Morgen
(14 februari) is het weer Valentijnsdag en wordt gevierd door mensen uit
Europa, de Verenigde Staten en Japan. Op deze dag worden liefdesverklaringen,
zonder afzender in de vorm van kaarten, bloemen of doosjes bonbons verstuurd.
Op Valentijnsdag is het symbool van de dag natuurlijk het hart. Ook de kleuren
rood en roze zijn typische valentijnskleuren. Opmerkelijk: in Duitsland is 14 februari een onheilsdag. Het is
de geboortedag van Judas, de verrader van Christus. Valentijnsdag gaat bij onze
oosterburen dus voor de meeste mensen ongemerkt voorbij.
De oorsprong van deze dag der liefde is volgens
velen te vinden bij priester Valentinus. Hij leefde in de 3e eeuw na Christus
in Rome. Hij verzorgde bejaarden, zieken en armen, gaf mensen wijze raad en zegende
Christelijke huwelijken in. Dat laatste was echter een strafbaar feit in die
tijd! Toen
hij de blinde pleegdochter van Asterius (stadhouder van Rome) genas, bekeerde
deze zich tot het Christendom en liet alle gevangen Christenen vrij. Dit was de
druppel die de emmer deed overlopen voor keizer Claudius II. Op 14 februari 270
werd Valentinus gemarteld en onthoofd. Later werd hij door de kerk heilig
verklaard en 14 februari werd een feestdag, die vooral in het Victoriaanse
Engeland bijzonder populair was. Openlijke liefdesuitingen waren in deze
preutse tijd uit den boze. Op 14 februari konden huwbare jongens en meisjes hun
geliefden echter ongestraft verrassen met (anonieme) cadeautjes, brieven en
gedichten. Engelse immigranten importeerden deze traditie in Amerika, waar het
al snel uitgroeide tot een populaire (en commercieel uitgebuite) feestdag. Ook
in Nederland wint Valentijnsdag de laatste jaren terrein.
TEMPERATUUR
Of
het weer ook altijd rooskleurig is op de 14e kunnen we niet altijd zeggen. Het
is tenslotte wintertijd en dat betekent meestal koud weer. De laagste
temperatuur bij het KNMI werd
gemeten in 1929 toen het in De Bilt -18,9°C werd. Daarnaast was het nog kouder
in Winterswijk met -21,5°C, Sittard -21,4°C en zelfs in Brabant was het ijskoud
met in Gemert -20,7°C. Ook bibberen was het in 1969 toen in Wageningen -19,6°C
werd afgelezen op de thermometer. Voor het gevoel kan het eveneens ijzig zijn
en dat merkte de carnavalsvierders in 1994 toen op maandag 14 februari een
gevoelstemperatuur werd geregistreerd van -17 graden. Valentijnsdag 2021 mocht
er ook wezen die ijskoud van start ging met in Volkel, Heino, Twenthe, Hupsel,
Hoogeveen en Nieuw Beerta strenge vorst met -12,3°C in Heino als laagste
temperatuur. In Tilburg en Berkel-Enschot begon de ochtend met een
diepvriestemperatuur van -8,4°C. Brrrrr.
Maar
februari heeft ook zijn zachte dagen en dat merkten we in 1961 toen op de 14e
in Maastricht 18,8°C en in Eindhoven 17,5°C werd waargenomen; in 1998 werd het
in het Limburgse Oost-Maarland iets minder zacht met 17,5°C en in
Berkel-Enschot 16,8°C. In De Bilt zou het de warmste Valentijnsdag worden sinds
1901 met 15,2°C. Tenslotte was de zonnigste Valentijn in ons land te vinden in
1994 en 2021 toen in De Bilt de zon 9 uur scheen. Dat deed het ook in 2009 in
Vlissingen, in 2018 in het hele oosten van het land en in 2019 in opnieuw
Vlissingen en Gilze-Rijen en Wilhelminadorp. Drie jaar geleden was het opnieuw
zeer zonnig met 9 zonuren in Lelystad, De Bilt, Volkel, Hoogeveen en Twenthe.
NEERSLAG
De
natste Valentijn ooit sinds 1901 was die van 2016. Heino noteerde 19 mm,
Lelystad, Deelen en Schiphol ieder 16, Marknesse en De Bilt hadden ieder 15 mm
opgevangen. Het vorige record was die van 2007 toen op 14 februari in
Vlissingen 14 mm werd afgetapt. Opvallend is dat tussen 2017 en 2021 er in
Berkel-Enschot geen druppel is gevallen. Twee jaar geleden en vorig jaar kwam
daar verandering in doordat er enkele buien vielen wat nog respectievelijk 2 en
4 mm opleverde. Overigens is ook Valentijnsdag 2016 op dat station de natste
14e februari ooit waargenomen met 13,0 mm in de regenmeter. Op de tweede plaats
staat 2007 met 12,5 mm.
SNEEUW
Ook
sneeuw mag op Valentijnsdag niet ontbreken en het meest opvallende was de
extreme sneeuwval van 1979, zo’n 46 jaar geleden. De vorst viel toen met grof
geweld in, waarna er ten noorden van de lijn Amsterdam-Zwolle veel sneeuw viel.
Het gevolg was dat het verkeer vast liep, waarbij de hoofdstad van Nederland
tijdelijk onbereikbaar was. Het noorden van ons land raakten enkele dagen
ingesneeuwd door o.a. sneeuwduinen van 3 tot 7 meter in Groningen, waarbij er
ook nog eens windvlagen waren van 100 km per uur. In 2010 was het eveneens een
winterse Valentijn. Van tijd tot tijd viel er sneeuw en de temperatuur kwam de
gehele dag niet boven het vriespunt uit. Valentijn 2013 werd net als in 2010
een winterse aangelegenheid. Het KNMI had zelfs een weerwaarschuwing doen
uitgaan van de sneeuwval die in de loop van de dag viel. We kregen van alles,
van ijsregen tot sneeuw tot zelfs ijzel. Ook Valentijnsdag 2016 vond in
winterse sferen plaats. Er viel in de ochtend natte sneeuw en op enkele plekken
in het land was zelfs een dun sneeuwdek ontstaan en dan met name op de Veluwe
en in het oosten: Oldebroek meldde 3 cm, Vaassen 2 en in Terwolde lag 1 cm.
Drie jaar geleden was het in Berkel-Enschot helemaal wit van de sneeuw die een
week eerder al was gevallen. Op de 7e ontstond een sneeuwdek van 11 cm en
groeide een dag later naar 12 cm. Uiteindelijk bleef op Valentijnsdag 2021 nog
8 cm over als sneeuwdek.
ELFSTEDENTOCHT
Om
het winterbeeld rond deze tijd compleet te maken werd op Valentijnsdag 1956 een
heuse Elfstedentocht verreden. Het was een ijskoude Tocht der Tochten waarbij
vele mensen bevroren ledenmaten hadden die overigens gewonnen werd door Jeen
van den Berg nadat de eerste vijf deelnemers werden gediskwalificeerd.
WEERBEELD
2002-2006
In
2002 was het in Berkel-Enschot een onbewolkte en zonnige 14e februari, waarbij
de temperatuur uitkwam op 6,2°C. Een jaar later was het een stuk kouder,
waarbij de dag begon met matige vorst (-5,4°C) en in de middag liep het kwik op
tot slechts 3,6°C. Het was wel een schitterende winterdag, want wolken zagen we
niet en dus scheen de zon volop. In 2004 daarentegen was het alleen maar
bewolking wat de klok sloeg, maar het was wel een stuk zachter met ruim 10
graden. Het bleef overal droog. Dit in tegenstelling tot 2005, waarbij Valentijnsdag
guur van start ging met enkele pittige winterse buien die vergezeld gingen met
hagel die in de vroege morgen nog lang bleef liggen. Rond 09:00 uur werd zelfs
een regenboog waargenomen in Berkel-Enschot. Na de middag werd het overal droog
en was het half tot zwaar bewolkt. Daarbij liep de temperatuur nog op naar een
graad of 5 met ruim vier uur zon. In 2006 was het erg somber, waarbij het
vrijwel overal bewolkt was. Op veel plaatsen begon de dag met mist die overging
in laaghangende bewolking waaruit wat lichte motregen viel. Pas na de middag
brak de zon nog even door en liep het kwik nog op naar bijna 10 graden.
WEERBEELD
2007-2012
Een
jaar later viel deze romantische dag letterlijk in het water. De gehele dag
regende het en over het hele land viel meer dan 10 millimeter. Pas in de avond
werd het droog. Door al die bewolking werd het in de middag niet warmer dan een
graad of 7. De regen was wel de voorbode voor het zachte weer wat daarna kwam,
want op 15, 16 en 17 februari 2007 werd het namelijk 12 tot 13 graden. Ook in
2008 was het grijs, maar droog. De zon was de grote afwezige, waarbij de
temperatuur nog opliep naar zo´n 4 graden. Heel anders dan het jaar erop toen
er volop zonneschijn was met ruim 8 uur zon in Berkel-Enschot. Het kwik liep
nog op naar 5 graden, waarbij het in de ochtend nog -4 graden was. In 2010 was
het een winterse Valentijn. Van tijd tot tijd viel er sneeuw en de temperatuur
kwam de gehele dag niet boven het vriespunt uit. In de middag werd het maximaal
-0,3°C, een ijsdag dus. Neerslag in de vorm van regen of buien bij een graad of
8 werd waargenomen in 2011 en daarbij kregen we de zon voor het tweede
achtereenvolgende jaar niet te zien op deze Valentijnsdag. Ook in 2012 zagen we
geen zonneschijn en was het een grijze dag. Overdag bleef het droog bij zo’n 6
graden. In de avond viel wat lichte regen.
WEERBEELD
2013-2024
Valentijn
2013 werd net als in 2010 een winterse aangelegenheid. Het KNMI had zelfs een
weerwaarschuwing doen uitgaan van de sneeuwval die in de loop van de dag viel.
We kregen van alles, van ijsregen tot sneeuw tot zelfs ijzel. De temperatuur
schommelde daarbij rond het vriespunt en met een matig wind voelde het heel
koud aan. Een jaar later werd het op de thermometer ruim 13 graden, maar dat
was het enige positieve. In de middag en avond begon het namelijk te regen,
waarbij 8 millimeter werd opgevangen. Valentijnsdag 2015 was ook een grijze
dag, maar het bleef wel droog. Met 10,6°C in Berkel-Enschot werd het een zachte
14e februari. Net als in 2013 en 2010 vond ook Valentijnsdag 2016 in winterse
sferen plaats. Koude lucht stroomde dat weekeinde namelijk Brabant binnen,
terwijl er een neerslaggebied overtrok. In eerste instantie was het allemaal
regen wat er viel, maar tussendoor zagen we steeds meer vlokken vallen. De regen
ging namelijk over in natte sneeuw en dat gebeurde al in de vroege ochtend toen
het koudste moment naderde. Op enkele plekken in het land was zelfs een dun
sneeuwdek ontstaan en dan met name op de Veluwe en in het oosten: Oldebroek
meldde 3 cm, Vaassen 2 en in Terwolde lag 1 cm. Overdag vielen er van tijd tot
tijd regen- en/of natte sneeuwbuien en warmer dan 3 graden werd het niet. Het
was een kille, sombere en kletsnatte Valentijnsdag.
Maar
toen volgde drie achtereenvolgende jaren waar we een zonnige Valentijnsdag
beleefden. In 2017, 2018 én 2019 scheen de zon namelijk 8 tot 9 uur en zagen we
vrijwel geen enkel wolkje. De temperaturen daarentegen liepen wel flink uit
elkaar. Zo werd het in Berkel-Enschot op 14 februari 2017 12,1°C, in 2018 was
dat 6,6°C en zes jaar geleden liep het kwik op naar maar liefst 14,6°C. In 2020
was het niet meer zo zonnig. De bewolking overheerste en met slechts 2 zonuren
werd het nog bijna 10 graden. Vier jaar geleden was een echte winterdag. De
ochtend begon met een diepvriestemperatuur van -8,4°C in Tilburg tot -12,3°C in
het Overijsselse Heino. Er was veel sluierwolken, maar daar scheen de zon
gewoon doorheen, waardoor het opnieuw een zeer zonnige Valentijnsdag werd. In
2022 begon de dag grijs met enkele buien. In de middag wisselden zon en wolken
elkaar af waar nog een bui uitviel. Daarbij werd het een graad of 11 en was het
dus een zachte Valentijn. In 2023 was geen sprake van winterweer, maar was het
juist zacht met heel veel zonneschijn en een temperatuur die ruim over de 14
graden heen ging. In de ochtend was het nog wat mistig maar naar alle
neveligheid voelde het met bijna 9 uur zon heerlijk aan. Vorig jaar werd een
treurige 14e februari. De hele dag viel er regen en motregen en dat allemaal
bij een graad of 12. De zon bleef achter de wolken bij een matige
zuidwestenwind, kracht 4.
Dit
jaar ziet er veel beter uit. Zon en wolken wisselen elkaar af en het blijft
droog. De dag start met lichte vorst en overdag is het een graad of 3.