Weekendweersverwachting: 6-7 mei

 Warm en wisselvallig 

We hebben er dit jaar lang op moeten wachten. Maar vanmiddag was het zover toen in De Bilt om 13:20 uur het kwik de 20 graden bereikte en we de eerste officiële warme dag van 2023 konden noteren. Dat is overigens vier weken te laat, want normaal valt deze rond 13 april. In deze eeuw is het nog nooit gebeurd dat we zo laat zo’n warme dag hebben. We moeten helemaal terug naar 1992 toen pas op 13 mei de grens van 20 graden bij het KNMI werd gepasseerd. Op andere plaatsen gebeurde het dit jaar al eerder. Namelijk in Arcen (20,0°C), Hupsel (20,5°C), Nieuw Beerta (20,9°C) en in Twenthe waar het kwik steeg tot 21,6°C en dat vond allemaal plaats op 22 april. De laatste keer dat we een warme dag konden registreren was op 30 oktober. Ondanks dat overal de vlaggen halfstok hangen als gevolg van Dodenherdenking was het voor de weergenoten onder ons toch een beetje feest. De temperatuur steeg namelijk zo hard dat de 20 graden maar een schijntje was. In het Zeeuwse Wilhelminadorp en rondom Tilburg steeg het kwik naar 24,4°C. Ell had 24,2°C, Maastricht 24,1°C en Gilze-Rijen en Eindhoven zagen het ieder 24,0°C worden. In België werd in steden zelfs 26 tot 27 graden gemeten. Deze warmte ging gepaard met heel veel sluierbewolking die de zon op enkele momenten zelfs afdekte. De bewolking zal de komende uren verder toenemen door de komst van een neerslaggebied die inmiddels Zeeland is binnengedrongen en verder het land in trekt. Dit neerslaggebied maakt onderdeel uit van een depressie voor de kust van Ierland met een uitloper tot over België. In onze regio blijft het overigens droog en daalt de temperatuur de komende nacht tot een graad of 12. 

Bevrijdingsdag start met een afwisseling van zon en wolken, waarbij de temperatuur al flink omhoog gaat tot zo’n 20 graden. Maar dan wordt de atmosfeer onstabiel en ontstaan er stapelwolken, waaruit buien vallen die met onweer en hagel gepaard kunnen gaan. Daarbij zijn windstoten mogelijk tot 60 km/uur. Het KNMI heeft hiervoor code geel afgekondigd voor Brabant vanaf 13:00 tot 20:00 uur. Let goed op als je Bevrijdingsdag buiten viert, want het kan gaan spoken. Overigens vindt in de avond op deze dag nog iets bijzonders plaats en dat is een gedeeltelijke maansverduistering. Daarbij is het alleen het einde van de eclips te zien. 

Na het wegtrekken van de buien ontstaan er opklaringen en valt de wind weg. Hierdoor ontstaat er nevel en mist waar de zaterdag mee gaat beginnen. Vervolgens gaat deze over in laaghangende bewolking, waar een bui uit gaat vallen. Met een zuid tot zuidwestenwind zitten we nog steeds in de warme lucht en kan het 21 graden worden. Op zondag passeert er een regenzone die in de middag overgaat in buien die met onweer gepaard kunnen gaan. Daarbij wordt het minder warm en blijft op een graad of 18 steken. De zon heeft het op beide dagen moeilijk om door te breken. En dat geldt ook voor begin volgende week. De bewolking overheerst en regelmatig vallen daar buien uit. We komen namelijk in een westelijke stroming terecht met constante aanvoer van buien en temperaturen van rond de 18 graden. Pas vanaf woensdag laat de zon zich wat meer zien, maar blijft het wisselvallig. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: Bevrijdingsweer

De officiële eerste viering van de bevrijding vond niet plaats op 5 mei 1945, maar op de verjaardag van koningin Wilhelmina, op 31 augustus 1945. In datzelfde jaar stelde, op voorspraak van de commissie Nationale Herdenking, het kabinet voor om met ingang van 1946 op 4 mei de oorlogsdoden te herdenken en op 5 mei de overwinning te vieren. 

Maar in de weerboeken wordt toch het weer van 5 mei 1945 meegenomen en dat komt vooral omdat meteen ná de bevrijding Nederland in een jubelstemming verkeerde. En dat gold niet alleen voor alle Nederlanders, maar ook voor het weer. De dag van 5 mei 1945 mei was met een temperatuur van rond de 12 graden nog een frisse dag, maar vormde wel de afsluiting van periode met guur weer en veel neerslag. Daarna volgde twee weken zonnig en warm zomerweer en zelfs tropische temperaturen tot 33 graden in Limburg. In Maastricht werd het vanaf 9 mei 1945 vijf dagen achtereen tropisch warm met meer dan 30 graden. In mei is zo'n reeks tropische dagen heel bijzonder.

TEMPERATUUR
Bevrijdingsdag zelf was in De Bilt nog nooit tropisch geweest, maar wel zomers warm met minstens 25 graden. Dat vond plaats in 1990, 1995, 2000 en 2006. De warmste Bevrijdingsdag hadden we in 1990 met een maximum van 27,8°C in De Bilt. Overigens leverde dat geen warmterecord op voor de warmste 5e mei ooit, want zowel in 1916 als in 1923 werd het nog warmer met respectievelijk 29,3°C en 28,3°C. In Brabant was het in 1990 ook zomers met 27,9°C in Eindhoven en 27,4°C in Gilze-Rijen en zo warm is Bevrijdingsdag nog nooit geweest. Daarna volgde nog de jaren 1995, 2000 en 2006 waar het kwik de 25 graden overschreed. In De Bilt is sinds 1948 zestien keer meer dan 20 graden gemeten en dan spreken we van een warme dag. De laatste keer was in 2018 toen het 22,0°C werd. 

ZONNESCHIJN

Met 14 uur zon waren 2000, 2008, 2018 en 2020 de zonnigste Bevrijdingsdagen. Zeven jaar geleden was het ook prachtig met 13,8 uren zonneschijn, maar ook in 1992, 1993 en 2007 was deze dag met bijna 12 zonuren fraai.

GRILLIG
De eerste helft van de bloeimaand vertoont nog alle kuren van het grillige voorjaarsweer. Zo viel er in mei 1979 nog bijna een week lang dagelijks sneeuw: op de stormachtige 2e mei lag de sneeuw plaatselijk enkele centimeters dik en ook op 5 en 6 mei vielen er nog sneeuwbuien. Ook in 1957 vielen op deze feestdag buien met sneeuw, hagel en onweer en was het, met de zware windstoten erbij en 14 mm aan neerslag, de guurste en natste bevrijdingsdag. In 1997 kwamen er op 5 mei fikse onweersbuien tot ontwikkeling met plaatselijk tientallen millimeters regen (24 mm in Vlissingen en 21 mm in Tilburg) en ook hagel. In 2009 viel in het noordoosten van het land nog 13 tot 15 mm en in 2015 was het ook erg nat in Berkel-Enschot waar 16 mm werd afgetapt.  In 2021 kregen we te maken met regen- en hagelbuien. Twee dagen later viel er zelfs sneeuw in Berkel-Enschot. 

1957
Met middagtemperaturen in De Bilt van respectievelijk 7,8°C en 7,2°C was de vijfde mei in 1957 en 1979 de koudste in de serie. In beide jaren kwam het op en rond die datum op veel plaatsen tot lichte vorst, maar dat komt in de week voor IJsheiligen wel vaker voor. De koudste plaats in 1957 was Eindhoven waar het overdag niet warmer werd dan 6,4°C. Daarnaast stond er op die dag een stevige noordwestenwind, en werden we gegeseld door felle hagelbuien. De gevoelstemperatuur kwam in Den Helder daarbij uit op -4,8°C. Daardoor moesten ook enkele voetbalwedstrijden in Den Haag worden afgelast, een unicum voor mei. In België werd de wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik in de sneeuw verreden en op de Limburgse Vaalserberg lag een sneeuwtapijt van 15 cm.

Bevrijdingsdag 2011-2014

Op 5 mei 2011 werd een nieuw kouderecord gebroken. In de vroege ochtend registreerde Eelde namelijk een minimumtemperatuur van -3,2°C en Nieuw Beerta had -2,9°C. Zo koud is Bevrijdingsdag nog nooit begonnen. Het vorige record stond op -2,3°C waargenomen in 1996 en 2010 in respectievelijk Gilze-Rijen en Twenthe. Aan de grond op 10 cm hoogte was het in Eelde in 2011 allemaal nog kouder met een temperatuur van -8,0°C! Ook dat was een nieuw kouderecord. Veel gewassen, waaronder aardbeien en aardappelen, hadden onherstelbare schade opgelopen. Na die ijskoude start beleefden we een zeer zonnige Bevrijdingsdag van ruim 14 uur. Er hing wel veel sluierbewolking, maar de zon scheen er goed doorheen. Daarbij liep de temperatuur in Brabant en Limburg op tot boven de 20 graden. In 2012 was het een sombere en koude 5 mei. Het was de gehele dag bewolkt en in de middag viel daar wat lichte regen uit. Meer dan 10 graden werd het niet en bij dit alles stond er een zwak tot matige noordoostenwind. Zowel op Bevrijdingsdag 2013 als 2014 daarentegen kregen we prachtig weer voorgeschoteld. Met een afwisseling van wolken en zon liep het kwik in Berkel-Enschot nog op naar ruim 21 graden (2013) tot bijna 23 graden (2014) bij zo’n twaalf zonuren. Het bleef droog. 

Bevrijdingsdag 2015 - 70 jaar Bevrijding in een explosieve atmosfeer

Acht jaar geleden werd Bevrijdingsdag 70 jaar gevierd en de weergoden maakten er een compleet spektakel van. Het KNMI had voor de middag al een weerwaarschuwing doen uitgaan met code geel. Zware onweersbuien met zware windstoten zouden over het land trekken en dat gebeurde ook. De dag begon in Vlissingen toen volgens een NOS-verslaggever ‘de moeder aller wolkbreuken’ overtrok. Zelfs de 5-mei-lezing die daar in de kerk werd gehouden hield het niet droog. Daarna trokken de onweersbuien met hagel en windstoten verder het land in en zorgden voor veel problemen. In Gasselternijveen (Drenthe) vielen hagelstenen van zo’n 5 cm. In Lansingerland (Zuid-Holland) kwamen dakplaten naar beneden en werden er omgewaaide bomen gemeld in het oosten van het land. Bevrijdingsfestivals in het hele land werden dan ook tijdelijk stilgelegd of zelfs letterlijk afgeblazen. Pas op het einde van de middag was het noodweer ons land uitgetrokken en brak overal de zon door en werd het alsnog een stralende Bevrijdingsdag. Oorzaak was een zuidelijke stroming die op de avond van 4 mei subtropische lucht onze kant liet opkomen met aanvoer van warme en zeer vochtige lucht. In de nacht naar 5 mei werd het namelijk niet kouder van 14 graden en het regende flink door. In Berkel-Enschot en Veen viel 11 mm, Breda en Volkel hadden ieder 17 mm en in het Zeeuwse Westdorpe werd 23 mm afgetapt. Al die regen gaf nog meer vocht in de lucht en in combinatie met de zeer warme lucht (23 graden in Berkel-Enschot) explodeerde de atmosfeer met alle gevolgen van dien. 

Bevrijdingsdag 2016-2022

Wat een verschil met 2016 die opnieuw één van de mooiste Bevrijdingsdagen werd. Deze was namelijk zonovergoten en alleen sluierwolken en wat vliegstrepen bedekten de hemel. Het kwik liep op naar een prachtige 21 graden rondom Tilburg en het bleef droog en bij dit alles waaide er een matige oosten tot zuidoostenwind. Opvallend voor die dag was de waarschuwing die uitgegeven werd voor de zonkracht. Deze kwam namelijk uit op zonkracht 5 tot 6 en in deze tijd van het jaar betekent dit snelle verbranding van de huid na 20 minuten. Dat was dus goed insmeren in 2016. En toen kregen we 2017 die somber en kil verliep. In De Bilt werd het niet warmer dan 11,1°C en in Berkel-Enschot was dat 12,3°C. Het zou de koudste meidag worden van de maand. In Nieuw Beerta en Twenthe werd het op die dag allemaal nog kouder met ieder 9,4°C en in Hoogeveen zelfs 9,3°C. Daarmee was Bevrijdingsdag 2017 zelfs kouder dan de Kerst ervoor. In 2018 was 5 mei om door een ringetje te halen. De hele dag scheen de zon maximaal, er was geen wolkje aan de lucht en het kwik liet in Tilburg en omstreken 23 graden aantekenen. Het werd samen met 2000 en 2008 de zonnigste Bevrijdingsdag ooit waargenomen. Daarna zou de bloeimaand van 2018 alleen maar warmer worden en werd het de warmste mei ooit waargenomen, waarmee 2008 van de troon werd gestoten. Wat een verschil met 2019, waarbij je echt wel een jas nodig had. Die 5e mei begon al met temperaturen rond het vriespunt en op uitgebreide schaal vorst aan de rond. Overdag werd het niet warmer dan een graad of 12. Dat we in koude lucht zaten zagen we al in de nacht van 3 op 4 mei waar in de Limburgse heuvels sneeuw werd gemeld. Het Drielandenpunt had zelfs een sneeuwdek en in de Ardennen werd het helemaal wit. Bevrijdingsdag 2019 was dus kil, waarbij in de middag nog enkele buien vielen maar dat stelde niet veel voor. Zon en wolken bepaalden het weerbeeld wat nog zo’n 5 zonuren opleverde. In 2020 was het 75 jaar Bevrijdingsdag, maar door corona kon het nergens gevierd worden. Alle festivals en bijeenkomsten werden afgelast. En dat was erg jammer, want het weerbeeld was prachtig. Doordat het vrijwel helder was begon deze dag fris met 4 graden in Berkel-Enschot, maar in het oosten en noordoosten had het gevroren. Eelde en Hupsel melden beide -1,1°C en in Twente zakte het kwik tot -1,0°C. Aan de grond werd op dat laatste station zelfs bijna matige vorst geregistreerd, maar bleef steken op -4,9°C. Een koud begin dus en dat werd alleen nog kouder door de matige noordoostenwind, kracht 3. Maar toen de zon erbij kwam werd het heerlijk warm en liep het kwik op naar een graad of 17. Zon en sluierwolken wisselden elkaar af, waarbij we ruim 14 uur van de zon konden genieten. In 2021zaten we in ijskoude en onstabiele lucht en dat zagen we op 4 mei al toen stevige buien over het land trokken met onweer, hagel en vooral zware windstoten. Door omgevallen bomen viel zelfs een dode. In de Bevrijdingsnacht hielden de buien aan en viel er in Brabant 3 mm. Op Bevrijdingsdag zelf vielen de hele dag regen- en hagelbuien en dat kwam omdat de lucht op 5 km hoogte ijskoud was tot -35 graden! Met nog geen 11 graden als maximum was het een vrij koude 5e mei. Pas in de avond was het droog. Wat een verschil met vorig jaar. Overdag was het overwegend bewolkt en pas in de loop van de middag begon de bewolking te breken. Het bleef droog. Daarbij liep de temperatuur nog op naar een aangename 20,8°C in het midden van Brabant bij een zwakke variabele wind. 

Bevrijdingsdag 2023

Na de 23 tot 24 graden in Tilburg en Berkel-Enschot op deze 4e mei, moeten we dat morgen op Bevrijdingsdag bekopen. In de ochtend is het nog rustig en schijnt de zon geregeld, maar in de middag ontstaan felle regen- en onweersbuien met kans op hagel en windstoten tot 60 km/uur. Met 20 graden is het nog prima uit te houden, maar let goed op de buienradar.

 

Weersverwachting deze week: 1-5 mei

 Overgang naar aardig lenteweer van 18 graden 

Vandaag sluiten we april af die flink nat was met in Tilburg 87 mm en Berkel-Enschot 78 mm, tegen 47 mm normaal. Ook in 2016 en 2018 viel in onze regio in deze maand veel neerslag met respectievelijk 81 en 101 mm. De natste april ooit sinds het begin van de neerslagmetingen in 1878 rondom Tilburg was in 1903 toen 117,5 mm werd afgetapt. Het natste station in Brabant is vliegveld Gilze-Rijen die 99 mm in de regenmeter zag verdwijnen. In Gelderland vinden we de stations met de meeste neerslag: Deelen en Harskamp tapten ieder 113 mm af. Daarnaast was het ook een koude maand met een etmaalgemiddelde in Berkel-Enschot van 9,6°C tegen 10,2°C als langjarig gemiddelde (1988-2022). Tenslotte scheen de zon daar maar 176 uur tegen 202 normaal en dus was het ook een sombere maand. Kortom, van lente was geen sprake en beleef het beperkt tot enkele dagen met een lentegevoel. Zoals deze laatste aprildag die heerlijk zonnig is begonnen en later gevolgd zal worden door stapelwolken. Temperatuur loopt daarbij op naar een mooie 18 graden. En omdat er maar weinig wind staat is het genieten geblazen om naar buiten te gaan. Oorzaak is een hogedrukgebied dat aan de wandel is gegaan en richting Polen trekt. Met een oostelijke stroming wordt dan droge en die zachte lucht aangevoerd. 

Vervolgens schuift het hogedrukgebied verder op richting Rusland, waardoor een uitloper van een depressie boven Scandinavië richting de Noordzee trekt . Daardoor neemt in de komende nacht de bewolking toe en in de loop van de maandag gaat het daaruit regenen. Met 18 graden blijft het zacht voor de tijd van het jaar, maar de wind draait van west naar noordwest doordat een hogedrukgebied boven de Britse Eilanden dichterbij komt. Op dinsdag ligt deze boven de Noordzee en draait de wind verder naar het noorden met aanvoer van koelere lucht. Temperatuur blijft dan ook steken op een graad of 13 en in het noorden wordt het slechts 10 graden. De dagen erna wordt het hogedrukgebied versterkt met een ander hogedrukgebied bij IJsland en zet koers naar Scandinavië waar het donderdag aankomt. Een oostelijke stroming komt dan op gang met in eerste instantie aanvoer van droge en warme lucht. Woensdag is een overgangsdag, waarbij zon en wolken elkaar afwisselen en de temperatuur al langzaam omhoog gaat richting de 15 graden. Op donderdag is de zachte lucht gearriveerd en kan het zo’n 19 graden worden wat gepaard gaat met flinke zonnige perioden. Vanaf vrijdag zet een uitloper van een depressie op de Atlantische Oceaan de aanval in op het Scandinavisch hogedrukgebied. Dit gaat gepaard met veel bewolking waaruit een bui kan vallen. Het lijkt een ééndagsvlieg te zijn, want in het weekeinde neemt het hogedrukgebied de regie weer over. Zon en wolken wisselen elkaar af en het blijft droog. De wind blijft uit het oosten waaien, waardoor de aanvoer van zachte lucht van rond de 18 graden in stand blijft. De start van de laatste lentemaand mei ziet er dus niet slecht uit. 

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 28 april - 3 mei

 

Was april nat en koud,

dan groeit straks het koren als een woud.

 

April en mei zowaar,

zijn de sleutels van 't hele jaar.

Weekendweersverwachting: 29-30 april

 Somber, maar droog 

Wat een schitterende Koningsdag hebben we toch achter de rug. Het bleef droog, de zon scheen door alle sluierbewolking heen en de temperatuur liep in het midden van Brabant op tot zo’n 15 graden. Overigens begon deze feestdag wel koud. Op neushoogte daalde het kwik tot -2,8°C in Eelde en -2.7°C in Deelen en Twenthe. Berkel-Enschot haalde nog precies de 0 graden. In De Bilt zag men de temperatuur dalen tot -1,2°C en daarmee is het derde keer op 27 april sinds Willem-Alexander koning is, en de elfde keer sinds 1901. Aan de grond was er zelfs sprake van matige vorst. En dat gebeurde alleen in Hupsel (-6,6°C) en Twenthe (-6,0°C). Ook gisteren begon de dag met lichte vorst op normale waarnemingshoogte, waarbij het in Brabant overal had gevroren tot -1,8°C in Gilze-Rijen en Eindhoven. Op tien centimeter hoogte was Eindhoven het koudst met een temperatuur van -5,1°C. Ook die dag verliep droog, maar dat kunnen we van de dagen ervoor, en dan met name de maandag, niet zeggen. De hemelsluizen gingen in de nacht van zondag op maandag open en pas in de loop van de middag werden deze gesloten. Wijk aan Zee had met 21 mm de meeste neerslag, gevolgd door Lelystad en Heino met ieder 19 mm, Berkel-Enschot had 16 en Marknesse 15 mm. Woensdag en deze donderdag waren dus droog, maar daar komt de komende uren verandering in. Vanuit het westen nadert een neerslaggebied verbonden aan een lagedrukgebied op de Atlantische Oceaan. In Zeeland regent het al en dat regengebied schuift langzaam naar Duitsland waar het pas op vrijdagmiddag aankomt. Dat betekent dat we een nacht krijgen met perioden met regen en dat de vrijdagochtend ook nog nat zal zijn. Door alle bewolking en nattigheid zakt de nachttemperatuur niet verder dan een graad of 8. Na de neerslag loopt het kwik in de middag nog op naar zo’n 15 graden. Daarbij staat er een matige west tot zuidwestenwind, kracht 3 tot 4. 

In het weekeinde zien we de depressie nog steeds op de Atlantische Oceaan liggen, maar nu komt er nog eentje om de hoek kijken en deze bevindt zich voor de kust van Noorwegen. Precies tussen deze twee weersystemen in wringt zich een hogedrukgebied waar we van gaan profiteren. Niet dat we de zon veel te zien krijgen, maar het blijft wel droog. Temperaturen liggen zaterdag op 13 en zondag op 17 graden. De wind draait daarbij alle kanten op. Door alle bewolking is van vorst in de nacht en ochtend geen sprake meer. Hiermee eindigt de aprilmaand die koud, nat en somber verliep. 

Na het weekeinde wordt het hogedrukgebied sterker en gaat zich uitbreiden. Zon en wolken wisselen elkaar af, het blijft droog en de temperaturen gaan verder omhoog tot wel 19 graden op maandag en dinsdag. Een prima begin van de meimaand. Op woensdag ligt het hogedrukgebied boven de Britse Eilanden en wordt met een noordenwind koude lucht aangevoerd. Temperatuur zakt even terug tot een graad of 16. Vervolgens steekt het hogedrukgebied de Noordzee over en ligt op donderdag boven Scandinavië. We komen dan in een oostelijke stroming terecht, waarmee droge en warme lucht wordt getransporteerd. Dat betekent dat de zon zich steeds meer laat zien en dat de temperaturen weer omhoog gaan. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws

 KONINGSDAG 2023

A.s. donderdag is het de 10e Koningsdag en wordt dit jaar in Rotterdam gevierd. Sinds 2014 wordt Koningsdag gehouden op de verjaardag van staatshoofd Willem-Alexander (27 april), behalve wanneer dit op een zondag is. In dat geval wordt het op zaterdag gevierd en dat gebeurde meteen al bij de eerste keer in 2014. Pas in 2025 zal dat opnieuw het geval zijn.

 Wilhelmina

Op 31 augustus 1885 werd in Nederland ter gelegenheid van de vijfde verjaardag van Prinses Wilhelmina de eerste Prinsessendag gevierd. Deze dag was de voorloper van Koninginnedag. Het initiatief komt van de liberalen, die met het feest de nationale eenheid wilden benadrukken. Na het overlijden van Koning Willem III op 23 november 1890 werd Wilhelmina koningin, onder regentschap van haar moeder Koningin Emma. In 1891 werd in Nederland de eerste echte Koninginnedag gevierd. Koningin Wilhelmina en haar familie waren echter niet aanwezig bij de festiviteiten op Koninginnedag. Koninginnedag was in die jaren ook de laatste dag van de schoolvakantie, waardoor deze dag al snel een feestdag voor kinderen werd. Op 31 augustus 1902 groeide Koninginnedag uit tot een echt volksfeest. De bevolking vierde toen namelijk ook het bericht dat Koningin Wilhelmina net hersteld was van een ernstige ziekte.

 Juliana

In september 1948 volgde Koningin Juliana haar moeder op. Zij vierde net als Koningin Wilhelmina Koninginnedag op haar eigen verjaardag: 30 april, voor het eerst in 1949. De Koningin en haar familie namen op het bordes van Paleis Soestdijk een defilé af. Veel Nederlanders liepen in een kilometerslange rij langs het bordes en gaven de Koninklijke Familie bloemen en geschenken. Dit bloemendefilé was vanaf midden jaren '50 op de televisie te zien. Onder Koningin Juliana werd Koninginnedag een officiële vrije dag en de viering groeide uit tot een nationale feestdag, die in het teken staat van saamhorigheid.

 Beatrix

Koningin Beatrix besloot bij haar aantreden in 1980 als koningin, uit respect voor haar moeder, Koninginnedag op 30 april te blijven vieren. Ze koos ervoor niet de mensen naar haar toe te laten komen, maar juist zelf naar de mensen toe te gaan. Een praktische overweging bij deze datum was dat de activiteiten die onlosmakelijk met deze dag waren verbonden doorgaans in de buitenlucht plaatsvonden en dus gebaat waren bij een gerede kans op weersomstandigheden die zich hiervoor lenen. Samen met andere leden van de Koninklijke Familie bezocht ze ieder jaar een of twee gemeenten in Nederland, om daar Koninginnedag te vieren.

 WEERBEELD

De allereerste Koningsdag was dus op 26 april 2014 en niet op de 27e omdat dat op een zondag is. Die zaterdag begon met een oranjezonnetje gevolgd door bewolking in de middag. De temperatuur liep nog op naar 20 graden. In 2015 liet de zon zich veel meer zien. Na wat lichte regen in de Koningsnacht was het overdag wisselend bewolkt en scheen de zon negen uur lang. Met 14 graden was het wel fris. Een jaar later was Koningsdag bar slecht. De hele dag vielen er in 2016 buien en de temperatuur kwam niet boven de tien graden uit met 9,9°C als maximum in Berkel-Enschot. In De Bilt werd het 10,7°C en in Maastricht werd het zelfs niet warmer dan 7,7°C. Overigens geen dagrecord, want dat staat voor 27 april op 5,5°C uit 1941 waargenomen in Den Helder (De Kooy). Voor Brabant staat het kouderecord op 7,7°C uit 1985 in Eindhoven en Volkel. Dat we in koude lucht zaten bleek een dag eerder wel. In de vroege ochtend van de 26ste lag op sommige plekken in Drenthe, Overijssel en het zuiden van Friesland 3 cm sneeuw! De buien zorgden voor veel neerslag, zoals 15 mm in Berkel-Enschot. In 2017 was het opnieuw koud. In De Bilt werd het 10,9°C en in Tilburg, waar de Koning met zijn gezin zijn 50^e verjaardag vierde, bleef het kwik steken op 11,3°C. De dag begon met een winterjas, want op grote schaal had het gevroren. Twenthe en Gilze-Rijen hadden temperaturen van respectievelijk -3,4°C en -3,2°C. Nog nooit was de minimumtemperatuur zo laag op 27 april, wat meteen een kouderecord opleverde voor diverse weerstations. Koningsdag 2018 begon fris met 3 graden, maar wel met veel zonneschijn. In de loop van de dag verschenen er wolken, waaruit enkele druppels vielen. Met 18 graden en weinig wind was het een prima dag om Koningsdag te vieren. Vier jaar geleden was het geen beste feestdag. Van tijd tot tijd vielen op de 27e buien en warmer dan 13,8°C werd het in 2019 niet. Het leek meer op een herfstdag dan op een lentedag. In 2020 was het geen Koningsdag maar ‘Woningsdag’ in verband met corona. En dat was heel jammer, want voor het eerst was het weer om door een ringetje te halen. Het werd zelfs de warmste Koningsdag tot nu toe. De zon scheen meer dan 11 uur en werd afgewisseld met een enkele stapelwolk en later sluierwolken. Het bleef droog. De temperatuur liep in Berkel-Enschot en Tilburg op naar 23,7°C, gevolgd door Arcen en Ell met ieder 23,3°C en Eindhoven met 23,0°C. Deze feestdag werd dan ook veel in tuinen en op balkons gevierd. In 2021 was het opnieuw een schitterende feestdag. De zon scheen volop die het kwik nog deed oplopen naar bijna 18 graden in het midden van Brabant, maar in het noorden was het met 13 tot 14 graden fris. Het begon wel koud met 1,7°C in Tilburg en in het noordoosten had het gevroren tot -3,2°C in Leeuwarden. Aan de grond was daar zelfs sprake van matige vorst: -5,1°C. Van neerslag was geen sprake. 

Vorig jaar hadden we eveneens een schitterende Koningsdag. Maar in de ochtend was het bibberen geblazen. Tijdens opklaringen kon het sterk afkoelen. Zo daalde het kwik in de Koningsnacht van 26 op 27 april in Twenthe tot -1,6°C en in Deelen werd het -1,5°C. Aan de grond had het vrijwel overal gevroren tot -6,1°C in Twenthe en dan spreken we van matige vorst op 10 cm hoogte. Gilze-Rijen en Woensdrecht zagen het -4,4°C worden. De zon deed daarna flink haar best en scheen meer dan 12 uur, waarbij de temperatuur opliep tot 16 graden in Berkel-Enschot. In het noorden en langs de kust moesten ze het met een graad of 11 doen. Ook dit jaar zal Koningsdag met een winterjas van start gaan. Op veel plaatsen gaat het aan de grond vriezen. In de middag loopt het kwik nog op naar zo’n 14 graden. Zon en sluierwolken wisselen elkaar af, maar het blijft droog bij een zwak tot matige zuidoostenwind. 

KOUD

Een gure noordwester of noordenwind kan de temperatuur in deze tijd van het jaar ondanks de zon ook heel laag houden. De dag van 27 april begint dan soms met vorst zoals vorig jaar en in 2017. Maar dat was ook in 2015 het geval met–3,3°C in Wijk aan Zee en op 10 cm hoogte vroor het toen zelfs 7,1°C graden in Twenthe! Dat laatste is geen record want dat staat op -7,3°C waargenomen in Eelde in 1989. In De Bilt kwam sinds 1901 tien keer lichte vorst voor, waarvan de laagste minimumtemperatuur -2,2°C was op 27 april 1989. De koudste dag ooit was die van 1907, 1929 en 1985 toen de gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt uitkwam op 4,8°C. Daarbij werd de laagste maximumtemperatuur van 7,4°C waargenomen in 1985. 

WARM

Maar het kan ook warm zijn op 27 april. Zo werd het zelfs bijna tropisch in 1916 met in Vlissingen een kwikstand van 29,9°C. Maar zover hoeven we niet terug te gaan om het zomerswarm te hebben. In 2007 braken namelijk op vele weerstations hun dagrecord, waarbij het in Ell, Arcen, Gilze-Rijen en Markness afgerond 28 graden werd. In De Bilt werd het 27,3°C en daarmee was het de enige zomerse dag sinds 1901 dat de 25-gradengrens werd overschreden. Het aantal warme dagen, waarbij het minstens 20 graden werd, gebeurde daar sinds 1901 tien keer. Sinds 1967, toen Willem-Alexander geboren werd, was het zes keer. De laatste keer was in 2020 toen het 20,7°C werd. 

NEERSLAG

Een grotendeels of volledig verregende dag kwam niet zo vaak voor. Zo staat het record aantal neerslaguren namelijk op 13 uur en dat gebeurde op 27 april 1997 in Maastricht. Gevolgd door Valkenburg (Zuid-Holland) en Rotterdam met ieder 12 uur uit 1983. De natste dag met de meeste millimeters was 27 april 1983 toen in Tilburg 44 mm werd opgevangen en in Gilze-Rijen zelfs 64 mm. In 2019 vielen er geregeld buien, waarbij in De Bilt 9 mm werd afgetapt. Zoveel neerslag is op die dag sinds 1986 niet meer gevallen toen 11 mm naar beneden kwam. Maar in 1983 was het nog erger toen op 27 april 26 mm werd geregistreerd; de hoogste neerslagsom in De Bilt sinds de geboorte van de Koning in 1967. 

Net als voorheen op Koninginnedag kan ook op Koningsdag het weer dus van jaar tot jaar sterk uiteenlopen, zoals karakteristiek is voor het grillige weer in april. Gemiddeld mogen we op die dag een middagtemperatuur verwachten van ongeveer 16 graden, maar veel zegt dat niet. Sinds 1998, de oprichting van weerstation Berkel-Enschot, kwam de gemiddelde middagtemperatuur op 27 april zelfs uit op 17,4°C. Onder extreme omstandigheden is de temperatuur die dag in Nederland bij regen en wind ook wel eens onder de 8 graden gebleven of bij zonnig weer kan de temperatuur in de tweede helft van april tot ruim 30 graden oplopen.