Oktober 2021 was een warme maand, ondanks dat we een normale hoeveelheid zonneschijn kregen. Maar het meest opvallende is wel de hoeveelheid water die naar beneden kwam tot plaatselijk 180 mm. En niet te vergeten het noodweer van 20 oktober en in de nacht van 21 oktober die in Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Overijssel zorgden voor valwinden en tornado’s.
TEMPERATUUR
met
een gemiddelde etmaaltemperatuur van 11,6°C in De Bilt tegen een langjarig
gemiddelde van 10,9°C was oktober vrij zacht. De maand had een vrij stabiel
temperatuurverloop en kende weinig extremen. Zo werden er in De Bilt geen warme
dagen van minstens 20 graden waargenomen en ook geen dagen waarop het heeft
gevroren. Normaal mogen we op twee warme en één vorstdag rekenen.
De maand begon prima met in de eerste vijf dagen hoge temperaturen van 17 tot 18 graden. Zo noteerde Tilburg op Dierendag een kwikstand van 18,5°C. Zelfs de nachttemperaturen waren hoog met gemiddeld 10 á 11 graden. Op de 6e werd het koeler doordat buien ons de hele dag teisterden en het niet warmer werd dan 13,3°C in Berkel-Enschot. Door al het vocht kregen we een aantal dagen met mist te maken die op 7 oktober in het oosten heel hardnekkig was. De zon brandde in Brabant alles heel snel weg en liet de temperatuur flink stijgen, waarbij het op 8 en 9 oktober zo’n 18 graden werd. De nachten werden helder en daardoor ook steeds kouder tot 0,6°C in Eelde op de 10e. Zelfs aan de kust werd het koud met 2,1°C in Wijk aan Zee. Aan de grond had het licht gevroren. Deelen zag de temperatuur dalen tot -0,4°C, Heino en Twenthe hadden ieder -1,0°C en Hupsel registreerde -2,1°C. De dagen erna werd er tijdelijk koude lucht aangevoerd met middagtemperaturen van een graad of 14, gevolgd door een week met zachte lucht. Hierbij werd het op de 19e nog 18,7°C in Tilburg. In het zuidwesten van het land werd zelfs een warme dag geregistreerd: Rotterdam noteerde 20,0°C, Wilhelminadorp 20,1°C en Westdorpe had nog 20,2°C. Daarmee waren het de hoogste maximumtemperaturen van oktober 2021. In die periode werden de nachten door felle opklaringen wel kouder. In de vroege ochtend van 16 oktober kwam het in Twenthe en Ell tot lichte vorst met respectievelijk -0,5°C en -0,6°C en daarmee waren het de laagste minimumtemperaturen van deze maand en tevens de eerste vorst van na de zomer. De laatste keer dat we vorst in de weerhut hadden was op 8 mei: Twenthe registreerde toen -1,8°C. Vorig jaar werd de eerste vorst op 17 oktober waargenomen met in Twenthe -0,7°C en in 2019 gebeurde dat op 29 oktober eveneens in Twenthe toen het -0,5°C werd. Vanaf de 21e werd het wat frisser en daalde het kwik op 22 oktober tot 11,7°C in Tilburg overdag. In Twenthe en Hupsel werd de 10 graden zelfs niet gehaald. Aan de grond had het in de nacht van 22 op 23 oktober in De Bilt gevroren (-0,9°C) en dan spreken we van de eerste officiële vorst aan de grond na de zomer. In de daarop volgende nacht was het kraakhelder en koelde het flink af tot 0,8°C in Deelen bij Arnhem. Aan de grond vroor het op 10 cm hoogte in Ell met -2,3°C, Gilze-Rijen had -1,7°C, Voorschoten -0,7°C en in Volkel werd het -0,6°C. Daarna steeg de temperatuur tot het einde van de maand weer, waarbij overdag op de 29e in Berkel-Enschot een waarde werd gemeten van 19,1°C en Eindhoven had nog 19,0°C.
De
gemiddelde etmaaltemperatuur in het midden van Brabant kwam deze maand uit op
11,6°C in Gilze-Rijen en 12,2°C in Berkel-Enschot. Bij dat laatste station was
deze verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 16,3°C (normaal 15,8°C)
en 7,9°C als gemiddelde nachttemperatuur tegen normaal 8,2°C. De warmste dag
was die van 29 oktober toen het net de 19 graden overschreed. Een week eerder beleefden
we de koudste dag met 11,7°C op de 22e. Op zes nachten dook het kwik onder de 5
graden, waarbij de nacht van 16 oktober de koudste was met 3,2°C.
NEERSLAG
Met landelijk gemiddeld 120 mm neerslag tegen 75 mm normaal was oktober een natte maand. De verschillen waren groot. Zoals vaak in de herfst viel de meeste neerslag in de kustgebieden, met in Noord- en Zuid-Holland plaatselijk meer dan 180 mm en dat is ruim anderhalf keer de normale maandhoeveelheid. Het natst werd het in Leiden waar 213 mm werd opgevangen, gevolgd door Vlaardingen (193), Zoetermeer (188), Amsterdam (182), Zaandijk (179), Wognum (176), Brielle (174) en tenslotte Haarlem en Pernis die ieder 173 mm had. Ook in De Bilt was oktober een zeer natte maand met 145 mm tegen 81 mm normaal, goed voor een negende plaats in de lijst met natste oktobermaanden sinds 1901. In Zuid-Limburg was het met slechts 40 tot 50 mm veel minder nat en plaatselijk zelfs iets aan de droge kant. Zo kreeg Maastricht maar 35 mm in de regenmeter, Vijlen 48, Landgraaf en Arcen ieder 51, Nunhem 52, Well 56 en Horst 59 mm. In Brabant waren de natste plaatsen Prinsenbeek en Meeuwen met 143 en 142 mm en de minste neerslag viel in Sambeek waar 72 mm werd opgevangen. Berkel-Enschot tapte nog 134 mm af en daarmee komt deze maand op de 6e plaats van natste oktobermaanden sinds 1879 voor Tilburg en omstreken. Aan kop staat oktober 1932 met 198 mm gevolgd door oktober 1960 met 177 mm. In deze maand werd op zes dagen meer dan 10 mm geregistreerd, waarvan twee dagen meer dan 20 mm. Dat gebeurde op 3 en 6 oktober met respectievelijk 26,6 mm en 27,4 mm.
Vooral
de eerste week was dus kletsnat met op enkele dagen neerslaghoeveelheden van 20
tot 30 mm per dag. Op 6 oktober viel er zelfs 40 tot 60 mm in het zuidwesten en
westen van het land. Zoetermeer was de natste plaats waar 64 mm werd
opgevangen, Leidschendam had 49, Meerkerk 48, Kesteren 46 en Boskoop 40 mm. Daarna
bleven grote neerslaghoeveelheden uit totdat het golvende front op 21 en 22
oktober in de noordwestelijke helft een bak water achterliet tot wel 50 mm en
zorgde plaatselijk voor noodweer. In het zuidoosten viel die dag slechts 5 tot
maximaal 10 mm. Ook de laatste twee dagen van de maand waren nat, met dagelijks
10 tot 15 mm. Zo tapte Berkel-Enschot op 30 en 31 oktober respectievelijk 13 en
14 mm af. Door de hoge neerslagintensiteiten ontstond er in het oosten
plaatselijk wateroverlast.
NOODWEER 20-21
OKTOBER MET VALWINDEN EN TORNADO’S
De
enige warme dag van deze maand, op de 19e, werd een dag later afgestraft met
onweer, hagel, valwinden en tornado’s. In
de loop van 20 oktober nam de wind al flink toe en trokken er van tijd tot tijd
buien over. In het centrum van Tilburg was rond 17:00 uur sprake van hoosbuien.
In het oosten van het land trok in ’s-Heerenberg een tornado over en een paar
uur later was er in Berkel-Enschot sprake van onweer. Toen dat voorbij was werd
het windstil. Letterlijk stilte voor de storm, want in de nacht naar 21 oktober
gingen alle remmen los. Felle buien kwamen opzetten die rond middernacht al
gepaard gingen met onweer en windstoten. Vervolgens nam de wind steeds verder
toe en werden de buien nog heviger. Het hoogtepunt vond plaats in Barendrecht
waar om precies 02:18 uur een tornado werd geregistreerd, waarbij vier gewonden
vielen. In Brabant werd enige tijd zelfs windkracht 6 tot 7 gemeten en dat is
behoorlijk. De buien bleven maar komen en aan het begin van de ochtend begon
het rondom Gilze-Rijen en Breda nog harder te waaien tot zelfs windkracht 8 met
windstoten tot 89 km/uur. Overlast en schade konden dan ook niet uitblijven.
Omgevallen bomen werden gemeld in o.a. Breda, Dommelen, Boxtel, Cuijk, Helvoirt
en Oisterwijk. In Oosterhout kwamen gevelplaten van een flatgebouw naar
beneden. In Zeeland en Zuid-Holland ging het nog harder te keer met windstoten
van 102 km/uur in Wilhelminadorp en Hoek van Holland tot 106 km/uur in
Westdorpe. Bij dit alles gingen ook de hemelsluizen open. In het noordwesten en
Friesland was het kletsnat. Heemskerk tapte 69 mm af, Uitgeest 56, IJlst en
Wijk aan Zee ieder 55, Krommenie 54,
Landmeer 51 mm, Purmerend 47, Zuiderwoude 44 en Oostzaan had nog 42 mm.
Een 24-uur om nooit te vergeten, waarbij twee officiële tornado’s werden
geregistreerd. Het kon ook niet anders, want tussen de wind op de grond en de
wind op 1 kilometer hoogte zat een enorm groot verschil in zowel windsnelheid
als windrichting. Dit noemen we windschering. En als dat fenomeen groot genoeg
is kan een tornado ontstaan en dat hebben we geweten. Ook elders in de
provincie Zuid-Holland en in Utrecht, Gelderland en Overijssel werd die nacht
(natuur)schade gemeld door valwinden of mogelijke tornado’s.
ZONNESCHIJN
Met gemiddeld over het land 124 zonuren, tegen 120 uur als langjarig gemiddelde over de periode 1991-2020, gaat deze wijnmaand als een normale maand de boeken in. Het zonnigst was het in het zuiden van het land, met in Maastricht 137 zonuren, gevolgd door Ell met 135 uur en Vlissingen met 132 uren zonneschijn. In De Bilt scheen de zon 122 uur tegen 119 uur normaal. Somber was het in Wijk aan Zee en Hoogeveen met ieder 108 zonuren gevolgd door Eelde en Rotterdam met ieder 110 uur. In Brabant zagen ze de zon in Gilze-Rijen 127 uur, Volkel 126, Berkel-Enschot 124 en in Eindhoven 122 uur schijnen. Daarbij werd in Midden-Brabant één zonloze dag genoteerd (30 oktober) en vier zeer zonnige dagen, waarop de zon minstens 8 uur scheen.
De
zon scheen het meest in de rustige periode van 7 t/m 9 oktober. Ook 24 en 28
oktober waren uitermate zonnig. De eerste dagen van de maand en van 16 t/m 20
oktober was het juist erg somber. Op de meeste plaatsen telde de maand 1 à 2
sombere (zonloze) dagen, in het noordoosten van het land waren dat er
plaatselijk vier. De Bilt telde er drie, normaal zijn dat er vier.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten