Het Weernieuws: Juni 2023

 RECORDWARM, EXTREEM DROOG EN RECORDZONNIG

Na een koude, natte en somber lente heeft juni 2023 werkelijk alles ingehaald. Het werd een echte zomermaand die recordwarm en recordzonnig verliep. Neerslag viel er vrijwel niet, maar als het regende was het meteen een gieter vol. Daarnaast leverde deze eerste zomermaand vele warmterecords op. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 19,4°C tegen normaal 16,2°C in De Bilt was het de warmste junimaand sinds de historische waarnemingen in ons land in 1706 of wel in tenminste drie eeuwen! Op de tweede plek staan 1858 en 1889 met ieder 18,8°C en op plaats drie staat 1781 met 18,5°C; daarna volgen 2021 met 18,2°C en 2019 met 18,1°C. Van de warmste tien junimaanden sinds 1901 vielen er zes sinds 2013. Het warmst werd het deze maand in Eindhoven met gemiddeld 20,6°C gevolgd door Gilze-Rijen, Ell en Arcen met ieder 20,3°C. In Berkel-Enschot werd het zelfs 21,0°C gemiddeld welke was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 27,4°C en in de nachten was het 14,6°C gemiddeld. Normaal ligt het op respectievelijk 23,1°C en 12,3°C. 

De eerste twee dagen van juni waren vrij koel, waarbij de temperaturen op een enkele plaats op een graad of 20 bleef steken. Bij de start van de meteorologische zomer werd het op 1 juni in Friesland zelfs nog geen 13 graden: Leeuwarden 12,8°C. Het werd dan ook meteen de koudste dag van de maand. In de nacht van 2 op 3 juni werd de laagste minimumtemperatuur gemeten, eveneens in het noorden. Het Groningse Nieuw Beerta had in de nacht een kwikstand van 4,7°C. Daarna werd het een stuk warmer wat op de 4e al leidde tot een zomerse dag in Tilburg. Het was vrijwel iedere dag zonovergoten en dat had invloed op de temperatuur. Voor Berkel-Enschot en Tilburg werd vanaf de 6e een regionale hittegolf ingeluid dat op de 11e werd gerealiseerd en tot en met 21 juni duurde. Zo’n recordlange regionale hittegolf van 16 dagen in juni heeft nog nooit plaatsgevonden. In Tilburg en Berkel-Enschot stond het record op 12 dagen en dat was in 2005 toen vanaf 18 t/m 29 juni een hittegolf het midden van Brabant teisterde. Het oude record op de KNMI-stations was een regionale junihittegolf van 9 dagen in 1941, 1976 en 2019. In Woensdrecht begon de hittegolf al op 7 juni, maar was deze wel eerder afgelopen. Hittegolven in juni komen de laatste jaren steeds vaker voor. Zo vond dit fenomeen vanaf 2017 tot en met 2021 jaarlijks plaats in Tilburg en Berkel-Enschot. Alleen vorig jaar gebeurde dat niet en moesten we wachten tot augustus die toen ineens twee hittegolven produceerden. De laatste keer dat een hittegolf in juni plaatsvond was in 2021 vanaf 13 t/m 18 juni, met als hoogste temperatuur 33,0°C op de 18e. 

Op 9 juni werd het tropisch en dat bleef het vier dagen achtereen. In Gilze-Rijen en Hoek van Holland werd op de 11e de hoogste temperatuur van de maand geregistreerd: 32,3°C. Dit werd in Eindhoven voorafgegaan door de warmste nacht, waarbij het niet kouder werd dan 19,7°C. Nadat op 9 juni de eerste officiële zomerse dag in De Bilt werd genoteerd kwam het direct tot een aaneengesloten en recordlange periode van 13 zomerse dagen in juni. Landelijk werd het op alle Limburgse weerstations (Maastricht, Ell en Arcen) 19 keer zomers warm. Het oude record was 18 keer in Arcen in 2021. De Bilt noteerde op 11 juni ook de eerste officiële tropische dag met 30,3°C. 

Daarna werd het wat minder warm, maar verder landinwaarts werd vrijwel iedere dag de 25 graden gehaald en in het zuidoosten en zuiden soms tropisch. Zoals op 20 juni toen de thermometer in Berkel-Enschot naar de 32,4°C ging en in Eindhoven werd het 32,0°C. Toen een dag later de astronomische zomer van start ging begonnen de temperaturen te dalen. Zo werd het op 22 juni in het zuiden 21 tot 23 graden, maar in het noorden werd toch nog net de zomerse grens gehaald. Het was maar een ééndagsvlieg, want het kwik schoot daarna omhoog tot over de 30 graden. In Berkel-Enschot werd zelfs de hoogste temperatuur gemeten: 33,8°C op de 25e. Maastricht had nog 32,2°C, Arcen 32,1°C en Voorschoten 32,0°C. Alleen op de Waddeneilanden werd het niet tropisch. Wat een hete dag was dat in ons land. De laatste vijf dagen van juni waren duidelijk minder warm en werd de 25 graden vrijwel niet meer gehaald. Behalve dan nog op de 29e. 

Het aantal warme dagen, met een temperatuur van 20 graden of hoger, bedroeg in De Bilt 28, tegen 16 normaal. Ook dat is een warmterecord. Het oude record bedroeg 27 en stamde uit 1930 en 2003. In het Limburgse Arcen en in Berkel-Enschot werd het elke dag warm en dat gebeurde tot nu toe alleen in 2003 op een aantal weerstations. Daarnaast telde in De Bilt nog 16 zomerse dagen van minstens 25 graden en 2 tropische dagen van minstens 30 tegen normaal respectievelijk 5 en 1. Voor het aantal zomerse dagen is dat een nieuw record. Dat stond voorheen op 14 zomerse dagen uit juni 1970. In Berkel-Enschot werden 21 zomerse dagen geteld, waarvan zeven tropisch. Niet normaal. Voor wat het aantal mooiweerdagen betreft, is er een evenaring van het record van 18 mooiweerdagen uit 1976. Een mooiweerdag is een dag waarop de zon meer dan de helft van de tijd schijnt, het droog blijft en de temperatuur bovengemiddeld is. 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land 24 mm neerslag tegen normaal 66 mm was de maand zeer droog. Sinds 1962 was juni niet meer zo droog toen er 20,9 mm viel. Overigens gaan de historische neerslagwaarnemingen terug tot 1870 en dan vinden we nog twee drogere junimaanden: in 1899 viel landelijk 13 mm en in 1887 12,5 mm. Het zuidoosten en oosten was het natst, waarbij in Weerselo 89 mm viel. Daarna volgen Hengelo met 76 mm, Borculo 71 en Enschede waar 68 mm werd opgevangen. In de kustprovincies viel dit jaar in juni plaatselijk niet meer dan 5 tot 10 mm. Het droogste was het in Dirksland en Pijnacker waar op beide stations maar 4 mm in de regenmeter kwam. Leiden had nog 6 en Rotterdam 5 mm. In De Bilt viel 14 mm tegen 71 mm normaal. In Berkel-Enschot kwam het neerslagtotaal op 33 mm en deze werd grotendeels in twee dagen al gehaald. Zo kwam op 20 juni al 11 mm naar beneden en twee dagen later was dat 21 mm. 

Op heel veel plaatsen kwam het op 20 juni tot pittig onweer met verspreid over het land neerslag van 20 tot 40 millimeter, soms zelfs binnen vijftien minuten zoals in het Zeeuwse Sluis. Wateroverlast was dan ook daar het gevolg. Je kunt gerust spreken van een wolkbreuk die daarna het zuiden van Rotterdam teisterde. In Gilze-Rijen viel er zoveel neerslag (21 mm in korte tijd) dat de temperatuur in een half uur tijd naar beneden denderde van 30,0°C naar 18,2°C. Wat een afkoeling. In Barendrecht viel 49 mm en in Cadzand 56 mm met wateroverlast tot gevolg. Hier en daar werden ook hagel en flinke windvlagen gemeld. 

Op 22 juni kwam de regen met bakken naar beneden. Daarbij werd in Berkel-Enschot overdag 21 mm afgetapt. Maar in het oosten gingen de hemelsluizen in de avond open wat vooral in Limburg en andere plaatsen leidden tot wateroverlast. De meeste neerslag viel in Hengelo met 64 mm, gevolgd door Doetichem en in De Lutte (Overijssel) met ieder 62, Ruurlo 58, Zelhem 53, Twenthe en Hengelo 52 en Hulsberg waar 51 mm werd afgetapt. In Brabant was de natste plaats Budel met 38 mm. In de middag van 29 juni passeerde er een bui in Tilburg en leverde één millimeter aan neerslag op. Op Terschelling viel met 8 mm de meeste neerslag en dat was ’s ochtends. 

DROOGTE

Vanaf 13 mei is er tot en met 19 juni geen meetbare neerslag meer in Berkel-Enschot gevallen en dat is dus 38 dagen lang! De laatste keer dat dit gebeurde was in 2007 toen vanaf 1 april t/m 6 mei de regenmeter leeg bleef en dat is dus 36 dagen. Kortom, een nieuw droogterecord in het midden van Brabant. Dat geldt ook voor De Bilt, want dat stond op 33 dagen wat geregistreerd werd in de periode 4 april-6 mei 2007. Daarmee is het officieel de langste periode ooit gemeten zonder neerslag. Pas op 20 juni kon er neerslag worden gemeten. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddeld over het land 328 uren zon tegen 214 uur normaal was de maand extreem zonnig en daarmee werd een nieuw record gebroken wat voorheen stond op landelijk gemiddeld 295 uur uit juni 1976. Het was dus de eerste keer dat we landelijk in juni boven de 300 zonuren uitkwamen en dat gold direct voor alle weerstations in ons land. Heel bijzonder. De periode vanaf 19 mei tot en met 17 juni was zelfs de zonnigste 30-daagse ooit gemeten met 367,3 zonuren. Dat is zelfs zonniger dan normaal voor Griekse Eilanden als Rhodos en Samos of de zonnigste plekken aan de Middellandse Zee!  

In De Bilt scheen de zon deze maand 326 uur, tegen 207 uur normaal. Het zonnigst was het aan de westkust met in Vlissingen en Berkhout ieder 336 uur zon. Maar ook in Herwijnen en Schiphol was het met 331 en 330 zonuren zeer zonnig en goed voor een tweede en derde plaats. In Deelen scheen de zon met 314 uur het minst, gevolgd door Twenthe 315 en Lauwersoog met 317 zonuren. Overigens is dat allemaal nog ver boven normaal. In Berkel-Enschot scheen de zon 332 uur (normaal 222 uur). Daarbij werd geen enkele zonloze dag geteld en op maar liefst 16 dagen scheen de zon minstens 13 uur en op zeven dagen zelfs het maximale. Dat laatste vond plaats in de periode 3-6 juni, 13-14 juni en 24-25 juni.