Het Weernieuws: Juni 2022

Afgelopen junimaand bevond Nederland zich vaak op de grens van hete lucht in Zuid-Europa en veel koelere lucht in Scandinavië en de Britse Eilanden. Meestal zaten we net aan de warme kant van het front met heel veel zonneschijn. Af en toe bereikte de hitte ons land, maar lang duurde dit nooit en ging regelmatig gepaard met fikse buien. Dit resulteerde in een warme en zeer zonnige juni, maar wel kletsnat waardoor op veel plaatsen de droogte van het voorjaar voorbij is. Opvallend in deze zomermaand was de tornado van Zierikzee op de 27e. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 17,1°C tegen een langjarig gemiddelde van 16,2°C was juni een warme maand. In Gilze-Rijen kwam het gemiddeld tot 17,5°C en in Berkel-Enschot en Tilburg was het met gemiddeld 18,5°C stukken warmer. Maar dat heeft allemaal met het stadseffect te maken. De maand begon koel, met op 2 juni landinwaarts plaatselijk minimumtemperaturen van 3 graden en vorst aan de grond. In Deelen werd meteen met 2,9°C de laagste temperatuur van de maand bereikt. Aan de grond werd het in Eelde -1,0°C. Een officieus weerstation in de duinen bij Egmond kwam zelfs tot -1,7°C op normale waarneemhoogte. Met 6,7°C in Berkel-Enschot werd het daar de koudste nacht van de maand. Daarna warmde het snel op en op 3 en 4 juni kwam het in het zuiden plaatselijk tot een zomerse dag van 25 graden of meer, zoals in Tilburg. In het noorden bleven de temperaturen achter. Zo werd het op de 3e in Lauwersoog niet warmer dan 16,5°C. De dagen erna daalde het kwik, waarbij het zuidoosten op 6 juni nog wel de 20 graden haalde, maar op de Waddeneilanden werd het slechts een graad of 13 en daarbij stond er vrij veel wind. Vanaf de 9e werd het elke dag wat warmer tot wel 25,0°C in Berkel-Enschot een paar dagen later. Maar toen daalde de temperatuur weer totdat vanaf de 15e warm zomerweer aanbrak wat tot en met 18e zou duren. Daarbij werden in het zuiden vier zomerse dagen geteld, waarvan op 17 en 18 juni de tropische grens van 30 graden werd bereikt. Ell noteerde met 33,9°C op die laatste dag de hoogste temperatuur van juni. Ook in Arcen en Maastricht werd het meer dan 33 graden met respectievelijk 33,5°C en 33,2°C. Opvallend is dat de hitte in het noorden en westen op de 18e alweer verdreven werd en de temperatuur rond de 20 graden kwam te liggen. Bijzonder was de tropennacht in Maastricht toen het kwik niet verder daalde dan 20,0°C. Daarmee was het de vierde junimaand op rij die een tropennacht bracht. In de vorige eeuw waren tropennachten in juni nog uniek. Op 19 en 20 juni werd de warme lucht verdreven en werd vrijwel in het hele land de 20 graden niet meer gehaald. In de nacht naar 21 juni, de start van de astronomische zomer, werd het opvallend koud. In Twenthe kwam de temperatuur uit op 2,9°C. Alleen in 1915 was het nog kouder tijdens de start van de zomer, met in Den Helder 2,5°C. In Castricum aan Zee werd in de duinen een temperatuur van -1,8°C gemeten, maar deze meting is niet officieel. In de nacht naar 22 juni werd op Vlieland en Terschelling vorst aan de grond gemeten en op Terschelling vroor het zelfs nipt op normale waarneemhoogte. Deze niet officiële metingen geven aan hoe koud het kan worden in duinpannen. De dagen daarna herstelde het zomerweer zich en werd met een oostelijke stroming opnieuw warme lucht aangevoerd tot meer dan 30 graden op de 23e in de zuiden en oosten van het land. In Berkel-Enschot werd het zelfs 32,7°C, de hoogste temperatuur van dat station in die maand. Hupsel had nog 32,9°C en in De Bilt kwam het met 29,8°C net niet tot de eerste landelijke tropische dag. Op de laatste junidag ging de temperatuur in het oosten nog richting 30 graden en opmerkelijk was het grote temperatuurverschil: in de namiddag was het 14 graden in Zeeland tot 28 langs de oostgrens. 

De Bilt telde over de hele maand 21 warme dagen van minstens 20 graden; normaal zijn dat er 16. In Arcen werd het op maar liefst 29 dagen tenminste 20 graden. Een record is dit niet want in 2003 werd het op sommige plekken elke dag warmer dan 20 graden. Het aantal zomerse dagen van 25 graden of warmer komt in De Bilt uit op 5 en dat is normaal. In het zuidoosten kwam het tot elf zomerse dagen, drie daarvan waren ook tropisch. In steden werd het allemaal nog warmer. Zo telde Tilburg en Berkel-Enschot dertien zomerse dagen en eveneens drie dagen, waarbij de 30 graden werd overschreden (17, 18 en 23 juni). Het aantal mooi-weerdagen kwam in De Bilt uit op 11 tegen 6 normaal. Op een mooi-weerdag is het droog, schijnt de zon meer dan de helft van de tijd en is het warmer dan normaal. 

NEERSLAG

Juni was vrij nat met gemiddeld over het land 88 mm neerslag, tegen 65 mm normaal. Door het vaak sterk buiige karakter van de neerslag waren de plaatselijke verschillen groot. Het droogst was het in Enschede waar 45 mm werd afgetapt, gevolgd door Cocksdorp 50, Holten 51, Wijster 55 en Hengelo met 56 mm. Het droogste KNMI-station was Hupsel met 59 mm. Het natst was het in Brabant en het zuidwesten van Gelderland, met plaatselijk meer dan 150 mm, ruim twee keer de normale maandhoeveelheid. Zo registreerde het Brabantse Veen 156 mm, Assendelft 154, Geldermalsen 152 mm en Woudenberg en Gorinchem kwamen ieder tot 151 mm. Het natste KNMI-station was Herwijnen met 126 mm. Brabant was wel de natste provincie. Naast Veen noteerde Hank 137 mm, Meeuwen 132 mm en Berkel-Enschot ving nog 126 mm op. Bij dat laatste station viel op 15 dagen neerslag, waarvan op vijf dagen meer dan 10 mm werd geregistreerd. De natste dag daar was 5 juni toen 36 mm in de regenmeter verdween. Door het uitzonderlijk zonnige karakter van de maand is veel vocht verdampt en daardoor is het neerslagtekort in Zeeland opgelopen tot 180 mm In Zuid-Limburg, de Achterhoek en Twente is het neerslagtekort ruim 150 mm. Op de Utrechtse Heuvelrug is zoveel neerslag gevallen, dat het neerslagtekort is opgelost. 

Pinksteren 2022 (5-6 juni) is in De Bilt de op één na natste geworden ooit sinds 1901. De Bilt ving op Pinksterzondag 25,9 mm op, waarmee het record uit 1945 met 23,3 mm uit de boeken werd geschreven. Op andere plaatsen was er op die dag sprake van een zondvloed. Het regende vanaf het middaguur tot in de avond en dat leverde de volgende neerslaggegevens op: Geldermalsen 76 mm, Veghel 65, Budel 64, Waalwijk 61, Herwijnen 56, St. Hubert 54, Alterweerderheide 51, Eindhoven 48, Arcen 39 en in mijn eigen Berkel-Enschot werd 38 mm afgetapt. Op amateurstations is in de buurt van hetzelfde Geldermalsen 95 tot meer dan 100 mm gemeten. Niet normaal. Deze plens met regen zorgde voor een nieuw neerslagrecord van 5 juni, want dat stond eerst nog op 46 mm waargenomen in Deelen in 2011 maar wordt nu overgenomen door Herwijnen met 56,4 mm. Op tweede Pinksterdag was het noorden van het land de klos. Zo kreeg Uithuizen 33 mm in de regenmeter, Terschelling 28, Leeuwarden 21, Lauwersoog 20 en Eelde 19 mm. De Bilt registreerde 11,4 mm, waardoor het totaal van Pinksteren op 37,3 mm kwam. En dat was niet genoeg om het record van 42,2 mm uit 1945 te breken. Op andere plekken viel uitzonderlijk veel neerslag. In een strook van Limburg, over het midden van het land naar Noord-Holland en de Wadden regionaal ruim 50 mm. In het rivierengebied was de overlast groot en kwam Herwijnen als natste officiële meting uit de bus met 76 mm. Iets verderop in Geldermalsen en ook in Rosmalen kwamen officieuze metingen zelfs rond 100 millimeter uit. Nooit eerder werd zoveel neerslag gemeten tijdens Pinksteren. Ook de dagen daarna bleef het wisselvallig: op 8 juni viel landelijk gemiddeld zo’n 10 mm, waarbij Marknesse nog 35 mm opving. In de periode van 10 tot en met 22 juni bleef het, met uitzondering van de 19e, op de meeste plaatsen droog. De hitte werd in de avond van 23 juni en in de nacht naar 24 juni afgestraft door zware regen- en onweersbuien, die van zuidoost naar noordwest over het midden van het land trokken. Op sommige plaatsen onweerde het de hele nacht en blikseminslagen veroorzaakten hier en daar branden. In Nijmegen viel 52 mm. Ook de dagen daarna ontstonden lokaal zware buien. Op 25 juni werd in het Zeeuwse Kapellebrug 56 mm opgevangen en op de 26e viel in Harlingen 34 mm. Op 27 juni trokken stevige onweersbuien over het (zuid)westelijk kustgebied en liet in Lisse 39 mm achter en in Wassenaar was er sprake van wateroverlast. In de middag en avond van 30 juni was het opnieuw raak en trokken opnieuw weer felle regen- en onweersbuien over het land met zware windstoten. In Denekamp viel 38 mm en in Ruurlosebroek werd een zware windstoot gemeten van 86 km/uur. In Drenthe werd stormschade gemeld. In Berkel-Enschot gingen in deze maand op vijf dagen de buien gepaard met onweer: 1, 19, 24, 25 en 30 juni. Vooral in de nacht naar 24 juni onweerde het anderhalf uur lang. 

TORNADO

Zeer bijzonder was de tornado die over Zierikzee trok. De tornado, die vanaf de Oosterschelde kwam als een waterhoos, richtte grote schade aan. Daken werden van huizen gerukt, schoorstenen waaiden eraf, bomen waaiden om, dakpannen vlogen in het rond en grotere takken braken af. Maar liefst 150 huizen werden beschadigd en sommigen zijn onbewoonbaar geworden. Een vrouw kwam om het leven en negen mensen raakten gewond. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddeld over het land 282 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 212 uur was juni zeer zonnig en tevens de vijfde zonnige maand op een rij. Slechts 3 keer verliep juni nog zonniger, voor het laatst in de recordzonnige juni 1976 toen de zon 295 uren scheen. In De Bilt scheen de zon 282 uur, goed voor een derde plaats in de lijst met zonnigste junimaanden voor het landelijke station sinds 1901. Berkel-Enschot registreerde 273 uren zonneschijn tegen 222 normaal. In totaal scheen de zon daar op elf dagen minstens 12 uur. Het zonnigst was het deze maand in het (noord)westelijk kustgebied, met 307 zonuren in Hoek van Holland en Den Helder (De Kooy). Het minst zonnig was het in het oosten van het land: Eindhoven had 260 zonuren, Maastricht en Arcen ieder 261. Sombere dagen waren er niet in De Bilt en Berkel-Enschot, normaal is dat er één. De dagen van 5 en 6 juni waren sombere dagen met zeer lokaal een zonloze dag. Het begin van de maand en de periode van 11 tot en met 23 juni waren juist zeer zonnig.