Het Weernieuws: Zomer 2024

WARM en ZONNIG

Het is dat augustus ontzettend warm en zonnig verliep, want anders hadden we een koel en somber zomerseizoen gehad. Gelukkig maakt de laatste maand alles goed en werd het over het geheel een warme en zonnige zomer. Opmerkelijk waren de talrijke onweersbuien die soms gepaard gingen met veel regen en zware windstoten. Hierdoor werd door het KNMI zelfs een paar keer code oranje afgeroepen. En natuurlijk kregen we ook nog te maken met de zomerstorm van 6 juli. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 17,7°C tegen 17,5°C was de zomer net iets warmer dan het langjarig gemiddelde over de periode 1991-2020. Ook in Berkel-Enschot werd het een beetje warmer: gemiddeld 19,0°C tegen 18,8°C normaal over de periode 1998-2023. Daarbij lag de gemiddelde middagtemperatuur op 24,2°C (en dat is precies normaal) en in de nachten was het gemiddeld 13,9°C tegen 13,5°C normaal. De warmste dag werd daar op 12 augustus gemeten met 34,2°C en de koudste dag was die 10 juni toen het niet warmer werd dan 15,3°C. De nachten waren soms behoorlijk warm en dat leverde in de nacht van 12 op 13 augustus zelfs een tropische nacht op: 21,2°C. De vroege ochtend van 7 juni leverde in Berkel-Enschot de laagste kwikstand van deze zomer op met 7,0°C. 

De zomer kende twee gezichten: de eerste helft was het vaak koel en nat, de tweede helft vaak warm en droog. Juni was met gemiddeld 15,8°C tegen normaal 16,2°C wat koeler dan normaal. Lang leek de maand als koud te eindigen, met in de eerste drie weken van de maand temperaturen ruim onder het langjarig gemiddelde. Vooral ’s nachts koelde het van 4 tot en met 9 juni flink af. Aan de grond op 10 centimeter hoogte daalde de temperatuur in de nacht van 5 op 6 juni tot 0,8°C in Twenthe. In de nacht van 8 op juni dook het kwik onder een kraakheldere hemel tot onder het vriespunt. Dat vond overigens alleen plaats op weerstation Deelen waar de temperatuur aan de grond daalde tot -0,2°C, de laagste grondtemperatuur van dit zomerseizoen. In de nacht van 7 juni daalde de temperatuur op neushoogte tot 3,8°C in Deelen en twee dagen later werd het daar nog iets kouder: 3,6°C. En dat is de laagste minimumtemperatuur van deze zomer geworden.  De laatste warme week van juni, met regionaal een hittegolf, zorgde dat de gemiddelde temperatuur over vierentwintig uur toch nog flink omhoog ging. In De Bilt werd op de 26e de eerste officiële tropische dag van 2024 geregistreerd. Normaal gesproken gebeurt dit pas op de laatste junidag. 

Juli was met 18,1°C gemiddeld iets minder warm dan normaal (18,3°C). Het maandverloop vertoonde enige gelijkenissen met juni, waarbij ook in juli de eerste maandhelft zeer koel verliep. Op 9 juli was het echter tijdelijk warm met in het zuiden tropische temperaturen, maar drie dagen later moesten we het met 15 tot 17 graden doen. In de tweede helft van de maand zorgden zomerse dagen van minstens 25 graden dat het maandgemiddelde nog flink omhoog werd getrokken. 

De maand augustus was met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 19,3°C (normaal 17,9°C) juist zeer warm en kwam zelfs op de 6e plaats van warmste augustusmaanden ooit gemeten. Vrijwel de gehele maand werd gekenmerkt door prachtig zomerweer met kwikstanden die boven de 20 graden uitkwamen. In Tilburg gebeurde dat op alle augustusdagen. De minst warme dag was die van de 21e toen het in Brabant maximaal 21,0°C werd en in Lauwersoog maar 18,4°C. De Bilt dook met 19,9°C net onder de 20 graden en dat was ook de enige ‘koude’ dag die maand. Vanaf 8 augustus werd het zomers tot tropisch wat in het midden van Brabant leidde tot een regionale hittegolf. Berkel-Enschot noteerde vanaf de 8e tot en met de 15e acht zomerse dagen van minstens 25 graden, waarvan er drie de tropische waarde van 30 graden haalde (11-13 augustus). Daarbij was 12 augustus met 34,2°C de warmste dag van de maand geworden voor Brabant. Vervolgens kregen we te maken met een tropennacht. In het midden van Brabant daalde de temperatuur namelijk niet verder dan 21,2°C. Hupsel had 20,3°C, Maastricht en Lelystad 20,1°C en ook Eindhoven beleefde een tropische nacht met precies 20,0°C. Op 13 augustus werd met 34,9°C in Nieuw Beerta de hoogste temperatuur van deze zomer gemeten. 

Het was deze zomer een paar keer flink heet, maar nooit voor lange tijd. Nergens in het land kwam het officieel tot een hittegolf. Dit is vrij opnmerk Dit is vrij opmerkelijk, want het laatste jaar zonder een hittegolf op een KNMI-station was 2011. Regionaal werden wel hittegolven geregistreerd. Rondom Tilburg gebeurde dat zelfs twee keer. Namelijk van 23 tot en met 27 juni en van 8 t/m 15 augustus. We spreken hiervan als er vijf zomerse dagen achtereen worden waargenomen, waarvan er drie tropisch zijn.

In De Bilt waren er deze zomer 65 warme dagen van minstens 20 graden, 20 zomerse dagen van minstens 25 graden en vier tropische dagen van minstens 30 graden. Normaal zijn dat er respectievelijk 64, 22 en 5. In het zuiden waren er 25 tot 30 zomerse dagen en 8 tot 11 tropische dagen. Normaal zijn dat ongeveer 30 zomerse en 8 tropische dagen. Berkel-Enschot telde 74 warme dagen (normaal 77), waarvan er 38 de zomerse waarde bereikte (normaal 35) en 13 de tropische waarde, terwijl we maar op negen dagen van 30 graden mogen rekenen. 

NEERSLAG

Met landelijk gemiddeld 222 mm neerslag tegen normaal 224 mm viel de normale hoeveelheid neerslag. In het zuidoosten en oosten was het duidelijk natter en in het midden en westen was het (veel) droger dan normaal. Het droogste KNMI-station was Westdorpe, met 139 mm en het natste station was Twenthe met 353 mm. Kijken we andere neerslagstations dan werd de minste neerslag opgevangen in Blerick met 161 mm, gevolgd door Hoek van Holland (163), Horst (167), Gouda (169) en in Kamerik met 170 mm. De natste stations deze zomer vinden we in Enschede waar maar liefst 400 mm werd afgetapt en in Exloërmond 1e waar 391 mm naar beneden kwam. En dat had vooral te maken met zware onweerbuien die daar vielen en voor overstromingen leidden. Met name Drenthe had een nat zomerseizoen waarbij in Bargercompascuum 335 mm viel, Holsloot 331 mm en in  Nieuw Buinen en Rolde viel 330 mm. Kijken we naar Noord-Brabant dan viel de meeste neerslag in Berkel-Enschot: 282 mm. Daar werd op 33 dagen minstens één millimeter afgetapt, waarvan op zeven dagen tien millimeter. De natste zomerdag was 12 juli toen 39,0 mm naar beneden kwam. De zomerse neerslag ging op acht dagen gepaard met onweer. Vught ving in deze zomer nog 272 mm op, Cuijk 244 mm en Etten-Leur 225 mm. Oploo , Meeuwen en Steenbergen hadden de minste neerslag met respectievelijk 189, 197 en nog eens 197 mm. 

In juni viel met gemiddeld 62 mm tegen normaal 66 ongeveer de normale hoeveelheid neerslag. Het natst was deze maand in de provincie Groningen: 149 mm in Zeerijp, 131 in Nieuwolda. 121 in Woltersum en 118 mm in Delfzijl. In Brabant waren de natste plaatsen Eersel (100 mm), Waalre (93), Sint Anthonis (85 mm), Sambeek (84 mm) en Aarle-Rixtel met 82 mm. Droog was het in Roermond met slechts 29 mm. Het Zeeuwse Noordgouwe ving 32 mm op en in het Zuid-Hollandse Hoogvliet en in het Brabantse Oosterhout werd 33 mm opgevangen.

De dag van 10 juni was een ronduit herfstachtige dag. De meeste neerslag viel langs de kust en in de noordelijke helft van het land waar 35 tot 45 mm naar beneden kwam; in onder andere Veendam en Oldambt viel meer dan 60 mm in korte tijd en was sprake van wateroverlast. In het oosten van Groningen viel zelfs meer dan 80 mm neerslag.  Op andere plaatsen was het kommer en kwel en werd het landelijk de natste 10e juni allertijden. Eelde kreeg 47 mm in de regenmeter, gevolgd door Den Helder (41), Wijk aan Zee (36), Leeuwarden en Nieuw Beerta met ieder 33 mm. Op 14 en 15 juni trokken diverse storingen over het land met in het noordwesten van het land 30 tot 35 mm. Waar op eerdere dagen vooral het noorden van het land met veel neerslag te maken had trokken op 18 juni juist zware buien nu over het zuidoosten van het land. In Berkel-Enschot viel in totaal 17 mm, Maastricht had 23 mm, Volkel 29 mm en Eindhoven ving de meeste neerslag op: 34 mm. Daarmee is niet alleen een nieuw dagrecord voor dat station gebroken, maar ook een nieuw Brabants record. In het Twentse De Lutte en in Enschede viel sinds de avond van 29 juni tot in de nacht van 30 juni 24 mm, Hengelo had 27 en Maastricht kreeg maar liefst 49 mm in de regenmeter. 

Met gemiddeld 108 mm tegen normaal 78 mm regen was juli nat. In het zuiden van Zeeland, delen van Utrecht, Oost-Brabant en Midden- en Noord-Limburg week de maandtotaal weinig af van het gemiddelde. Plaatselijk viel er met 50 tot 70 millimeter zelfs minder dan normaal, zoals bijvoorbeeld in het Zeeuwse Terneuzen en Westdorpe, dat op beide stations ‘slechts’ 55 mm registreerde of het Limburgse Stramproy met 57 mm en Venlo met 58 mm. Op veel plaatsen viel echter meer dan 100 millimeter en in delen van Noord-Brabant en het hele oosten en noordoosten van het land, was het zeer nat. In Twente was het zelfs extreem nat met plaatselijk meer dan 200 millimeter. Enschede had 207 mm en het vliegveld Twenthe tapte 201 mm af. Daarna volgen Boxtel met 186 en Oirschot waar 182 mm naar beneden kwam. Meteen hebben we dan ook de natste plaatsen van Brabant, waarbij we ook Dinther en Nuland genoemd kunnen worden met respectievelijk 177 en 169 mm. De minste neerslag in deze provincie noteerde Aarle-Rixtel (60 mm), Bergen op Zoom (68), Mill (71) en Someren met 72 mm.

Op 9 juli trokken zware onweersbuien over delen van de Randstad, Noord-Brabant en Gelderland, met plaatselijk hagel, (zeer) zware windstoten en 30 tot 70 millimeter neerslag in korte tijd, hiervoor gaf het KNMI code oranje uit. Het noodweer kwam opzetten in de vorm van een rolwolk, die overal in Brabant duidelijk te zien was. En omdat de bomen vol in het blad zaten leverde dat gevaarlijke situaties op. De zwaarste windstoot werd op Schiphol gemeten van 105 km/uur. Herwijnen had nog 83 km/uur en Eindhoven kreeg er nog een van 72 km/uur. Afgerukte takken en omgevallen bomen waren het gevolg. Tenslotte kwam er ook nog eens bakken met regen naar beneden. Dinther kreeg 73 mm in de regenmeter, Oirschot 63, Homoet 44 en Amsterdam 42 mm. Op 12 juli werden we opnieuw getrakteerd met veel neerslag. Deze duurde meer dan 6 uur en ging over in buien. In Berkel-Enschot werd maar liefst 39 mm afgetapt en in Gilze-Rijen 24 mm. Vooral in het oosten van het land ging het helemaal los en werd zelfs een nieuw neerslagrecord voor 12 juli gevestigd. Op station De Lutte (Overijssel) werd 68 mm opgevangen, Maastricht 64, Emmer-Compascuum 60 mm, Twenthe 52, Nieuw Beerta 45 en Eindhoven had nog 42 mm. Aan het begin van de avond van 20 juli trokken buien Brabant binnen. Werkendam, Oost-, West- en Middelbeers en Eersel kregen de volle laag met veel onweer, neerslag en windstoten. Het terrein van het festival Dominator in Eersel kwam voor een groot gedeelte onder water te staan. In de nacht naar 21 juli rond 05:00 uur kregen we te maken met nieuwe buien vanuit België die met onweer gepaard gingen en plaatselijk met veel neerslag. In Veldhoven stonden straten en zelfs een verzorgingstehuis onder water. In Meerhoven en Oirschot sneuvelde een boom door windstoten. In de ochtend arriveerde al de volgende buienzone en trok over het westen van Brabant naar het noordoosten. In de regio Twente was het dweilen geblazen met in Enschede 68 mm. Op het vliegveld van Twente viel 64 en in Denekamp 56 mm. Daarmee werd het landelijk de natste 21 juli ooit waargenomen. Meerdere plaatsen stonden onder water en weggebruikers stranden op de snelweg A1. Op 23 juli was het weer zover en kregen we te maken met fikse buien die met onweer gepaard gingen. In Gilze-Rijen werd in totaal die dag maar liefst 48 mm opgevangen, waarmee het landelijk gezien de natste 23e juli ooit werd sinds 1901. In het centrum van Tilburg was sprake van noodweer en dat gebeurde toen de grootste kermis van de Benelux op volle toeren draaide. 

Augustus was met gemiddeld 52 mm (normaal 83 mm) droog. De droogste stations waren  Petten met 24 mm, Westkapelle 26, Stavoren 27, Callantsoog 30, Ouddorppolder 31 en Haamstede met 32 mm. In het oosten en zuiden viel plaatselijk 80 tot 115 mm. Zo werd er in het Limburgse Ubachsberg en Valkenburg 114 mm afgetapt en in Ter Apel 111 mm. Ook Denekamp en Someren haalde nog de 100 mm. In Brabant waren de natste plaatsen dus Someren, gevolgd door Leende met 90 mm en Gilze-Rijen met 89 mm. De minste neerslag in deze provincie was in Oirschot en Dinther met slechts 48 mm.

In de avond van 13 augustus gold een code oranje voor Limburg en Overijssel voor zwaar onweer en mogelijke wateroverlast. In een lijn van Breda naar Woerden was het uren lang een komen en gaan van onweersbuien en soms veel neerslag. Vooral Breda kreeg het voor haar kiezen met ondergelopen straten als gevolg. In het oosten vielen ook felle buien waar in Drenthe plaatselijk meer dan 50 millimeter naar beneden kwam. In het plaatsje 1^e Exloërmond viel 70 mm en in Nieuw-Weerdinge 71 mm. Daarnaast gingen enkele buien gepaard met zware windstoten die bomen liet omvallen. Op de 14e werd het westen getrakteerd op onweersbuien: in Ridderkerk viel in een half uur 10 mm en Purmerend tapte 20 mm af. Op 15 en 16 augustus zorgde een front dat van noordwest naar zuidoost trok op veel plaatsen voor 10 tot 20 mm regen. In de late avond van 17 augustus viel in de Limburgse heuvels nog 30 tot 50 mm. Op 20 augustus begon het op het einde van de middag te regenen en in de avond nam de intensiteit steeds verder toe tot uiteindelijk noodweer. In Berkel-Enschot viel maar liefst 32 mm en in de nacht kwam daar nog 2 mm bij. Breda noteerde 25 mm, Heusden 30 mm, Chaam 35 mm en Gilze-Rijen spande de kroon met 41 mm in de regenmeter. Dit resulteerde op veel plaatsen tot wateroverlast. In Berkel-Enschot, Bergen op Zoom, Rijen en Oisterwijk kwamen straten onder water te staan. In Bergen op Zoom kwamen zelfs de putdeksels omhoog gestuwd door het water en bij sommige woningen liep het water naar binnen. In de namiddag en avond van 24 augustus trokken zware onweersbuien van zuidwest naar noordoost. Het KNMI had voor het hele land al code geel afgekondigd dat aan het begin van de avond voor Brabant en het oosten van het land werd omgezet naar code oranje. Daarnaast was er in Meppel sprake van een valwind. Tientallen bomen vielen om, waarbij rondom die plaatsen windstoten werden gemeten van meer dan 100 km/uur. Zo kreeg Wijster een windstoot te verwerken van 106 km/uur. De A28 bij het Drentse Spier werd afgesloten omdat bomen de snelweg blokkeerden. Het noodweer ging daarbij gepaard met veel neerslag in korte tijd. Diever en Assen kregen 31 mm in de regenmeter, Odijk 27 mm en Steenwijk 26 mm. 

WIND

De dag van 10 juni was een onstuimige dag. Er was veel stormschade, waarbij in Rotterdam twee metro’s tegen omgevallen bomen reden. Ook in Brabant waaide bomen om. Zoals in Roosendaal, Tilburg (Ringbaan Zuid), Etten-Leur en Dongen. Rond 16:00 uur tikte Hoek van Holland windkracht 9 aan, maar dat duurde geen uur lang, waardoor het officieel niet tot een storm is gekomen. Bij dit alles werden windstoten gemeten tot 102 km/uur op de Oosterscheldekering. Hoek van Holland en Vlissingen meldden windstoten van 94 km/uur. 

Op 6 juli konden we wel een zomerstorm noteren. Dat deze dag onstuimig zou worden met stevige windstoten was voorspeld, maar niet dat er ergens in het land minstens een uur lang windkracht 9 zou worden geregistreerd. En toch gebeurde dat. IJmuiden was de gelukkigste en had tevens de zwaarste windstoot van 98 km/uur. Daarmee konden we de vierde storm van dit jaar noteren. Op alle anders stations langs de kust werd windkracht 8 gemeten en dat is een stormachtige wind met in Hoek van Holland en op Terschelling nog windstoten van respectievelijk 97 en 95 km/uur. In Brabant waaide het ook behoorlijk hard met maximaal windkracht 6 en windstoten tot 76 km/uur in Woensdrecht. Omdat bomen volop in blad stonden was op veel plaatsen sprake van stormschade door omgevallen bomen en afgebroken takken. In o.a. Olst, Leerdam en Zuidoostbeemster raakten mensen daarbij gewond. 

ZONNESCHIJN

Met landelijk gemiddeld 701 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 641 uur was de zomer zonnig. Het minst zonnig was het in Arcen met 615 uur zon; het zonnigst in Den Helder (De Kooy) met 737 uur. Juni was aan de zonnige kant, in de laatste tien dagen scheen de zon uitbundig. In juli scheen de zon ongeveer de normale hoeveelheid. Augustus kende veel zonnige dagen. Landelijk gemiddeld scheen de zon in augustus ruim 40 uur meer dan normaal. In Berkel-Enschot scheen de zon in dit zomerseizoen 668 uren en dat is net wat meer dan normaal (653 uur). Daarbij werden drie zonloze dagen geteld, zijnde 1 juni, 18 juni en 16 augustus. Normaal zien we op vier zomerdagen de zon niet. Daarnaast was het op 18 dagen juist zeer zonnig, tegen normaal 16 dagen. En dat hebben we vooral aan de laatste zomermaand augustus te danken die 11 zeer zonnige dagen noteerde.