Maart 2022: vrij zacht, extreem droog en recordzonnig

Maart was een bijzondere maand die landelijk recordzonnig en plaatselijk ook recorddroog verliep, waarbij Berkel-Enschot de droogste plaats in Nederland was. Daarbij konden we de eerste lentedag van 15 graden én de eerste warme dag van 20 graden noteren, een recordwarme 22e maart bijschrijven, een recordlage luchtvochtigheid voor maart en een recordhoge luchtdruk op 18 en 19 maart. Tenslotte kregen we ook te maken met Saharazand en met sneeuw.

 TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt van 7,3°C tegen 6,5°C normaal was maart een vrij zachte maand. Vooral overdag was het vaak zacht, want de nachten waren behoorlijk koud. Op maar liefst 11 officiële lentedagen werd het minstens 15 graden en dat is een gedeeld record met 2014. Het verschil in temperatuur tussen dag en nacht was niet eerder zo groot als in deze maand. 

De maand begon meteen al zacht met in de eerste vijf dagen middagtemperaturen van boven de 10 graden. Op 6 en 7 maart stroomde wat koudere lucht binnen en werd het in Tilburg respectievelijk 7,7°C en 8,1°C. Vanaf de 3e werden de nachten helder en begon het licht tot matig te vriezen wat een week aanhield. Zo daalde het kwik op 3 maart tot -4,0°C in Arcen. In Brabant vroor het eveneens 3 tot 4 graden met Eindhoven als koudste station: -3,8°C. Aan de grond was op veel plekken sprake van matige vorst, waarbij Hupsel en De Bilt bitterkoud waren met ieder -7,4°C; Gilze-Rijen had -6,1°C. In de nacht naar 5 maart was Brabant de koudste provincie. Woensdrecht registreerde -5,6°C, Eindhoven -5,3°C en Gilze-Rijen -5,0°C. Aan de grond vroor het overal in het land tot zelfs op de Waddeneilanden en Zeeland toe. De koudste stations waren Gilze-Rijen met -8,7°C, Hupsel -8,4°C, De Bilt -8,0°C, Woensdrecht -7,8°, Ell -7,6°C en Eindhoven en Heino hadden ieder -7,1°C.

In Deelen werd in de ochtend van 7 maart de laagste temperatuur van deze maand bereikt met -6,6°C op normale waarnemingshoogte. De Bilt en Berkel-Enschot hadden ieder -4,4°C. In Volkel vroor het diezelfde ochtend op 10 centimeter hoogte zelfs streng met -10,4°C gevolgd door -9,2°C in Twenthe en -8,9°C in Hupsel en Heino en Gilze-Rijen had zelfs nog -8,8°C. Op 8 maart daalde de temperaturen tot -7,4°C in Hupsel en -7,0°C in Heino, op 9 maart had het Limburgse Ell de laagste temperatuur aan de grond: -8,4°C en dat was ook op de 10e het geval toen het daar -7,0°C werd. Bitterkoud dus allemaal aan de grond.

Op die laatste dag draaide de wind naar zuid tot zuidoost en kon zachtere lucht tot onze omgeving doordringen. De temperaturen gingen dan ook omhoog en in De Bilt konden we op 10 maart de eerste officiële lentedag aantekenen doordat het voor het eerst minstens 15 graden werd. In Woensdrecht en Maastricht werd het 17 en in Tilburg 18 graden. Vanaf 11 maart verdween de vorst in de nacht en kwam deze maand alleen nog terug op de 18e en de 21e. Nadat de astronomische lente op 20 maart van start ging verliepen de dagen erna in warme sferen. Berkel-Enschot noteerde van 21 t/m 24 maart zelfs vier warme dagen van minstens 20 graden met 21,6°C op de 22e als hoogste temperatuur. De KNMI-stations haalden deze waarden niet, behalve Eelde en Westdorpe en dat gebeurde alleen op de 22e toen het daar respectievelijk 20,0°C en 20,1°C werd en dat is meteen de hoogste maximumtemperatuur van deze maand. De eerste regionale warme dag was daarmee een feit. De Bilt kwam nog niet tot zijn eerste officiële warme dag, daar stokte de thermometer bij 19,6°C. Wel werd het officieel de warmste 22 maart ooit gemeten, want het oude record stond in De Bilt op 19,2°C waargenomen tien jaar geleden in 2012. Maar in het noorden was het behoorlijk koud met op deze dag slechts 12 graden in Lauwersoog. Bij weinig wind bleven de nachten koud met landinwaarts nog regelmatig lichte vorst. Vanaf 30 maart werd er met een noordoostenwind, lucht vanaf de Noordpool aangevoerd. Het weer sloeg op 31 maart radicaal om en werd dan ook de koudste maartdag met een maxima van 3,1°C in Deelen en Marknesse, gevolgd door 3,4°C in Eelde en 3,5°C in Nieuw Beerta. 

Op maar liefst 24 nachten vroor het in deze maand wel ergens in het land. Dat had te maken omdat maart zo droog was in combinatie met een lage luchtvochtigheid. Hierdoor kon het flink afkoelen. De Bilt registreerde in totaal 11 vorstdagen tegen normaal 8. In het noordoosten van het land vroor het vaakst, waarbij Eelde maar liefst 19 vorstdagen om de oren kreeg en dat is bijna twee keer zoveel als normaal. Matige vorst met minima onder -5 graden kwam in De Bilt niet voor, normaal 1 keer. Opmerkelijk is dat in Vlissingen het hele winterhalfjaar niet heeft gevroren, ook afgelopen maart lukte dit net niet. Dit is alleen in 2014 en 2020 gebeurd. 

Door het droge en zonnige karakter van de maand kwam het in De Bilt tot maar liefst 16 mooiweerdagen. Op een zogenaamde mooiweerdag blijft het droog, is het warmer dan normaal en schijnt de zon meer dan de helft van de tijd. Het oude record van maart stond op naam van 2014 en 2017 met 14 mooiweerdagen. Daarna komt 1938 met 12 mooiweerdagen. Normaal telt maart maar 5 mooiweerdagen. 

Voor Midden-Brabant was maart ook een zachte maand met een gemiddelde etmaaltemperatuur in Gilze-Rijen en Berkel-Enschot van respectievelijk 7,7°C en 8,6°C. Daarbij werd het in Berkel-Enschot overdag gemiddeld 15,0°C (normaal 11,5) en in de nachten was het gemiddeld 2,3°C tegen 3,1°C normaal. De warmste dag was die van 22 maart met 21,6°C, maar ook een dag later was het heerlijk lenteweer met 21,4°C. In totaal werden er vier warme dagen geteld. Koud was het op de laatste dag van maart met in de middag maar 6,6°C en een gevoelstemperatuur van slechts 2 graden. De koudste nacht was die van 6 op 7 maart toen het kwik zakte tot -4,4°C. In totaal werden daar 9 vorstdagen waargenomen, tegen normaal zeven. 

NEERSLAG

Maart 2022 gaat de boeken in als een extreem droge maand. Tot aan de laatste dag zou de maand zelfs recorddroog zijn geweest, met plaatselijk zelfs helemaal geen neerslag. Op de 31e viel er echter landelijk gemiddeld 10 mm, waarvan het merendeel in de vorm van (natte) sneeuw. In De Bilt viel in maart in totaal 14,2 mm, tegen 57,8 mm normaal en dat betekent een gedeelde 5e plaats in de lijst met droogste maartmaanden ooit sinds 1901. Ook landelijke gemiddeld was de maand met 14 mm extreem droog; normaal is dat 53 mm. Het droogst was het in het zuiden van het land, in Noord-Brabant, waarbij Berkel-Enschot met 0,9 mm de minste neerslag had opgevangen. Vught had nog 1,0 mm en Prinsenbeek 3,2 mm.

Het Zeeuwse Westdorpe was het droogste KNMI-station met 2,2 mm. Het natst was het in het Gelderse Oene waar 30 mm werd afgetapt, gevolgd door Heijen 28, Apeldoorn, Leeuwarden en Sambeek met ieder 27 en tenslotte Well waar 26 mm in de regenmeter verdween. Het natste KNMI-station was Deelen met 27 mm. Opvallender was het aantal droge dagen. Op de meeste plaatsen bleef het deze maand op tenminste 26 dagen droog; Deelen telde zelfs 30 droge dagen. Berkel-Enschot had 23 dagen zonder neerslag. Op één dag werd daar nog mist waargenomen (29 maart) en op één dag sneeuw (20 maart). Nog nooit is het in Berkel-Enschot, sinds de neerslagmetingen in 1878 toen de waarnemingen rondom Tilburg begonnen, in de eerste lentemaand zo droog geweest. Het vorige record stond op 3,5 mm waargenomen in maart 1993. Kijken we naar alle maanden vanaf 1878 dan komt maart 2022 zelfs op de derde plaats van droogste maanden allertijden. Op de eerste plaats staat april 2007 met 0,0 mm gevolgd door februari 1986 toen 0,9 mm werd afgetapt. Allemaal gemeten in Berkel-Enschot en Tilburg. 

Op de eerste dag van maart 2022 kregen we te maken met een buienzone en bleef daar vooral in het westen hangen en zorgde voor een natte bedoening. Rondom Tilburg viel in de middag wat regen en daar bleef het ook bij. Op 17 maart passeerde er nog een koufront met op veel plaatsen 1 tot 2 mm regen. 

SNEEUW

Een opvallende dag was 20 maart. Een bel met koude lucht in de hogere delen van de atmosfeer met bijbehorende storing trok over het land naar het westen. Er hoorde bewolking bij, waaruit in de ochtend in het zuiden van het land, zoals in Berkel-Enschot, voor de eerste keer in de maand een beetje sneeuw viel. Op de laatste dag van maart sloeg het echter om. Arctische lucht stroomde vanuit het noorden ons land binnen en dat ging gepaard met neerslag. In de avond van 30 maart kwam de kou ons land binnen en viel in het noorden en westen lokaal al natte sneeuw. Op deze laatste dag van maart bleef er winterse neerslag vallen. In de vroege ochtend lag er op de Utrechtse Heuvelrug en op de Veluwe 2 tot lokaal 4 centimeter en groeide uit tot 15 cm in de avond op de Veluwe. Gemiddeld telt maart 7 sneeuwdagen in ons land, waarvan het ook 4 keer blijft liggen, maar dit jaar viel maar op 3 dagen ergens in het land sneeuw en één keer was het wit. 

SAHARAZAND

Op 16 maart werden we al een dag lang overspoeld met beelden vanuit het zuiden van Europa, waar een dikke wolk met saharastof in de lucht onze kant opkwam. Rode luchten, modderregens, rode sneeuw en rode wegen en huizen, in alles leek het een voorbode van wat ons mogelijk te wachten stond. Uiteindelijk trok de wolk ook over Nederland. Het was goed te zien, waarbij de wolken in Tilburg geel tot oranjebruin van kleur werd. In de nacht viel een beetje regen en kwam een deel van het stof ook bij ons op de grond terecht. Het was de volgende dag dan ook erg druk in de autowasstraten.

LUCHTVOCHTIGHEID

Aflandige winden lieten de luchtvochtigheid in maart 2022 flink dalen. De gemiddelde luchtvochtigheid kwam in De Bilt uit op 68,0% tegen 79,4% normaal, en dat leverde een nieuw record op. Het oude maandrecord stond namelijk op 68,9% in maart 2013. 

LUCHTDRUK

De luchtdruk was op 18 en 19 maart zo hoog dat er niet alleen dagrecords, maar ook maandrecords sneuvelden. Zo liet de barometer in De Bilt op beide dagen een waarde zien van 1045,0 hPa, waarmee het record van 16 maart uit 2003 met 1043,8 hPa sneuvelde. Ook het landelijk record van hoogste luchtdruk ooit voor maart vloog de weerboeken uit. Dat stond op 1045,5 hPa van 1 maart 1929 in Eelde en staat nu op 1047,5 hPa waargenomen op 18 maart jl. in Leeuwarden. Uiteraard is dit meteen een nieuw dagrecord, maar ook het dagrecord van 19 maart ging er aan. Twee weerstations hebben dit bereikt: zowel Terschelling en Leeuwarden zagen het kwik in de barometer gisteren stijgen tot 1047,2 hPa. Voorheen stond het dagrecord op 1042,5 hPa en dat werd geregistreerd in 1966 in Eelde. Dergelijke drukwaarden zijn extreem zeldzaam en komen normaliter alleen in de winter voor. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddelde over het land 250 zonuren, tegen 145 normaal, was maart met grote afstand de meest zonnige maart sinds het begin van de metingen. De Bilt registreerde 259 zonuren, bijna twee keer de normale hoeveelheid van 139 zonuren en aanzienlijk meer dan het vorige record van 203 zonuren in 2014. Ter vergelijking; deze hoeveelheid zonneschijn zou in april goed zijn geweest voor een derde plek en voor mei zelfs nog in de top 10 komen, en dat zijn maanden met langere dagen waarop de zon sowieso al meer schijnt. Maart telde in De Bilt één sombere (zonloze) dag, normaal zijn dat er vier. Alleen op 1 en 31 maart kwam het plaatselijk tot een sombere dag. Van 2 t/m 10 maart, op 18 en 19 maart en van 21 t/m 27 maart scheen de zon op de meeste plaatsen vrijwel onafgebroken.

De toon werd meteen gezet aan het begin van maart, want de eerste 10 dagen verliepen recordzonnig. In De Bilt scheen de zon 91,3 uur en daarmee werd het vorige record uit 1976 verpletterd toen er 72 zonuren werden geregistreerd. In Tilburg en Berkel-Enschot scheen de zon 92,9 uur een record voor zowel de start van maart als van de meteorologische lente. In totaal registreerde Berkel-Enschot 254 zonuren tegen 150 normaal. Elke dag scheen de zon wel behalve op de 31e die zonloos verliep. Tenslotte werd er, net als in de Bilt, maar liefst 19 zeer zonnige dagen waargenomen, tegen 7 normaal. Het zijn voor Berkel-Enschot allemaal nieuwe records voor maart. Het oude record stond namelijk op 222 zonuren en 13 zeer zonnige dagen allemaal genoteerd in maart 2003.