82 mm tegen 68 mm normaal en daarmee was het natte maand. Opvallend is dat de meeste neerslag viel tijdens de eerste helft van de maand en tijdens de laatste dagen. Van 12 tot en met 22 januari viel gemiddeld over het land slechts een enkele millimeter. Op 1 januari viel veel regen met in het westen van het land en het zuiden van Limburg plaatselijk 20 tot 25 mm. In De Bilt werd op Nieuwjaarsdag 15 mm afgetapt, waarmee het op de 4^e plaats kwam van natste Nieuwsjaardagen ooit gemeten. Bovenaan staat 1943 toen op 1 januari 19 mm in de regenmeter verdween. Daarnaast was de 5e een natte dag met in het midden en zuiden zo’n 20 mm aan neerslag die bestond uit eerst sneeuw overgaand in regen. In de ochtend van 11 januari gaf het KNMI code oranje in Friesland en Groningen voor gladheid door ijzel doordat regenbuien op een bevroren ondergrond vielen. Vervolgens brak er een periode met droog weer aan dat tot en met 21 januari duurde. Daarna werd het tot en met het einde van de maand wisselvallig. Zo viel op de 22e in het zuidoosten 15 tot 20 mm en op 24 en 25 januari 20 tot 30 mm. In zowel Ell als in Maastricht viel op 25 januari 18 mm aan neerslag en dat is een nieuw landelijk dagrecord. Sinds 1901 werd er nog nooit zoveel neerslag afgetapt op de 25e. Het vorige record stond op 17 mm waargenomen in Lauwersoog in 1994 en in Maastricht in 1999. 

Het natst was het deze maand in Zuid-Limburg met ruim 160 millimeter. Zo kreeg Schinnen 168 mm in de regenmeter, Noorbeek en Valkenburg ieder 166 mm en Buchten 163 mm. De minste neerslag viel in het noorden van het land. Zo ving Den Helder (De Kooy) maar 56 mm op. Enkhuizen 59, Medemblik 60 en Vlagtwedde en Uithuizen ieder 61 mm. In Brabant waren de natste stations Leende met 121 mm en Marheeze met 116 mm. Boxtel en Capelle waren de ‘droogste’ stations met respectievelijk 91 en 95 mm. In De Bilt werd nog 87 mm afgetapt tegen normaal 78 mm en in Berkel-Enschot maar liefst 106 mm (normaal 73). In totaal werden op dat laatste station 19 dagen met regen waargenomen, negen dagen met mist, vijf dagen met sneeuw en twee dagen met hagel. Soms vielen deze neerslagvormen tegelijk op één dag. Zo was op 2 januari sprake van mist, regen en hagel. In totaal waren er van deze maand zes dagen waar geen enkele neerslagvorm werd waargenomen. Ook De Bilt kende zes droge dagen, normaal zijn dat er negen. 

SNEEUW

Op 5 januari viel in de vroege ochtend in het zuiden en midden een paar centimeter sneeuw, maar deze smolt snel weg. Vanaf de 7e werd het vrij koud met buien, soms met een winters karakter. Op 8 en 9 januari viel in het zuiden en zuidoosten 2 tot 5 cm sneeuw en lokaal kwam het tot een sneeuwdek. In Tilburg begon het in de ochtend van 9 januari te sneeuwen wat zo’n vier uur aanhield en 1 tot 2 cm aan sneeuwdek realiseerde. In Limburg liep het sneeuwdek op tot 12 cm, zoals in Noorbeek en Vijlen. In de omgeving van Valkenburg lag zelfs 20 cm! Voor deze sneeuwval gold code oranje in Noord-Brabant en Limburg. Ook op 11 januari gold code oranje maar dan voor de provincies Groningen en Friesland voor onderkoelde regendruppels die op een bevroren ondergrond vielen. Hierdoor was sprake van lokaal spekgladde wegen, fietspaden en stoepen door ijzel. 

WIND

Wat een onstuimig begin van het nieuwe jaar. We kregen namelijk op 1 januari te maken met de 7e Nieuwjaarsstorm sinds 1901. Als eerste kreeg Vlieland in de Nieuwjaarsnacht een uur lang windkracht 9 gevolgd door IJmuiden en in de vroege ochtend kwam Texel daarbij. Later die dag kwam IJmuiden zelfs tijdelijk tot windkracht 10. Daarbij werden windstoten gemeten tot 111 km/uur in IJmuiden, Vlieland noteerde 104 km/uur en Berkhout 101 km/uur. Pas op het einde van de middag nam de wind af. In Brabant kwam het tot maximaal windkracht 6 met windstoten tot meer dan 60 km/uur. Op veel plaatsen was sprake van omgevallen bomen. De laatste keer dat op 1 januari een storm plaatsvond was in 1995. Dat was ook het geval in 1981, 1976, 1949, 1925 en 1916. Vervolgens kwam het op 6 januari nogmaals tot storm. Deze Driekoningenstorm raasde langs de kust, waarbij alleen IJmuiden een uur lang windkracht 9 had. Ook Vlissingen, Texel en Vlissingen tikte deze windkracht aan, maar hield dat geen uur lang vol. Daarbij werden windstoten gemeten tot 108 km/uur in Hoek van Holland en 105 km/uur in IJmuiden. In Brabant bleef het beperkt tot windkracht 7 met een maximale stoot van 90 km/uur. En dat is behoorlijk hard. De stormschade in het land was door omgevallen bomen dan ook groot. De stormdepressie Éowyn, die op 24 januari over Schotland noordoostwaarts trok zorgde aan de kust voor een stormachtige wind uit het zuidwesten. Op 27 januari zorgde het lagedrukgebied Herminia aan de kust voor een stevige wind. 

LUCHTDRUK

Op 13 januari liep de luchtdruk enorm hoog op tot wel 1043 hPa (HectoPascal). En dat is meteen een nieuw dagrecord. Nog nooit werd op 13 januari zo’n hoge luchtdruk gemeten. Maastricht, Twenthe, Eelde, Deelen, Westdorpe en heel Noord-Brabant noteerden allemaal deze waarde. De laatste keer dat we zo’n hoge luchtdruk in het midden van Brabant konden registreren was op 6 februari 2023. Het vorige dagrecord stond op 1042 hPa waargenomen in Den Helder (De Kooy) in 1980.  

ZONNESCHIJN

Januari was aan de sombere kant met gemiddeld over het land 62 zonuren tegen 68 zonuren normaal. De eerste week was aan de sombere kant, maar in de tweede week was de zon vaak te zien. Op 13 januari zagen we in Midden-Brabant weer eens de hele dag, van ‘s morgens vroeg tot het einde van de middag, de zon schijnen. In totaal was dat iets meer dan zeven uur. De laatste keer dat we de hele dag geen enkele wolk aan de hemel zagen was op 24 oktober jl. De periode 15 t/m 22 januari verliep echter op veel plaatsen zonloos. In de laatste negen dagen liet de zon zich weer uitgebreid zien.

De zon scheen het minst in het oosten en zuiden, waarbij Twenthe met 47 de meeste zonuren had. Gevolgd door Volkel met 48 zonuren en Eindhoven en Arcen met ieder 49 uren zonneschijn. Het zonnigst was het in het noordwesten: Den Helder (De Kooy) zag de zon 72 uur, Stavoren en Berkhout 69 uur. In Gilze-Rijen, Tilburg en Berkel-Enschot zagen ze de zon slechts 52 uur tegen 69 zonuren normaal. Daar werd op maar liefst 14 dagen geen enkele zonnestraal waargenomen (normaal 11) en op slechts twee dagen was er sprake van zeer zonnig weer. Dat waren namelijk 10 en 13 januari toen de zon respectievelijk 6 en 7 uur scheen.