VRIJ ZACHT, DROOG en SOMBER
De winter van 2024-2025 is de boeken ingegaan als vrij zacht, droog en somber. Daarbij werden enkele warmte-datumrecords gebroken en ook een neerslag-dagrecord. Rondom Tilburg werd het net een koude winter. Daarnaast viel er weinig neerslag en de zon zagen we niet zoveel. Tenslotte kregen we te maken met drie winterstormen die ons land teisterden.
TEMPERATUUR
Met in De Bilt een gemiddelde etmaaltemperatuur van 4,5°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,9°C was de winter vrij zacht. Dat hebben we volledig te danken aan de zeer zachte decembermaand. Januari en februari weken qua temperatuur maar weinig af van het langjarig gemiddelde. In Berkel-Enschot werd de winter net iets te koud. De gemiddelde etmaaltemperatuur kwam namelijk uit op 4,4°C tegen 4,5°C over de periode 1998-2023. Overdag werd het gemiddeld 6,9°C (normaal 7,1°C) en in de winternachten kwam het gemiddelde uit op 1,9°C tegen 1,8°C normaal.
Met
een gemiddelde etmaaltemperatuur van 6,1°C tegen 4,2°C normaal was de maand december
in De Bilt zeer zacht en tevens goed voor een achtste plek in de lijst van warmste
decembermaanden. Op 28 december werd nog wel de
eerste lokale ijsdag van de winter genoteerd. In Wijster werd het niet
warmer dan -0,9°C, Hoogeveen had -0,3°C en ook in Heino bleef het de hele dag
vriezen en kwam de maximale temperatuur uit op -0,1°C.
In
januari week de temperatuur met 3,4°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,6°C weinig
af van normaal. De eerste lokale matige vorst van het seizoen werd op 11 januari geregistreerd. Eelde noteerde een
temperatuur van -6,0°C, Deelen -5,7°C, Gilze-Rijen -5,6°C, Eindhoven -5,4°C en
Woensdrecht had nog -5,1°C. Gemiddeld komt matige vorst begin december al voor.
Het zorgde in Eindhoven en Maastricht op die dag zelfs voor een ijsdag en dat
betekent dat het daar de hele dag heeft gevroren. Op 19 en 21 januari kwamen de
temperaturen in Berkel-Enschot ook niet boven het vriespunt uit met een maxima
van -0,1°C en -0,3°C. Op 17 januari kregen Volkel en Maastricht ook al te maken
met een ijsdag en op de 18e gebeurde dat op vrijwel alle stations ten
noordoosten van de lijn Volkel en het Noord-Hollandse Berkhout. De Bilt, Deelen
en Eelde hadden de laagste kwikstanden met een maxima van -0,7°C. Voor De Bilt
betekende dit de eerste officiële ijsdag sinds
17 december 2022 en daarmee kwam een eind aan een recordlange periode van 762
dagen zonder ijsdag in De Bilt.
Met 3,9°C in De Bilt kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur in februari precies uit op het klimatologisch gemiddelde, lange tijd leek de maand echter koud te zullen eindigen. Eindhoven noteerde op de 2e aan de grond op tien centimeter hoogte een temperatuur van -10,6°C en Gilze-Rijen -10,2°C en dan spreken we van strenge vorst. De nacht van 17 op 18 februari zou de koudste worden van de winter, waarbij Twenthe en Nieuw Beerta de koudste stations waren met respectievelijk -8,8°C en -8,2°C. Op tien centimeter hoogte vroren de keien uit de grond: -13,0°C op vliegveld Eelde gevolgd door Twenthe met -11,7°C en Gilze-Rijen -10,5°C. Het gevolg was dat de meeste schaatsbanen open gingen en sommigen probeerden ook het natuurijs op, maar dat was uitkijken geblazen. De laagste temperatuur van de winter rondom Tilburg werd ook in die nacht gehaald met slechts -4,9°C. Drie dagen later een totale weersomslag en werd de hoogste kwikstand van het winterseizoen bereikt. Op 21 februari werd het zelfs zo extreem dat het een nieuw warmte-dagrecord opleverde. In De Bilt steeg het kwik naar 17,9°C, waarmee het record uit 2021 met 16,9°C naar de tweede plaats werd verdreven. Maar wat nog meer opviel was de temperatuur van 19,3°C in Woensdrecht, 18,8°C in Eindhoven en tenslotte 18,6°C in Maastricht. Al deze KNMI-stations verbraken het landelijk record van 21 februari, want dat stond op 18,5°C uit 2021 waargenomen in Eindhoven. In Tilburg en Berkel-Enschot werd het 18,7°C, maar dat zorgde niet voor de warmste 21 februari ooit. Vier jaar geleden werd het daar namelijk nog warmer met 19,4°C. In De Bilt was het niet alleen de eerste lentedag van het jaar met minstens 15 graden, het was ook niet eerder in het jaar zo warm. Het record over de periode over de periode 1 januari tot en met 21 februari was 16,9°C uit 2021.
Er
waren in De Bilt deze winter 29 dagen met vorst en dat is minder dan het
langjarig gemiddelde van 35. Elders liep het aantal vorstdagen uiteen van 9 in
Vlissingen tot 41 in Eelde. Op drie dagen daarvan vroor het in De Bilt matig
met temperaturen beneden -5 graden tegen acht normaal.
NEERSLAG
Met landelijk gemiddeld 185 mm neerslag tegen 204 mm normaal gaat deze winter als droog de weerboeken in. Het natst was het deze winter in het westen met in Leiderdorp 266 mm, gevolgd door Vlaardingen 262, Leiden 257 en Brielle 249 mm. De minste neerslag viel in delen van het midden en noordoosten van het land met in het Flevolandse Rutten 139 mm. Daarna volgen Nieuw Beerta 140, Nieuw Buinen en Schoonebeek met ieder 148, Eemshaven 152 en Delfzijl 158 mm. In De Bilt viel 202 mm tegen 218 normaal. In Brabant waren de natste plaatsen Cuijk met 232 mm, Etten-Leur 231 mm en St. Anthonis waar 228 mm werd opgevangen. De minste neerslag noteerde Steenbergen en Vierlingsbeek met respectievelijk 173 en 181 mm. Berkel-Enschot kreeg in deze winter in totaal 221 mm in de regenmeter tegen normaal 231 mm. Daarbij was 5 januari met 19 mm de natste winterdag. Naast regen viel op zes dag hagel (normaal 5) en werden 18 mistdagen waargenomen tegen normaal 10 van zulke dagen.
In december week de hoeveelheid neerslag met gemiddeld over het land 75 mm weinig af van het langjarig gemiddelde van 78 mm. Tot en met 7 december was het nat met iedere dag regen. De dag van 5 december was een natte dag met in het midden en noorden 20 tot 40 mm regen. Opvallend was de neerslag op pakjesavond. Er viel in De Bilt 12,4 mm en daarmee was het de natste pakjesavond sinds het begin van de metingen. Depressie Dorothea zorgde op 18-19 december voor flink wat neerslag met in het noorden en westen 10 tot 20 mm neerslag. Tijdens de kerstdagen viel nog regelmatig motregen, maar de hoeveelheden bleven beperkt tot enkele millimeters.
Januari was een natte maand met landelijk gemiddeld 82 mm tegen 68 normaal. Opvallend is dat de meeste neerslag viel tijdens de eerste helft van de maand en tijdens de laatste dagen. Van 12 tot en met 22 januari viel gemiddeld over het land slechts een enkele millimeter. Op 1 januari viel veel regen met in het westen van het land en het zuiden van Limburg plaatselijk 20 tot 25 mm. In De Bilt werd op Nieuwjaarsdag 15 mm afgetapt, waarmee het op de 4e plaats kwam van natste Nieuwsjaardagen ooit gemeten. Daarnaast was de 5e een natte dag met in het midden en zuiden zo’n 20 mm aan neerslag die bestond uit eerst sneeuw overgaand in regen. In de ochtend van 11 januari gaf het KNMI code oranje in Friesland en Groningen voor gladheid door ijzel doordat regenbuien op een bevroren ondergrond vielen. Op de 22e viel in het zuidoosten 15 tot 20 mm en op 24 en 25 januari 20 tot 30 mm. In zowel Ell als in Maastricht viel op 25 januari 18 mm aan neerslag en dat is een nieuw landelijk dagrecord. Sinds 1901 werd er nog nooit zoveel neerslag afgetapt op de 25e. Het vorige record stond op 17 mm waargenomen in Lauwersoog in 1994 en in Maastricht in 1999.
Februari was juist een droge maand met gemiddeld over het land 28 mm tegen een langjarig gemiddelde van 58 mm. De maand kende twee lange droge perioden, waarvan de eerste begon op 31 januari en duurde tot en met 9 februari. Op de meeste plaatsen resulteerde dit in een reeks van 10 droge dagen, plaatselijk viel er toch wat hele lichte regen of motregen. Op 10, 11 en 12 februari was het vervolgens vrij nat, met gemiddeld over het land zo’n 10 mm neerslag, waarna het vanaf 13-14 februari opnieuw droog bleef tot en met 20-21 februari. Daarna volgden nog enkele natte dagen (22, 24, 25 en 27 februari). Op de 27e vielen er buien, waarvan enkele gepaard gingen met hagel. ’s Ochtends werd ook onweer gemeld in Flevoland en in de middag in Drenthe.
SNEEUW
In de nacht van 21 op 22 december was er en optocht van buien die een winters karakter kregen bestaande uit hagel en natte sneeuw. Dat laatste werd in Roermond gemeld. Op 5 januari viel in de vroege ochtend in het zuiden en midden een paar centimeter sneeuw, maar deze smolt snel weg. Vanaf de 7e werd het vrij koud met buien, soms met een winters karakter. Op 8 en 9 januari viel in het zuiden en zuidoosten 2 tot 5 cm sneeuw en lokaal kwam het tot een sneeuwdek. In Tilburg begon het in de ochtend van 9 januari te sneeuwen wat zo’n vier uur aanhield en 1 tot 2 cm aan sneeuwdek realiseerde. In Limburg liep het sneeuwdek op tot 12 cm, zoals in Noorbeek en Vijlen. In de omgeving van Valkenburg lag zelfs 20 cm! Voor deze sneeuwval gold code oranje in Noord-Brabant en Limburg. Ook op 11 januari gold code oranje maar dan voor de provincies Groningen en Friesland voor onderkoelde regendruppels die op een bevroren ondergrond vielen. Hierdoor was sprake van lokaal spekgladde wegen, fietspaden en stoepen door ijzel. Op 12 februari kwam vanuit het noorden serieuze kou het land binnen dat gepaard ging met periode met sneeuw in Drenthe, Groningen en Friesland. Op enkele plaatsen viel meer dan 20 centimeter zoals in het Groningse Buitenpost waar 25 cm werd gemeten. In de ochtend van 13 februari lag in het Drentse Roden 13 cm en in het Friese Kollum en Ternaard op beide plaatsen 15 cm. Een dag later trok aan het begin van de avond nog een gebied met lichte sneeuw vanaf het noorden naar het zuiden. Op de 14e sneeuwde het plaatselijk in het oosten en een dag later viel er enige tijd (natte) sneeuw in het zuiden, die regionaal kortdurend bleef liggen. De sneeuw in het noorden dooide pas op 20 februari overal weg en heeft er dus lokaal tien dagen gelegen.
In het midden van Brabant viel in deze winter op acht dagen sneeuw, tegen normaal 13 winterdagen. Daarbij ontstond op 9 januari een sneeuwdek van 2 cm.
STORM
Op 6 december kregen we te maken met de eerste winterstorm, waarbij Vlieland en Lauwersoog minstens een uur lang windkracht 9 noteerde. De storm ging gepaard met zeer ware windstoten. Texel en Vlieland kregen 108 km/uur om de oren, Lauwersoog 102, Terschelling 97 en het Friese Stavoren 96 km/uur. Op 22 december gingen gure buien gepaard met veel wind. Texel en IJmuiden meldde een stormachtige wind, kracht 8, en Hoek van Holland tikte zelfs even windkracht 9 aan. Daarbij werden windstoten gemeten van zo’n 90 km/uur. Vervolgens kregen we een onstuimig begin van het nieuwe jaar met de tweede winterstorm en tevens 7e Nieuwjaarsstorm sinds 1901. Als eerste kreeg Vlieland in de Nieuwjaarsnacht een uur lang windkracht 9 gevolgd door IJmuiden en in de vroege ochtend kwam Texel daarbij. Later die dag kwam IJmuiden zelfs tijdelijk tot windkracht 10. Daarbij werden windstoten gemeten tot 111 km/uur in IJmuiden, Vlieland noteerde 104 km/uur en Berkhout 101 km/uur. Vervolgens kwam het op 6 januari nogmaals tot storm; de derde van de winter. Deze Driekoningenstorm raasde langs de kust, waarbij alleen IJmuiden een uur lang windkracht 9 had. Daarbij werden windstoten gemeten tot 108 km/uur in Hoek van Holland en 105 km/uur in IJmuiden. De stormschade in het land was door omgevallen bomen groot. De stormdepressie Éowyn, die op 24 januari over Schotland noordoostwaarts trok zorgde aan de kust voor een stormachtige wind uit het zuidwesten. Op 27 januari zorgde het lagedrukgebied Herminia aan de kust voor een stevige wind.
LUCHTDRUK
Op 13 januari liep de luchtdruk enorm hoog op tot wel 1043 hPa (HectoPascal). En dat is meteen een nieuw dagrecord. Nog nooit werd op 13 januari zo’n hoge luchtdruk gemeten. Maastricht, Twenthe, Eelde, Deelen, Westdorpe en heel Noord-Brabant noteerden allemaal deze waarde. De laatste keer dat we zo’n hoge luchtdruk in het midden van Brabant konden registreren was op 6 februari 2023. Het vorige dagrecord stond op 1042 hPa waargenomen in Den Helder (De Kooy) in 1980.
ZONNESCHIJN
Met landelijk gemiddeld 195 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 217 uur was de winter aan de sombere kant. Het somberst was het in het oosten van het land met in Twenthe slechts 167 zonuren. Het minst somber was het in het zuidwestelijk kustgebied met in Wilhelminadorp 215 zonuren. In De Bilt en Berkel-Enschot scheen de zon respectievelijk 196 uur en 174 uur, tegen een langjarig gemiddelde van 212 en 220 zonuren. Wat vooral deze winter opviel waren het aantal zonloze dagen. Berkel-Enschot en Tilburg registreerden namelijk 43 van zulke dagen tegen 30 normaal. Daar tegenover staan slechts 7 zeer zonnige dagen en dat is maar de helft van wat we normaal in een winter in Brabant mogen verwachten.
Met
name december was erg somber met gemiddeld over het land slechts 29 uur zon
tegen een langjarig gemiddelde van 58 uur. Januari was verder aan de sombere
kant met gemiddeld 62 zonuren tegen 68 zonuren normaal en in februari scheen de
zon met gemiddeld over het land 103 uur uiteindelijk iets meer dan het
klimatologische gemiddelde van 92 zonuren. De winter als geheel telde gemiddeld
over het land 34 zonloze dagen en dat zijn er 8 meer dan normaal.