ZACHT, KLETSNAT EN SOMBER
Maart 2023 was een
vrij zachte, maar ook sombere en uiterst natte eerste lentemaand. Koude en
zachte periodes wisselde elkaar daarbij af. Vooral de eerste helft van de maand
verliep koud. Het meest bijzondere was het aantal dagen met sneeuw en dat we op
13 maart de eerste storm konden noteren.
TEMPERATUUR
Met
in De Bilt een gemiddelde etmaaltemperatuur van 7,0°C tegen normaal 6,5°C was
maart vrij zacht. Het warmst KNMI-station staat in Zeeland met in Westdorpe een
gemiddelde van 7,7°C en het koudst was het in het noordoosten waarbij zowel
Nieuw Beerta als Eelde een gemiddelde hadden van 6,1°C. In Gilze-Rijen was dat 7,3°C
en in Berkel-Enschot 7,8°C. Bij dat laatste station werd het overdag gemiddeld
11,5°C, wat normaal is, en in de nachten was dat 4,1°C tegen 3,1°C normaal.
Opvallend
in maart was het feit dat we vaak op de grens lagen van koude lucht in het
noorden en warmere in het zuiden. Om de haverklap wisselden beide luchtsoort
stuivertje in onze omgeving. Op 1 maart startte de meteorologische lente, maar
meteen ook ijs- en ijskoud. Op maar liefst 13 weerstations was ’s ochtends sprake
van matige vorst, waarbij het in het oosten van het land het koudst werd:
-7,6°C in Twenthe, -7,3°C in Deelen en -7,2°C in het Drentse Eelde. Aan de grond
-10,1°C in Hupsel en -10,2°C in Twenthe. We kwamen in een noordelijke stroming en
werd er koude lucht vanuit het Noordpoolgebied richting onze omgeving getransporteerd.
Dit ging gepaard met veel bewolking, waardoor de nachten niet veel kouder
werden en het beperkt bleef tot lichte vorst. Maar overdag werd het wel kouder.
Zo werd het op 7 maart niet warmer dan 4 tot 5 graden en een dag later was het
helemaal waterkoud. Op de 8e lagen de kwikstanden in het zuiden net boven het
vriespunt en werd het de koudste dag van deze lentemaand. In Woensdrecht bleef
de temperatuur steken op 1,5°C, Ell 1,6°C, Eindhoven 1,7°C en Arcen had 1,8°C.
In Berkel-Enschot en Tilburg werd het die dag niet warmer dan 2,2°C. Brrrrr.
Vervolgens trok die kou naar het noorden en zagen we de volgende grote temperatuurverschillen
in het land: in Maastricht zag men op de thermometer 12,1°C staan, maar in het
midden van het land werd het nog geen 3 graden, zoals in De Bilt (2,5°C). Op de
10e bereikte de kou het noorden met 1,0°C als maxima in Eelde. Op 11 maart
werden de nachten kraakhelder en begon het vrijwel overal te vriezen met -7,3°C
in Eelde als laagste temperatuur en aan de grond was dat -8,0°C. Overdag werd
het nog 6 tot 8 graden. Daarna was het gedaan met de kou en werd op 12 en 13
maart zachte lucht aangevoerd. Dat hadden we vooral te danken aan een storm die
ons op de 13e passeerde en de temperatuur liet stijgen naar 18 graden in
vrijwel geheel Brabant. Vervolgens werd het wat minder warm. Dat duurde slechts
een paar dagen, want vanaf de 16e keerde de zachte lucht terug en konden we op
17 maart de warmste dag noteren van deze maand. Berkel-Enschot en Tilburg
noteerde zelfs 19,2°C gevolgd door Ell met 18,7°C en Eindhoven en Maastricht
met ieder 18,5°C. Het leek wel lente. Daarna bleven de temperaturen tot en met
de 25e ruim boven de 10 graden. Vooral de nachttemperaturen waren erg hoog wat
zelfs nieuwe warmte-dagrecords opleverden. Op 18 maart registreerde De Bilt als
minimumtemperatuur 9,1°C, terwijl het vorige record op 8,9°C stond uit 1983. Op
22, 23 en 24 maart waren de minimumtemperaturen ook nog nooit eerder zo hoog
sinds 1901, met respectievelijk 9,2°C, 10,5°C en 9,7°C. De oude records stamden
uit 2005 (8,9°C), 1994 (8,5°C), en 1981 (9,2°C). Het aantal officiële
warmterecords dit jaar is daarmee al tot acht opgelopen. Vanaf 26 maart kwamen
we echter in koude lucht terecht, waarbij de nachten van de 27e met vorst
gingen verlopen tot wel -4,4°C op 28 maart. Tenslotte eindige de maand zacht
met 16 tot 17 graden op 30 en 31 maart.
In
totaal werden in De Bilt zes vorstdagen geteld, waarbij het heeft gevroren
en normaal zijn dat er acht. In het zuidoosten en oosten van het land vroor het
op 10 dagen en Eelde telde zelfs 14 vorstdagen, waarvan twee met matige vorst. Berkel-Enschot
telde zes dagen met vorst. Warme dagen van 20 graden of meer werden nergens
geregistreerd, terwijl we toch op één zo’n dag mogen rekenen. Door het gebrek
aan zon en de wisselvalligheid kwam het aantal mooi-weerdagen uit op 1 tegen 5
normaal. Op zo’n dag is het droog, schijnt de zon meer dan de helft van de tijd
en ligt de temperatuur boven normaal. We moeten terug naar 2001 voor een
slechtere score. Vorig jaar was maart recordzonnig en -droog. De maand telde
toen maar liefst 16 mooi-weerdagen.
NEERSLAG
Met
98 mm gemiddeld over het land, tegen 53 mm normaal, was maart zeer nat en daarmee was het de op 5 na
natste maart sinds 1901. Bovenaan staat 1981 met 126 mm. In het zuiden en zuidwesten viel de meeste neerslag, met plaatselijk
meer dan 140 mm. Zo ving het Zeeuwse Kapelle 149 mm op, gevolgd door Schinnen
met 146, Brielle 144 en Oss met 140 mm. Deelen was met 137 mm het natste
KNMI-station. Rondom de Waddeneilanden en het IJsselmeer viel de helft minder
zoals op Schiermonnikoog met 62 mm, Enkhuizen 63, Zwolle 66 en tenslotte Marknesse
en Eemshaven die ieder 69 mm aftapten. In De Bilt viel 101 mm, tegen 58 mm normaal,
goed voor een achtste plaats in de lijst met natste maartmaanden sinds 1901. Berkel-Enschot
ving 117 mm op in de regenmeter. Daarmee is het voor dat station de op vier na
natste maartmaand ooit gemeten sinds het begin van de neerslagmetingen in 1878
rondom Tilburg. Op 17 dagen werd minstens één millimeter opgevangen, waarvan op
vier dagen minstens 10 mm. De natste dag was die 10 maart met 24 mm. Naast
regen viel op twee dagen ook hagel (5 en 27 maart).
Bijna
iedere dag regende het wel ergens of trok een bui over. Soms liepen de
neerslaghoeveelheden flink op. Ook de laatste week van maart werd wisselvallig
ingezet en op 27 maart kwamen ook weer winterse buien voor. Een dag eerder
regende het lange tijd in de zuidelijke helft van het land. De laatste dag van
de maand viel compleet in het water door een lagedrukgebied dat pal over ons
land trok. De neerslag was vrij gelijkmatig verdeeld over de maand, alleen de
eerste dagen waren geheel en overal droog. Op 8 en 9 maart samen viel in
Zuid-Limburg 40 tot 50 mm en op 9, 10 en ook op de laatste dag van maart werd er
op uitgebreide schaal 10 tot 20 mm afgetapt. In de Achterhoek viel bijna 40 mm
op 10 maart.
SNEEUW
Vanaf
7 maart kwamen we langere tijd in de buurt van de overgangszone tussen koude
lucht en zachte lucht. Steeds weer trokken storingen hier doorheen naar het
oosten. Ze brachten bij ons om de haverklap neerslag en in de periode van 7 tot
en met 11 maart viel die geregeld ook in de vorm van sneeuw. Op 7 maart had
vooral de zuidelijke helft met regen en sneeuw te maken. Verder naar het
noorden trokken winterse buien over. Op 8 maart ontstond in het zuiden een
sneeuwdek en gaf het KNMI code oranje uit voor Limburg en Noord-Brabant. Op
veel plaatsen kwam in de ochtend tijdelijk een laagje van tussen 2 en 5
centimeter te liggen (Tilburg 3 cm). In de Limburgse heuvels groeide de sneeuwlaag
tijdelijk tot 12 cm aan in Vaals en 15 cm op het Drielandenpunt. In de nacht en
ook op de 9e overdag trokken nieuwe gebieden met regen- en natte sneeuw over
het land. Vooral in het midden en noorden kregen er nu mee te maken. In de
nacht naar de 10e sneeuwde het in het noorden en werd het daar op diverse
plaatsen wit. Overdag trok een lagedrukgebied over het zuiden oostwaarts.
Erachter drong de kou op en beleefden we in Nederland een klassieke winterinval,
met regen die in sneeuw overging, een tijdje veel wind en in het midden en
noorden een witte wereld. Opnieuw viel 2 tot 6 cm; in het noorden lag tussen 5
en 10 cm. Een koude nacht en een prachtige winterochtend volgden. Veel mensen
trokken er in de sneeuwgebieden op uit om van de winterpracht te genieten.
Later zorgde de fel schijnende ervoor dat de sneeuw snel wegsmolt. Op de 12e
won de zachte lucht het pleit. In de ochtend viel nog wel wat natte sneeuw. In
de nacht en in de vroege ochtend van de 15e (de dag waarop de verkiezingen voor
de provinciale staten en waterschappen werden gehouden) trokken winterse buien
over het land die het toch weer hier en daar wit maakten. Op de Vaalserberg
kwam een laagje van 5 centimeter te liggen.
Op
9 dagen viel ergens in het land sneeuw tegen 7 dagen normaal. Op 8 dagen bleef
de sneeuw ook liggen en dat was 2x zo vaak als gemiddeld. In 2018 viel voor het
laatst vaker sneeuw, namelijk op 10 dagen en in 2013 was dit op 18 dagen het
geval.
STORM
Op
13 maart waaide het fors. Op Vlieland, de Houtribdijk en bij IJmuiden kwam het
tot een uurgemiddelde van windkracht 9. En daarmee was de eerste officiële
storm van 2023 een feit. Berkhout noteerde met 108 km/uur de zwaarste
windstoot, maar ook op andere plaatsen in het westen en noorden kwam het tot
windvlagen boven 100 km/uur.
ZONNESCHIJN
Met
gemiddeld over het land 120 zonuren was maart een vrij sombere maand. De
normale hoeveelheid zon bedraagt namelijk 145 zonuren. Hoewel de zon overal
minder scheen dan normaal, was het in het uiterste zuiden duidelijk het
somberst. Maastricht had met 98 de
minste zonuren gevolgd door Westdorpe met 100 en Ell met 111 uren zonneschijn.
De zon scheen het meest in het Waddengebied, met op Terschelling 143 uren zon. Lauwersoog
en Den Helder volgden op een tweede en derde plaats met respectievelijk 136 en
134 zonuren. In zowel De Bilt als Berkel-Enschot scheen de zon 117 uur tegen
respectievelijk 139 uur en 150 uur normaal. De meeste stations telden drie à
vier zonloze dagen en dat waren 9, 10, 20 en 22 maart. De Bilt telde vijf
zonloze dagen en dat is iets meer dan normaal (vier) en Tilburg zes. Tijdens de
eerste dagen van de maand en op 11, 15 en 27 maart scheen de zon op de meeste
plaatsen meer dan 80% van het maximum en soms zelfs onafgebroken, zoals op 1 en
2 maart.