Het Weernieuws: September 2023

 ZEER WARM, VRIJ DROOG EN ZEER ZONNIG

Na een recordwarme juni, gevolgd door twee koude maanden, kregen we nu op de één na warmste september ooit gemeten. Daarbij werd in Brabant zelfs een unieke hittegolf gemeten met een recordreeks aan tropische dagen en dat is nog nooit eerder gebeurd. Daarnaast viel er over het land genomen minder neerslag dan normaal en was het zeer zonnig. Tenslotte konden we de eerste herfststorm van 2023 noteren. 

TEMPERATUUR

September was zeer warm met een gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt van 17,5°C tegen een langjarig gemiddelde van 14,7°C. Het was daarmee de op één na warmste september sinds 1901. Alleen in 2006 was het in september warmer in De Bilt toen het gemiddeld 17,9°C werd. Sinds deze eeuw staan er nu zes jaren in de top-10 van warmste oktobermaand ooit. De warmste stations moeten we dit jaar zoeken langs de zuidwestkust, waarbij Vlissingen het warmst was met gemiddeld 19,1°C gevolgd door Hoek van Holland met 18,8°C. Minder warm was het in Hoogeveen waar het gemiddelde uitkwam op 16,9°C. In Berkel-Enschot kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 19,0°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 24,8°C (normaal 21,0°C) en in de nacht was het 13,2°C gemiddeld (normaal 11,3°C). Daar was het wel de warmste septembermaand ooit waargenomen. Het oude record uit 2006 stond namelijk op 18,9°C. 

De meteorologische herfst begon op 1 september met temperaturen rond de normale waarden voor de tijd van het jaar. Al snel werd het vanaf de 3e zeer warm. In Berkel-Enschot werd meteen een zomerse dag genoteerd van 25,7°C en vanaf 5 tot en met 11 september werden in het midden en vooral zuiden van het land regelmatig tropische temperaturen bereikt. In Eindhoven werd het zelfs zes dagen achtereen tropisch warm met minstens 30 graden, waardoor een regionale hittegolf een feit werd van maar liefst negen dagen. Nog nooit eerder duurde een hittegolf in september zo lang. In Brabant heeft nog nooit eerder in meer dan 300 jaar zo laat in het jaar een hittegolf plaatsgevonden. Heel bijzonder dus. Op maar liefst 12 KNMI-stations was sprake van een regionale hittegolf en die duurde op enkele stations negen dagen. Hittegolven in september zijn in ons land wel eerder voorgekomen, maar dat was alleen in het oosten. In 1919 in Sittard, Winterswijk en Warnsveld, in 1947 in Maastricht en tenslotte in 1999 en 2016 in het Limburgse Arcen. In De Bilt werd in deze maand daar niet aan voldaan en dus is er officieel géén sprake van een hittegolf geweest. Maar De Bilt telde wel vijf datumrecords op rij en op acht dagen werd het zomers warm van minstens 25 graden. Sinds het begin van de metingen in 1901 is zo’n lange reeks van zomerse dagen in de eerste herfstmaand nog nooit voorgekomen. In de nacht naar 6 september beleefden we in Vlissingen een zeldzame tropennacht. Het werd toen niet kouder dan 20,4°C. Het kwam slechts vijf keer eerder tot een tropennacht in september. Maar dat is nog niet alles, want er braken ook twee warmterecords. Zo werd het zowel de warmste 6e als 7e september ooit gemeten. Op de 6e steeg het kwik in De Bilt naar 29,6°C waardoor het oude record uit 1958 naar de tweede plaats werd verdreven. Een dag later was het opnieuw zover toen De Bilt 29,3°C aantikte en het record van warmste 7e september sneuvelde toen het in 1911 nog 26,9°C werd. Aan de kust van Hoek van Holland werd het zelfs 30,4°C en dat is landelijk gezien de op één na hoogste temperatuur voor deze dag. Het record staat namelijk op 30,5°C waargenomen in Maastricht uit 1934. Vrijwel alle stations hebben nog nooit zo’n warme 7 september gehad. En dag later noteerde De Bilt 30,0°C, waardoor het record uit 1911 met 29,5°C eraan ging. Overigens komt een tropische dag in september daar maar weinig voor. Alleen in 1949, 1951, 1991, 2013, 2016 en 2020 konden we een officiële tropische dag noteren. Dan krijgen we 9 september die plaatselijk met dichte mist begin. In de loop van de ochtend brandde de zon alles weg en steeg de temperatuur naar bijna 31 graden in Berkel-Enschot. De Bilt had een kwikstand van 29,5°C en dat betekende de warmste 9e september ooit waargenomen. Vorige record stond op 28,1°C uit 2012. Dan volgde een bijzondere nacht naar 10 september toe. In Vlissingen daalde de temperatuur niet verder dan 21,1°C, ofwel een heuse tropennacht. 

De hoogste maximumtemperatuur van deze maand op een KNMI-station werd op 10 september bereikt met in Eindhoven en Ell een kwikstand van ieder 32,2°C. Berkel-Enschot had nog 33,7°C. Het was daarmee de warmste week van 2023; ruim een graad warmer dan de warme week rond 12 juni eerder dit jaar. Zo’n warme week is zeer uitzonderlijk. Kijken we naar Tilburg en Berkel-Enschot dan werd daar een hittegolf genoteerd die 10 dagen duurde (3-12 september) met 7 tropische dagen achtereen vanaf de 5e. Daarnaast werd het daar zowel de warmste eerste decade (1-10 september) als derde decade (21-30 september) ooit met een gemiddelde etmaaltemperatuur van respectievelijk 24,8°C en 21,7°C. De oude records stonden op gemiddeld 24,3°C uit 2006 en 20,7°C uit 2005. Tevens werd op 10 september de warmste septembernacht ooit gemeten in het midden van Brabant sinds 1998. In Berkel-Enschot zakte het kwik namelijk niet verder dan 18,4°C, waardoor de recordwarme nacht van 4 september 2011 met 18,2°C sneuvelde. Vanaf 13 september werden de hoge temperaturen geleidelijk verdreven en doken even naar de 21 graden. Ook de nachten werden koeler, waarbij in Twenthe het kwik op 14 september zakte tot 5,8°C. Tien dagen later werd het op de 24e in Woensdrecht ook zo koud. Beide stations hadden hiermee de laagste minimumtemperatuur van de maand geregistreerd. Het warme weer keerde nog even terug op 15 en 16 september met plaatselijk nog zomerse waarden. Maar vanaf de 17e sloeg het weer om, alhoewel de temperaturen wel aan de hoge kant bleven voor de tijd van het jaar met maximumtemperaturen rond 20 graden. De laagste maximumtemperatuur in ons land werd op 22 september gemeten. Toen werd het in Westdorpe niet warmer dan 15,4°C. Op de 23e lag het kwik met 17 graden eindelijk op normaal, maar dat duurde niet lang, want vanaf 25 september keerde het rustige nazomerweer terug met temperaturen boven de 20 graden en zelfs bijna zomers op de 27e: 24,7°C in Tilburg. 

De maand telde in De Bilt twee tropische dagen van minstens 30 graden en acht zomerse dagen van minstens 25 graden en tenslotte waren er nog 22 warme dagen van minstens 20 graden, tegen normaal respectievelijk 0, 2 en 12 dagen. De maand telde geen vorstdag, wat normaal is voor september. Berkel-Enschot kwam uit op 28 warme dagen, waarvan er 11 zomers waren en 7 tropisch. Dat laatste is een nieuw record, want zoveel dagen met 30 graden is daar nog nooit voorgekomen. Het maximum stond namelijk op vier van zulke dagen en dat vond zeven jaar geleden plaats in 2016.  

NEERSLAG

Met landelijk gemiddeld een hoeveelheid neerslag van 63 mm tegen 73 mm normaal was september vrij droog. Het natst was het deze maand langs de noordwestkust, met in Castricum 122 mm gevolgd door Den Helder (De Kooij) met 120 mm en Wijk aan Zee en Texel met ieder 114 mm. In Brabant waren de natste plaatsen Oirschot (97 mm), Aarle-Rixtel 93, Someren 92, Sambeek 87, Mill en Tilburg met ieder 86 mm. Het droogst was het in een strook van Zeeland tot aan Groningen, met in het Zuid-Hollandse Goedereede slechts 31 mm neerslag en in Lauwersoog 35 mm. Met 45 mm in Veen en 49 in Steenbergen vielen daar de minste neerslag van Brabant. In De Bilt viel deze maand 53 mm neerslag tegen 78 mm normaal. Berkel-Enschot ving 72 mm op en daarmee was september daar een natte maand, want normaal is het 66 mm wat afgetapt hoeft te worden. In totaal werd op acht dagen minstens één millimeter geregistreerd, waarbij 22 september de natste dag was met 22 mm. Naast regen werd op dat weerstation twee dagen onweer waargenomen (11 en 18 september) en op drie dagen mist (2, 9 en 10 september). 

Op 1 september trok een storing over het land noordwaarts, waarbij Beek (Maastricht) 22 mm aftapte. Op het einde van de avond trok een actieve regenzone over die in Berkel-Enschot nog 15 mm achterliet. Een stevige bui rond Wijk aan Zee veroorzaakte die dag plaatselijk ook veel neerslag met 28 mm. Regen- en onweersbuien zorgden op 11 september voor een blikseminslag in een woning in Reusel gevolgd door brand in de meterkast . Vervolgens trok deze onweerszone verder het zuidoosten van Brabant binnen en Limburg waar in Arcen 28 mm en in Kerkrade 16 mm werd afgetapt. Maar de zwaarste plensbuien vielen op de 12e. In Boskoop viel in de middag 60 mm in korte tijd en in Rotterdam was sprake van wateroverlast. In de avond werd het zuiden van Limburg zwaar getroffen, waarbij in Maastricht 70 tot 85 mm naar beneden kwam en dat is een complete maandhoeveelheid. Ondergelopen straten en kelders waren het gevolg. En dan gebeurde er in de avond van 13 september iets bijzonders. In Noord-Holland was namelijk sprake van schade en overlast door zware windstoten tot wel 93 km/uur in Medemblik. In Averhorn en Westerland viel een boom om. Van 17 tot en met 23 september was het de natste periode van de maand, met vooral op 18 en 19 september ook veel wind. In de nacht naar de 17e trok rond middernacht een neerslaggebied Brabant binnen dat pas in loop van de ochtend wegtrok. Dit leverde rondom Tilburg 5 mm op. Andere plaatsen tapten veel meer neerslag: Deelen 17, Volkel 18, De Bilt en Eindhoven hadden ieder 19, Molenhoek 26 en Kesteren kreeg 30 mm in de regenmeter. Op de 18e trok een felle buienlijn met windstoten en onweer over Tilburg en omstreken, waarbij in korte tijd 9 mm viel. In het Noord-Holland viel ruim drie keer zoveel: Tuitjenhorn 33 en Alkmaar 34 mm. De natste dag van de maand werd in die periode geregistreerd: op 21 september gemiddeld zo’n 13 mm over het hele land. Wilhelminadorp was met 33 mm het natste station. Op de laatste dag van de astronomische zomer (22 september) gingen de hemelsluizen in de avond nog flink open en aan de kust was er zelfs sprake van een complete onweershow. In Berkel-Enschot werd maar liefst 22 mm opgevangen en daarmee is het meteen de natste dag van deze maand geworden. Esbeek was de natste Brabantse plaats met 23 mm. Ander plaatsen waren Boxtel 20, Oirschot en Helmond met ieder 19 en Tilburg tapte 15 mm af. Langs de kust was het vanaf Rotterdam tot aan Den Helder helemaal kletsnat wat gepaard ging met veel onweer. Zandvoort en Wijk aan Zee registreerden beide 36 mm en op Texel en in Honselersdijk kwam 27 mm in de regenmeter. Vanaf de 24e bleef het overwegend droog, met alleen op 29 september nog wat neerslag. 

STORM

Op 19 september werd aan de kust de eerste herfststorm van 2023 geregistreerd. In zowel IJmuiden als op Vlieland werd namelijk minstens een uur lang windkracht 9 gemeten. Uiteraard ging dit gepaard met zware windstoten tot wel 96 km/uur in IJmuiden. 

ZONNESCHIJN

September 2023 was een zeer zonnige maand. Gemiddeld over het land scheen de zon namelijk 211 uur zon tegen 159 uur normaal. Het zonnigst was het in de zeer warme periode in de eerste helft van de maand, met op 5 en 6 september de meeste uren zon. De dag van 21 september was de somberste dag van de maand, waarbij op veel plaatsen de zon niet te zien was, zoals in Tilburg. Alleen in het oosten van het land liet de zon zich die dag kort zien. Het zonnigst was het in het zuidoosten van het land, met in Beek (Maastricht) 228 uren zon en daarna komen Volkel, Ell en Arcen met ieder 221 zonuren. Het minst zonnig was het langs de kust, met in Voorschoten 183 uur zon en Wijk aan Zee waar de zon 190 uren scheen. In De Bilt scheen de zon 199 uur tegen 153 uur normaal. De maand eindigt daarmee op de zesde plek van zonnigste septembermaanden sinds het begin van de waarnemingen. In Berkel-Enschot stond de teller op 210 zonuren tegen 170 normaal, waarbij één zonloze dag werd geregistreerd, tegen normaal twee. Daar tegenover staan tien zeer zonnige dagen, tegen normaal zes.

Weersverwachting deze week: 9-13 oktober

 Tot en met woensdag nazomerweer 

De eerste week van oktober hebben we achter de rug en het is de op één na warmste geworden sinds de waarnemingen van Berkel-Enschot in 1998. De gemiddelde maximumtemperatuur kwam namelijk uit op 21,9°C, waarbij vijf warme dagen van minstens 20 graden werden geteld en twee daarvan waren zomers met minstens 25 graden. Aan kop gaat oktober 2011, waar in de eerste zeven dagen een gemiddelde temperatuur van 22,0°C werd gemeten. Ook die wijnmaand ging zomers van start met zelfs drie zomerse dagen achtereen: 27,0°C op 1 oktober, 27,2°C een dag later en 26,6°C op de 3e. Ook in 2014 en 2009 zagen we begin oktober een Kranenzomer, zoals de weerkunde dat in deze tijd van het jaar noemt, met kwikstanden van boven de 20 graden. 

Ook gisteren was het opnieuw warm, waarbij de thermometer in Tilburg 23,6°C aantikte. Zon en sluierwolken bepaalden het weer en het bleef droog. Deze zondag is met een enkele opklaring van start gegaan, maar al snel nam de bewolking toe. Oorzaak is een hogedrukgebied boven Frankrijk en eentje ten zuiden van IJsland. Daar tussenin zit een neerslaggebied met veel bewolking. In het noorden valt dan ook lichte regen en deze probeert verder naar het zuiden te trekken. Maar dat gaat niet lukken doordat het Franse hogedrukgebied dat tegenhoudt. Het gevolg is dat het in onze regio droog blijft en we vanmiddag opklaringen krijgen. Met 22 tot 23 graden wordt het dan toch nog een mooie nazomerdag. In de avond en nacht houden we nog steeds die opklaringen en zakt de temperatuur naar de 15 graden. 

Op maandag breidt het hogedrukgebied zich uit tot over onze regio, maar echt zonnig weer levert dat niet op. Integendeel, het is overwegend bewolkt. Maar we zitten nog steeds in de warme lucht en met een matige westenwind wordt het een graad of 21. In de nacht naar dinsdag valt de wind weg en gaat er mist ontstaan waar de dinsdag dan ook mee van start gaat. Na het optrekken van al dat grijs krijgen we opnieuw een prachtige dag voorgeschoteld met een mix van zon en wolken en een temperatuur die naar de 23 graden gaat. Inmiddels zien we dan een depressie liggen bij IJsland en deze breidt zich langzaam uit tot over de Noordzee. In de loop van woensdag heeft de bewolking en de neerslag al de Waddeneilanden bereikt. Maar voordat deze bij ons arriveren wordt het nog een schitterend woensdag die met veel zonneschijn zal beginnen. In de middag zien we stapelwolken ontstaan en neemt de wind flink toe van matig tot vrij krachtig. Een teken dat een depressie dichterbij komt. Met 23 graden overdag kunnen we nog even van het nazomertje genieten. Het ziet er naar uit dat pas op het einde van de avond en in de nacht naar donderdag een gebied met buien zal overtrekken. Op donderdag vecht het hogedrukgebied zich terug wat eveneens gepaard gaat met veel bewolking en enkele buien. Daarmee wordt koelere lucht aangevoerd, waardoor het kwik op 17 graden blijft steken. Vrijdag daarentegen wordt het met zo’n 22 graden weer wat warmer, maar het weerbeeld zal bestaan uit veel wolkenvelden waaruit een bui kan vallen. Op zaterdag moet het hogedrukgebied de strijd opgeven, waardoor depressies definitief tot onze regio kunnen doordringen. Er trekt een regenzone over en de temperaturen duikelen naar beneden. Op zaterdag is het nog maar een graad of 17 en op zondag zelfs 14 graden. Tja, en dat laatste zijn normale temperaturen voor de tijd van het jaar. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 6-12 oktober

 

Treedt Gommarus (11 oktober) met droogte in,

de winter zal nat zijn, in het begin.

 

Brengt oktober ons warme dagen,

dan komt februari met koude vlagen.

Weekendweersverwachting: 7-8 oktober 2023

 Warm en mooi 

Waar september mee begon en eindigde, gaat oktober gewoon verder. Ik heb het natuurlijk over de belachelijk hoge temperaturen voor de tijd van het jaar. De eerste twee dagen van deze wijnmaand startte in onze regio zomers met dagelijks 25 graden. In Berkel-Enschot werd het op de 2e zelfs een graad of 26. Maar wat dacht je van de nacht van 2 naar 3 oktober die ongekend was. Eerst koelde het nog af naar een graad of 18, maar rond vier uur stroomde warme lucht het land binnen. In De Bilt werd het meer dan 20 graden en dat is daar in een oktobernacht nog nooit geregistreerd. In Tilburg steeg het kwik naar 19,2°C en het Limburgse Ell maakte het helemaal bont: 21,6°C. Het waren meteen de maximumtemperaturen van die dag voor die weerstations. Vorig jaar noteerde Berkel-Enschot op 29 oktober zelfs nog een zomerdag en dat was trouwens de enige dag van die maand met 25 graden. In 2018 kregen we zes van zulke dagen. Toen blonk die maand uit in zomergoud met veel warmte en zonneschijn en het lijkt erop dat we dat we dat opnieuw gaan beleven. Wel zien we steeds een afwisseling van dagen met warmte boven de 20 graden en dan weer eronder. Zo verliepen afgelopen dinsdag en woensdag in onze regio met respectievelijk 19,2°C en 18,2°C wat minder warm. Deze donderdag werd net de 20 graden aangetikt. Daarbij wisselden zon en soms dikke bewolking elkaar af. Het bleef wel droog.   

Op dit moment hebben we te maken met een hogedrukgebied boven het midden van Europa die voor het mooie weer zorgt. Hierdoor worden neerslaggebieden op afstand gehouden. Zo krijgen we een prachtige vrijdag voorgeschoteld met heel veel zonneschijn en wat sluierwolken. Met 21 graden wordt het heerlijk warm. Het weekeinde ziet er eveneens schitterend uit, waarbij koude lucht vanuit het noorden dichterbij probeert te komen. Het enige wat wij ervan zullen merken zijn de wolken en de sluierwolken die voorbij zullen komen afgewisseld met veel zon. De temperaturen komen op beide dagen op een graad of 23 te liggen. Maar daar zit wel een addertje onder het gras en dat is de zondag. Al dagen verandert op de zondag door alle weermodellen de temperatuur. Deze stond zelfs een keer op 27 graden, maar een paar dagen later op 14. Dat heeft alles te maken met de koude lucht die vanuit het noorden oprukt. Of deze het midden van Brabant gaat bereiken is dus de vraag. Wat wel duidelijk is, is dat het droog blijft. 

Na het weekeinde houdt de warmte nog even aan met temperaturen van 22 graden op de maandag tot mogelijk een zomerse 25 op de woensdag. Dit gaat gepaard met perioden met zon, sluierwolken en droogte. In de loop van woensdag gaat het weer veranderen en worden de sluierwolken dikker en dikker. Op donderdag gaat het regenen en koelt het af tot een graaf of 17. Opvallend daarbij is dat de nachten volgende week op 15 graden uitkomen en dat is eigenlijk de normale temperatuur voor overdag! Normaal ligt het kwik ’s nachts op 7 á 8 graden. Ondertussen is in Scandinavië de winter ingevallen en deze zou wel eens naar het zuiden kunnen zakken. Eén van de weerkaarten toont zelfs sneeuwvlokken in de Ardennen en op de Limburgse heuvels op 17 oktober. Wat een weersomslag zou dat zijn. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 2-6 oktober

 Maandag zomers warm, daarna tijdelijke afkoeling 

Vandaag is de tweede herfstmaand oktober van start gegaan en dat betekent dat we september achter ons hebben gelaten. Die maand is in De Bilt de op één na warmste geworden sinds 1901 met 17,6°C als etmaalgemiddelde. Op de eerste plaats staat september 2006 die een gemiddelde had van 17,9°C. Voor onze regio was het wél de warmste september ooit gemeten. In Berkel-Enschot werd het namelijk gemiddeld 19,0°C tegen 18,9°C in 2006. Het was ook niet normaal wat er zich afgelopen maand in het midden van Brabant heeft afgespeeld. We noteerden een hittegolf in een herfst en dat heeft nog nooit plaatsgevonden sinds het begin van de metingen in 1706. Deze begon op 3 september en duurde maar liefst 10 dagen, waarbij 7 (!) tropische dagen van minstens 30 graden werden geregistreerd. De hoogste temperatuur werd op de 10e in Tilburg waargenomen met 33,7°C. Kijken we over de hele maand dan hebben we 28 warme dagen gehad van minstens 20 graden, waarvan er 11 de zomers grens van 25 graden passeerden. Die warmte hebben we vooral te danken aan de hoeveelheid zonneschijn die op 210 uur uitkwam tegen 170 zonuren normaal. Tenslotte was het met 72 mm iets natter dan de normale hoeveelheid van 66 mm. 

De afgelopen week hebben we ook heerlijke temperaturen gehad toen het zelfs bijna 25 graden werd op de woensdag. Daarna passeerde op de donderdag een koufront wat gepaard ging met buien. De temperaturen gingen dan ook daarna naar beneden tot maximaal 20 graden gisteren. Het weerbeeld bestond daarbij uit een afwisseling van hoge bewolking, stapelwolken en zonneschijn. Pas afgelopen nacht begon het op te klaren en werd het helder, waarbij zowel in Woensdrecht als in Ell het kwik zakte tot onder de 10 graden. En aan de grond werd het op tien centimeter hoogte in Ell maar een graad of 5. Deze eerste oktoberdag is in Brabant zeer zonnig van start gegaan. In de loop van de ochtend passeerden wat sluierwolken en dat houden we de hele dag, waarbij de temperatuur naar 24 graden zal oplopen. Het blijft droog. 

Op maandag doet de temperatuur er nog een schepje bovenop, voordat afkoeling op de dinsdag arriveert. Op de tweede oktoberdag wordt het namelijk met 25 tot 26 graden zomers warm. De dag begint met sluierwolken die in de middag steeds dikker worden en dan krijgt de zon het steeds moeilijker. Uiteindelijk raakt het bewolkt, maar blijft het nog wel droog. Op dinsdag worden de bordjes verhangen en krijgen we totaal ander weer. Er trekken namelijk enkele buien over die soms fel kunnen uitpakken. Hierdoor kan het niet meer zo warm worden en blijft op 20 graden steken. Achter de buien stroomt koelere lucht binnen en zakt het kwik terug naar zo’n 17 tot 18 graden op woensdag en donderdag. Zon en wolken wisselen elkaar af en dan kan er hier en daar nog een buitje vallen. Vanaf vrijdag is het droog door de komst van een hogedrukgebied waar we tot en met zondag van zullen profiteren. Met een zuidelijke stroming komt opnieuw warme lucht onze kant op en stijgt de temperatuur van 19 graden op de vrijdag tot een graad of 23 op de zondag. Daarna zien we dat het wisselvallig wordt en dat de temperaturen beginnen te dalen tot normale waarden voor de tijd van het jaar en dat is 15 tot 16 graden. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 29 september-5 oktober

 

Een regendrop op St. Michiel (29 september),

dat 's zachten winter die er viel.

Doch zyn de eikels dan niet raar,

dit voorspelt sneeuw op 't eind van 't jaar.