Het maken van een paasverwachting is één van de moeilijkste omdat Pasen altijd in het voorjaar valt en dan is de kans het grootst dat het weer plotseling kan omslaan. Het kenmerkende voor de lente is namelijk het grillige weer en dat komt juist tot uiting op de paasdagen, vooral ook omdat die feestdagen jaarlijks op wisselende data worden gevierd. Maar daar is dit jaar geen sprake van. Integendeel, het wordt paasweer om van te genieten.
PAASDATUM
Eerste
paasdag valt altijd op de eerste zondag die volgt op de eerste volle maan op of
na 21 maart. Dus niet standaard aan het begin van de astronomische lente omdat
die ook wel eens vóór 21 maart kan vallen. De kerk is
altijd uitgegaan van een vereenvoudigde berekening met de gemiddelde posities
van zon en maan en 21 maart als vaste datum voor het begin van de lente.
Paaszondag valt ongeveer in het midden van de jaarlijkse paascyclus en bepaalt
ook wanneer de andere kerkelijke feestdagen binnen deze cyclus vallen. De
regels voor het berekenen van de paasdatum werden al in het jaar 325
vastgesteld tijdens het Concilie van Nicea, maar werden aanvankelijk op
verschillende manieren toegepast. De Scytische monnik Dionysius Exiguus stelde
in het jaar 525 in Rome tabellen en een rekenschema op die dankzij de
pauselijke goedkeuring de overhand kregen. Dat betekent dat Pasen op
zijn vroegst op 22 maart en uiterlijk op 25 april valt. Dat eerste gebeurde
alleen in de 19e eeuw (1818) en de eerstvolgende keer is pas vier
eeuwen later in 2285. De vroegste Pasen die we de afgelopen eeuwen hebben
meegemaakt was in 1913 toen deze feestdag op 23 maart viel. Overigens zal de
volgende Pasen van 23 maart in 2160 vallen.
PAASWEER
Het wordt dit jaar één van de zonnigste en mooiste Pasen ooit waargenomen. Op beide passdagen schijnt de zon uitbundig, het blijft droog en de temperatuur ligt rond de 18 graden. Wat een verschil met vorig jaar (4-5 april) die een bewolkte eerste paasdag gaf bij slechts 9,4°C. Op tweede paasdag kregen we te maken met regen-, sneeuw- en hagelbuien en daardoor werd het niet warmer dan een graad of 6. Het werd op veel plaatsen een Witte Pasen. Ook in 2020 (12-13 april) vond er een weersomslag plaatsvindt van eerste op tweede paasdag. Op paaszondag stegen de temperaturen in Berkel-Enschot naar zomerse waarden van 25,6°C, maar een dag later moesten we het met ruim tien graden minder doen met maximaal 12,2°C. En omdat dit gepaard ging met veel wind lag de gevoelstemperatuur onder de 10 graden! Neerslag viel er nauwelijks en bleef beperkt tot enkele druppels op paaszondag.
Drie jaar geleden kregen we één van de mooiste Pasen
ooit waargenomen. Op
Goede Vrijdag (19 april) werd het in het zuiden regionaal 25 á 26 graden en
daarmee was het de eerste lokale zomerse dag van het jaar. Vervolgens noteerde De Bilt in 2019 de
zonnigste eerste paasdag ooit en met 24,1°C de op één na warmste na 2011. Toen
volgde tweede paasdag die de warmste ooit werd sinds 1901 met 24,8°C. En dat
was in 2018 wel anders toen deze op 1 april viel. De eerste paasdag begon met
regen in de nacht en daarna was het alleen maar grijs weer. De zon kwam er
amper door en het was koud met 7,2°C in Berkel-Enschot. Op het einde van de
avond begon het op te klaren en dook de temperatuur zelfs onder het vriespunt!
Een dag later werd het bijna twee keer zo warm met 13,9°C, maar het weerbeeld
was niet om naar huis te schrijven. Heel veel bewolking waaruit van tijd tot
tijd wat lichte regen uitviel. Vier jaar geleden (16 april 2017) zagen we nog
wel vele uren de zon, maar was het eveneens koud. Hoger dan 12 graden op beide paasdagen
kwamen we niet en daarbij viel er soms een bui en wat lichte regen. In
2016 verliep het paasweekeinde onstuimig met op tweede paasdag (28 maart) een
officiële zuidwesterstorm van windkracht 9 in IJmuiden en op Vlieland met
windstoten tot 115 km/u. De zeer zware windstoten speelden het paasverkeer
parten en in de westelijke kustprovincies kwamen meldingen van stormschade door
omgewaaide bomen. Lokaal ontstond ook schade aan gebouwen. Eerste paasdag was
ook al niet best toen er vooral gedurende de nacht en in de vroege ochtend op
veel plaatsen rond de 10 mm neerslag viel. De temperatuur lag op beide dagen
tussen de 13 en 14 graden. Het enige positieve was de zon die op elke paasdag
meer dan vijf uur scheen.
In 2015 begon Pasen (5 april) erg koud met vrijwel overal lichte vorst. Door de zon die meer dan 10 uur scheen, liep het kwik nog op naar een graad of 12. Het was een prachtige eerste paasdag, want het bleef droog en er stond weinig wind. Een dag later overheerste de bewolking, maar op het einde van de middag kwamen er opklaringen. Het bleef droog bij opnieuw 12 graden. Wat een verschil met een jaar eerder (20 april 2014) toen Pasen zeer warm startte. In de nacht was het al een graad of 10 en deze liep in de middag nog op naar 22 graden in Berkel-Enschot. Daarbij bleef het de hele dag droog, al waren er wel wat dreigende wolken. Tweede paasdag begon nog met mooi weer en 17,5°C, maar al snel nam de bewolking toe waar in de avond wat lichte regen uit viel. Het paasweer met andere jaren wordt nog groter als we 2013 vergelijken. Dat was namelijk de koudste Pasen sinds 1964. In De Bilt werd het op eerste paasdag (31 maart) namelijk niet warmer dan 4,3°C en daarmee bleef het record uit 1964 met 3,9°C staan. De koudste plek had Lauwersoog met slechts 2,5°C gevolgd door Hupsel met 2,8°C. In Brabant werd het zo’n 4 graden overdag. Eerste paasdag begon overal bitterkoud. Zo meldde Gilze-Rijen, Herwijnen, De Bilt, Deelen, Heino allemaal matige vorst van minstens -5 graden. De koudste start had Deelen waar het -7,8°C werd. Zelfs langs alle kustgebieden kwam de temperatuur onder het vriespunt. In De Bilt kon meteen het volgende paasrecord worden bijgeschreven, want de laagste minimumtemperatuur sinds 1901 werd waargenomen. Het werd namelijk -5,3°C; het vorige stond op -4,4°C geregistreerd op 23 maart 2008. Aan de grond had het zelfs streng gevroren met in Herwijnen en Heino -10 graden. Het was gewoon een winterdag op 31 maart, want overdag vielen er verspreid sneeuwbuien. Tweede paasdag daarentegen maakte heel veel goed, want het was een stralende dag met alleen maar zonneschijn. Het kwik steeg daarbij naar de 8 graden. Tien jaar geleden verliep tweede paasdag op 9 april 2012 kletsnat, waarbij in Berkel-Enschot meer dan 12 mm werd opgevangen. Temperaturen lagen met Pasen tussen de 11 en 13 graden. In 2011 beleefden we de warmste eerste paasdag die ooit is waargenomen. Het werd zelf zomers. Met 26,0°C kwam De Bilt anderhalve graad hoger uit dan het oude record uit 1949 toen het op 17 april 24,5°C werd. De warmste plek was het midden van Brabant: Berkel-Enschot en Tilburg noteerde op 24 april 2011 27,7°C en in Gilze-Rijen werd het 27,2°C. Een dag later was het met 24 tot 25 graden nog steeds zomers warm in Brabant.
WARME PASEN
Door de grote spreiding over het voorjaar kan het paasweer dus zowel een winters als een zomers karakter hebben en dat hebben we de afgelopen jaren wel gemerkt. Op 17 april 1949 was het ook erg warm met 24,5°C in De Bilt, de op twee na hoogste temperatuur van eerste paasdag sinds tenminste 1901. Tweede paasdag was nog warmer en in een groot deel van het land werd bij zonnig weer 25 tot 30 graden bereikt. Een warme eerste paasdag, met een temperatuur van minstens 20 graden kwam in De Bilt sinds 1901 acht keer voor; het laatst in 2020, 2019, 2014 en daarvoor was het 2011. Uit het paasweer blijkt ook dat het voorjaar een zonnige periode is: sinds 1901 registreerde De Bilt op eerste paasdag in 23 gevallen minstens 10 uur zon. Opvallend is wel, dat dit steeds meer uitzondering wordt. Tussen 1978 en 2014 gebeurde dat namelijk nog maar vier keer. De zonnigste sinds 1901 was die van 2019 toen de zon op eerste paasdag 13,2 uur scheen. Hiermee ging het record van 1974 met 12,6 zonuren eraan.
KOUDE PASEN
Sinds
1901 begon eerste paasdag in De Bilt 20 keer met vorst, waarvan de laatste keer
in 2015. Maar op twee van dergelijke vorstdagen werd het in de middag bij
zonnig weer toch nog 18 tot 19 graden. Dit gebeurde in 1909 en 1976. In 2013 werd in De Bilt de laagste
minimumtemperatuur gebroken van koudste eerste paasdag sinds 1901 met -5,3°C.
De laatste keer dat er zo’n record werd verbroken was in 2008: De Bilt registreerde
toen op 23 maart -4,4°C. Daarvoor was 10 april 1977 het koudst toen het bij het
Een
sombere, natte en koude Pasen kwam minder vaak voor. Sinds 1901 waren er 35 eerste
paasdagen waarop de temperatuur overdag de 10 graden niet haalde. Het koudst
was het in 1964 toen de temperatuur met Pasen (29 maart) bij zeer somber en
nevelig weer overdag plaatselijk bij 3 graden bleef steken. Op tweede paasdag
viel er in 1964 ook natte sneeuw. Ook in 1994 was dat het geval toen de zeer
natte tweede paasdag (4 april) met 20 tot 30 millimeter neerslag uitermate guur
afsloot met zware sneeuwbuien, onweer en wind. Op Goede Vrijdag ondervond het
verkeer ook al hinder van het weer: een felle storm met zeer zware windstoten
van meer dan 100 kilometer per uur blies talloze caravans en aanhangwagens van
de weg.
Sneeuwbuien met Pasen waren er ook in 1977 toen het op eerste paasdag (10
april) in de ochtend plaatselijk ook nog eens 7 graden vroor. Op de ochtend van
tweede paasdag in 1982 (12 april) lag op een aantal plaatsen enkele centimeters
sneeuw. Paaszaterdag 2001 was een echte winterdag: ’s ochtends vroor het licht
tot matig waarna het sneeuwde. De laatste sneeuwbedekte en zeer koude Pasen
hadden we in 2008 met in Vlissingen zelfs 11 cm sneeuw. Vorig jaar kregen we op
tweede paasdag (5 april) nog met sneeuwbuien te maken, maar leverde geen
sneeuwdek op.
WEERSOMSLAG
Zoals eerder gezegd staat het voorjaar bekend om abrupte weersomslagen en ook
het paasweer valt daar wel eens onder. Het opmerkelijkste voorbeeld is Pasen
1979: eerste paasdag (15 april) had zonnig zomerweer met temperaturen tussen 20
en 23 graden en weinig wind. De tweede paasdag was uitgesproken guur met regen
en een krachtige wind, waarbij de thermometers midden op de dag amper 6 graden
aanwezen. Ook in 1998 was dat op tweede paasdag (13 april) het geval: De Bilt
noteerde een hoogste temperatuur van 6 graden en er vielen talrijke winterse
buien. In 2020 duikelden we van ruim 25 graden op eerste paasdag naar een
gevoelstemperatuur van onder de 10 graden op paasmaandag.
Ik
wens iedereen alvast prettige paasdagen en geniet er maar van.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten