Het Weernieuws: November 2022

Het werd een warme novembermaand die op 6e plek is gekomen van warmste novembermaanden ooit sinds 1901. Dat kwam vooral door de enorme hoeveelheid zonneschijn wat goed is voor plaats 4 van zonnigste slachtmaanden ooit. Ondanks alle warmte en zonneschijn werd het met gemiddeld 90 mm wel kletsnat. Daarnaast viel in deze maand de eerste sneeuw van het seizoen die ook nog eens bleef liggen. 

TEMPERATUUR

In De Bilt kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 8,6°C tegen een langjarig gemiddelde van 7,0°C. Op de lijst van warmste novembermaanden neemt november 2022 daarmee de zesde plaats in, na de novembermaanden van 2020, 2006, 2009, 2015 en 1994. Die laatste is met een gemiddelde van 10,2°C nog altijd de warmste ooit sinds 1901. In Gilze-Rijen werd het gemiddeld 8,8°C en in Berkel-Enschot 9,1°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 12,3°C (normaal 10,4°C) en in de nachten was dat gemiddeld 5,8°C (normaal 4,7°C). 

De maand begon meteen zeer zacht, waarbij Berkel-Enschot met 17,3°C de hoogste temperatuur van de maand noteerde voor dat station. Ook in De Bilt gebeurde dat met een kwikstand van 16,9°C. Op de grens met België lagen de temperaturen met 17,6°C net iets hoger. Vanaf 4 november werd het minder zacht en deed de temperatuur een stap terug richting de 12 graden, maar vooral ’s nachts koelde het af met in het binnenland temperaturen tussen 2 en 5 graden. De lagere temperaturen waren maar van korte duur, want vanaf de 7e werd het wederom zacht. In De Bilt kwam de eerste decade (tien dagen) uit op gemiddeld 11,8°C en komt daarmee op de tweede plaats gekomen van warmste ooit waargenomen sinds 1901. Aan kop staat 2012 toen in het tijdvak 1-10 november een etmaalgemiddelde van 12,2°C werd geregistreerd. Het weer deed daarna af en toe bijna nazomers aan, zeker toen het in het zonovergoten weekend van 12 en 13 november in een groot deel van het land opnieuw ruim 15 graden werd. De Bilt steeg de temperatuur op de 12e naar 16,2°C en dat leverde meteen een nieuw warmterecord op voor die datum. Het oude record dateerde uit 1995 met 15,9°C. De intocht van Sinterklaas verliep op deze dag nooit eerder zo warm sinds 1952 toen de allereerste plaatsvond. Voorheen was de warmste 1995 toen het in De Bilt 15,4°C werd gevolgd door 1980 en 2009 met ieder 14,4°C. Een dag later was het in Limburg bijzonder zacht. In Ell werd op de 13e de hoogste temperatuur van de maand gemeten met 18,5°C. En dat leverde net geen nieuw landelijk dag-warmterecord op wat blijft staan op 18,9°C uit 1938 in Maastricht. ’s Nachts koelde het onder een heldere hemel sterk af, wat in de nacht naar 14 november zorgde voor de eerste vorst in deze herfst met in Arcen en Woensdrecht respectievelijk: -0,4°C en -1,4°C. Daarna zagen we de middagtemperaturen steeds verder dalen tot zo’n 8 graden vanaf de 19e. In het midden en noorden van het land was het een stuk kouder en bleef de temperatuur overdag steken tussen de 2 en 4 graden op 19 en 20 november. Zo noteerde Deelen op de 20e geen hogere kwikstand dan 2,1°C. Vervolgens ging het op grote schaal vriezen en hoe. Dat gebeurde al in de avond van de 19e in het oosten en leverde al meteen matige vorst op: Twenthe -6,6°C. Hupsel -6,0°C, Heino en Deelen ieder -5,8°C, Eelde -5,4°C en De Bilt -5,1°C. Dat betekent tevens de eerste officiële matige vorst van dit seizoen. Normaal gesproken hoeven we pas op 23 december zo’n lage temperatuur in De Bilt verwachten. Aan de grond vlogen meteen de keien uit de grond, want in Twenthe zakte de temperatuur daar op tien cm hoogte tot -9,7°C! Maar we waren er nog niet, want in de daarop volgende nacht was het hoogtepunt van deze winterprik. In Twente dook het kwik op de normale waarnemingshoogte namelijk naar -8,8°C en in Deelen naar -8,5°C en dat waren de laagste temperaturen van november dit jaar. Tja, en dan de waarden aan de grond die de grens van strenge vorst bereikte in Twenthe en Hupsel met respectievelijk -11,0°C en -10,3°C. Deze winterprik heeft er tevens voor gezorgd dan het in De Bilt sinds 1983 nog nooit zo vroeg koud is geweest. Het kwik daalde in de nacht naar 20 november naar -7,0°C. De laatste keer dat het zo koud was in het najaar bij het KNMI op 14 november 1983: -7,6°C. De kou was opnieuw tijdelijk, want vanaf 21 november werd de stroming weer zuidwestelijk en lagen de temperaturen boven normaal. Maar in de nacht naar maandag 21 november werd het in het noordoosten nog even flink koud, waarbij het kwik in Eelde daalde naar -5,9°C. Op de laatste avond van de maand wist de temperatuur in De Bilt nog net onder het vriespunt te duiken net als in Wijk aan Zee en in Leeuwarden. 

In totaal telde De Bilt in deze maand drie dagen waarop het heeft gevroren tegen vijf normaal. Daarbij kwam het op twee dagen tot matige vorst en dat is bijzonder omdat dit sporadisch maar voorkomt. Aan de grond, op 10 cm, kwam de temperatuur op negen dagen onder het vriespunt, normaal zijn dat er tien. 

NEERSLAG

De maand was, met gemiddeld over het land 90 mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 76 mm, vrij nat. De meeste regen viel in het noordwesten van het land waar het met ruim 200 millimeter plaatselijk zelfs een uitzonderlijk natte maand geworden. Zo ving het Noord-Hollandse Bergen 205 mm op en het natste KNMI-station was Den Helder (De Kooij) waar 159 mm werd afgetapt. In het oosten en zuidoosten hebben veel gebieden nog steeds last van de droogte en viel lokaal minder dan 50 mm. Het Zuid-Limburgse Echt noteerde maar 46 mm en Maastricht (Beek) 48 mm. Het is gebruikelijk dat in de herfstmaanden in de kustgebieden meer neerslag valt dan in het binnenland, maar dit jaar was dat verschil veel groter dan gemiddeld. In De Bilt viel overigens 98 mm en in Berkel-Enschot 79 tegen 76 mm normaal. Bij dat laatste station viel op 15 dagen minstens één millimeter, waarvan op twee dagen meer dan 10 millimeter. Dat gebeurde op de 17e (16 mm) en de 20e waar 10 mm in de regenmeter verdween. 

De eerste week van november verliep tamelijk wisselvallig. Storingen waren nooit ver weg en bijna iedere dag viel wel wat regen of schoven een paar buien over. In de avond van 1 november en de nacht naar 2 november viel er flink wat regen in het noordwesten. Zo ving het Friese St. Annaparochie 24 mm op, Vlieland en Anna Paulowna ieder 22 mm en tenslotte tapten Den Helder en Cocksdorp ieder 19 mm af. Op 3 november viel in de noordelijke helft van het land lokaal 10 tot 15 mm. De dag erna was het zuiden aan de beurt voor lokaal dezelfde hoeveelheid neerslag. Op de 6e kreeg het noordwestelijk kustgebied 20 tot 30 mm in de regenmeter. Alleen van 10 tot en met 14 november was het vrijwel overal droog. Na de 14e volgden wisselvallige dagen. Vaak viel de regen ’s nachts of gedurende de avonduren en viel het overdag nog mee. Op 16 november trok er een storing van zuid naar noord over het land, waarbij in de noordelijke helft van het land 15 tot 20 mm naar beneden kwam. Maar op donderdag 17 november hield de regen langer aan en hadden we de zwaarste ochtendspits van het jaar, met in totaal bijna 1.000 kilometer aan files. Oorzaak was een lagedrukgebied dat over de Noordzee noordwaarts trok wat vooral in de kustgebieden voor veel neerslag zorgde, lokaal 30 tot 40 mm. Zoals in Wijk aan Zee met 36 mm en Hoek van Holland met 35 mm. Nat was het ook nog op 27 en 28 november, toen een lagedrukgebiedje heel langzaam over het land noordoostwaarts trok en met name in het westen lokaal 10 tot 20 mm neerslag veroorzaakte. De maand eindigde met drie rustige dagen met veel mist. 

SNEEUW

In de avond van 18 november vielen in Groningen en Drenthe de eerste sneeuwvlokken van het seizoen en wat korrelhagel. In een strook van de Noordoostpolder naar Drenthe en Overijssel sneeuwde het in de avond van 20 november en ontstond een sneeuwdekje van 1 tot 3 centimeter. In de omgeving van Ommen viel 4 centimeter. In het noordoosten bleef er kort een dun laagje sneeuw liggen voordat de kou daar verdrongen werd. 

WIND

In de avond van 1 en nacht van 2 november stond er langs de kust een stormachtige wind. In Vlieland en IJmuiden werd minstens een uur lang windkracht 8 gemeten met windstoten tot 90 km/uur op Vlieland en dat is kracht 10. Het meest opvallende is wel Rotterdam waar 83 km/uur werd gemeten en dat is kracht 9. Vervolgens bleef het op 2 en 3 november stevig doorwaaien tot kracht 4 tot 5 in Midden-Brabant en kracht 7 tot 8 in IJmuiden, Texel en op Terschelling. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddeld over het land 97 uur zon, tegen een langjarig gemiddelde van 70 uur was de maand zeer zonnig. Het is daarmee al de 10e maand op rij die zonnig is verlopen. Het totaal aantal zonuren dit jaar tot nu toe staat daarmee landelijk gemiddeld op 2171, waar 1701 normaal is voor het hele jaar. En dan moeten we de maand december nog krijgen. Het zonnigst was het in het oosten van het land waar Hupsel 113 zonuren noteerde gevolgd door Ell en Eindhoven met ieder 110 uren zonneschijn. Het somberste station lag in het noordoosten van het land. Zo kreeg Leeuwarden de zon maar 75 uur te zien en Lauwersoog en Nieuw Beerta maar 78 uur. In De Bilt scheen de zon deze maand 98 uur tegen 67 uur normaal en daarmee eindigt de maand op de vierde plek van zonnigste novembermaanden sinds 1901. In het midden van Brabant scheen de zon in Gilze-Rijen 107 uur en in Berkel-Enschot 108. Daarbij werden zes dagen geteld die zonloos verliepen, maar op zeven scheen de zon minstens 7 uur.