Het Weernieuws: Juli 2024

KOEL en KLETSNAT 

Juli gaat de weerboeken in als een fantastische weermaand. Koele en warme dagen wisselden elkaar namelijk steeds af. Hierdoor kwamen het aantal zonuren ook op normaal uit. Maar wat het meest uitsprong was wel de constant afstraffing van warmte door regen- en onweersbuien die soms voor veel neerslag zorgden. Het leverde zelfs drie nieuwe dag-neerslagrecords op. En natuurlijk moeten we de zomerstorm van 6 juli niet vergeten. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 18,1°C in De Bilt was juli iets koeler dan het klimatologische gemiddelde van 18,3°C. Daarmee is het de tweede koude zomermaand op rij, na juni met 15,8°C tegen 16,2°C normaal. Ook het maandverloop vertoonde enige gelijkenissen, waarbij ook in juli de eerste maandhelft zeer koel verliep en zomerse temperaturen in de tweede helft van de maand het maandgemiddelde nog flink omhoog trokken. Het warmste station waren Eindhoven, Ell en Arcen met ieder gemiddeld 18,8°C. In het noorden was het een stuk frisser met gemiddeld 17,3°C op Terschelling en 17,4°C in Leeuwarden. In Tilburg en omstreken kwam het gemiddelde uit op maar liefst 19,4°C (stadseffect) en dat is precies normaal in het midden van Brabant over de periode 1998-2023. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 24,5°C (normaal 24,6°C) en in de nachten was het gemiddeld 14,3°C tegen 14,2°C normaal. 

Juli kende een koele start met middagtemperaturen van rond de 19 tot 20 graden, terwijl we op 23 graden mogen rekenen. ’s Nachts lagen de temperaturen veelal tussen de 10 en 15 graden maar soms ook iets lager. Zo werd in de nacht van 3 juli in Gilze-Rijen met 7,0°C de laagste temperatuur van de maand bereikt gevolgd door Eindhoven met 7,7°C. Vervolgens bleef het kwik overdag tijdens regen steken op 14 tot 15 graden. Vanaf de 6e klom de temperatuur langzaam omhoog doordat de wind draaide naar het oosten en later zuiden. Op 9 juli werd een stoot van warme lucht aangevoerd met op veel plaatsen tropisch temperaturen van minstens 30 graden. Dat gebeurde in vrijwel heel Brabant en Limburg. Daarbij steeg het kwik in Berkel-Enschot tot 32,7°C en in het Limburgse Ell tot 32,2°C, waarmee de hoogste temperatuur van de maand kon worden genoteerd op een KNMI-station. Daarna werd de warme lucht alweer verdreven en zakte op 12 en 13 juli tot onder de 20 graden. Het was meteen ook het dieptepunt van deze maand. Zo werd het op de 12e maximaal 15 tot 17 graden in ons land, waarbij Deelen het koudst was met 15,1°C. In De Bilt werd het slechts 15,4°C en komt daarmee op de 5^e plaats van koudste 12 juli ooit gemeten. Aan kop staat 1956 toen het kwik in De Bilt bleef steken op 13,9°C. Landelijk staat het kouderecord van 12 juli overigens op 12,7°C waargenomen in 1906 in zowel Eelde als Den Helder (De Kooy). Berkel-Enschot registreerde dit jaar een maximum van 16,3°C en dat was ook daar de koudste dag van de maand. Halverwege de maand gingen we over op normaal zomerweer van 21 tot 26 graden. De nachten werden ook wat koeler en dook in Tilburg op de 14e tot onder de 10 graden: 9,7°C. Woensdrecht had zelfs 8,3°C. Vanaf 18 juli draaide de wind naar het oosten en kwam er opnieuw zeer warme lucht onze kant op. In steden werd al een tropische dag waargenomen en dat gebeurde op 19 en 20 juli op veel meer plaatsen. Tilburg kreeg hierdoor drie tropische dagen achtereen met 33,0°C op de 20e als hoogste temperatuur en in die regio ook van de maand. De dagen erna werd de warmte alweer verdwenen en bleef tussen de 24 en 25 graden steken, wat normaal is. In de nacht van 23 op 24 juli koelde het in het noordoosten nog flink af: Eelde 8,1°C en Hoogeveen 9,8°C. De laatste dagen van de maand verliepen wederom zomers, met vanaf 29 juli op veel plaatsen minstens 25 graden en op de 30e kon het in Brabant. Limburg, Gelderland en in het uiterste zuidoosten van Zeeland nog tropisch worden. 

Juli telde in De Bilt 23 warme dagen van minstens 20 graden en dat is gelijk aan het klimatologische gemiddelde. Het aantal zomerse en tropische dagen lag iets onder normaal, met respectievelijk 7 en 1 tegen 9 en 2 normaal. In Berkel-Enschot kwam het aantal warme dagen op 26, waarvan er 12 zomers waren en 5 tropisch. 

NEERSLAG

Wederom kunnen we dit jaar een kletsnatte maand in de weerboeken schrijven. Gemiddeld over het land viel in juli namelijk 108 mm tegen normaal 78 mm. In De Bilt viel ongeveer de normale maandhoeveelheid, met 93 mm tegen 88 mm normaal. Ook in het zuiden van Zeeland, delen van Utrecht, Oost-Brabant en Midden- en Noord-Limburg week de maandtotaal weinig af van het gemiddelde. Plaatselijk viel er met 50 tot 70 millimeter zelfs minder dan normaal, zoals bijvoorbeeld in het Zeeuwse Terneuzen en Westdorpe, dat op beide stations ‘slechts’ 55 mm registreerde of het Limburgse Stramproy met 57 mm en Venlo met 58 mm. Op veel plaatsen viel echter meer dan 100 millimeter en in delen van Noord-Brabant en het hele oosten en noordoosten van het land, was het zeer nat. In Twente was het zelfs extreem nat met plaatselijk meer dan 200 millimeter. Enschede had 207 mm en het vliegveld Twenthe tapte 201 mm af. Daarna volgen Boxtel met 186 en Oirschot waar 182 mm naar beneden kwam. Meteen hebben we dan ook de natste plaatsen van Brabant, waarbij we ook Dinther en Nuland genoemd kunnen worden met respectievelijk 177 en 169 mm. De minste neerslag in deze provincie noteerde Aarle-Rixtel (60 mm), Bergen op Zoom (68), Mill (71) en Someren met 72 mm. In Berkel-Enschot kwam het tot 145 mm en daarmee was het 6^e natste Brabantse plaats van deze maand. Daar viel op drie dagen minstens 25 mm; 28 mm (23 juli), 34 mm (9 juli) en de natste dag was die van 12 juli toen maar liefst 39 mm naar beneden kwam. Deze neerslag ging soms gepaard met onweer wat op vier dagen in Berkel-Enschot werd waargenomen, namelijk op 9, 20, 21 en 23 juli.

Slechts op vijf dagen bleef het deze maand op alle KNMI-stations droog: op 18 en 19 juli en gedurende de laatste drie dagen van de maand. In Berkel-Enschot zagen we op twaalf dagen geen druppel vallen. Daar tegenover stonden op de KNMI-stations veel natte dagen, met door het vaak buiige karakter van de neerslag, grote regionale en lokale verschillen. De eerste week verliep overal nat, met landelijk gemiddeld 32 mm in zeven dagen tijd en bijna dagelijks lokale uitschieters van 20 tot 30 millimeter. Verder waren ook 9, 12, 16, 21 en 23 juli natte dagen. 

Op 9 juli trokken zware onweersbuien over delen van de Randstad, Noord-Brabant en Gelderland, met plaatselijk hagel, (zeer) zware windstoten en 30 tot 70 millimeter neerslag in korte tijd, hiervoor gaf het KNMI code oranje uit. Het werd die dag ook broeierig warm een kenmerk van hoge luchtvochtigheid wat leidde tot onstabiliteit in de atmosfeer en dat uit zich in onweersbuien. En deze keer waren ze heel zwaar die gepaard gingen met blikseminslagen, zware windstoten en heel veel water. Vanuit België kwamen ze opzetten en arriveerden op het einde van de middag als eerste in het midden van Brabant. Deze buien hadden eerst Brussel onveilig gemaakt met wateroverlast en omgevallen bomen tot gevolg en ook was er een dode te betreuren. In Tilburg en Berkel-Enschot kwam het tot heel veel gerommel en dat duurde een half uur lang. En toen was het wachten op het echte noodweer dat kwam opzetten in de vorm van een rolwolk, die overal in Brabant duidelijk te zien was. Vervolgens werd de lucht groen en als je dat ziet moet je echt gaan schuilen. Want hieruit kunnen windhozen ontstaan met flinke hagelstenen. Er was zelfs even sprake van een Egyptische duisternis. Even later trok de wind aan en was er sprake van stortregens dat gepaard ging met zeer zware windstoten. En omdat de bomen vol in het blad zaten levert dat gevaarlijke situaties op. De zwaarste windstoot werd op Schiphol gemeten van 105 km/uur. Herwijnen had nog 83 km/uur en Eindhoven kreeg er nog een van 72 km/uur. Afgerukte takken en omgevallen bomen waren het gevolg. Tenslotte kwam er ook nog eens bakken met regen naar beneden. Dinther kreeg 73 mm in de regenmeter, Oirschot 63, Homoet 44 en Amsterdam 42 mm. 

Op 12 juli werden we opnieuw getrakteerd met veel neerslag. Deze duurde meer dan 6 uur en ging over in buien. In Berkel-Enschot werd maar liefst 39 mm afgetapt en in Gilze-Rijen 24 mm. Vooral in het oosten van het land ging het helemaal los en werd zelfs een nieuw neerslagrecord voor 12 juli gevestigd. Op station De Lutte (Overijssel) werd 68 mm opgevangen, Maastricht 64, Emmer-Compascuum 60 mm, Twenthe 52, Nieuw Beerta 45 en Eindhoven had nog 42 mm. Het vorige dagrecord stond op 59 mm, waargenomen in 2011 in De Bilt. Die 68 mm van De Lutte komt daarmee op de 7^e plaats van natste julidagen ooit. Bovenaan staat Deelen waar op 28 juli 2014 maar liefst 132 mm werd afgelezen. Daarna volgen Wijk aan Zee (97 mm, 28 juli 2014) en Terschelling (84 mm, 9 juli 1995). Door al die neerslag bleef het kwik op die dag hangen op 16 graden! Een echte herfstdag dus midden in de zomer. 

Aan het begin van de avond van 20 juli trokken buien Brabant binnen en die gingen allemaal rondom de grote steden van Breda, Tilburg en Eindhoven heen, waardoor de omliggende dorpen er vooral last van hadden. Werkendam, Oost-, West- en Middelbeers en Eersel kregen de volle laag met veel onweer, neerslag en windstoten. Het terrein van het festival Dominator in Eersel kwam voor een groot gedeelte onder water te staan. In Sittard viel nog 23 mm. Maar we waren er nog niet vanaf. Want in de nacht naar 21 juli rond 05:00 uur kregen we te maken met nieuwe buien vanuit België die met onweer gepaard gingen en plaatselijk met veel neerslag. In Veldhoven stonden straten en zelfs een verzorgingstehuis onder water. In Meerhoven en Oirschot sneuvelde een boom door windstoten. In de ochtend arriveerde al de volgende buienzone en trok over het westen van Brabant naar het noordoosten. In de regio Twente was het dweilen geblazen met in Enschede 68 mm. Op het vliegveld van Twente viel 64 en in Denekamp 56 mm. Daarmee werd het landelijk de natste 21 juli ooit waargenomen. Meerdere plaatsen stonden onder water en weggebruikers stranden op de snelweg A1. Op 23 juli was het weer zover en kregen we te maken met fikse buien die met onweer gepaard gingen. De regen kwam met bakken naar beneden. In de nacht naar de 23e trok al een regenzone over gevolgd dus door onweersbuien in de loop van de middag. In Gilze-Rijen werd in totaal die dag maar liefst 48 mm opgevangen, waarmee het landelijk gezien de natste 23e juli ooit werd sinds 1901. Berkel-Enschot ving 28 mm op en Twenthe 24 mm. Het vorige record stond op 40 mm wat op 23 juli 1971 werd afgetapt in Vlissingen. In het centrum van Tilburg was sprake van noodweer en dat gebeurde toen de grootste kermis van de Benelux op volle toeren draaide. 

Recordnatte periode sinds oktober 2023

Sinds oktober 2023 is het al kletsnat. Vanaf de eerste oktober tot en met 30 juli van dit jaar is er gemiddeld over het land 1103 millimeter gevallen tegen 694 normaal. Geen enkel jaar komt hierbij in de buurt en dat betekent een nieuw record. Het oude record stond namelijk op 902 mm dat in dezelfde periode viel in 2006-2007, gevolgd door 1960-1961 met 833 mm. In Berkel-Enschot is er in de periode oktober 2023-juli 2024 in totaal 1197 mm gevallen, tegen normaal 873 mm. 

STORM

Totaal onverwachts konden we op 6 juli een zomerstorm noteren. Dat deze dag onstuimig zou worden met stevige windstoten was voorspeld, maar niet dat er ergens in het land minstens een uur lang windkracht 9 zou worden geregistreerd. En toch gebeurde dat. IJmuiden was de gelukkigste en had tevens de zwaarste windstoot van 98 km/uur. Daarmee konden we de vierde storm van dit jaar noteren. Op alle anders stations langs de kust werd windkracht 8 gemeten en dat is een stormachtige wind met in Hoek van Holland en op Terschelling nog windstoten van respectievelijk 97 en 95 km/uur. In Brabant waaide het ook behoorlijk hard met maximaal windkracht 6 en windstoten tot 76 km/uur in Woensdrecht. In onze regio kwam het tot windstoten van 65 km/u. Omdat bomen volop in blad stonden was op veel plaatsen sprake van stormschade door omgevallen bomen en afgebroken takken. In o.a. Olst, Leerdam en Zuidoostbeemster raakten mensen daarbij gewond. 

ZONNESCHIJN

De hoeveelheid zonneschijn week in juli nauwelijks af van het klimatologische gemiddelde, met gemiddeld over het land 223 uren zon tegen 220 zonuren normaal. De zon scheen het meest in het noordwestelijk kustgebied. Het zonnigst was het op Terschelling waar de zon 243 uren scheen, gevolgd door Eelde (237), Lauwersoog (235) en Den Helder, Wijk aan Zee, Nieuw Beerta en Stavoren met ieder 233 zonuren. Het somberst was het in Arcen waar ze maar 194 uur de zon zagen schijnen. Eindhoven had slechts 203 uur en Westdorpe en Ell ieder 205 uur. In De Bilt scheen de zon 219 uur, iets meer dan het klimatologische gemiddelde van 214 zonuren. Berkel-Enschot had echter een sombere maand met 210 uren zonneschijn tegen 222 zonuren normaal over de periode 1998-2023. 

Hoewel de zonneschijn redelijk gelijk verdeeld was over de maand, telde de tweede maandhelft de meeste zonnige dagen. Op 4, 18, 20, 24 en 28-31 juli scheen de zon landelijk gemiddeld meer dan 10 uur; op 28, 29 en 30 juli op veel plaatsen zelfs de maximale hoeveelheid van zo’n 14 uur. Er waren ook hele sombere dagen; op 5, 12 en 25 juli scheen de zon nauwelijks en plaatselijk zelfs helemaal niet. Berkel-Enschot had echter geen enkele zonloze dag, maar nog wel drie zeer zonnige dagen en dat vond plaats van 28 t/m 30 juli.