Weekendweersverwachting: 31 december 2022-1 januari 2023

 Onstuimig, nat en met een warmterecord 

Het wordt een herfstachtige afsluiting van 2022 met zelfs een nieuw warmterecord op Oudejaarsdag. Dat herfstweer zagen we eigenlijk al met de kerst toen Eerste kerstdag helemaal in het water viel. In Berkel-Enschot viel 9 mm, maar in het Limburgse Ell werd 28 mm afgetapt en daarmee is de op één natste 25 december ooit gemeten in ons land. Dat betekent dat het record blijft staan, en dat is 29 mm waargenomen in De Bilt in 1947. Tweede kerstdag zou eigenlijk ook in het water vallen, maar dat viel reuze mee. Alleen in de ochtend viel een bui (0,4 mm), maar voor de rest van de dag was het droog en zagen we zelfs de zon nog bijna 2 uur schijnen. Met zo’n 10 graden op beide kerstdagen was het een zachte kerst. De dagen erna wisselden droge en natte dagen elkaar af. Op woensdag viel regelmatig regen en op deze donderdag hadden we te maken met buien en werd het met 11 graden in Tilburg nog zachter. Afgelopen dinsdag was het ineens koud, waarbij het in de ochtend aan de grond had gevroren en het overdag niet warmer werd dan een graad of 7. Vandaag hadden we naast neerslag ook nog met een stevige wind te maken. IJmuiden en Vlieland registreerde een stormachtige wind, kracht 8, en in onze regio was het een vrij krachtige tot krachtige wind en dat is kracht 5 tot 6. Daarbij zijn windstoten waargenomen tot 88 km/uur op Vlieland en 82 km/uur in Den Helder. In Brabant kwamen windstoten voor van 71 km/uur in Volkel tot 59 km/uur in Gilze-Rijen. 

We hebben namelijk te maken met een reeks lage drukgebieden ten noorden van ons en deze stuurt het ene na het andere neerslaggebied op ons af met veel wind. Tot en met het einde van het jaar hebben we daar last van. Morgenvroeg is het in eerste instantie nog droog, maar al snel trekt een regenzone over. Vervolgens wordt met een stevige zuidelijke stroming warme lucht aangevoerd en dat zien we pas in de avond gebeuren, want dan wordt de hoogste temperatuur van 13 graden bereikt. In de nacht naar zaterdag blijft het kwik boven de 10 graden. Op Oudejaarsdag zet de warmte verder door wat gepaard gaat met nog meer wind en veel neerslag. We krijgen te maken met belachelijk hoge temperaturen die alle records van 31 december gaan breken. Werd vorig jaar al de warmste Oudejaarsdag ooit gemeten met 15,1°C in Ell en 15,0°C in Eindhoven, op zaterdag kan het 16 tot zelfs 17 graden worden. Of het ook een landelijk record wordt is nog maar de vraag. Dat staat namelijk op 17,8°C waargenomen op 4 december 1953 in Buchten (niet meer bestaand KNMI-station), gevolgd door 17,4°C door een eveneens opgeheven station in Limburg zijnde Oost-Maarland die op 16 december 1989 deze hoge temperatuur registreerde. Wat nog wel bestaat is het KNMI-station Maastricht en dat wordt door enkele weerbureaus nu gezien als hét decemberrecord en staat op 16,7°C van 4 december 1953. Maar dat klopt dus niet, want elders in Limburg werd het officieel nog warmer.

Die warmte van Oudejaarsdag is ook het enige positieve, want het jaar 2022 sluit onstuimig en kletsnat af. Als om middernacht het vuurwerk de lucht in wordt geschoten is het een graad of 14 en hopelijk droog, maar dat is onzeker. Op zondag is het dan 2023 die zacht en nat van start gaat en bij ons zo’n 13 graden zal brengen bij een wind die wat afneemt. Maar in Limburg kan, bij voldoende zonneschijn, de 15 tot 16 graden worden aangetikt. Daarmee zou het de warmste 1 januari worden ooit, want dat werd dit jaar al gebroken toen het in Maastricht 15,1°C werd. Dat zou wat zijn dat een jaar later opnieuw het warmterecord van Oudejaarsdag én Nieuwjaarsdag sneuvelen. 

Als al het vuurwerk is neergedaald doen dat ook de temperaturen die vanaf maandag een paar dagen onder de 10 graden duiken, maar op het einde van de week er weer boven komen. Daarbij neemt de wind flink af en is het vanaf maandagmiddag droog. Alleen op maandagochtend wordt regen verwacht. Daarna wisselen op dinsdag en woensdag zon en wolken elkaar af bij maximaal 7 graden. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 26-30 december

 Dinsdag koud en droog,

daarna waaien we het jaar uit met hoge temperaturen en regen 

Vrolijk kerstfeest! Maar voor het weerbeeld is het vandaag, en ook morgen, niet vrolijk te noemen. Regen en later buien zullen ons namelijk gaan plagen wat gepaard gaat met een aantrekkende wind en temperaturen die in de dubbele cijfers gaan lopen van 10 tot 11 graden. Wat een verschil met vorige week toen de zondag met -8 graden begon en tegen middernacht eindigde met +0,6°C. Daarna werd het gemiddeld over de hele week een graad of 10. Afgelopen vrijdag werd zelfs de hoogste temperatuur van deze maand tot nu toe gemeten: Berkel-Enschot zag op de thermometer 11,7°C staan. En zulke hoge kwikstanden hebben we sinds bijna een maand (26 november) niet meer gehad. Een Groene kerst dus en geen winterweer. Dat was vorig jaar wel anders toen de winter precies tijdens de kerstdagen inviel. Dit ging in het begin nog gepaard met wat natte sneeuw, maar een sneeuwdek werd niet gevormd. Maar wel gevoelstemperaturen die in onze regio op Eerste kerstdag naar de -6 graden gingen en in het noordoosten naar de -12. Vervolgens werd het kouder en kouder wat in de nacht naar Tweede kerstdag leidde tot gevoelstemperaturen van -15 graden in Groningen. Ze kregen daar ook te maken met ijsdagen op beide kerstdagen. Oftewel, het kwik kwam meer dan 48 uur niet boven het vriespunt uit. Daar is dit jaar geen sprake van. Integendeel, het is herfstachtig met zeer hoge temperaturen voor deze tijd van het jaar, zowel ’s nachts als overdag. 

We hebben op dit moment te maken met een reeks lagedrukgebieden vanaf de kust van Portugal tot aan Finland toe, waarbij de randen van deze weersystemen onze regio weten te bereiken. En dan wordt het een glijbaan voor neerslaggebieden die steeds overtrekken. Zo ook op deze kerstochtend, waarbij rond 10:00 uur een neerslagzone onze regio binnenstroomde en het licht is gaan regenen. Dit houdt de hele middag aan. Pas in de avond verlaat het Brabant en wordt het droog. Op Tweede kerstdag moeten we ook de paraplu bijhouden. Dat komt omdat vanuit het zuiden hogedrukgebieden onze kant opkomen en depressies verder naar het noorden worden geduwd. Dit gaat gepaard met buien die met windstoten gepaard kunnen gaan. Oorzaak is een koufront dat in de loop van de dag overtrekt. In de ochtend is het nog droog, maar dat verandert in de middag. Zodra dat front voorbij is getrokken wordt het gevoelig kouder en daalt de temperatuur van 11 graden in de ochtend tot een graad of 5 op het einde van de middag. Dinsdag wordt vervolgens de mooiste dag van de week. Het blijft droog en de zon zullen we geregeld zien. Maar we bevinden ons nog wel in die koude lucht, waardoor het niet warmer zal worden dan maximaal 6 graden. Vanaf woensdag keren depressies vanuit het noorden terug en dat betekent ook dat het droge en zonnige weer verdwijnt en plaats maakt voor bewolking, regen en vooral veel wind. We waaien letterlijk het jaar uit, waarbij op Oudjaarsdag zelfs een storm op de Noordzee kan komen te staan. Dat is nog even opletten als in Den Haag de vreugdevuren weer mogen worden afgestoken. Met dat herfstachtige weer wordt vanuit het zuiden zeer zachte lucht aangevoerd en kan het zelfs 13 tot 14 graden worden op de laatste dag van het jaar. Vorig jaar werd 31 december de warmste Oudjaarsdag ooit waargenomen met 15,1°C in Ell en 15,0° in Eindhoven. Tilburg en Berkel-Enschot hadden ieder 14,4°C. Ook in de eerste week van 2023 blijft het zacht. 

Prettige week!

Het Weernieuws: Kerstweer 2022

Dit jaar moeten we tijdens de kerstdagen de paraplu bij de hand houden, want we krijgen een natte kerst voorgeschoteld. Dat begint al in de Kerstnacht als een zone met buien overtrekt. De ochtend van Eerste kerstdag is nog droog, maar in de middag zijn er perioden met regen en wordt het zo’n 11 graden. Tweede Kerstdag is ook niet best en vallen er van tijd tot tijd buien bij een graad of 10. Om deze herfstachtige kerst compleet te maken staat er ook nog eens een stevige wind. 

KERSTWEER 2021

Wat een verschil met vorig jaar die winters was. Precies tijdens de kerstdagen stroomde vanuit het noordoosten namelijk koude lucht het land binnen. De hoogste temperatuur werd op Eerste kerstdag dan ook niet overdag gemeten, maar al in de kerstnacht: Berkel-Enschot noteerde 5,9°C en zakte overdag op 25 december naar 1 tot 2 graden. Daarna daalde de temperatuur alleen maar. In de avond dook de temperatuur zelfs onder het vriespunt en tegen middernacht werd de laagste temperatuur van die dag gemeten en dat was -1,9°C. Ondertussen nam de wind overdag flink toe, waardoor het ijs en ijskoud werd. De gevoelstemperaturen lagen ’s avonds in Midden-Brabant op -6 graden, maar in het noordoosten waar het al matig vroor kwam deze op sommige plaatsen al op -12 graden uit. En in de nacht naar Tweede kerstdag werd het met die wind nog kouder tot -15 graden! Het KNMI gaf dan ook een weerwaarschuwing uit in die regio voor extreme kou. In de weerhut zakte de temperatuur in Nieuw-Beerta tot -8,7°C en daarmee was het de laagste temperatuur van december 2021. En voor dat weerstation is het op twee na laagste minimumtemperatuur op 26 december ooit gemeten sinds 1950. In Tilburg vroor het ook, maar tot maximaal -3 graden. Een ijskoud begin dus van Tweede kerstdag en vooral in het noorden van het land. De Waddeneilanden meldden op Tweede kerstdag om 10:00 uur nog een gevoelstemperatuur van -11 tot -12 graden. Zowel op Eerste als Tweede kerstdag bleef het in grote delen van Groningen, Drenthe en Friesland dan ook de hele dag vriezen. Daarbij was Eelde op 25 december de koudste plaats, waarbij het overdag niet warmer werd dan -1,8°C en een dag later bleef het kwik steken in Nieuw Beerta en Lauwersoog met ieder -1,0°C. Kortom, ijsdagen met kerst. 

KERSTWEER 2011-2020

Twee jaar geleden kende kerst twee gezichten: een zonnige en droge Eerste kerstdag gevolgd door een sombere Tweede kerstdag met motregen overgaand in buien. Daarbij lagen de temperaturen op normale waarden voor de tijd van het jaar. In 2019 waren beide dagen somber en nat. De zon hadden we niet gezien en er viel neerslag. Op Eerste kerstdag viel er van tijd tot tijd buien. Hierdoor werd het zo vochtig dat in de nacht en ochtend van Tweede kerstdag mist ontstond. Deze ging over in laaghangende bewolking, gevolgd door regen in de avonduren wat in Berkel-Enschot nog 4 mm opleverde. Daarnaast was het zacht met bijna 10 graden op de 25e. Een dag later was het met 6 graden wat frisser. In 2018 keerde tijdens de kerstdagen het droge en koude weer terug. Want de dagen ervoor was het behoorlijk zacht. In Brabant werd bij de start van de winter de op één na warmste 21e december ooit geregistreerd met 13 tot 14 graden. Nu moesten we het doen met kwikstanden van 7 graden op Eerste kerstdag en slechts 4 graden een dag later. Daarbij vroor het in de ochtend op beide kerstdagen licht. Het bleef droog en de zon zagen we alleen op 25 december. 

Kerst 2017 liet een wisselend weerbeeld zien. Van een overwegend droge, zachte Eerste kerstdag gingen we naar een onstuimige en frisse Tweede kerstdag. Net als in 2015 en 2016 verliep de kerst zacht, waarbij op 25 december het kwik naar de 9 graden ging. Maar van zonneschijn was geen sprake. Een dag later was het een graad of 7 en kwam de zon in de loop van de ochtend al door. Het was voor het gevoel echter wel fris als gevolg van de stevige wind die waaide. In 2016 waren de kerstdagen eveneens onstuimig, grijs, nat en zacht. Met een stevige wind uit het zuidwesten werd namelijk zeer warme en vochtige lucht aangevoerd. In De Bilt en Tilburg werd het zelfs de op twee na warmste kerst ooit waargenomen met op Eerste en Tweede kerstdag respectievelijk 11,7°C en 11,8°C. Heel bijzonder is dat deze kwikstanden niet overdag werden gemeten, maar die van 25 december op het einde van de avond en die van 26 december aan het begin van de nacht. 

Het jaar daarvoor, in 2015, hadden we de warmste kerst ooit sinds 1901. De Bilt noteerde op Eerste kerstdag een maximum van 14,0°C en op Tweede kerstdag 14,4°C. Op de tweede plaats staat 1997 met 12,8°C, gevolgde door 2016 met 11,7°C en 1974 toen het 11,5°C werd. December 2015 was al een lenteachtige maand en de warmste sinds 1706 en de kerstdagen deden daar ook aan mee. Het weerbeeld was verschillend op beide dagen. Op Eerste kerstdag was het somber en nat met wat lichte regen, maar een dag later was het droog en zonnig en scheen de zon 5 uur lang in Berkel-Enschot. Met temperaturen van 13,6°C en 14,6°C was het ook in onze regio de zachtste kerst ooit. 

In 2014 verliep Eerste kerstdag nat met een aantal buien in de middag. In de nacht naar de 26e vielen er opnieuw een paar, maar overdag bleef het droog. Met kwikstanden van 7 en een dag later van 5 graden was het een normale kerst. Op 27 december viel regen die in de nacht overging in sneeuw. Er viel zoveel sneeuw dat aan het begin van de avond in Berkel-Enschot een sneeuwdek van 11 cm werd gemeten. Net te laat dus om de kerstdagen van 2014 wit te laten verlopen. Vervolgens 2013, waarbij kerst precies tussen twee stormdepressies in viel. Daardoor was het zowel vóór als ná de kerstdagen onstuimig met veel regen en wind. We zagen het aan de barometer die in de nacht van 24 op 25 december daalde naar 983 hPa en dat is zeer laag. Maar tijdens de feestdagen zelf was het best aardig weer. Het werden zelfs de beste dagen van die week. Na de storm in de nacht van 23 op 24 december (IJmuiden meldde een zware storm, windkracht 10, en Vlieland had windstoten van orkaankracht met 119 km/u) was het uitwaaien richting kerstavond. Zowel op Eerste als Tweede kerstdag nam de wind steeds meer af en bleef het droog. Af en toe zagen we zon nog doorkomen en de temperaturen lagen tussen de 7 en 9 graden. Na de kerst kregen we de volgende storm over ons heen met veel regen en wind. In 2011 en 2012 overheerste de bewolking tijdens de kerstdagen, waaruit wat regen of een enkele bui viel en de temperaturen rond de 10 graden schommelden. De zon liet zich af en toe zien, maar het grijze weer had de overhand. In 2012 speelde de wind ook een rol en was matig tot vrij krachtig, vooral op Eerste kerstdag. Sinds 2010 zijn de kerstdagen allemaal normaal tot zacht verlopen, maar daarvoor was het koud. 

WITTE KERST

Wat een belevenis in 2010: een echte Witte Kerst en de mooiste ooit met 16 cm aan sneeuwdek bij een temperatuur van rond het vriespunt overdag. Die sneeuw viel overigens ruim een week van te voren. Berkel-Enschot registreerde in de avond van 19 december al 14 cm wat uitgroeide tot maximaal 16 in de ochtend van 24 december. Op 23 en 24 december sneeuwde het langdurig in vooral het zuidoostelijk deel van het land. Op veel plaatsen viel 5 tot soms ruim 10 cm sneeuw extra wat daar een sneeuwdek opleverde van 30 tot 40 cm! De stevige wind veroorzaakte plaatselijk stuifsneeuw en veel overlast. Kerst verliep in het grootste deel van het land wit. In De Bilt was het daarmee de 8e Witte Kerst sinds 1901. Nadeel was wel dat de grens tussen vorst en dooi tijdens de kerstdagen over het land pendelde wat leidde tot gladheid door ijzel en winterse buien. 

Net als in 2010 mocht 2009 ook een Witte Kerst bijschrijven alleen was deze zeer omstreden. Het was ontzettend spannend of het toen ging lukken. Dat kwam niet alleen door de invallende dooi, maar vooral door het criteria waarop gemeten moesten worden. De meesten gingen ervan uit dat de waarnemingsperiode voor een Witte Kerst ligt tussen 7.00 uur op Eerste kerstdag en 19.00 uur op Tweede kerstdag. Indien dit inderdaad aangehouden zou worden dan zou het niet gehaald zijn. In ieder geval zeker niet in Berkel-Enschot, waar op het einde van middag sprake was van een gebroken sneeuwdek. De officiële criteria van het KNMI die geldt voor een Witte Kerst is dat alleen op beide kerstochtenden er een gesloten sneeuwdek moet zijn. In de ochtend van Tweede kerstdag lag er in onze regio nog een gesloten sneeuwdek van 1,5 cm. Aangezien daar op Eerste kerstdag ook al 6 cm lag, kon ook Berkel-Enschot in 2009 toch een Witte Kerst bijschrijven. Een mooie kerst was het echter niet in 2009. In de kerstnacht trad vooral in de noordoostelijke helft van het land gladheid op door ijzel. Op de ochtend van Eerste kerstdag werd het in vrijwel het hele land glad door opvriezing en sneeuw. Een gebied met sneeuwval trok op de ochtend van Eerste kerstdag over het land zodat velen wakker werden met sneeuw. Dat leverde opnieuw een aantal centimeters op. De sneeuw ging over in regen waarna het in een groot deel van het land geruime tijd regende (Tilburg 11 mm). Op Tweede kerstdag was het zonnig, maar gladheid in de ochtend zorgde opnieuw voor problemen. 

WARM

Rond de kerst treedt normaal gesproken een stijging van de temperatuur op, wat ook wel kerstdooiweer wordt genoemd. Zo was in 1977 de vooravond van kerst voorjaarsachtig met in ons land temperaturen van 15 à 16 graden. Meestal ligt de temperatuur op deze dagen tussen 5 en 10 graden en sinds 1901 werd het in De Bilt op de Eerste kerstdag zeventien keer minstens 10 graden. Zoals in 2002 toen De Bilt op 25 december 11,1°C noteerde en een dag later werd het zelfs 11,2°C. In 2012 en 2011 was het respectievelijk 10,5°C en 10,6°C. De warmste Eerste kerstdag was die van 2015 toen het kwik naar de 14,0°C ging. De op één na warmste Eerste kerstdag beleefden we in 1997 toen in De Bilt een temperatuur van 12,8°C werd gemeten; in Woensdrecht en Oost-Maarland werd het zelfs 14,5°C. 

KOUD

Kerstdagen met vorst zijn in de minderheid: negen keer bleef het in De Bilt sinds 1901 op Eerste kerstdag de hele dag vriezen (voor het laatst in 1994), terwijl Tweede kerstdag veertien maal een zogenaamde ijsdag was. Zeven keer waren allebei de kerstdagen ijsdagen en dat gebeurde voor het laatst in 1970. Strenge vorst van minstens 10 graden vorst is in de laatste 56 jaar met kerst niet meer voorgekomen. De laatste keer gebeurde dat in 1964: in De Bilt werd op Eerste en Tweede kerstdag respectievelijk -11,4°C en -12,2°C gemeten, maar overdag kwam het kwik boven nul uit. Bovendien viel toen 10 tot 15 centimeter sneeuw en voor het vierde achtereenvolgende jaar kon er met kerst op natuurijs geschaatst worden. Voor schaatsers was vooral 1961 fraai: na strenge vorst in de nacht bleef het op beide kerstdagen enkele graden vriezen bij zonnig weer en met weinig wind. Het ijs lag er goed bij. In 1938 ging Nederland met kerst massaal op de schaats: het vroor matig tot streng, de zon scheen volop en er lag een dik pak sneeuw. De temperatuur kwam toen in De Bilt op Tweede kerstdag niet hoger dan -4,6°C, de laagste middagtemperatuur ooit met kerst gemeten. Vorig jaar had De Bilt met -4,6°C de koudste nacht van Eerste kerstdag sinds 1996 toen het kwik zakte naar -6,7°C. 

NEERSLAG

Slecht weer was het op Eerste kerstdag 1947, toen viel in De Bilt 29 mm en een dag later nog eens 13. Tweede kerstdag 1985 viel totaal in het water met 36 mm regen in 17 uur tijd. Vanaf 1906 zijn in De Bilt 30 Eerste kerstdagen droog verlopen. 

IJZEL

In 1994 was kerst voor het eerst in bijna tien jaar winters met 's ochtends matige vorst. Die kerst is de geschiedenis ingegaan als Gladde Kerst. Vooral op de avond van Eerste kerstdag viel regen op een bevroren ondergrond (ijzel) waardoor de wegen ijsbanen werden. Zo'n spekgladde kerst hadden we ook in 1933, maar toen waren de gevolgen natuurlijk minder ernstig door weinig verkeer: uit de drie grote steden werden honderd ongevallen gemeld. Met kerst 1994 was het aantal ongevallen niet te tellen en vielen er twaalf doden en tientallen gewonden. De weinige sneeuw die met kerst 1995 viel gaf ook aanleiding tot verschillende ongevallen. 

ONWEER EN LUCHTDRUK 

In 1999 werden we in de kerstnacht wakker geschud door onweer met in totaal 12 donderslagen, waarbij de luchtdruk bijzonder laag was: 987 hPa. In de loop van Eerste kerstdag zakte deze nog verder weg tot 982 hPa. 

SNEEUW

In het jaar 2000 hadden we een perfect weerscenario voor de kerst: op kerstavond ging het lichtjes sneeuwen en dat ging bijna de gehele nacht door wat in de ochtend op Eerste kerstdag leidde tot een dun sneeuwlaagje van een halve centimeter. Daarna smolt de sneeuw op veel plaatsen weg, waardoor er tijdens die kerstdagen geen aaneengesloten sneeuwdek ontstond en dan mochten we ook niet spreken van een Witte Kerst. In 2001 viel op 24 december ook sneeuw; helaas was deze ’s avonds weer snel verdwenen. Maar twee dagen later, op Tweede kerstdag, was het raak: het sneeuwde de gehele dag wat resulteerde in een sneeuwdek van 4 cm! De laatste Witte Kerst, met op beide dagen een aaneengesloten sneeuwdek in De Bilt, maakten we in 2009 en 2010 mee; het was de zevende en achtste Witte Kerst sinds 1901. In 1985, 1986, 1993, 1995, 2000, 2001 en 2005 viel slechts op één van beide feestdagen sneeuw, die snel weer verdween. Vorig jaar viel er rondom Tilburg in de vroege ochtend van 25 december natte sneeuw wat geen sneeuwdek opleverde. Gelukkig liet ik op dat moment de honden uit en kon ik het allemaal waarnemen, want sneeuwval tijdens de kerstdagen blijft speciaal. In het oosten van Brabant en Limburg zorgde de sneeuwval nog wel voor een wit waasje op auto’s en gras. 

STORM

Net als een Witte Kerst, is ook een kerststorm vrij bijzonder. Sinds het begin van de metingen is het slechts 6 keer tot een kerststorm gekomen, dat is minder vaak dan een Witte Kerst. In 1999 stormde het Eerste kerstdag op de Wadden en langs de westkust. Daarbij werden zeer zware windstoten gemeten van 115 km/u. De zwaarste kerststorm ooit hadden we in 1913. Op Tweede kerstdag werd in Vlissingen een volle windkracht 10 gemeten. In 2016 kwam het net niet tot storm. Wel stond op de Wadden een stormachtige wind (windkracht 8) en kwamen zware windstoten voor van 97 km/u. 

Tenslotte wens ik iedereen weergaloze kerstdagen toe!!

Weerspreuk van de week: 23-29 december

 

Veel wind met de kerstdagen,

dan zullen de bomen manden met vruchten dragen.

 

Zacht Kerstmisweer beduidt,

de winter is nog lang niet uit.

Kerstweekendweersverwachting: 24-26 december

 Zaterdag de beste dag gevolgd door een natte kerst 

Wat een overgang hebben we toch beleefd: van winterweer vorige week naar herfstweer deze week. Dat ging afgelopen zondagavond gepaard met ijzel en dat hebben we geweten. Er was sprake van code oranje, er vonden honderden ongevallen vonden plaats en Rijkswaterstaat raadde af om de weg op te gaan. Het verschil in temperaturen van nu en een week eerder is meer dan 10 graden, zowel overdag als ‘s nachts! Vervolgens is van vorst is geen sprake meer, maar wel van neerslag waarbij er tussen 18 december en vandaag al 30 mm is gevallen. Daarvoor was het negen dagen droog, waarbij de zon soms uitgebreid scheen. De laatste keer dat er regen werd afgetapt was op 8 december. Ook op deze donderdag konden we niet zonder paraplu. De dag begon overigens met mist en motregen. In de loop van de ochtend werd het droog en zagen we de zon nog even schijnen. Rond het middaguur raakte het bewolkt en in de middag ging het regenen. Met 10 graden is het veel te zacht voor de tijd van het jaar. En dan te bedenken dat gisteren om 22:48 uur de zon boven de Steenbokskeerkring stond en dat betekent voor ons dat de astronomische winter van start is gegaan. Het weerbeeld is echter herfstachtig en dat blijft voorlopig zo. Oorzaak zijn een reeks depressies dat zich uitstrekken vanaf de Atlantische Oceaan via de Britse Eilanden naar Scandinavië en Rusland. De daaraan verbonden neerslaggebieden trekken dan steeds over onze regio. Het lijkt wel een optocht. Zo trekken vanavond alweer buien over, maar daarna wordt het droog en zakt de temperatuur niet verder terug dan een graad of 9. 

De vrijdag start grijs en droog en dat blijft het de hele ochtend. In de middag trekt een nieuwe neerslagzone over en zijn er perioden met regen, waarbij het kwik naar de 12 graden gaat. In het kerstweekeinde is zaterdag nog de beste dag. En dat komt omdat de depressies wat meer naar het noorden opschuiven. De zon krijgt dan kans op door alle bewolking heen te breken, maar of het ook droog blijft is maar de vraag. Eerste kerstdag wordt een dag om de paraplu onder de boom te hebben, want van tijd tot tijd valt er neerslag en dat met name in de middag en avond. Een depressie heeft zich namelijk tussen IJsland en Schotland gevestigd, maar vervolgens uitgestrekt tot over de Benelux. Met 11 graden blijft het zacht. Op tweede kerstdag beginnen hogedrukgebieden boven het zuiden van Europa te roeren en duwt de depressie van ons weg. Die overgang gaat gepaard met motregen waar we op maandag mee te maken krijgen en daarbij zakt het kwik tot onder de 10 graden. Dinsdag lijkt eindelijk weer eens een droge dag te worden met een enkele opklaring en 7 graden als maximum. Vanaf woensdag keren de depressies uit het noorden terug en dat betekent dat het opnieuw wisselvallig wordt en de temperaturen omhoog gaan. Het ziet er naar dat we dit weerbeeld tot het einde van het jaar hebben. 

Van een Witte Kerst is dus geen sprake, maar dat is in Amerika wel anders. Daar krijgen ze te maken met een enorme kou-inval vanaf de poolstreken dat gepaard gaat met een heuse sneeuwstorm. De temperaturen denderen naar beneden. In de staat Montana dook de temperatuur in het plaatsje Dillon in drie minuten tijden van -2,8°C naar, schrik niet, -37,2°C. Heel bizar. De gevoelstemperatuur in deze staat ligt lokaal zelfs rond de -57 graden. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: Winter begint

Terwijl de meteorologische winter al op 1 december van start is gegaan begint de astronomische winter pas morgen om 22:48 uur. En 21 december is ook de datum dat het winterseizoen meestal aanvangt. Maar het kan ook een dag later, zoals drie jaar geleden en in 2010, 2011, 2014 en 2015. En soms gebeurt het zelfs een dag eerder, maar dan zullen we lang moeten wachten. Want pas in 2080, 2084, 2088, 2092 en 2096 begint het winterseizoen al op 20 december. 

De verschillen in tijdstippen en soms ook data zijn het gevolg van het feit dat het kalenderjaar geen geheel aantal dagen telt én van het invoeren van een schrikkeldag. Zodra we het over astronomie hebben, hebben we over onze planeten en het heelal. De astronomische winter begint altijd als de zon loodrecht boven de Steenbokskeerkring staat en dus voor onze regio het laagst boven de horizon. De zon komt in Midden-Nederland dan op om ongeveer 08:46 uur en gaat om 16:30 uur in de middag weer onder. Deze astronomische winter zal overigens eindigen op 20 maart 2023 om 22:24 uur. Op dat moment staat de zon dan precies boven de evenaar en begint in die tijd van het jaar voor ons de lente.

Het begin van de winter betekent dus de kortste dag van het jaar, maar dat houdt niet in dat de zon dan het laatst opkomt en het vroegst ondergaat. Al vanaf 13 december gaat de zon namelijk al later onder en pas op 30 december blijft het 's ochtends het langste donker. Dat komt doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is, waardoor de zon in de winter iets sneller beweegt dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat. Ook is de daglengte (het verschil in tijdstip van opkomst en ondergang van de zon) afhankelijk van de geografische breedte. Zo heeft Zuid-Frankrijk al op 9 december de vroegste zonsondergang en de meest late zonsopkomst op 3 januari.

De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor staat de zon op het Noordelijk Halfrond in de winter lager boven de horizon dan in de zomer. De zon beschrijft 's winters een kortere baan boven de horizon dan 's zomers en is vooral daardoor maar weinig uren zichtbaar.

Hoe noordelijker, hoe korter de zon boven de horizon staat. In het gebied ten noorden van de Poolcirkel is de zon in deze periode gedurende een paar maanden in het geheel niet zichtbaar. Zelfs binnen de grenzen van ons eigen land is dat verschil in daglengte al merkbaar: op de kortste dag van het jaar duurt de dag in het uiterste noorden Nederland ongeveer 20 minuten korter dan in het uiterste zuiden.

Om praktische redenen en volgens internationale afspraken gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling. De Societas Meteorologica Palatina, een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen en dat is nog steeds zo. Zo kunnen de seizoenen over de jaren heen beter met elkaar vergeleken worden. Volgens de klimatologische indeling is de winter dus al op 1 december begonnen en duurt dit seizoen tot en met 28 februari 2023. We spreken hier dan ook van de meteorologische winter.