Het Weernieuws: Jaarwisseling 2022-2023

WARMTE- EN NEERSLAGRECORD

Werd vorig jaar het warmterecord van Oudejaarsdag al gebroken, waarbij het in Ell 15,1°C en Eindhoven 15,0°C werd, afgelopen nacht ging deze er al aan toen het Limburgse Ell om 03:10 uur 15,2°C aantikte. Daarna zakte de temperatuur in de nacht niet verder terug dan 13 graden en dat leverde meteen een nieuw dagrecord op van hoogste minimumtemperatuur ooit gemeten. In Maastricht werd het namelijk niet kouder dan 13,4°C, Ell had 13,2°C en Arcen 12,7°C. Daarmee sneuvelde het record van vorig jaar toen Hupsel nog 12,4°C scoorde.

En deze ochtend is het kwik in Limburg al gestegen tot meer dan 17 graden. Hiermee kan het zelfs de warmste decemberdag worden ooit wat op 17,8°C staat waargenomen in Buchten op 4 december 1953. Tilburg en Berkel-Enschot hebben de 15,5 graden al bereikt. De warmte ging afgelopen nacht en vanochtend gepaard met veel neerslag, wat ook een record opleverde. Gilze-Rijen, Herwijnen, Tilburg en Berkel-Enschot staan nu aan kop met allemaal 26 mm, waarmee het record uit 2017 werd gebroken toen op 31 december 15,1 mm werd afgetapt in Gilze-Rijen. En het kan vandaag allemaal nog warmer en natter worden, waarbij de records zullen worden aangescherpt. Inmiddels is het overwegend droog geworden en komen nu buien het land binnen en in de middag vanuit het zuidwesten een nieuw regengebied. Daarbij gaat het steeds harder waaien tot mogelijk stormachtig aan de kust en windstoten tot 90 km/uur. Wat een dag om 2022 af te sluiten.

Nieuwjaarsdag begint droog en pas in de loop van de middag kan er wat regen vallen. Wel blijft het stevig doorwaaien en loopt de temperatuur op tot zo’n 14 á 15 graden, waarmee de warmste Nieuwsjaardag geregistreerd kan worden. Dat staat namelijk op 15,1°C uit 2022 uit Maastricht. 

Vorig jaar beleefden we dus al een recordwarme Oudejaarsdag, waarbij de temperaturen opliepen tot minstens 15 graden in Ell en Eindhoven. Berkel-Enschot had 14,4°C. Toen hadden we ook de warmste nacht van 31 december gehad met kwikstanden tot boven de 12 graden. Zoals in Hupsel met 12,4°C, Twenthe 12,3°C, Heino 12,1°C en Gilze-Rijen met 12,0°C. Daarnaast viel er op die dag wat druppels en lichte motregen. Nieuwjaarsdag 2022 leverde meteen al een nieuw dagrecord op, want de temperatuur steeg op zeven weerstations ruim over de 14 graden. Maastricht registreerde zelfs 15,1°C, waarmee het record uit 1916 met 14,2°C waargenomen in Vlissingen nu naar de achtste plaats werd gedreven. Het was wel een mooie Nieuwjaarsdag. Het bleef droog en zon en wolken wisselden elkaar af. 

In 2020 was de jaarwisseling kil, somber en koud. De zon hebben we op Oudejaarsdag niet gezien, maar het bleef droog bij een graad of 4. De jaarwisseling verliep met veel bewolking en kwikstanden rond het vriespunt. In de loop van de nacht ontstond mist die later weer verdween. Nieuwjaarsdag 2021 was een afwisseling van zon en wolken waar in de middag een uitviel. Warmer dan 5 graden werd het niet. Drie jaar geleden hadden we te maken met mistig weer dat op Oudejaarsdag al begon. Deze ging over in laaghangende bewolking, maar in de avond werd het opnieuw mistig. In combinatie met vuurwerk op middernacht werd op enkele plaatsen extreem dichte mist waargenomen. Nieuwjaarsdag 2020 bleef nevelig en mistig bij 3,5°C. In 2018 was de jaarwisseling naar 2019 zacht, somber en nat. Op het einde van Oudejaarsavond viel er namelijk buien bij een temperatuur van een graad of 8. Overdag was het droog en steeg het kwik nog bijna 10 graden onder een dikke wolkendeken. De zon hebben we niet kunnen zien. Nieuwjaarsdag 2019 was ook somber met soms een knipoog van de zon en wat lichte neerslag. Met 9 graden hield het zachte weer aan. 

Vijf jaar geleden beleefden we toen een recordwarme Oudejaarsdag, maar die is dus inmiddels al 2x (!) uit de boeken geschreven. De laatste twee dagen van die maand verliepen al boterzacht wat resulteerde in kwikstanden van 12,6°C en 14,2°C in Berkel-Enschot. De warmste 31 december noteerde Arcen met 14,5°C gevolgd door Gilze-Rijen met 14,3°C. Het was wel een herfstachtige en natte dag, waarbij er 13 mm werd opgevangen. Er stond veel wind en van tijd tot tijd viel er wat lichte motregen die in de middag overging in regen. De zon kwam er niet aan te pas. Op de eerste dag van 2018 zakte de temperatuur terug tot onder de 10 graden. De dag begon nog droog, maar in de loop van de middag begon het te regenen en dat hield aan tot in de nacht naar 2 januari. In 2016 verliep de overgang naar 2017 in een klein wereldje, net als drie jaar geleden. De hele Oudejaarsdag was het mistig en koud met maximaal 2 graden. Tijdens het vuurwerk zakte het kwik onder het vriespunt en was er nog steeds sprake van mist. Op Nieuwjaarsdag bleef het grijs en nevelig. In de middag loste het op, maar toen passeerde een dooifront wat resulteerde in ijzel op het einde van de middag. In de avond ging dat nog even door, gevolgd door sneeuwbuien overgaand in motregen. De zon hebben we tijdens deze twee dagen dan ook niet gezien. 

De jaarwisseling daarvoor was een stuk zachter met bijna 11 graden op Oudejaarsdag 2015 en 7 graden op Nieuwjaarsdag 2016. Het was prima weer met op beide dagen enkele uren zonneschijn en het bleef droog. De eerste dag begon met mist, maar die loste snel op. In de avond was het bewolkt geworden als voorbode voor de neerslag die de dagen erna zou vallen. In 2014-2015 hadden we een koude, maar droge jaarwisseling. Toen om middernacht het vuurwerk de lucht in ging lag de temperatuur net boven het vriespunt. Dat kwam vooral door de flinke opklaringen, waardoor het kon afkoelen. In de vroege ochtend van 1 januari 2015 vroor het uiteindelijk -0,9°C in Tilburg. Vervolgens kregen we een prachtige Nieuwjaarsdag voorgeschoteld, waarbij de zon de overhand had, maar met bewolking eindigde. Bij dit alles werd het zo’n 4 tot 5 graden en het bleef droog. Negen jaar geleden was het bewolkt en nat toen de jaarwisseling van 2013-2014 plaatsvond. Daarbij was het een graad of 5. In de ochtend klaarde het op en bleef het droog tot het einde van de middag. Tussendoor was er veel ruimte voor de zon en liep het kwik nog op tot 10,0°C op de eerste dag van 2014. Tegen de avond begon het te regenen die overging in buien. 

In 2013 liep het kwik op Nieuwjaarsdag naar 8 graden en was het tijdens de jaarwisseling licht wisselvallig. Op het einde van de middag klaarde het pas op en scheen de zon nog ruim een uur. De jaarwisseling van 2011-2012 gaf een nieuw neerslag- en warmterecord. Zowel op Oudejaarsdag als op Nieuwjaarsdag viel er geregeld wat motregen. Op de eerste dag van 2012 ging deze op het einde van de middag over in regen, regen en nog eens regen. Op vele weerstations werd het de natste Nieuwjaarsdag ooit. In Berkhout viel 35,5 mm en langs de kustgebieden viel meer dan 20 mm. Met deze neerslag werd ook zeer warme lucht aangevoerd, waardoor 1 januari 2012 in De Bilt toen de warmste Nieuwjaarsdag ooit werd sinds 1901. In De Bilt werd het 12,9°C en in Tilburg 13,2°C. Op veel plaatsen in Brabant werd het nog warmer, maar werd de 14 graden net niet gehaald. In Westdorpe (Zeeland) en Ell (Limburg) lukte dat wel met 14,1°C. Daarmee bleef het absolute warmterecord van 14,2°C waargenomen in 1916 in Vlissingen overeind. 

In 2011 kwam er een einde aan de eerste wintermaand en heel langzaam ook aan die bijzondere winter die niet meer terugkwam. Oudejaarsdag was echt een troosteloze dag met typisch dooiweer. De gehele dag was er sprake van motregen en in de avond gevolgd door mist met zicht tot 200 meter. Tijdens de jaarwisseling liep het zicht zelfs terug tot plaatselijk 50 meter. Het kwik schommelde rond het vriespunt en dat maakte het wel gevaarlijk op de wegen. De temperatuur liep overdag nog op naar een graad of 5. De jaarwisseling van 2009-2010 verliep wel in winterse sferen. De gehele dag van Oudjaar bleef het kwik onder het vriespunt en was er sprake van een ijsdag. Ook op Nieuwjaarsdag was daar in het midden van Brabant nog sprake van. De dag van 31 december 2009 was dan ook prachtig. De gehele dag scheen de zon. Zodra de zon op het einde van de middag onderging ontstond er mist en nevel. Dat hebben we de gehele avond en nacht gehouden zodat de jaarwisseling in wat nevelige sferen plaatsvond en dan heb ik het niet over de drank. Daarnaast was het ijskoud, want het kwik lag in de nacht tussen de -7 en -8 graden! Later nam de bewolking toe en viel er wat motsneeuw waar 2010 dan ook mee begon. 

Alhoewel er 14 jaar geleden geen records werden gebroken, was Oudejaarsdag in 2008 een van de koudste ooit. Vooral in delen van Drenthe vroor het overdag zelfs matig, met de hele dag temperaturen rond -6 graden. Maar ook in de Noordoostpolder en in Overijssel was het koud. Pas toen de mist later in de avond verscheen werd het op veel plaatsen ineens minder koud en steeg het kwik nog enkele graden. De laatste keer dat het zo koud was overdag in Nederland was begin januari in 2003. Het was toen nog een tikkeltje kouder met een 24-uurs gemiddelde van -9,6°C in het noordoosten van het land en -4,1°C op Texel. Ook in 1997, de laatste Elfstedenwinter, vroor het op een aantal dagen matig en bleef het soms midden op de dag nog 10 graden vriezen. 

In 2007 verliep Oudejaarsdag nat met in de ochtend en middag enkele buien. Door alle nattigheid was er zoveel vocht ontstaan dat in de avond nevel en mist ging ontstaan. Na het vuurwerk werd het zicht beperkt tot 100 meter en door smogvorming zelf beperkt tot 10 meter. Naast alle wind en neerslag werd er begin 2007 ook zeer zachte lucht aangevoerd. De thermometer liet op Oudejaarsdag 13,2°C en op Nieuwjaarsdag 12,7°C aanwijzen. 

In 2005 kregen we op Oudejaarsdag een heus Weeralarm doordat we precies in de overgangsfase zaten van koud naar zacht weer welke gepaard ging met sneeuw en ijzel. In 2003 hield de Nieuwjaarsnacht dezelfde weersomslag in. De wind ging steeds harder waaien en omdat het kwik in die nacht al onder het vriespunt dook voelde het extra koud aan. Zowel op Nieuwjaarsdag en de dagen erna kwam de temperatuur overdag niet meer boven het vriespunt uit en kregen we een reeks ijsdagen. Ook was de bewolking op 1 januari 2004 zo dik geworden dat daar sneeuw uitviel, vooral in het westen van Brabant. In 2000 en 2001 verliep de jaarwisseling eveneens met winterse trekjes. We begonnen in de Oudejaarsnacht met ijzel, maar deze ging vrij snel over in regen en dat bleef het ook doen de gehele Nieuwjaarsdag met 13 mm aan neerslag tot gevolg. Het jaar daarop (2001-2002) was het echt winters; op 30 december begon het al flink te sneeuwen en dat leverde een sneeuwdek op van 3 cm en dat witte tapijt bleef toen tot 6 januari liggen. Zowel op Oudejaarsavond als op Nieuwjaarsdag viel daarbij ook nog eens wat lichte sneeuw. Tijdens de jaarwisseling was het koud met –1,7°C en op 1 januari 2002 bleef het in Tilburg zelfs de gehele dag vriezen. 

De jaarwisseling is meestal kouder dan de kerstdagen: gemiddeld over een periode van meer dan vijftig jaar is de eerste januari ongeveer een graad kouder dan Eerste kerstdag. Maar in 2004 was dat anders: met de kerstdagen van 2003 werd het toen gemiddeld 4 graden in onze regio, maar op 1 januari 2004 zaten we in de zachte lucht met 8 tot 9 graden en werd het dus vier graden warmer! De jaarwisseling van zestien jaar geleden was nog uitzonderlijker met hetzelfde principe: hogere kwikstanden met Nieuwjaar. Tijdens de kerstdagen van 2006 werd het namelijk gemiddeld een graad of 4 en toen werd het met Nieuwjaarsdag ruim 3x zoveel! Namelijk 12 tot 13 graden en zo’n groot verschil is toch bijzonder. Alhoewel het vorig nog erger was: 4 tot 5x warmer. Dit jaar is het waarschijnlijk 5 graden warmer dan met de afgelopen kerstdagen. 

KOUD
Van alle nieuwjaarsdagen sinds 1901 waren er in De Bilt 55 vorstdagen, wat betekent dat de laagste temperatuur van die dag onder nul ligt. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2021 met -3,5°C en in 2020 toen het in De Bilt -0,2°C werd. Zes keer was er strenge vorst van meer dan 10 graden onder nul, waarvan de koudste op 1 januari 1979 was met een diepvriestemperatuur van -16,9°C. In Leeuwarden werd het toen -19,3°C. Op 20 nieuwjaarsdagen bleef het de hele dag vriezen, de zogenaamde ijsdagen en dat maakten De Bilt voor het laatst mee in 1997 toen de thermometer op 1 januari in de middag -7,3°C aanwees. Het bleek zelfs de koudste Nieuwjaarsdag sinds 1901 te zijn. Plaatselijk bleef het overdag streng vriezen; in Maastricht en Twenthe was de hoogste middagtemperatuur op deze nieuwjaarsdag respectievelijk -12,3°C en -11,5°C! 

Het bijzondere aan de jaarwisseling van 1996-1997 was de windchill ofwel de gevoelstemperatuur. Door de snijdende oostenwind werd voor het gevoel een temperatuur van –17 tot –20 graden gemeten in De Bilt en in het noordoosten van het land zelfs –25 graden. Heel uitzonderlijk was de jaarwisseling van 1978-1979. Op Oudejaarsdag blies een stormachtige wind, ijzig koude lucht naar ons land. Het koufront ging zuidwaarts vergezeld van een sneeuwstorm en een temperatuurdaling tot -10 à -15 graden in de middag. De eerste dag van het nieuwe jaar begon in het noorden met 19 graden vorst en de hele dag bleef het overal 5 tot 10 graden vriezen. Een ijskoud begin dus van 1979. De sneeuwstorm waarmee 1978 afsloot was de zwaarste sinds 30 december 1962, toen ook veel wegen onbegaanbaar waren door sneeuwduinen tot drie meter hoogte. Op Oudejaarsdag 1962 stak opnieuw een harde oostenwind op, waardoor de sneeuw nog meer ging stuiven en wegen versperde. Op Nieuwjaarsdag 1963 kwam de temperatuur in de Bilt niet hoger dan –5°C, het begin van één van de koudste maanden van de eeuw. Oudejaarsdag was in De Bilt sinds 1901 het koudst in 1923 (-16,9°C) en in 1908 (-16,1°C). 

Sneeuw, ijzel, regen, mist of storm hebben met de jaarwisseling de laatste jaren steeds aanleiding gegeven tot grote problemen. Nieuwjaarsdag 1993 begon met zeer dichte mist, smog en spiegelgladde wegen door aanvriezende mist. Het jaar 1993 eindigde met zware regen, die enorme overstromingen veroorzaakte en 1995 begon bijzonder slecht met zware sneeuwbuien, hevige windstoten, onweer en gladde wegen waarop zich talrijke aanrijdingen voordeden. Ook het jaar daarop waren de wegen met de jaarwisseling spiegelglad door ijzel.

Tenslotte wens ik iedereen een weergaloze jaarwisseling en een wervelend gezond 2023! Let goed op elkaar en blijf gezond en denk vooral aan onze huisdieren bij het afsteken van het vuurwerk.

Weerspreuk van de week: 30 december 2022 - 5 januari 2023

 

Wind in de Silvesternacht (31 december),

heeft zelden veel goeds gebracht.

 

Vangt het jaar met regen aan,

dan dreigt de oogst kapot te gaan.

Weekendweersverwachting: 31 december 2022-1 januari 2023

 Onstuimig, nat en met een warmterecord 

Het wordt een herfstachtige afsluiting van 2022 met zelfs een nieuw warmterecord op Oudejaarsdag. Dat herfstweer zagen we eigenlijk al met de kerst toen Eerste kerstdag helemaal in het water viel. In Berkel-Enschot viel 9 mm, maar in het Limburgse Ell werd 28 mm afgetapt en daarmee is de op één natste 25 december ooit gemeten in ons land. Dat betekent dat het record blijft staan, en dat is 29 mm waargenomen in De Bilt in 1947. Tweede kerstdag zou eigenlijk ook in het water vallen, maar dat viel reuze mee. Alleen in de ochtend viel een bui (0,4 mm), maar voor de rest van de dag was het droog en zagen we zelfs de zon nog bijna 2 uur schijnen. Met zo’n 10 graden op beide kerstdagen was het een zachte kerst. De dagen erna wisselden droge en natte dagen elkaar af. Op woensdag viel regelmatig regen en op deze donderdag hadden we te maken met buien en werd het met 11 graden in Tilburg nog zachter. Afgelopen dinsdag was het ineens koud, waarbij het in de ochtend aan de grond had gevroren en het overdag niet warmer werd dan een graad of 7. Vandaag hadden we naast neerslag ook nog met een stevige wind te maken. IJmuiden en Vlieland registreerde een stormachtige wind, kracht 8, en in onze regio was het een vrij krachtige tot krachtige wind en dat is kracht 5 tot 6. Daarbij zijn windstoten waargenomen tot 88 km/uur op Vlieland en 82 km/uur in Den Helder. In Brabant kwamen windstoten voor van 71 km/uur in Volkel tot 59 km/uur in Gilze-Rijen. 

We hebben namelijk te maken met een reeks lage drukgebieden ten noorden van ons en deze stuurt het ene na het andere neerslaggebied op ons af met veel wind. Tot en met het einde van het jaar hebben we daar last van. Morgenvroeg is het in eerste instantie nog droog, maar al snel trekt een regenzone over. Vervolgens wordt met een stevige zuidelijke stroming warme lucht aangevoerd en dat zien we pas in de avond gebeuren, want dan wordt de hoogste temperatuur van 13 graden bereikt. In de nacht naar zaterdag blijft het kwik boven de 10 graden. Op Oudejaarsdag zet de warmte verder door wat gepaard gaat met nog meer wind en veel neerslag. We krijgen te maken met belachelijk hoge temperaturen die alle records van 31 december gaan breken. Werd vorig jaar al de warmste Oudejaarsdag ooit gemeten met 15,1°C in Ell en 15,0°C in Eindhoven, op zaterdag kan het 16 tot zelfs 17 graden worden. Of het ook een landelijk record wordt is nog maar de vraag. Dat staat namelijk op 17,8°C waargenomen op 4 december 1953 in Buchten (niet meer bestaand KNMI-station), gevolgd door 17,4°C door een eveneens opgeheven station in Limburg zijnde Oost-Maarland die op 16 december 1989 deze hoge temperatuur registreerde. Wat nog wel bestaat is het KNMI-station Maastricht en dat wordt door enkele weerbureaus nu gezien als hét decemberrecord en staat op 16,7°C van 4 december 1953. Maar dat klopt dus niet, want elders in Limburg werd het officieel nog warmer.

Die warmte van Oudejaarsdag is ook het enige positieve, want het jaar 2022 sluit onstuimig en kletsnat af. Als om middernacht het vuurwerk de lucht in wordt geschoten is het een graad of 14 en hopelijk droog, maar dat is onzeker. Op zondag is het dan 2023 die zacht en nat van start gaat en bij ons zo’n 13 graden zal brengen bij een wind die wat afneemt. Maar in Limburg kan, bij voldoende zonneschijn, de 15 tot 16 graden worden aangetikt. Daarmee zou het de warmste 1 januari worden ooit, want dat werd dit jaar al gebroken toen het in Maastricht 15,1°C werd. Dat zou wat zijn dat een jaar later opnieuw het warmterecord van Oudejaarsdag én Nieuwjaarsdag sneuvelen. 

Als al het vuurwerk is neergedaald doen dat ook de temperaturen die vanaf maandag een paar dagen onder de 10 graden duiken, maar op het einde van de week er weer boven komen. Daarbij neemt de wind flink af en is het vanaf maandagmiddag droog. Alleen op maandagochtend wordt regen verwacht. Daarna wisselen op dinsdag en woensdag zon en wolken elkaar af bij maximaal 7 graden. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 26-30 december

 Dinsdag koud en droog,

daarna waaien we het jaar uit met hoge temperaturen en regen 

Vrolijk kerstfeest! Maar voor het weerbeeld is het vandaag, en ook morgen, niet vrolijk te noemen. Regen en later buien zullen ons namelijk gaan plagen wat gepaard gaat met een aantrekkende wind en temperaturen die in de dubbele cijfers gaan lopen van 10 tot 11 graden. Wat een verschil met vorige week toen de zondag met -8 graden begon en tegen middernacht eindigde met +0,6°C. Daarna werd het gemiddeld over de hele week een graad of 10. Afgelopen vrijdag werd zelfs de hoogste temperatuur van deze maand tot nu toe gemeten: Berkel-Enschot zag op de thermometer 11,7°C staan. En zulke hoge kwikstanden hebben we sinds bijna een maand (26 november) niet meer gehad. Een Groene kerst dus en geen winterweer. Dat was vorig jaar wel anders toen de winter precies tijdens de kerstdagen inviel. Dit ging in het begin nog gepaard met wat natte sneeuw, maar een sneeuwdek werd niet gevormd. Maar wel gevoelstemperaturen die in onze regio op Eerste kerstdag naar de -6 graden gingen en in het noordoosten naar de -12. Vervolgens werd het kouder en kouder wat in de nacht naar Tweede kerstdag leidde tot gevoelstemperaturen van -15 graden in Groningen. Ze kregen daar ook te maken met ijsdagen op beide kerstdagen. Oftewel, het kwik kwam meer dan 48 uur niet boven het vriespunt uit. Daar is dit jaar geen sprake van. Integendeel, het is herfstachtig met zeer hoge temperaturen voor deze tijd van het jaar, zowel ’s nachts als overdag. 

We hebben op dit moment te maken met een reeks lagedrukgebieden vanaf de kust van Portugal tot aan Finland toe, waarbij de randen van deze weersystemen onze regio weten te bereiken. En dan wordt het een glijbaan voor neerslaggebieden die steeds overtrekken. Zo ook op deze kerstochtend, waarbij rond 10:00 uur een neerslagzone onze regio binnenstroomde en het licht is gaan regenen. Dit houdt de hele middag aan. Pas in de avond verlaat het Brabant en wordt het droog. Op Tweede kerstdag moeten we ook de paraplu bijhouden. Dat komt omdat vanuit het zuiden hogedrukgebieden onze kant opkomen en depressies verder naar het noorden worden geduwd. Dit gaat gepaard met buien die met windstoten gepaard kunnen gaan. Oorzaak is een koufront dat in de loop van de dag overtrekt. In de ochtend is het nog droog, maar dat verandert in de middag. Zodra dat front voorbij is getrokken wordt het gevoelig kouder en daalt de temperatuur van 11 graden in de ochtend tot een graad of 5 op het einde van de middag. Dinsdag wordt vervolgens de mooiste dag van de week. Het blijft droog en de zon zullen we geregeld zien. Maar we bevinden ons nog wel in die koude lucht, waardoor het niet warmer zal worden dan maximaal 6 graden. Vanaf woensdag keren depressies vanuit het noorden terug en dat betekent ook dat het droge en zonnige weer verdwijnt en plaats maakt voor bewolking, regen en vooral veel wind. We waaien letterlijk het jaar uit, waarbij op Oudjaarsdag zelfs een storm op de Noordzee kan komen te staan. Dat is nog even opletten als in Den Haag de vreugdevuren weer mogen worden afgestoken. Met dat herfstachtige weer wordt vanuit het zuiden zeer zachte lucht aangevoerd en kan het zelfs 13 tot 14 graden worden op de laatste dag van het jaar. Vorig jaar werd 31 december de warmste Oudjaarsdag ooit waargenomen met 15,1°C in Ell en 15,0° in Eindhoven. Tilburg en Berkel-Enschot hadden ieder 14,4°C. Ook in de eerste week van 2023 blijft het zacht. 

Prettige week!

Het Weernieuws: Kerstweer 2022

Dit jaar moeten we tijdens de kerstdagen de paraplu bij de hand houden, want we krijgen een natte kerst voorgeschoteld. Dat begint al in de Kerstnacht als een zone met buien overtrekt. De ochtend van Eerste kerstdag is nog droog, maar in de middag zijn er perioden met regen en wordt het zo’n 11 graden. Tweede Kerstdag is ook niet best en vallen er van tijd tot tijd buien bij een graad of 10. Om deze herfstachtige kerst compleet te maken staat er ook nog eens een stevige wind. 

KERSTWEER 2021

Wat een verschil met vorig jaar die winters was. Precies tijdens de kerstdagen stroomde vanuit het noordoosten namelijk koude lucht het land binnen. De hoogste temperatuur werd op Eerste kerstdag dan ook niet overdag gemeten, maar al in de kerstnacht: Berkel-Enschot noteerde 5,9°C en zakte overdag op 25 december naar 1 tot 2 graden. Daarna daalde de temperatuur alleen maar. In de avond dook de temperatuur zelfs onder het vriespunt en tegen middernacht werd de laagste temperatuur van die dag gemeten en dat was -1,9°C. Ondertussen nam de wind overdag flink toe, waardoor het ijs en ijskoud werd. De gevoelstemperaturen lagen ’s avonds in Midden-Brabant op -6 graden, maar in het noordoosten waar het al matig vroor kwam deze op sommige plaatsen al op -12 graden uit. En in de nacht naar Tweede kerstdag werd het met die wind nog kouder tot -15 graden! Het KNMI gaf dan ook een weerwaarschuwing uit in die regio voor extreme kou. In de weerhut zakte de temperatuur in Nieuw-Beerta tot -8,7°C en daarmee was het de laagste temperatuur van december 2021. En voor dat weerstation is het op twee na laagste minimumtemperatuur op 26 december ooit gemeten sinds 1950. In Tilburg vroor het ook, maar tot maximaal -3 graden. Een ijskoud begin dus van Tweede kerstdag en vooral in het noorden van het land. De Waddeneilanden meldden op Tweede kerstdag om 10:00 uur nog een gevoelstemperatuur van -11 tot -12 graden. Zowel op Eerste als Tweede kerstdag bleef het in grote delen van Groningen, Drenthe en Friesland dan ook de hele dag vriezen. Daarbij was Eelde op 25 december de koudste plaats, waarbij het overdag niet warmer werd dan -1,8°C en een dag later bleef het kwik steken in Nieuw Beerta en Lauwersoog met ieder -1,0°C. Kortom, ijsdagen met kerst. 

KERSTWEER 2011-2020

Twee jaar geleden kende kerst twee gezichten: een zonnige en droge Eerste kerstdag gevolgd door een sombere Tweede kerstdag met motregen overgaand in buien. Daarbij lagen de temperaturen op normale waarden voor de tijd van het jaar. In 2019 waren beide dagen somber en nat. De zon hadden we niet gezien en er viel neerslag. Op Eerste kerstdag viel er van tijd tot tijd buien. Hierdoor werd het zo vochtig dat in de nacht en ochtend van Tweede kerstdag mist ontstond. Deze ging over in laaghangende bewolking, gevolgd door regen in de avonduren wat in Berkel-Enschot nog 4 mm opleverde. Daarnaast was het zacht met bijna 10 graden op de 25e. Een dag later was het met 6 graden wat frisser. In 2018 keerde tijdens de kerstdagen het droge en koude weer terug. Want de dagen ervoor was het behoorlijk zacht. In Brabant werd bij de start van de winter de op één na warmste 21e december ooit geregistreerd met 13 tot 14 graden. Nu moesten we het doen met kwikstanden van 7 graden op Eerste kerstdag en slechts 4 graden een dag later. Daarbij vroor het in de ochtend op beide kerstdagen licht. Het bleef droog en de zon zagen we alleen op 25 december. 

Kerst 2017 liet een wisselend weerbeeld zien. Van een overwegend droge, zachte Eerste kerstdag gingen we naar een onstuimige en frisse Tweede kerstdag. Net als in 2015 en 2016 verliep de kerst zacht, waarbij op 25 december het kwik naar de 9 graden ging. Maar van zonneschijn was geen sprake. Een dag later was het een graad of 7 en kwam de zon in de loop van de ochtend al door. Het was voor het gevoel echter wel fris als gevolg van de stevige wind die waaide. In 2016 waren de kerstdagen eveneens onstuimig, grijs, nat en zacht. Met een stevige wind uit het zuidwesten werd namelijk zeer warme en vochtige lucht aangevoerd. In De Bilt en Tilburg werd het zelfs de op twee na warmste kerst ooit waargenomen met op Eerste en Tweede kerstdag respectievelijk 11,7°C en 11,8°C. Heel bijzonder is dat deze kwikstanden niet overdag werden gemeten, maar die van 25 december op het einde van de avond en die van 26 december aan het begin van de nacht. 

Het jaar daarvoor, in 2015, hadden we de warmste kerst ooit sinds 1901. De Bilt noteerde op Eerste kerstdag een maximum van 14,0°C en op Tweede kerstdag 14,4°C. Op de tweede plaats staat 1997 met 12,8°C, gevolgde door 2016 met 11,7°C en 1974 toen het 11,5°C werd. December 2015 was al een lenteachtige maand en de warmste sinds 1706 en de kerstdagen deden daar ook aan mee. Het weerbeeld was verschillend op beide dagen. Op Eerste kerstdag was het somber en nat met wat lichte regen, maar een dag later was het droog en zonnig en scheen de zon 5 uur lang in Berkel-Enschot. Met temperaturen van 13,6°C en 14,6°C was het ook in onze regio de zachtste kerst ooit. 

In 2014 verliep Eerste kerstdag nat met een aantal buien in de middag. In de nacht naar de 26e vielen er opnieuw een paar, maar overdag bleef het droog. Met kwikstanden van 7 en een dag later van 5 graden was het een normale kerst. Op 27 december viel regen die in de nacht overging in sneeuw. Er viel zoveel sneeuw dat aan het begin van de avond in Berkel-Enschot een sneeuwdek van 11 cm werd gemeten. Net te laat dus om de kerstdagen van 2014 wit te laten verlopen. Vervolgens 2013, waarbij kerst precies tussen twee stormdepressies in viel. Daardoor was het zowel vóór als ná de kerstdagen onstuimig met veel regen en wind. We zagen het aan de barometer die in de nacht van 24 op 25 december daalde naar 983 hPa en dat is zeer laag. Maar tijdens de feestdagen zelf was het best aardig weer. Het werden zelfs de beste dagen van die week. Na de storm in de nacht van 23 op 24 december (IJmuiden meldde een zware storm, windkracht 10, en Vlieland had windstoten van orkaankracht met 119 km/u) was het uitwaaien richting kerstavond. Zowel op Eerste als Tweede kerstdag nam de wind steeds meer af en bleef het droog. Af en toe zagen we zon nog doorkomen en de temperaturen lagen tussen de 7 en 9 graden. Na de kerst kregen we de volgende storm over ons heen met veel regen en wind. In 2011 en 2012 overheerste de bewolking tijdens de kerstdagen, waaruit wat regen of een enkele bui viel en de temperaturen rond de 10 graden schommelden. De zon liet zich af en toe zien, maar het grijze weer had de overhand. In 2012 speelde de wind ook een rol en was matig tot vrij krachtig, vooral op Eerste kerstdag. Sinds 2010 zijn de kerstdagen allemaal normaal tot zacht verlopen, maar daarvoor was het koud. 

WITTE KERST

Wat een belevenis in 2010: een echte Witte Kerst en de mooiste ooit met 16 cm aan sneeuwdek bij een temperatuur van rond het vriespunt overdag. Die sneeuw viel overigens ruim een week van te voren. Berkel-Enschot registreerde in de avond van 19 december al 14 cm wat uitgroeide tot maximaal 16 in de ochtend van 24 december. Op 23 en 24 december sneeuwde het langdurig in vooral het zuidoostelijk deel van het land. Op veel plaatsen viel 5 tot soms ruim 10 cm sneeuw extra wat daar een sneeuwdek opleverde van 30 tot 40 cm! De stevige wind veroorzaakte plaatselijk stuifsneeuw en veel overlast. Kerst verliep in het grootste deel van het land wit. In De Bilt was het daarmee de 8e Witte Kerst sinds 1901. Nadeel was wel dat de grens tussen vorst en dooi tijdens de kerstdagen over het land pendelde wat leidde tot gladheid door ijzel en winterse buien. 

Net als in 2010 mocht 2009 ook een Witte Kerst bijschrijven alleen was deze zeer omstreden. Het was ontzettend spannend of het toen ging lukken. Dat kwam niet alleen door de invallende dooi, maar vooral door het criteria waarop gemeten moesten worden. De meesten gingen ervan uit dat de waarnemingsperiode voor een Witte Kerst ligt tussen 7.00 uur op Eerste kerstdag en 19.00 uur op Tweede kerstdag. Indien dit inderdaad aangehouden zou worden dan zou het niet gehaald zijn. In ieder geval zeker niet in Berkel-Enschot, waar op het einde van middag sprake was van een gebroken sneeuwdek. De officiële criteria van het KNMI die geldt voor een Witte Kerst is dat alleen op beide kerstochtenden er een gesloten sneeuwdek moet zijn. In de ochtend van Tweede kerstdag lag er in onze regio nog een gesloten sneeuwdek van 1,5 cm. Aangezien daar op Eerste kerstdag ook al 6 cm lag, kon ook Berkel-Enschot in 2009 toch een Witte Kerst bijschrijven. Een mooie kerst was het echter niet in 2009. In de kerstnacht trad vooral in de noordoostelijke helft van het land gladheid op door ijzel. Op de ochtend van Eerste kerstdag werd het in vrijwel het hele land glad door opvriezing en sneeuw. Een gebied met sneeuwval trok op de ochtend van Eerste kerstdag over het land zodat velen wakker werden met sneeuw. Dat leverde opnieuw een aantal centimeters op. De sneeuw ging over in regen waarna het in een groot deel van het land geruime tijd regende (Tilburg 11 mm). Op Tweede kerstdag was het zonnig, maar gladheid in de ochtend zorgde opnieuw voor problemen. 

WARM

Rond de kerst treedt normaal gesproken een stijging van de temperatuur op, wat ook wel kerstdooiweer wordt genoemd. Zo was in 1977 de vooravond van kerst voorjaarsachtig met in ons land temperaturen van 15 à 16 graden. Meestal ligt de temperatuur op deze dagen tussen 5 en 10 graden en sinds 1901 werd het in De Bilt op de Eerste kerstdag zeventien keer minstens 10 graden. Zoals in 2002 toen De Bilt op 25 december 11,1°C noteerde en een dag later werd het zelfs 11,2°C. In 2012 en 2011 was het respectievelijk 10,5°C en 10,6°C. De warmste Eerste kerstdag was die van 2015 toen het kwik naar de 14,0°C ging. De op één na warmste Eerste kerstdag beleefden we in 1997 toen in De Bilt een temperatuur van 12,8°C werd gemeten; in Woensdrecht en Oost-Maarland werd het zelfs 14,5°C. 

KOUD

Kerstdagen met vorst zijn in de minderheid: negen keer bleef het in De Bilt sinds 1901 op Eerste kerstdag de hele dag vriezen (voor het laatst in 1994), terwijl Tweede kerstdag veertien maal een zogenaamde ijsdag was. Zeven keer waren allebei de kerstdagen ijsdagen en dat gebeurde voor het laatst in 1970. Strenge vorst van minstens 10 graden vorst is in de laatste 56 jaar met kerst niet meer voorgekomen. De laatste keer gebeurde dat in 1964: in De Bilt werd op Eerste en Tweede kerstdag respectievelijk -11,4°C en -12,2°C gemeten, maar overdag kwam het kwik boven nul uit. Bovendien viel toen 10 tot 15 centimeter sneeuw en voor het vierde achtereenvolgende jaar kon er met kerst op natuurijs geschaatst worden. Voor schaatsers was vooral 1961 fraai: na strenge vorst in de nacht bleef het op beide kerstdagen enkele graden vriezen bij zonnig weer en met weinig wind. Het ijs lag er goed bij. In 1938 ging Nederland met kerst massaal op de schaats: het vroor matig tot streng, de zon scheen volop en er lag een dik pak sneeuw. De temperatuur kwam toen in De Bilt op Tweede kerstdag niet hoger dan -4,6°C, de laagste middagtemperatuur ooit met kerst gemeten. Vorig jaar had De Bilt met -4,6°C de koudste nacht van Eerste kerstdag sinds 1996 toen het kwik zakte naar -6,7°C. 

NEERSLAG

Slecht weer was het op Eerste kerstdag 1947, toen viel in De Bilt 29 mm en een dag later nog eens 13. Tweede kerstdag 1985 viel totaal in het water met 36 mm regen in 17 uur tijd. Vanaf 1906 zijn in De Bilt 30 Eerste kerstdagen droog verlopen. 

IJZEL

In 1994 was kerst voor het eerst in bijna tien jaar winters met 's ochtends matige vorst. Die kerst is de geschiedenis ingegaan als Gladde Kerst. Vooral op de avond van Eerste kerstdag viel regen op een bevroren ondergrond (ijzel) waardoor de wegen ijsbanen werden. Zo'n spekgladde kerst hadden we ook in 1933, maar toen waren de gevolgen natuurlijk minder ernstig door weinig verkeer: uit de drie grote steden werden honderd ongevallen gemeld. Met kerst 1994 was het aantal ongevallen niet te tellen en vielen er twaalf doden en tientallen gewonden. De weinige sneeuw die met kerst 1995 viel gaf ook aanleiding tot verschillende ongevallen. 

ONWEER EN LUCHTDRUK 

In 1999 werden we in de kerstnacht wakker geschud door onweer met in totaal 12 donderslagen, waarbij de luchtdruk bijzonder laag was: 987 hPa. In de loop van Eerste kerstdag zakte deze nog verder weg tot 982 hPa. 

SNEEUW

In het jaar 2000 hadden we een perfect weerscenario voor de kerst: op kerstavond ging het lichtjes sneeuwen en dat ging bijna de gehele nacht door wat in de ochtend op Eerste kerstdag leidde tot een dun sneeuwlaagje van een halve centimeter. Daarna smolt de sneeuw op veel plaatsen weg, waardoor er tijdens die kerstdagen geen aaneengesloten sneeuwdek ontstond en dan mochten we ook niet spreken van een Witte Kerst. In 2001 viel op 24 december ook sneeuw; helaas was deze ’s avonds weer snel verdwenen. Maar twee dagen later, op Tweede kerstdag, was het raak: het sneeuwde de gehele dag wat resulteerde in een sneeuwdek van 4 cm! De laatste Witte Kerst, met op beide dagen een aaneengesloten sneeuwdek in De Bilt, maakten we in 2009 en 2010 mee; het was de zevende en achtste Witte Kerst sinds 1901. In 1985, 1986, 1993, 1995, 2000, 2001 en 2005 viel slechts op één van beide feestdagen sneeuw, die snel weer verdween. Vorig jaar viel er rondom Tilburg in de vroege ochtend van 25 december natte sneeuw wat geen sneeuwdek opleverde. Gelukkig liet ik op dat moment de honden uit en kon ik het allemaal waarnemen, want sneeuwval tijdens de kerstdagen blijft speciaal. In het oosten van Brabant en Limburg zorgde de sneeuwval nog wel voor een wit waasje op auto’s en gras. 

STORM

Net als een Witte Kerst, is ook een kerststorm vrij bijzonder. Sinds het begin van de metingen is het slechts 6 keer tot een kerststorm gekomen, dat is minder vaak dan een Witte Kerst. In 1999 stormde het Eerste kerstdag op de Wadden en langs de westkust. Daarbij werden zeer zware windstoten gemeten van 115 km/u. De zwaarste kerststorm ooit hadden we in 1913. Op Tweede kerstdag werd in Vlissingen een volle windkracht 10 gemeten. In 2016 kwam het net niet tot storm. Wel stond op de Wadden een stormachtige wind (windkracht 8) en kwamen zware windstoten voor van 97 km/u. 

Tenslotte wens ik iedereen weergaloze kerstdagen toe!!

Weerspreuk van de week: 23-29 december

 

Veel wind met de kerstdagen,

dan zullen de bomen manden met vruchten dragen.

 

Zacht Kerstmisweer beduidt,

de winter is nog lang niet uit.

Kerstweekendweersverwachting: 24-26 december

 Zaterdag de beste dag gevolgd door een natte kerst 

Wat een overgang hebben we toch beleefd: van winterweer vorige week naar herfstweer deze week. Dat ging afgelopen zondagavond gepaard met ijzel en dat hebben we geweten. Er was sprake van code oranje, er vonden honderden ongevallen vonden plaats en Rijkswaterstaat raadde af om de weg op te gaan. Het verschil in temperaturen van nu en een week eerder is meer dan 10 graden, zowel overdag als ‘s nachts! Vervolgens is van vorst is geen sprake meer, maar wel van neerslag waarbij er tussen 18 december en vandaag al 30 mm is gevallen. Daarvoor was het negen dagen droog, waarbij de zon soms uitgebreid scheen. De laatste keer dat er regen werd afgetapt was op 8 december. Ook op deze donderdag konden we niet zonder paraplu. De dag begon overigens met mist en motregen. In de loop van de ochtend werd het droog en zagen we de zon nog even schijnen. Rond het middaguur raakte het bewolkt en in de middag ging het regenen. Met 10 graden is het veel te zacht voor de tijd van het jaar. En dan te bedenken dat gisteren om 22:48 uur de zon boven de Steenbokskeerkring stond en dat betekent voor ons dat de astronomische winter van start is gegaan. Het weerbeeld is echter herfstachtig en dat blijft voorlopig zo. Oorzaak zijn een reeks depressies dat zich uitstrekken vanaf de Atlantische Oceaan via de Britse Eilanden naar Scandinavië en Rusland. De daaraan verbonden neerslaggebieden trekken dan steeds over onze regio. Het lijkt wel een optocht. Zo trekken vanavond alweer buien over, maar daarna wordt het droog en zakt de temperatuur niet verder terug dan een graad of 9. 

De vrijdag start grijs en droog en dat blijft het de hele ochtend. In de middag trekt een nieuwe neerslagzone over en zijn er perioden met regen, waarbij het kwik naar de 12 graden gaat. In het kerstweekeinde is zaterdag nog de beste dag. En dat komt omdat de depressies wat meer naar het noorden opschuiven. De zon krijgt dan kans op door alle bewolking heen te breken, maar of het ook droog blijft is maar de vraag. Eerste kerstdag wordt een dag om de paraplu onder de boom te hebben, want van tijd tot tijd valt er neerslag en dat met name in de middag en avond. Een depressie heeft zich namelijk tussen IJsland en Schotland gevestigd, maar vervolgens uitgestrekt tot over de Benelux. Met 11 graden blijft het zacht. Op tweede kerstdag beginnen hogedrukgebieden boven het zuiden van Europa te roeren en duwt de depressie van ons weg. Die overgang gaat gepaard met motregen waar we op maandag mee te maken krijgen en daarbij zakt het kwik tot onder de 10 graden. Dinsdag lijkt eindelijk weer eens een droge dag te worden met een enkele opklaring en 7 graden als maximum. Vanaf woensdag keren de depressies uit het noorden terug en dat betekent dat het opnieuw wisselvallig wordt en de temperaturen omhoog gaan. Het ziet er naar dat we dit weerbeeld tot het einde van het jaar hebben. 

Van een Witte Kerst is dus geen sprake, maar dat is in Amerika wel anders. Daar krijgen ze te maken met een enorme kou-inval vanaf de poolstreken dat gepaard gaat met een heuse sneeuwstorm. De temperaturen denderen naar beneden. In de staat Montana dook de temperatuur in het plaatsje Dillon in drie minuten tijden van -2,8°C naar, schrik niet, -37,2°C. Heel bizar. De gevoelstemperatuur in deze staat ligt lokaal zelfs rond de -57 graden. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: Winter begint

Terwijl de meteorologische winter al op 1 december van start is gegaan begint de astronomische winter pas morgen om 22:48 uur. En 21 december is ook de datum dat het winterseizoen meestal aanvangt. Maar het kan ook een dag later, zoals drie jaar geleden en in 2010, 2011, 2014 en 2015. En soms gebeurt het zelfs een dag eerder, maar dan zullen we lang moeten wachten. Want pas in 2080, 2084, 2088, 2092 en 2096 begint het winterseizoen al op 20 december. 

De verschillen in tijdstippen en soms ook data zijn het gevolg van het feit dat het kalenderjaar geen geheel aantal dagen telt én van het invoeren van een schrikkeldag. Zodra we het over astronomie hebben, hebben we over onze planeten en het heelal. De astronomische winter begint altijd als de zon loodrecht boven de Steenbokskeerkring staat en dus voor onze regio het laagst boven de horizon. De zon komt in Midden-Nederland dan op om ongeveer 08:46 uur en gaat om 16:30 uur in de middag weer onder. Deze astronomische winter zal overigens eindigen op 20 maart 2023 om 22:24 uur. Op dat moment staat de zon dan precies boven de evenaar en begint in die tijd van het jaar voor ons de lente.

Het begin van de winter betekent dus de kortste dag van het jaar, maar dat houdt niet in dat de zon dan het laatst opkomt en het vroegst ondergaat. Al vanaf 13 december gaat de zon namelijk al later onder en pas op 30 december blijft het 's ochtends het langste donker. Dat komt doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is, waardoor de zon in de winter iets sneller beweegt dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat. Ook is de daglengte (het verschil in tijdstip van opkomst en ondergang van de zon) afhankelijk van de geografische breedte. Zo heeft Zuid-Frankrijk al op 9 december de vroegste zonsondergang en de meest late zonsopkomst op 3 januari.

De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor staat de zon op het Noordelijk Halfrond in de winter lager boven de horizon dan in de zomer. De zon beschrijft 's winters een kortere baan boven de horizon dan 's zomers en is vooral daardoor maar weinig uren zichtbaar.

Hoe noordelijker, hoe korter de zon boven de horizon staat. In het gebied ten noorden van de Poolcirkel is de zon in deze periode gedurende een paar maanden in het geheel niet zichtbaar. Zelfs binnen de grenzen van ons eigen land is dat verschil in daglengte al merkbaar: op de kortste dag van het jaar duurt de dag in het uiterste noorden Nederland ongeveer 20 minuten korter dan in het uiterste zuiden.

Om praktische redenen en volgens internationale afspraken gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling. De Societas Meteorologica Palatina, een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen en dat is nog steeds zo. Zo kunnen de seizoenen over de jaren heen beter met elkaar vergeleken worden. Volgens de klimatologische indeling is de winter dus al op 1 december begonnen en duurt dit seizoen tot en met 28 februari 2023. We spreken hier dan ook van de meteorologische winter.

Weersverwachting deze week: 19-23 december

 Koning Winter maakt plaats voor onstuimig herfstweer 

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van -2,9°C afgelopen week in onze regio beleefden we de koudste periode van 2022. Overdag werd het gemiddeld 0,6°C en ’s nachts -5,6°C. Voor zo’n koude tijd moeten we bijna twee jaar terug naar februari 2021, maar toen was het nog veel kouder. In de periode 7 t/m 13 februari hadden we namelijk een etmaalgemiddelde van -4,9°C, waarbij het overdag gemiddeld -1,4°C was en in de nachten was dat maar liefst -8,4°C gemiddeld. De laagste temperatuur in Berkel-Enschot was toen -9,6°C en afgelopen week was dat -8,1°C op de 13e. Dit weekeinde had en heeft een winters slot. Gisteren beleefden we de derde ijsdag van de maand, waarbij de temperatuur de hele dag onder het vriespunt bleef. Oorzaak was de mist die de hele dag bleef hangen. In de afgelopen nacht verdween de mist en werd het helder, waardoor het opnieuw flink kon vriezen. In Hupsel en in Woensdrecht was sprake van strenge vorst met respectievelijk -10,3°C en -10,1°C. Op andere stations in Brabant noteerde Eindhoven -7,3°C. Tilburg en Gilze-Rijen ieder -8,4°C en Volkel -8,8°C. Aan de grond was het opnieuw bibberen geblazen. Zo zakte het kwik op tien cm hoogte naar -12,7°C in Twenthe, -12,4°C in Hupsel en tenslotte -11,3°C in Woensdrecht, Gilze-Rijen en het Limburgse Ell. Net als vorig jaar duurt deze koude periode maar een week, want een dooiaanval is onderweg. We kunnen het nu al zien aan de lucht waar sluierwolken onze regio zijn binnengeslopen en dat betekent dat de bovenlucht opwarmt. De zon schijnt er nog wel doorheen, maar krijgt het in de loop van de dag steeds moeilijker. Temperaturen liggen daarbij nog onder het vriespunt. In de loop van de avond gaat de temperatuur langzaam omhoog en begint de zachte lucht een aanval op de diepvrieskou. Dat gaat gepaard met veel wind en neerslag. En aangezien we al een week in de kou zitten is de grond nog behoorlijk bevroren. Als er dan neerslag gaat vallen gaat deze meteen aanvriezen en zorgt voor gladheid. Het KNMI heeft dan ook code oranje uitstaan en het zou me niets verbazen als deze op maandag zelfs overgaat in code rood en bij dat laatste spreken we van een Weeralarm. Let dus goed op de weerberichten als je vanavond en morgenvroeg de deur uit moet!! 

Op deze zondag blijft het nog even ijzig koud doordat we profiteren van een hogedrukgebied boven Centraal Europa. Op de oceaan ligt een depressie en die komt langzaam onze kant op. Deze duwt het hogedrukgebied naar de Oekraïne en naar Rusland waar het op maandag aankomt. Inmiddels ligt de depressie dan tussen IJsland en Schotland in, maar de neerslaggebieden hebben ons dan al bereikt. Vanavond kunnen al de eerste druppels vallen en in de nacht gaat dat door als het kwik nog net boven het vriespunt uitkomt. De kans op ijzel en opvriezing van natte weggedeelten is erg groot. Kijk dus goed uit. 

De dooiaanval gaat slagen, want we krijgen de komende week een optocht van depressies vanuit het westen. Het ene na het andere neerslaggebied trekt dan Brabant over wat gepaard gaat met een matige tot vrij krachtige zuidzuidwestenwind, kracht 4 tot 5. Hiermee wordt ook zachte lucht aangevoerd en stijgt de temperatuur naar de zo’n 11 graden. Op vrijdag zou het wel eens een graad of 13 kunnen worden. Veel te zacht natuurlijk voor de tijd van het jaar. Het weerbeeld is echter wel normaal, want rond de kerstdagen is het vaak zo dat een kerstdepressie haar intrede doet. In het kerstweekeinde zien we dat hogedrukgebieden zowel uit het zuiden als vanaf de oceaan een aanval gaan doen op al die lagedrukgebieden. En het ziet er nu naar uit dat dit gaat slagen. Dat betekent dat in de loop van eerste kerstdag de neerslagkansen snel afnemen. De zon laat zich steeds meer zien en in de nachten verschijnen opklaringen. De wind draait langzaam naar het noorden en koudere lucht komt onze kant op. Is het op eerste kerstdag nog 11 graden, een dag later houden we daar nog maar de helft van over. We gaan dan over op normale temperaturen. 

Prettige week!

Weernieuws: Herfst 2022

 Zeer zacht, vrij nat en zeer zonnig

De herfst van 2022 was een prachtig seizoen die zeer zacht en zeer zonnig verliep. Wel hebben we dat moeten bekopen met veel meer neerslag dan normaal en dat kwam met name door de maand september. Stormen ontbraken, maar eindige wel met een vleugje winterweer dat gepaard ging met zowel de eerst lichte en matige vorst van het seizoen als lokaal de eerste sneeuwvlokken. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 12,1°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C was de herfst in De Bilt zeer zacht. Daarmee komt het zelfs op de derde plaats van warmste herfstseizoenen ooit. Alleen 2014 en 2006 gingen deze herfst voor met een etmaalgemiddelde van respectievelijk 12,5°C en 13,6°C. September week niet veel af van normaal met 14,6°C tegen 14,7°C normaal. Oktober was daarentegen zeer zacht met 13,1°C tegen 10,9 °C normaal en november was zacht met 8,6°C tegen 7,0°C normaal. 

De eerste herfstmaand september kende een opmerkelijk temperatuurverloop. De eerste tien dagen verliepen bijna recordwarm met zomerse tot tropische temperaturen. De eerste tien dagen waren in De Bilt gemiddeld 18,8°C, alleen in 2005 was het met 19,6°C nog wat warmer. Op 5 september werd het in De Bilt 29,7°C, maar in Brabant liep de temperatuur op tot tropische waarden met in Gilze-Rijen en Eindhoven 32,0°C, de hoogste temperatuur van deze herfst. Ook op de 6e kwam het lokaal nog tot waarden boven de 30 graden. Vanaf half september werd het juist veel kouder dan gebruikelijk en kwamen de temperaturen zelfs onder normaal te liggen. Op de 18e werd het in De Bilt zelfs niet warmer dan 13,3°C en dat leverde een officieel kouderecord op voor die dag. Oktober was warm en goed voor een 6e plaats op de lijst van warmste oktobermaanden sinds 1901. Daarbij kende het vooral een uitzonderlijk zacht einde. Vanaf de 20e was het zeer zacht voor de tijd van het jaar. Op de 26e bereikte nog warmere lucht onze omgeving en deed de temperatuur er nog een schepje bovenop met landinwaarts 4 tot 5 warme dagen van minstens 20 graden op een rij. Op 28, 29 en 30 oktober gebeurde dit in De Bilt, nooit eerder gebeurde dit zo laat. Op 28 en 29 oktober was het niet eerder zo warm in De Bilt en leverde dus warmterecords op. Eindhoven pakte op 29 oktober bijna een recordlate zomerse dag met 24,6°C. Nooit eerder was het zo laat in de herfst zo warm in ons land. Ook november was zacht en was de op 5 na warmste november ooit gemeten. Op de 13e zag men het in het Limburgse Ell nog 18,5°C worden en dat was ook de intocht van Sinterklaas en deze verliep niet eerder zo warm in grote delen van het land. Tijdens de tweede helft van de maand werd het gevoelig kouder. Op 14 november werd de eerste vorst in ons land gemeten en dat is laat. Op 18 november vielen de eerste sneeuwvlokken in ons land en een dag later vroor het in de avond voor het eerst matig. Dit was juist wat vroeger dan normaal. In de nacht naar 20 november vroor het in De Bilt 7 graden. Sinds 1983 was het niet zo vroeg in de herfst zo koud geweest. In het weekend van 19 en 20 november was er in De Bilt sprake van matige vorst en overdag kwam de temperatuur maar net boven het vriespunt. Het koudst was het deze herfst in die periode met op 20 november in Twenthe -8,8°C. Een dag later werd de kou opgeruimd en dat ging in het noorden en oosten gepaard met sneeuw die even bleef liggen. 

De herfst telde in De Bilt zestien warme dagen van minstens 20 graden, waarvan er vijf zomers waren die de grens van 25 graden haalden. Normaal zijn dat respectievelijk veertien en twee van zulke dagen. Daarnaast werden er maar drie dagen met vorst geregistreerd (allemaal in november), terwijl het herfstseizoen zes vorstdagen telt. IJsdagen kwamen in De Bilt niet voor. 

In Berkel-Enschot kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 13,0°C (normaal 11,9°C) welke verdeeld was over een gemiddelde van 17,4°C overdag en in de nachten was het 8,6°C gemiddeld. De warmste herfstdag was die 5 september toen het kwik naar de 33,2°C ging. Een week later noteerde we ook de warmste nacht van het seizoen met op de 13e een kwikstand van 16,0°C. Maar in november was het ook koud en daar liggen dan ook de laagste temperaturen van de herfst. Zo viel de koudste dag op 22 november toen het overdag niet warmer werd dan 7,7°C. Met een temperatuur van -2,7°C op de 20e was het de koudste herfstnacht.

In totaal werden in Berkel-Enschot in deze herfst 23 warme dagen geteld, waarvan 10 zomers en één tropisch. Daartegenover staan 2 vorstdagen: 19 en 20 november. 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land 254 mm tegen normaal 222 mm was de herfst vrij nat. Het natst was het langs de westkust met in Vlaardingen 469 mm, gevolgd door Leiden en Pernis met ieder 428 mm, Dirksland had 413 mm en Rozenburg 407 mm. Het natste KNMI-station was Vlissingen die 372 mm opving. De minste neerslag viel in het oosten van het land, waarbij Hengelo 155 mm in de regenmeter kreeg, Schoonebeek 159 mm en Twenthe 163 mm. In De Bilt viel ongeveer de normale hoeveelheid neerslag met 245 mm tegen 239 mm normaal. In Brabant was de natste plaats Prinsenbeek met 325 mm tegenover het station met de minste neerslag Overloon dat 178 mm aftapte. En dat is dus bijna de helft van Prinsenbeek. In Berkel-Enschot zag men de regenmeter oplopen tot 257 mm (normaal 220 mm), waarbij de natste herfstdag die van 27 september was toen er 23 mm viel. In totaal viel op 38 dagen meer dan een millimeter, waarvan op negen dagen meer dan 10 mm. Naast regen werd ook veel onweer waargenomen: 9 dagen. Voor Berkel-Enschot is dat sinds 1998 een nieuw record, want dat stond voorheen op 6 dagen uit 2013. Ook werd er in deze herfst hagel geregistreerd (16 september) en op 8 dagen mist. 

September was meteen al kletsnat met 127 mm neerslag tegen 73 mm normaal. Vooral in het zuidwesten van het land viel zeer veel neerslag, met in Zeeland, het zuiden van Zuid-Holland en het westen van Noord-Brabant plaatselijk 200 tot meer dan 250 mm. Zo viel in het Zuid-Hollandse Dirksland 279 mm. Oktober was het tegenovergesteld met gemiddeld 38 mm zeer droog, normaal valt er ongeveer twee keer zoveel neerslag. De meeste neerslag viel deze maand in het westen en noorden. In november werden de regentonnen weer gevuld en was vrij nat met 90 mm tegen 76 mm normaal. Ook nu waren de verschillen over het land groot. Langs de kust viel de meeste neerslag en in het oosten van het land de minste neerslag. Tenslotte viel op 18, 19 en 20 november de eerste sneeuw van het seizoen en dat vond plaats in het noordoosten van het land. 

ZONNESCHIJN

We beleefden een schitterende herfst, want de zon scheen gemiddeld over het land 436 uur tegen normaal 349 uur en daarmee gaat dit seizoen als zeer zonnig de boeken in. Het begon meteen met de eerste herfstmaand september die vrij zonnig was met 178 uur zon tegen normaal 159 uur. Vooral aan het begin van de maand was het zonniger dan normaal en in de tweede helft van de maand week de hoeveelheid zonneschijn niet veel af van normaal. In oktober was het opnieuw zeer zonnig, met gemiddeld over het land 159 uren zon tegen 120 zonuren normaal, en november deed hetzelfde met 97 uur zon tegen 70 uur normaal. 

Het zonnigst was het deze herfst in Den Helder (De Kooij) met 463 uur zonneschijn en het somberst was het in Westdorpe met 409 uren zonneschijn. In De Bilt scheen de zon 434 uur tegen 357 uur normaal. Daarmee eindigt de herfst op dat weerstation op de vierde plaats van zonnigste herfsten sinds 1901. Alleen 2018, 1959 en 2005 waren zonniger. Daarbij is het opvallend dat eind oktober de zon in De Bilt meer uren geschenen dan in het gehele vorige recordjaar 2018. Met een zeer zonnige november erbij is dat record ondertussen ruimschoots verbroken en is 2022 het allerzonnigste jaar sinds het begin van de metingen. 

In Berkel-Enschot scheen de zon 445 uur tegen 365 normaal (periode 1998-2021). Daarbij werden 8 zonloze dagen genoteerd tegen normaal 15 en op 20 dagen was het zeer zonnig en dat betekent dat meer dan 80% van de maximale capaciteit van de hoeveelheid zonneschijn heeft geschenen op de betreffende herfstdag. Gemiddeld hoeven we maar op 15 van zulke dagen rekenen.

Weerspreuk van de week: 16-22 december

 

Een dooi zonder regen of wind,

is niet waard dat ie begint.

 

Als met St. Thomas (21 dec.) de dagen gaan lengen,

beginnen de nachten te strengen.

 Koud en droog, maar vanaf maandag boterzacht en nat

 Deze week was het dieptepunt van de winterkou die december heeft aangedaan. De temperaturen kelderden in de nachten naar beneden tot strenge vorst (lager dan -10 graden) en aan de grond bijna zelfs zeer strenge vorst (lager dan -15 graden). En overdag konden we zelfs een ijsdag noteren. Het begon allemaal op de maandag met matige vorst in de vroege ochtend. In de avond werd het kouder en zakte het kwik uiteindelijk tot -7,1°C. In de nacht naar dinsdag werd het nog iets kouder, maar aan de grond vroor de keien uit de grond en werd op enkele plaatsen strenge vorst gemeten. Dat gebeurde o.a. in Twenthe (-12,6°C) Eelde (-12,1°C), Gilze-Rijen (-11,7°) en in Eindhoven met -11,5°C. Toen volgde de dinsdag die een ijsdag opleverde, waarbij de temperatuur niet verder kwam dan -1,2°C in Tilburg. De laatste keer dat dit gebeurde was op 13 februari 2021 toen het niet warmer werd dan -0,7°C. En toen kregen we de koudste nacht van het jaar, waarbij op neushoogte strenge vorst werd geregistreerd en dat gebeurde in Eelde en Twenthe met respectievelijk -10,6°C en -10,5°C. Zelfs Eindhoven had nog -9,5°C. IJzig koud was het op klomphoogte, waarbij de thermometers richting zeer strenge vorst ging maar op -14,5°C bleef hangen in Eelde en -14,3°C in Twenthe. Hupsel had nog -13,2°C, Heino en Volkel ieder -11,9°C, Gilze-Rijen -11,8°C en Eindhoven zag het -11,3°C worden. In de loop van de woensdag kwam er een eerste dooiaanval vanuit het noordwesten wat leidde tot sneeuw en ijzel aan de kust en in het noorden met enkele ongelukken tot gevolg. In onze regio hadden we daar geen last van en bleef het kraakhelder bij dalende temperaturen. Afgelopen nacht dook het kwik naar -6,9°C in Berkel-Enschot en aan de grond was het -9 graden. Daarbij waren Gilze-Rijen en Eindhoven de koudste plaatsen met op tien centimeter hoogte -11,4°C en -11,5°C. Voor zulke lage diepvriestemperaturen van deze week moeten we terug naar de knotsgekke maand februari 2021 die vanaf de 8e t/m de 14e koud winterweer bracht (-16,2°C op 9 februari in Heino en Hupsel had zeven ijsdagen op een rij) gevolgd door lenteweer een week later (+20 graden op de 24e). Een volgende dooiaanval is op deze donderdagavond begonnen. Om 19:00 uur melden Leeuwarden, Stiens en De Bilt ijzel. Marknesse, Lelystad en Voorschoten hadden sneeuw en in Woensdrecht was sprake van mist met rijp. Doordat de grond nog bevroren is en er plaatselijk neerslag valt vriest dit meteen aan met gladheid tot gevolg. Het KNMI heeft dan ook vanaf 19:00 uur voor onze regio code geel afgekondigd en duurt tot vrijdagmiddag 12:00 uur. Inmiddels is aan de kustgebieden al code oranje afgekondigd. Opletten dus! 

Oorzaak zijn storingen die vanuit het noorden overtrekken die bij een enorme depressie horen die zich uitstrekt vanaf Spanje tot aan Scandinavië. Op vrijdagochtend vriest het nog steeds en kan het dus spekglad zijn als er neerslag is gevallen. In de middag is het droog en zijn er opklaringen. Daarbij staat er vrijwel geen wind en loopt de temperatuur op tot zo’n 2 graden. De depressie is namelijk in stukken geslagen en wij zitten daar precies tussenin. Vervolgens ontstaat er in de loop van de vrijdag een hogedrukgebied boven Normandië dat zich in het weekeinde gaat uitbreiden tot over onze omgeving. Het gevolg is wel dat de zaterdag met mist en nevel van start gaat. De zon probeert er doorheen te breken, maar of dat lukt is nog maar de vraag. Met temperaturen rond het vriespunt is het ijzig koud. Op zondag profiteren we optimaal van het hogedrukgebied, waarvan het centrum boven Polen ligt. De dag begint dan ook zonnig, maar in de middag neemt de bewolking toe. Opnieuw liggen de kwikstanden rond de 0 graden. Tegelijkertijd zien we op de oceaan een depressie liggen die richting Ierland koerst. Daar omheen draaien neerslaggebieden en die zullen ons na het weekeinde passeren. Met een zuidelijke wind wordt dan ook zachte lucht aangevoerd en krijgen we een nieuwe dooiaanval die deze keer wel slaagt. De wind neemt namelijk flink toe en van tijd tot tijd valt er op maandag regen. Het kwik klimt naar de 7 graden en de dagen erna komen we in de dubbele cijfers terecht van 10 tot 11 graden. Daarbij wordt het herfstachtig met veel wind en buien afgewisseld met opklaringen. De eerste winterperiode kunnen we dan achter ons laten en is het wachten op de volgende. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 12-16 december

 Aanhoudend koud met winterse neerslag 

Brrrrrrr. Wat is het toch koud geworden. Het winterplaatje van de zaterdagochtend maakte het helemaal compleet. Het was mistig en overal was er rijp ontstaan, waardoor het een witte wereld werd. Een prachtig gezicht in deze feestmaand. Zowel de vrijdag als zaterdag waren de koudste dagen van dit jaar tot nu toe. Overdag werd het op vrijdag 1,8°C en gisteren bleef de temperatuur tot in de middag onder het vriespunt hangen. In de avond begon het kwik echter te stijgen tot 0,5°C. Hierdoor konden we geen ijsdag noteren. De nachten verliepen daarbij met vorst met op beide dagen bijna -3 graden. Aan de grond was het op zaterdag allemaal nog kouder. Op tien centimeter hoogte registreerde Twenthe -9,0°C, Eelde -8,1°C, Hupsel -7,4°C en Volkel -7,2°C. In het midden van Brabant zakte de temperatuur naar -4,1°C. Afgelopen nacht viel het eigenlijk wel mee met de kou. Vriezen deed het alleen ten oosten van Brabant tot aan Leeuwarden toe met -1,8°C in Nieuw Beerta als koudste plaats. Oorzaak is de bewolking die hardnekkig is en verbonden is aan een lagedrukgebied op de Noordzee die vooral daar actief is. Daaruit kan de komende uren wat motregen vallen en warmer dan een graad of 2 zal het vandaag niet worden. Vanavond en de komende nacht verschijnen er opklaringen en meteen gaat het vriezen. 

Op maandag zitten we precies tussen twee depressies in, waardoor er ruimte is voor zonneschijn. De opklaringen worden op de maandag alleen maar breder, waardoor de wolken zelfs helemaal verdwijnen. Maar een zuidoostelijke stroming zorgt ervoor dat het koud blijft en de temperatuur nog net boven het vriespunt uitkomt. Ook op dinsdag krijgen we dit weerbeeld, alleen zien we wel dat een depressie op de Atlantische Oceaan richting Frankrijk opschuift. Hierdoor zien we steeds mee sluierwolken verschijnen waar de zon overigens gewoon doorheen schijnt. Langzaam neemt de wind toe en dat maakt het voor het gevoel waterkoud tot -3 graden, terwijl de thermometer rond de 0 graden zal aanwijzen. In de loop van woensdag bereiken de neerslaggebieden van deze depressie onze regio en gaat er neerslag vallen. En omdat we in koude lucht zitten zal de neerslag in de vorm van natte sneeuw en hagel vallen. De kans op een ijsdag, waarbij de temperatuur de hele dag onder het vriespunt blijft, is groot en dat geldt ook voor de donderdag. Als het in nachten opklaart kan het zelfs matig vriezen. Vervolgens zakt de depressie op vrijdag wat meer naar het zuiden en is het overwegend droog. Wel overheerst de bewolking bij temperaturen rond het vriespunt. 

Het weekeinde wordt interessant omdat er een aanval komt op het koude weer. Op zaterdag wordt de depressie namelijk opgeslokt door hogedrukgebieden en dat zou eigenlijk gunstig moeten zijn. Maar op de Atlantische Oceaan zien we een nieuwe depressie liggen die zeer actief is. Deze ligt op zondag al voor de kust van Ierland en tevens komt er een hogedrukgebied boven Duitsland te liggen en samen zorgen ze ervoor dat de wind uit het zuiden tot zuidwesten gaat waaien met aanvoer van zachte lucht. Hierdoor gaan de temperaturen stijgen en is het koude weer voorbij. Maar de diverse weermodellen zijn het niet met elkaar eens en een enkele zet de tendens van koud winterweer juist door tot aan de kerst. Afwachten maar, want door de jaren heen hebben we steeds te maken met de jaarlijks terugkerende kerstdepressie en dat zou dus volgende week kunnen plaatsvinden. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 9-15 december

 

Zijn de bomen ontkleed,

dan zijn de mensen dik gekleed.

                                               

Brengt december kou en sneeuw in het land,

dan groeit het koren zelfs op het zand.

Weekendweersverwachting: 10-11 december

 Winter is begonnen 

Afgelopen zondag kwam de temperatuur niet hoger dan 1,6°C in onze regio en die kwikstanden zullen we de komende tien dagen steeds meer zien en zelfs nog iets lager. Die kou van Pakjesavond ging gepaard met sneeuw in het zuiden van Limburg waar op de Vaalserberg een sneeuwdek ontstond van enkele centimeters. In de Belgische Ardennen lag op Mont Rigi zelfs 15 cm. Rondom Tilburg is dit najaar nog geen sneeuwvlok waargenomen, maar dat zou de komende dagen wel eens kunnen gaan veranderen. De afgelopen week zetten de kou van 5 december nog niet door en werd het zelfs wat zachter tot een graad of 7 op dinsdag. Maar daarna klopte Koning Winter aan de deur en deze ging langzaam open. De temperaturen begonnen te zakken, zodat het op deze donderdag al niet warmer werd dan 4 graden. Dit ging gepaard met een komen en gaan van buien die in Berkel-Enschot nog 5 mm achterliet. In Hoek van Holland werd nog 15 mm afgetapt en in Rotterdam en Voorschoten 14 mm. We hebben te maken met een depressie boven Scandinavië die gevuld is met van oorsprong lucht vanaf de poolstreken. De buien die dan vallen kunnen dan een winters karakter krijgen. Vervolgens schuift deze depressie op naar de Noordzee en blijft dan het gehele weekeinde in onze buurt hangen. 

Voor de vrijdag betekent dat een bewolkte start met plaatselijk mist die kan aanvriezen, want de komende nacht duikt de temperatuur onder het vriespunt. Het kan glad worden op de weg. Met amper 3 graden wordt het een koude dag. Gelukkig staat er vrijwel geen wind anders voelde het allemaal nog kouder aan. In het weekeinde hebben we te maken met een reeks depressies die vrijwel geheel Europa bedekken. De lucht is behoorlijk vochtig en omdat er nog steeds weinig wind staat start de zaterdag met mist die lang kan blijven hangen. In de loop van de dag probeert de zon de grijze massa te breken en als dat lukt wordt het zo’n 2 graden en anders liggen de temperaturen rond het vriespunt. Op zondag krijgen de depressies gezelschap van een volgende depressie boven de Atlantische Oceaan. Omdat de wind dan toeneemt is de kans op vrij mist vrij klein, maar hebben we wel te maken met bewolking waar later op de dag wat sneeuw uit kan vallen. Opnieuw blijft het kwik steken op een graad of 2. 

Na het weekeinde verdwijnt de neerslag en wordt het kouder en kouder. Vanuit het noorden zakt een hogedrukgebied richting Scandinavië en zorgt ervoor dat de depressies uit elkaar getrokken worden. Op maandag komen we in een soort niemandsland terecht en breekt de bewolking. Zon en wolken wisselen elkaar af en het wordt dan best een aardige winterdag bij slechts 2 graden. Doordat de nachten nu ook steeds helderder gaan verlopen gaat het steeds harder vriezen. In de nacht naar dinsdag kan het al matig vriezen en dan doet het zeker vanaf woensdag. Het ziet er naar uit dat woensdag de koudste dag van het jaar tot nu toe wordt en we zelfs een ijsdag krijgen. Dat betekent dat de temperatuur die dag niet boven het vriespunt uitkomt. De laatste keer dat dit gebeurde was in februari 2021. De zon zal zich daarbij ook steeds meer laten zien, maar warm zal het dus niet worden. De winter is begonnen. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: November 2022

Het werd een warme novembermaand die op 6e plek is gekomen van warmste novembermaanden ooit sinds 1901. Dat kwam vooral door de enorme hoeveelheid zonneschijn wat goed is voor plaats 4 van zonnigste slachtmaanden ooit. Ondanks alle warmte en zonneschijn werd het met gemiddeld 90 mm wel kletsnat. Daarnaast viel in deze maand de eerste sneeuw van het seizoen die ook nog eens bleef liggen. 

TEMPERATUUR

In De Bilt kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 8,6°C tegen een langjarig gemiddelde van 7,0°C. Op de lijst van warmste novembermaanden neemt november 2022 daarmee de zesde plaats in, na de novembermaanden van 2020, 2006, 2009, 2015 en 1994. Die laatste is met een gemiddelde van 10,2°C nog altijd de warmste ooit sinds 1901. In Gilze-Rijen werd het gemiddeld 8,8°C en in Berkel-Enschot 9,1°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 12,3°C (normaal 10,4°C) en in de nachten was dat gemiddeld 5,8°C (normaal 4,7°C). 

De maand begon meteen zeer zacht, waarbij Berkel-Enschot met 17,3°C de hoogste temperatuur van de maand noteerde voor dat station. Ook in De Bilt gebeurde dat met een kwikstand van 16,9°C. Op de grens met België lagen de temperaturen met 17,6°C net iets hoger. Vanaf 4 november werd het minder zacht en deed de temperatuur een stap terug richting de 12 graden, maar vooral ’s nachts koelde het af met in het binnenland temperaturen tussen 2 en 5 graden. De lagere temperaturen waren maar van korte duur, want vanaf de 7e werd het wederom zacht. In De Bilt kwam de eerste decade (tien dagen) uit op gemiddeld 11,8°C en komt daarmee op de tweede plaats gekomen van warmste ooit waargenomen sinds 1901. Aan kop staat 2012 toen in het tijdvak 1-10 november een etmaalgemiddelde van 12,2°C werd geregistreerd. Het weer deed daarna af en toe bijna nazomers aan, zeker toen het in het zonovergoten weekend van 12 en 13 november in een groot deel van het land opnieuw ruim 15 graden werd. De Bilt steeg de temperatuur op de 12e naar 16,2°C en dat leverde meteen een nieuw warmterecord op voor die datum. Het oude record dateerde uit 1995 met 15,9°C. De intocht van Sinterklaas verliep op deze dag nooit eerder zo warm sinds 1952 toen de allereerste plaatsvond. Voorheen was de warmste 1995 toen het in De Bilt 15,4°C werd gevolgd door 1980 en 2009 met ieder 14,4°C. Een dag later was het in Limburg bijzonder zacht. In Ell werd op de 13e de hoogste temperatuur van de maand gemeten met 18,5°C. En dat leverde net geen nieuw landelijk dag-warmterecord op wat blijft staan op 18,9°C uit 1938 in Maastricht. ’s Nachts koelde het onder een heldere hemel sterk af, wat in de nacht naar 14 november zorgde voor de eerste vorst in deze herfst met in Arcen en Woensdrecht respectievelijk: -0,4°C en -1,4°C. Daarna zagen we de middagtemperaturen steeds verder dalen tot zo’n 8 graden vanaf de 19e. In het midden en noorden van het land was het een stuk kouder en bleef de temperatuur overdag steken tussen de 2 en 4 graden op 19 en 20 november. Zo noteerde Deelen op de 20e geen hogere kwikstand dan 2,1°C. Vervolgens ging het op grote schaal vriezen en hoe. Dat gebeurde al in de avond van de 19e in het oosten en leverde al meteen matige vorst op: Twenthe -6,6°C. Hupsel -6,0°C, Heino en Deelen ieder -5,8°C, Eelde -5,4°C en De Bilt -5,1°C. Dat betekent tevens de eerste officiële matige vorst van dit seizoen. Normaal gesproken hoeven we pas op 23 december zo’n lage temperatuur in De Bilt verwachten. Aan de grond vlogen meteen de keien uit de grond, want in Twenthe zakte de temperatuur daar op tien cm hoogte tot -9,7°C! Maar we waren er nog niet, want in de daarop volgende nacht was het hoogtepunt van deze winterprik. In Twente dook het kwik op de normale waarnemingshoogte namelijk naar -8,8°C en in Deelen naar -8,5°C en dat waren de laagste temperaturen van november dit jaar. Tja, en dan de waarden aan de grond die de grens van strenge vorst bereikte in Twenthe en Hupsel met respectievelijk -11,0°C en -10,3°C. Deze winterprik heeft er tevens voor gezorgd dan het in De Bilt sinds 1983 nog nooit zo vroeg koud is geweest. Het kwik daalde in de nacht naar 20 november naar -7,0°C. De laatste keer dat het zo koud was in het najaar bij het KNMI op 14 november 1983: -7,6°C. De kou was opnieuw tijdelijk, want vanaf 21 november werd de stroming weer zuidwestelijk en lagen de temperaturen boven normaal. Maar in de nacht naar maandag 21 november werd het in het noordoosten nog even flink koud, waarbij het kwik in Eelde daalde naar -5,9°C. Op de laatste avond van de maand wist de temperatuur in De Bilt nog net onder het vriespunt te duiken net als in Wijk aan Zee en in Leeuwarden. 

In totaal telde De Bilt in deze maand drie dagen waarop het heeft gevroren tegen vijf normaal. Daarbij kwam het op twee dagen tot matige vorst en dat is bijzonder omdat dit sporadisch maar voorkomt. Aan de grond, op 10 cm, kwam de temperatuur op negen dagen onder het vriespunt, normaal zijn dat er tien. 

NEERSLAG

De maand was, met gemiddeld over het land 90 mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 76 mm, vrij nat. De meeste regen viel in het noordwesten van het land waar het met ruim 200 millimeter plaatselijk zelfs een uitzonderlijk natte maand geworden. Zo ving het Noord-Hollandse Bergen 205 mm op en het natste KNMI-station was Den Helder (De Kooij) waar 159 mm werd afgetapt. In het oosten en zuidoosten hebben veel gebieden nog steeds last van de droogte en viel lokaal minder dan 50 mm. Het Zuid-Limburgse Echt noteerde maar 46 mm en Maastricht (Beek) 48 mm. Het is gebruikelijk dat in de herfstmaanden in de kustgebieden meer neerslag valt dan in het binnenland, maar dit jaar was dat verschil veel groter dan gemiddeld. In De Bilt viel overigens 98 mm en in Berkel-Enschot 79 tegen 76 mm normaal. Bij dat laatste station viel op 15 dagen minstens één millimeter, waarvan op twee dagen meer dan 10 millimeter. Dat gebeurde op de 17e (16 mm) en de 20e waar 10 mm in de regenmeter verdween. 

De eerste week van november verliep tamelijk wisselvallig. Storingen waren nooit ver weg en bijna iedere dag viel wel wat regen of schoven een paar buien over. In de avond van 1 november en de nacht naar 2 november viel er flink wat regen in het noordwesten. Zo ving het Friese St. Annaparochie 24 mm op, Vlieland en Anna Paulowna ieder 22 mm en tenslotte tapten Den Helder en Cocksdorp ieder 19 mm af. Op 3 november viel in de noordelijke helft van het land lokaal 10 tot 15 mm. De dag erna was het zuiden aan de beurt voor lokaal dezelfde hoeveelheid neerslag. Op de 6e kreeg het noordwestelijk kustgebied 20 tot 30 mm in de regenmeter. Alleen van 10 tot en met 14 november was het vrijwel overal droog. Na de 14e volgden wisselvallige dagen. Vaak viel de regen ’s nachts of gedurende de avonduren en viel het overdag nog mee. Op 16 november trok er een storing van zuid naar noord over het land, waarbij in de noordelijke helft van het land 15 tot 20 mm naar beneden kwam. Maar op donderdag 17 november hield de regen langer aan en hadden we de zwaarste ochtendspits van het jaar, met in totaal bijna 1.000 kilometer aan files. Oorzaak was een lagedrukgebied dat over de Noordzee noordwaarts trok wat vooral in de kustgebieden voor veel neerslag zorgde, lokaal 30 tot 40 mm. Zoals in Wijk aan Zee met 36 mm en Hoek van Holland met 35 mm. Nat was het ook nog op 27 en 28 november, toen een lagedrukgebiedje heel langzaam over het land noordoostwaarts trok en met name in het westen lokaal 10 tot 20 mm neerslag veroorzaakte. De maand eindigde met drie rustige dagen met veel mist. 

SNEEUW

In de avond van 18 november vielen in Groningen en Drenthe de eerste sneeuwvlokken van het seizoen en wat korrelhagel. In een strook van de Noordoostpolder naar Drenthe en Overijssel sneeuwde het in de avond van 20 november en ontstond een sneeuwdekje van 1 tot 3 centimeter. In de omgeving van Ommen viel 4 centimeter. In het noordoosten bleef er kort een dun laagje sneeuw liggen voordat de kou daar verdrongen werd. 

WIND

In de avond van 1 en nacht van 2 november stond er langs de kust een stormachtige wind. In Vlieland en IJmuiden werd minstens een uur lang windkracht 8 gemeten met windstoten tot 90 km/uur op Vlieland en dat is kracht 10. Het meest opvallende is wel Rotterdam waar 83 km/uur werd gemeten en dat is kracht 9. Vervolgens bleef het op 2 en 3 november stevig doorwaaien tot kracht 4 tot 5 in Midden-Brabant en kracht 7 tot 8 in IJmuiden, Texel en op Terschelling. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddeld over het land 97 uur zon, tegen een langjarig gemiddelde van 70 uur was de maand zeer zonnig. Het is daarmee al de 10e maand op rij die zonnig is verlopen. Het totaal aantal zonuren dit jaar tot nu toe staat daarmee landelijk gemiddeld op 2171, waar 1701 normaal is voor het hele jaar. En dan moeten we de maand december nog krijgen. Het zonnigst was het in het oosten van het land waar Hupsel 113 zonuren noteerde gevolgd door Ell en Eindhoven met ieder 110 uren zonneschijn. Het somberste station lag in het noordoosten van het land. Zo kreeg Leeuwarden de zon maar 75 uur te zien en Lauwersoog en Nieuw Beerta maar 78 uur. In De Bilt scheen de zon deze maand 98 uur tegen 67 uur normaal en daarmee eindigt de maand op de vierde plek van zonnigste novembermaanden sinds 1901. In het midden van Brabant scheen de zon in Gilze-Rijen 107 uur en in Berkel-Enschot 108. Daarbij werden zes dagen geteld die zonloos verliepen, maar op zeven scheen de zon minstens 7 uur.