Winter begint

Terwijl de meteorologische winter al op 1 december van start is gegaan begint de astronomische winter pas morgen om 16:59 uur. En 21 december is ook de datum dat het winterseizoen meestal aanvangt. Maar het kan ook een dag later, zoals twee jaar geleden en in 2010, 2011, 2014 en 2015. En soms gebeurt het zelfs een dag eerder, maar dan zullen we lang moeten wachten. Want pas in 2080, 2084, 2088, 2092 en 2096 begint het winterseizoen al op 20 december. 

De verschillen in tijdstippen en soms ook data zijn het gevolg van het feit dat het kalenderjaar geen geheel aantal dagen telt én van het invoeren van een schrikkeldag. Zodra we het over astronomie hebben, hebben we over onze planeten en het heelal. De astronomische winter begint altijd als de zon loodrecht boven de Steenbokskeerkring staat en dus voor onze regio het laagst boven de horizon. De zon komt in Midden-Nederland dan op om ongeveer 08:46 uur en gaat om 16:30 uur in de middag weer onder. Deze astronomische winter zal overigens eindigen op 20 maart 2022 om 16:33 uur. Op dat moment staat de zon dan precies boven de evenaar en begint in die tijd van het jaar voor ons de lente.

Het begin van de winter betekent dus de kortste dag van het jaar, maar dat houdt niet in dat de zon dan het laatst opkomt en het vroegst ondergaat. Al vanaf 13 december gaat de zon namelijk al later onder en pas op 30 december blijft het 's ochtends het langste donker. Dat komt doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is, waardoor de zon in de winter iets sneller beweegt dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat. Ook is de daglengte (het verschil in tijdstip van opkomst en ondergang van de zon) afhankelijk van de geografische breedte. Zo heeft Zuid-Frankrijk al op 9 december de vroegste zonsondergang en de meest late zonsopkomst op 3 januari.

De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor staat de zon op het Noordelijk Halfrond in de winter lager boven de horizon dan in de zomer. De zon beschrijft 's winters een kortere baan boven de horizon dan 's zomers en is vooral daardoor maar weinig uren zichtbaar. Hoe noordelijker, hoe korter de zon boven de horizon staat. In het gebied ten noorden van de Poolcirkel is de zon in deze periode gedurende een paar maanden in het geheel niet zichtbaar. Zelfs binnen de grenzen van ons eigen land is dat verschil in daglengte al merkbaar: op de kortste dag van het jaar duurt de dag in het uiterste noorden Nederland ongeveer 20 minuten korter dan in het uiterste zuiden.

Om praktische redenen en volgens internationale afspraken gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling. De Societas Meteorologica Palatina, een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen en dat is nog steeds zo. Zo kunnen de seizoenen over de jaren heen beter met elkaar vergeleken worden. Volgens de klimatologische indeling is de winter dus al op 1 december begonnen en duurt dit seizoen tot en met 28 februari 2022. We spreken hier dan ook van de meteorologische winter.

Weersverwachting deze week:20-24 december

Koud met mist en opklaringen. Vanaf donderdag overgang naar …

Het is maar een troosteloze bende deze maand. Van de 18 dagen liet de zon zich in Berkel-Enschot maar op acht dagen zien, waarbij 7 en 16 december nog de zonnigste waren met ieder zo’n 5 zonuren. Dat betekent dat we tot nu toe 10 zonloze dagen hebben gehad en daarmee wordt nu al het stationsrecord geëvenaard van 2008. In totaal heeft de zon nu 25 uur geschenen. Over de hele decembermaand mogen we in onze regio op 59 uren zonneschijn rekenen. Het zijn hogedrukgebieden die dit allemaal veroorzaken. Normaal gesproken zou dat mooi en zonnig weer opleveren, maar dat krijg je alleen als er droge lucht wordt aangevoerd. En dat zien we als het hogedrukgebied bijvoorbeeld boven Scandinavië komt te liggen. Deze keer is het omgekeerd en dat heeft te maken met de ligging van het hogedrukgebied die zich boven de Britse Eilanden bevindt. Nu wordt er namelijk vochtige lucht aangevoerd vanaf de Noordzee en ontstaat er mist overgaand in laaghangende bewolking, waaruit wat motregen valt. Die bewolking kan zich niet oplossen omdat het hogedrukgebied dit tegenhoudt en als een soort deksel fungeert. In de weerkunde noemen we dat inversie. Ook op deze zondag hebben we daar veel last van en loopt de temperatuur op naar 9 graden. Door alle bewolking zijn we ook in zacht weer beland, waarbij we de afgelopen week al vier dagen hebben gehad met dubbele cijfers. De nachten zijn daarbij allemaal vorstvrij verlopen. 

Maar het weer gaat veranderen. Het hogedrukgebied schuift namelijk op naar het noorden, waardoor er een oostelijke stroming ontstaat met aanvoer van droge lucht. De maandag begint nog grijs met wat motregen, maar al snel begint het op te klaren. Het wordt droog en langzaam stroomt koude lucht Brabant binnen. Overdag wordt het nog een graad of 7, maar in de loop van de avond worden de opklaringen breder en tegen middernacht kan het al gaan vriezen. Vervolgens ontstaat in de nacht naar dinsdag dichte mist die dus kan aanvriezen. En dan is het oppassen geblazen. De dinsdag kan dan met gladheid beginnen en in een nevelige wereld. En of de mist ook gaat oplossen is nog maar de vraag. De zon probeert er alles aan te doen om het weg te branden. Blijft de mist hangen dan kan er plaatselijk sprake zijn van een ijsdag, ofwel de hele dag komt de temperatuur niet boven het vriespunt uit. Maar komt de zon erdoor dan wordt het een graad of 2. Het zal dan echt als winter aanvoelen. En dat komt mooi uit omdat de zon op 21 december dan precies boven de Steenbokskeerkring staat en dat betekent dat de astronomische winter dan van start gaat. Op woensdag gaat het hogedrukgebied aan de wandel en zet koers naar het zuidoosten van Europa. De wind draait naar het zuiden, maar we zitten nog steeds in de koude lucht. In de ochtend vriest het dat gepaard kan gaan met mist en overdag ligt het kwik rond het vriespunt. Inmiddels ligt boven de Atlantische Oceaan een depressie en het lijkt de bekende kerstdepressie te worden waar we vrijwel elk jaar mee te maken krijgen. Op donderdag raken de randen van dit lagedrukgebied al onze regio. De neerslag die er in de loop van de dag dan gaat vallen krijgen dan een winters karakter omdat het niet warmer dan 3 graden zal worden. 

En dan lopen de weermodellen richting de kerstdagen flink uit elkaar en passen zich zelfs om de paar uur aan. Dat komt omdat er rond deze feestdagen een gevecht gaat plaatsvinden tussen de kerstdepressie en een hogedrukgebied in het oosten. Het kan echt alle kanten op met kans op zowel een zachte als koude kerst. Het Amerikaanse model geef duidelijk aanvoer van zachte lucht aan met hoge temperaturen voor de kerstdagen. Maar andere modellen wisselen constant met hun verwachtingen. Sommige geven zelfs een tweedeling aan met koud weer in het noorden van het land en zacht weer in het zuiden. Kortom, we zien het wel. De komende dagen zal het wel wat duidelijker worden. Wat wel zeker is dat Koning Winter vanaf dinsdag komt binnenlopen. En of hij dan blijft is onzeker. 

Prettige week! 

Weerspreuk van de week: 17-23 december

 

December vol mist,

geeft goud in de kist.

 

Als met St. Thomas (21dec.) de dagen gaan lengen,

beginnen de nachten te strengen.

 

Weekendweersverwachting: 18-19 december

 Zacht en grijs met op zondag wat lichte neerslag 

Deze week stond in het teken van de donkere dagen voor kerst. De zon hebben we alleen op deze donderdag gezien en gisteren heel even een knipoog. Maar vanaf afgelopen zondag tot en met woensdag was het grijs en bewolkt en dat betekent dus vier zonloze dagen achtereen. Hiermee komt het totaal zonloze dagen deze maand al op 8. Normaal mogen we voor december op 12 van zulke dag rekenen. De laatste keer dat het zo somber was gebeurde begin dit jaar. Van 2 tot en met 8 januari zagen we namelijk geen enkele zonnestraaltje, waarmee 2021 troosteloos begon. Ondanks dat er de afgelopen dagen geen zonneschijn te zien was bleef het zacht voor de tijd van het jaar. Vorst had geen kans doordat er in de nacht veel bewolking hing en overdag werd het 10 tot 11 graden. Vandaag kregen we totaal ander weer en was het genieten geblazen. Na het optrekken van de mist scheen de zon volop, afgewisseld met wat wolken, en liet daarbij het kwik stijgen naar een graad of 12. Overigens leverde dat geen dagrecord op, want de warmste 16e december ooit is uit 1989 toen de temperatuur in onze regio naar de 15 graden ging. Het komt wel op de 4e plaats van warmste 16e december ooit sinds 1951. In het oosten en noordoosten werd het vandaag slechts 8 tot 9 graden en soms onder een dikke laag mist. Inmiddels is deze mist zich aan het uitbreiden tot over het midden van het land en in Zeeland. Ook onze regio zal de komende uren aan de beurt komen. Daarbij wordt de mist dikker en dikker en daarom heeft het KNMI voor Tilburg en omstreken code geel afgekondigd. Pas in de loop van vrijdagochtend verdwijnt de mist. Temperatuur zakt de komende nacht tot zo’n 5 graden. 

De vrijdag begint dus in een kleine wereld, waarbij sprake kan zijn van dichte mist. Let erop als je morgenvroeg de deur uitgaat. In de middag is de mist verdwenen, maar wat er dan overblijft is alleen maar bewolking Bij dit alles wordt het een graad of 9. Oorzaak van dit troosteloze weer is een hogedrukgebied waar het centrum vlakbij in onze buurt ligt en zachte lucht aanvoert. Kijk maar eens naar de barometer die bijzonder hoog staat. Hierdoor valt de wind weg en dan kan er gemakkelijk nevel en mist ontstaan. Op vrijdag ligt het hogedrukgebied boven de Britse Eilanden en daar blijft daar tot en met zaterdag hangen. Dat betekent we ook op zaterdag rekening moeten houden met dichte mist in de ochtend, bewolking in de middag en dat allemaal bij 9 graden. Daarna wordt het hogedrukgebied naar het noorden geduwd als gevolg van een tweetal depressies: een op de Atlantische Oceaan en een boven Rusland. Dit gaat op zondag gepaard met veel bewolking waar wat motregen uit kan vallen. Opnieuw zal de barometer 9 graden aanwijzen. 

Na het weekeinde is het tijd voor winterjas, handschoenen en muts want we gaan de winter in. Precies in de week dat op 21 december de astronomische winter van start gaat, en het weer houdt zich daar dus aan. Op maandag overdag is het nog maar een graad of 5 en op het einde van de week liggen deze rond het vriespunt. We zullen ook wat vaker de zon zien. Vervolgens verlopen de nachten vanaf dinsdag met lichte vorst. Tot en met donderdag lijkt het droog te blijven, maar vanaf Kerstavond komen storingen steeds dichterbij. Op eerste Kerstdag ligt een depressie precies boven onze regio en gaat er winterse neerslag vallen. Op tweede Kerstdag koerst een nieuwe depressie onder ons door en dan komt een noordoostelijke stroming op gang met aanvoer van  ijskoude lucht. IJsdagen liggen na de kerstdagen dan in het verschiet en ook matige vorst en wellicht strenge vorst in de nachten. Het is nog ver weg, dus er kan nog van alles gebeuren. Maar dat het kouder wordt is wel zeker. Eerst maar eens door het zachte en grijze weekeinde doorkomen.

 

Prettig weekend!

Herfst 2021: zeer zacht, vrij droog en zonnig

Van heerlijk nazomeren in september tot ruitenkrabben in november. De herfst liet zich als overgangsseizoen van verschillende kanten zien. Over het algemeen was het een zeer zachte herfst die in de top-10 kwam van warmste herfstseizoenen ooit. We konden de eerste officiële vorst aan de grond noteren en later ook in de weerhut. Daarnaast was het een droog herfstseizoen. Maar als er buien vielen dan was er soms sprake van noodweer dat gepaard ging met hagel, onweer en windstoten. Er werden zelfs twee tornado’s geregistreerd. Ook viel in deze herfst de eerste sneeuw van het seizoen. Tenslotte beleefden we een zonnige herfst.

 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 11,6°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C was de herfst zeer zacht. Het komt zelfs op de zesde plek van zachtste herfstseizoenen ooit sinds 1901. Alle drie de herfstmaanden waren in De Bilt warm. Uitschieter daarbij was de uitzonderlijk warme september die meer dan één graad warmer was normaal (15,9°C tegen een langjarig gemiddelde van 14,7°C). Ook oktober was zachter dan normaal met een gemiddelde van 11,6°C tegen 10,9°C. November was iets zachter met 7,4°C tegen 7,0°C normaal. In totaal werden er bij het KNMI 22 warme dagen van minstens 20 graden geteld, waarvan er drie de zomerse grens van 25 graden bereikte. Normaal mogen ze daar maar op 14 warme dagen rekenen, waarvan er 2 zomers zijn. Daarnaast had het ook op twee dagen gevroren, tegen normaal 6 vorstdagen. 

In Berkel-Enschot kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur uit op 12,1°C tegen 11,9°C normaal over de periode 1998-2020. Overdag werd het gemiddeld 16,3°C en in de nachten was dat 7,8°C gemiddeld. De warmste herfstdag was die van 8 september toen het kwik naar de 29,3°C ging. In totaal werden 25 warme dagen geteld en 6 zomerse dagen. Maar deze herfst kende ook koude periodes en dan vooral eind november. Zo werd op 28 november de koudste herfstdag genoteerd met 4,9°C en de koudste nacht was die nacht ervoor van 26 op 27 november toen de temperatuur zakte tot -2,1°C. 

De herfst begon meteen warm en kregen we vanaf 2 september te maken met temperaturen die steeds de 20 en soms ook de 25 graden overschreden. Pas op de 20e dook de temperatuur er weer onder. Op 3 september werd het gelijk al zomers met in Tilburg 26 graden. Dat gebeurde daar ook van 5 tot en met 9 september ofwel vijf dagen achtereen en dat noemen we een nazomerse periode. In De Bilt bleef het beperkt tot drie zomerse dagen achtereen en dat vond plaats van 7 tot en met 9 september. In oktober en november werden geen zomerse dagen meer gemeten. In die periode werd op de 8e de warmste herfstdag van het seizoen geregistreerd: Nieuw-Beerta registreerde 28,5°C. De dagen erna deed de temperatuur een stapje terug, maar de warmte met minstens 20 graden hield aan tot en met de 27e. Alleen op 20 september werd het flink wat koeler: Hupsel en Twenthe noteerde respectievelijk 15,4°C en 15,5°C. Dat betekent dat de kou in de lucht zat en als het dan ’s nachts helder werd koelde het nog verder af. Het koudst werd het op 21 september met plaatselijk maar een graad of 3. Op 10 cm hoogte dook het kwik in Woensdrecht net onder het vriespunt met -0,2°C. En daarmee was het de ‘eerste vorst aan de grond’ van het seizoen. September eindigde overdag koud met temperaturen die rondom Tilburg op slechts 14 tot 15 graden lagen. Daarbij waaide het behoorlijk wat de gevoelstemperatuur op 12 graden bracht en dat scheelde een jas. Het is ook niet zo gek dat veel mensen voor het eerst na de zomer de verwarming weer aandeden. Maar nog kouder was het in Hoogeveen, Heino en Eelde waar het 12,5°C werd en met die wind was het voor het gevoel daar een graad of 10. Brrrr. 

De maand oktober begon prima met in de eerste vijf dagen hoge temperaturen van 17 tot 18 graden. Op de 6e werd het koeler en niet warmer dan 13,3°C in Berkel-Enschot. Door al het vocht kregen we een aantal dagen met mist te maken die op 7 oktober in het oosten heel hardnekkig was. De zon brandde in Brabant alles heel snel weg en liet de temperatuur flink stijgen, waarbij het op 8 en 9 oktober zo’n 18 graden werd. De nachten werden helder en daardoor ook steeds kouder tot 0,6°C in Eelde op de 10e. De dagen erna werd er tijdelijk koude lucht aangevoerd met middagtemperaturen van een graad of 14, gevolgd door een week met zachte lucht. Hierbij werd het op de 19e nog 18,7°C in Tilburg. In het zuidwesten van het land werd zelfs een warme dag geregistreerd: Rotterdam noteerde 20,0°C, Wilhelminadorp 20,1°C en Westdorpe had nog 20,2°C. In die periode werden de nachten door felle opklaringen wel kouder. In de vroege ochtend van 16 oktober dook het kwik in Twenthe en Ell tot onder het vriespunt met respectievelijk -0,5°C en -0,6°C en daarmee was het de eerste vorst van na de zomer. Vanaf de 21e werd het wat frisser en daalde het kwik op 22 oktober tot 11,7°C in Tilburg overdag. In Twenthe en Hupsel werd de 10 graden zelfs niet gehaald. Aan de grond had het in de nacht van 22 op 23 oktober in De Bilt voor het eerst gevroren (-0,9°C) en dan spreken we van de eerste officiële vorst aan de grond na de zomer. Daarna steeg de temperatuur tot het einde van de maand weer, waarbij overdag op de 29e in Berkel-Enschot een waarde werd gemeten van 19,1°C en Eindhoven had nog 19,0°C. 

November begon met normale kwikstanden van 12 tot 13 graden. De dagen erna viel vooral in de nachten de wind weg en meteen begon het af te koelen met kwikstanden tot onder het vriespunt. Zo noteerde Woensdrecht op 2, 3 en 4 november lichte vorst wat voor dat weerstation bijna allemaal koude-dagrecords opleverde. Vanaf de 8e kregen we elke dag te maken met vorst aan de grond en vanaf de 10e begon het op neushoogte in Limburg en in het oosten van Brabant te vriezen. Overdag was het echter overal zacht en vanaf de 4e kwam de temperatuur een week lang zelfs in de dubbele cijfers terecht. Op 12 november lukte dat net niet, maar wel een dag later toen Den Helder (De Kooy) en Schiphol ieder 14,4°C registreerde, Berkhout had 14,1°C en op Terschelling werd de 14 graden ook bereikt. Vervolgens bleef het tot en met de 21^e zacht, behalve op 16 november die een koude dag voor ons in petto had. In Deelen werd het in de middag niet warmer dan een graad of 5. Vanaf 22 november deed de temperatuur een duidelijke stap achteruit en kwam de vorst terug. In De Bilt zakte de temperatuur voor het eerst deze herfst onder het vriespunt (-0,8°C) en dat betekent dat de eerste officiële vorst kon worden genoteerd van na de zomer. Aan de grond kwam het zelfs tot matige vorst: -5,1°C in Twente. Deelen had -4,8°C en Herwijnen -4,3°C. De daarop volgende nacht kregen we opnieuw te maken met lichte vorst, van Westdorpe tot aan Twenthe toe. Op de 25e was het wederom muts en handschoenen aan toen de temperatuur voor de vierde nacht achtereen, ergens in ons land, onder het vriespunt dook. Dit leidde aan de grond op tien centimeter hoogte tot matige vorst in Volkel: -5,7°C. De laagste minimumtemperatuur van deze herfst werd gemeten op de 27e waar het in Woensdrecht -4,2°C werd. Ook overdag werd het nu kouder, met slechts 4 tot 5 graden op 28 november. In Twenthe werd dat zelfs niet gehaald: 3,9°C als maximumtemperatuur. Pas op de laatste novemberdag werd de kou de das omgedaan en steeg het kwik in de avond tot wel 10 graden.

 

NEERSLAG

Met gemiddeld over het land 193 mm tegen normaal 222 mm was de herfst vrij droog. September was al zeer droog, vooral langs de kust. Oktober daarentegen was juist nat, en dan met name in de kustprovincies. November was opnieuw een droge maand, maar langs de kust viel ook deze maand meer neerslag dan gebruikelijk. Het natst was het deze herfst dan ook in Vlaardingen met 343 mm, gevolgd door Wognum 342, Leiden 313, Kapelle 312 en in Haarlem werd nog 310 mm opgevangen. Het natste KNMI-station was Wijk aan Zee met 290 mm. Het droogst was het in het Limburg met in Maastricht slechts 81 mm, Beek had 84, Montfort 102 en in Vijlen werd nog 108 mm afgetapt. In Brabant waren de natste plaatsen Prinsenbeek met 262 mm en Hank met 27 mm. Minder neerslag viel in Vierlingsbeek en Overloon met respectievelijk 155 en 158 mm. In De Bilt viel 249 mm tegen 239 mm normaal en in Berkel-Enschot was dat 202 mm tegen 220 normaal. Daarbij was de natste herfstdag die van 6 oktober met 27 mm. In totaal viel er op 30 dagen minstens één millimeter, waarvan op zes dagen minstens 10 mm. Naast regen werd op 3 dagen onweer (normaal 3) waargenomen en 13 dagen met mist (normaal 8). 

De herfst begon tot en met 8 september met droog weer. Maar op de 10e viel er neerslag die plaatselijk met bakken uit de hemel kwam. In Zundert, Oirschot en Chaam werd respectievelijk 21, 23 en 29 mm afgetapt. In Uden, Drunen en Vlijmen kwamen de straten blank te staan. Elders in het land meldde Deventer ondergelopen tunnels en in Nijmegen, waar in korte tijd 36 mm naar beneden kwam, moest een collegezaal van de Universiteit worden ontruimd. Op 15 en 16 september viel er in Arcen 28 mm. Daarna was het opnieuw in het hele land vrijwel droog tot en met de 26e. Vervolgens trok op een dag later een regenzone van west naar oost over het land die in het noordoosten nog 5 á 10 millimeter achterliet. De dag van 29 september was een onstuimige dag met veel regen, talrijke onweersbuien en veel wind. In het centrum van Tilburg viel in de middag hagelbuien en onweer in de avond in Berkel-Enschot. In totaal viel daar 8 mm. Op Terschelling en in Rotterdam viel 24 mm. 

De eerste week van oktober was kletsnat met op enkele dagen neerslaghoeveelheden van 20 tot 30 mm per dag. Op 6 oktober viel er zelfs 40 tot 60 mm in het zuidwesten en westen van het land. Zoetermeer was de natste plaats waar 64 mm werd opgevangen, Leidschendam had 49, Meerkerk 48, Kesteren 46 en Boskoop 40 mm. Daarna bleven grote neerslaghoeveelheden uit totdat het golvende front op 21 en 22 oktober in de noordwestelijke helft een bak water achterliet tot wel 70 mm en zorgde plaatselijk voor noodweer. Heemskerk tapte 69 mm af, Uitgeest 56, IJlst en Wijk aan Zee ieder 55, Krommenie 54,  Landmeer 51 mm, Purmerend 47, Zuiderwoude 44 en Oostzaan had nog 42 mm. Ook de laatste twee dagen van de maand waren nat, met dagelijks 10 tot 15 mm. Door de hoge neerslagintensiteiten ontstond er in het oosten plaatselijk wateroverlast. 

Op 4 november viel veel neerslag met in Hoek van Holland 16 mm. In het noorden van het land viel lokaal rond 10 mm en dat gebeurde ook op 6 november, waarbij Eelde 10 mm opving en Nieuw Beerta 7 mm. Vervolgens kreeg het midden en westen van het land op de 13e, lokaal 10 tot 20 mm. Zoals in Hoorn en Giessenburg waar ieder 17 mm werd afgetapt en in Uitgeest zelfs 22 mm. Daarna werd het weer wat rustiger, alleen op 21 november trok een gebied met buien over het land zuidoostwaarts. Op 26 en 27 november regende het langdurig met gemiddeld over het land 16 mm neerslag, met uitschieters in het midden en westen van het land met lokaal zelfs 30 tot 35 mm. In Wijk aan Zee werd in deze twee dagen 35 mm gemeten. Op 30 november trok een laatste storing van de herfst over het land, met in het midden van het land zo’n 15 mm en plaatselijk 20 mm. 

TORNADO’S

In de loop van 20 oktober nam de wind flink toe en trokken er van tijd tot tijd buien over. In het oosten van het land trok in ’s-Heerenberg een tornado over en een paar uur later was er in Berkel-Enschot sprake van onweer. Toen dat voorbij was werd het windstil. Letterlijk stilte voor de storm, want in de nacht naar 21 oktober gingen alle remmen los. Felle buien kwamen opzetten die rond middernacht al gepaard gingen met onweer en windstoten. Vervolgens nam de wind steeds verder toe en werden de buien nog heviger. Het hoogtepunt vond plaats in Barendrecht waar om precies 02:18 uur een tornado werd geregistreerd, waarbij vier gewonden vielen. Ook elders in de provincie Zuid-Holland en in Utrecht, Gelderland en Overijssel werd die nacht (natuur)schade gemeld door valwinden of mogelijke tornado’s. In Brabant werd enige tijd zelfs windkracht 6 tot 7 gemeten en dat is behoorlijk. De buien bleven maar komen en aan het begin van de ochtend begon het rondom Gilze-Rijen en Breda nog harder te waaien tot zelfs windkracht 8 met windstoten tot 89 km/uur. Overlast en schade konden dan ook niet uitblijven. Omgevallen bomen werden gemeld in o.a. Breda, Dommelen, Boxtel, Cuijk, Helvoirt en Oisterwijk. In Oosterhout kwamen gevelplaten van een flatgebouw naar beneden. In Zeeland en Zuid-Holland ging het nog harder te keer met windstoten van 102 km/uur in Wilhelminadorp en Hoek van Holland tot 106 km/uur in Westdorpe. Een 24-uur om nooit te vergeten, waarbij twee officiële tornado’s werden geregistreerd.

BLIKSEM

Op 10 september werd het broeierig en in de avond kwamen vanuit het zuidwesten buien opzetten, waarvan enkele met onweer gepaard gingen. Dat leverde prachtige bliksemschichten op, waardoor de hemel helemaal verlicht werd. In Berkel-Enschot werden tussen 22:00 en 22:30 uur 19 donderslagen geteld. Maar het kan ook levensgevaarlijk zijn. In Enschede sloeg de bliksem in een lichtmast op een voetbalveld, terwijl daar getraind werd. Daarbij werden enkele voetballers indirect geraakt door de bliksem en vielen er slachtoffers. 

SNEEUW

Het oosten van Brabant, Overijssel en Gelderland waren de eerste regio’s waar dit seizoen sneeuw viel wat leidde tot een sneeuwdek van wel 6 cm in Hoenderloo. Het begon allemaal in de avond van 26 november waar Eindhoven, Helmond, Veghel en Best te maken kregen met natte sneeuw. Doordat de temperatuur toen rond het vriespunt lag kon deze blijven liggen. Vervolgens trok dat gebied naar het noorden en toen was Gelderland aan de beurt en dan met name de Veluwe. Het leverde prachtige plaatjes op, waarbij het landschap op de 27e wit kleurde in het oosten van Brabant, Gelderland en Overijssel. In de nacht van 28 op 29 november werd in vrijwel het hele land gestrooid in verband met gladheid door bevriezing en natte sneeuw die op bevroren wegen viel.  

 

ZONNESCHIJN

Met een landelijk gemiddelde van 370 uur zon tegen normaal 349 uur was de herfst een zonnig seizoen. In september konden we genieten van een periode met zonnig en zacht nazomerweer. De zon scheen met een totaal van 178 uur zo’n 20 uur langer dan gebruikelijk. Naarmate de herfst vorderde kreeg de zon het steeds moeilijker. In oktober lag het aantal zonuren nog maar een paar uur boven het gemiddelde en in november was de zon net een paar uur minder dan gemiddeld te zien. Mist, nevel en laaghangende bewolking zorgden voor een aantal grijze en kille dagen, waarbij de zon slechts tijdens spaarzame opklaringen te zien was. Het zonnigst deze herfst was het dan ook in Maastricht (Beek) met 419 uur zonneschijn tegen 349 uur normaal. Het somberst was het in Eelde met 316 uur zon tegen 327 normaal. In De Bilt scheen de zon 359 uur tegen 340 uur normaal. In Berkel-Enschot werden 389 zonuren waargenomen tegen 365 normaal. Daarbij werden in deze herfst 9 zonloze dagen geteld (normaal 15) en 14 zeer zonnige dagen (normaal 15).

Weersverwachting deze week: 13-17 december

 De donkere dagen voor kerst 

Het weer leek afgelopen week net een jojo: dan weer koud en dan weer zacht. Zo werd in de loop van donderdag koude lucht aangevoerd, waardoor het op vrijdag niet warmer werd dan een graad of 4 in Berkel-Enschot en Tilburg. Het voelde ook waterkoud aan. Vervolgens kregen we, in de nacht naar zaterdag, de koudste nacht in ons land tot nu toe. Terwijl het in onze regio het kwik ruim boven nul kwam, vroor het in het noorden en oosten de keien uit de grond. Dat kwam doordat het daar ging opklaren. Voor het eerst werd dit seizoen matige vorst waargenomen en dat gebeurde in Eelde, waar de temperatuur zakte tot -6,6°C. In Twenthe en Leeuwarden werd het nog -5,0°C, maar dat mag dan net geen matige vorst worden genoemd. De laatste keer dat er sprake was van temperaturen onder de -5 graden was op 7 maart van dit jaar. Maar dat gebeurde toen op meerdere plaatsen: Deelen -6,6°C, Woensdrecht -5,7°C, Eindhoven -5,5°C en Herwijnen en Hupsel hadden ieder -5,3°C. Maar dat is nog niet alles, want er was in de vroege ochtenduren van 11 december ook sprake van ijzel. Dat kwam omdat in Gelderland een gebied met regen overtrok, terwijl de ondergrond compleet bevroren was. Het KNMI gaf meteen code oranje uit voor spekgladde wegen. Vervolgens kwamen we vanuit het westen langzaam in zachte lucht terecht, terwijl het oosten en noordoosten nog in de kou zat. Zo noteerde Wijk aan Zee een temperatuur van 9,3°C, maar in Hupsel liet de thermometer geen grotere waarde zien dan 3,1°C. Op deze zondag zaten we compleet in de zachte lucht en werd bijna overal de 10 graden aangetikt; in Goes werd het zelfs 12,4°C. Wat een verschil met de vrijdag. Daarbij was het wel druilerig weer met de hele dag motregen. Pas op het einde van de middag werd het droog. De zon hebben we vandaag niet gezien en dat is in Berkel-Enschot al de vijfde zonloze dag van deze maand. En dat troosteloze weer zal het kenmerk zijn voor de komende week. Het worden letterlijk de donkere dagen voor kerst. 

Oorzaak zijn hogedrukgebieden die onze deze keer geen zonnig weer geven, maar veel bewolking. En als de wind in de nacht en ochtend wegvalt is er grote kans op nevel en mist. We zien nu al dat de barometers aan het stijgen zijn. Ondanks dat we de zon deze week nauwelijks zullen zien loopt de temperatuur in de middag nog op tot een graad of 10. De hogedrukgebieden voeren namelijk zachte lucht aan. Van vorst in de nacht is dan ook geen sprake. Op maandag komen we onder invloed van een hogedrukgebied dat zich uitstrekt vanaf Tunesië tot aan Polen. De wind draait hierdoor naar het zuiden en is zwak tot matig. Daarbij is het bewolkt, waaruit op dinsdag wat lichte regen kan vallen. Het zal de enige neerslag zijn van deze week, want daarna blijft het tot in het weekeinde droog. Maar mooi weer kunnen we wel op onze buik schrijven. Vanaf woensdag wordt een hogedrukgebied boven Centraal-Europa voor ons belangrijk. Deze gaat namelijk de dagen erna aan de wandel, waarvan het centrum ervan steeds in onze buurt komt te liggen. De wind valt hierdoor vrijwel en dat betekent dat in de nachten nevel en mist kan ontstaan. Deze gaat in de loop van de dag over in laaghangende bewolking. Pas op zondag verdwijnt het centrum van het hogedrukgebied en ligt dan inmiddels boven de Britse Eilanden. De mist verdwijnt, maar de wind neemt toe en draait naar het noorden tot noordwesten waarmee wat frissere lucht onze kant op komt. Het ziet er naar uit dat we richting de kerst de temperaturen verder dalen naar normale temperaturen voor de tijd van het jaar. 

Prettige week!