Weersverwachting deze week: 1-5 januari

 2024 begint kletsnat en zacht 

Vandaag is het Oudejaarsdag en dus de laatste dag van december en vooral van 2023. Kijken we terug naar deze maand dan is deze zeer zacht, kletsnat en somber verlopen. In Berkel-Enschot is tot nu toe meer dan 125 mm gevallen, maar dan moeten de millimeters op het einde van deze dag nog worden opgeteld. Daarmee komt het in onze regio op plaats acht van natste decembermaanden ooit waargenomen sinds 1878. Aan kop staat 1965 toen er 175 mm werd opgevangen. Dat betekent tevens voor dit jaar de 7e (!) maand dat er meer dan 100 millimeter is afgetapt. Het is dan ook niet gek dat we voor dit jaar een nieuw neerslagrecord hebben behaald. Dat stond voor onze regio op 1104 mm waargenomen in 2001. Nu staat de regenteller op meer dan 1200 mm. Niet normaal dit. Met al die neerslag kwam ook vaak warmte mee. Hierdoor werd december een zeer zachte maand en is 2023 het warmste jaar ooit geworden. En dan te bedenken dat de warmste maanden in het jaar, juli en augustus, juist koud verliepen. Maar dat werd ruim gecompenseerd door juni en september die de warmste maanden van hun eigen werden sinds het begin van de waarnemingen in 1901. 

Terug naar de afgelopen dagen, waarin je kunt zien dat deze feestmaand warm is verlopen. Want sinds 21 december hebben we dagelijks maximumtemperaturen die in de dubbele cijfers liepen. En in totaal hebben we in deze maand vijftien dagen die minstens de 10 graden hebben aangetikt. En dan te bedenken dat december juist koud van start ging: overdag 1 tot 3 graden en ’s nachts lichte vorst met zelfs wat sneeuw. We kunnen het waarschijnlijk niet meer voorstellen. Afgelopen donderdag was eindelijk weer eens een droge dag en dat was in totaal de vijfde pas van deze maand. En daar blijft het ook bij, want deze Oudejaarsdag wordt een ouderwetse herfstdag. In de ochtend trok een regenzone over en deze zal de komende uren gevolgd worden door een reeks van buien die in de loop van de dag steeds feller worden. En dat laatste heeft te maken met de aanvoer van ijskoude lucht hoog in de atmosfeer die naar de -31 graden gaat. Daarom kunnen de buien gepaard met onweer, hagel en windstoten tot 60 km/uur. Om het herfstweer compleet te maken gaat het ook nog eens hard waaien. Wat een dag om 2023 af te sluiten. Tijdens de jaarwisseling houden we dit weerbeeld. Houd daar rekening mee. 

Oorzaak is een depressie bij Ierland, waarbij de neerslaggebieden ervan ons kunnen bereiken. Vervolgens trekt de depressie verder naar de Noordzee waar deze op Nieuwjaarsdag aankomt. Het jaar 2024 start dan ook met een aantal buien, waarbij deze in de middag worden afgewisseld met opklaringen. Met 8 graden is het nog steeds zacht en waait het stevig door. Dinsdag en woensdag moeten we maar snel vergeten als vanaf de Atlantische Oceaan een nieuwe depressie ons gaat teisteren. In totaal kan er zo’n 30 mm vallen, waarbij op dinsdag de meeste neerslag in de regenmeter zal verdwijnen. Meteen gaan de temperaturen omhoog die opnieuw in de dubbele cijfers belanden. Op donderdag ligt de depressie bij Denemarken en dan hebben we daar nog steeds last van. Geregeld vallen er buien en de zon krijgen we vrijwel niet te zien. Wel gaat de temperatuur zakken en dat zet de dagen erna verder door. En dat heeft te maken met de komst van een hogedrukgebied dat op donderdag nog boven de Azoren ligt in de Atlantische Oceaan. Deze schuift langzaam onze kant op en ligt op vrijdag voor de kust van Portugal en breidt zich op zaterdag (Driekoningen) uit naar de Britse Eilanden en naar onze regio. We zien dan steeds meer de zon en af en toe valt er nog een verdwaald buitje. In het weekeinde draait de wind naar het noorden en wordt koude lucht aangevoerd. Overdag is het dan een graad of 5 en vanaf zondag kan het dan licht gaan vriezen. Koning Winter begint dan aan de deur te kloppen. 

Prettige week!

Het Weernieuws: Jaarwisseling

Dit jaar zal de jaarwisseling van 2023 naar 2024 herfstachtig verlopen. Op Oudejaarsdag zijn er perioden met regen die in de loop van de dag overgaat in buien. Bij dit alles gaat het stevig waaien en laat de thermometer zo’n 10 graden zien. Ook om 24:00 uur kunnen er nog steeds buien vallen en de wind neemt daarbij niet af. Vervolgens rollen we 2024 in, maar dat geeft geen ander weerbeeld op. Voor Nieuwjaarsdag staan er namelijk een komen en gaan van buien op het weermenu, maar waait het wel minder hard. Met 8 graden is het wat minder zacht. 

Hoe de jaarwisselingen vanaf 2001 zijn geweest kun je hieronder lezen. 

Jaarwisseling 2022-2023: RECORDWARM en RECORDNAT

Vorig jaar werd het in het Limburgse Ell in de nacht naar 31 december al 15,2°C en werd het record van warmste Oudejaarsdag gebroken. Daarna zakte de temperatuur in de nacht niet verder terug dan 13 graden en dat leverde meteen een nieuw dagrecord op van hoogste minimumtemperatuur ooit gemeten. In Maastricht werd het namelijk niet kouder dan 13,4°C, Ell had 13,2°C en Arcen 12,7°C. Daarmee sneuvelde het record van 2022 toen Hupsel nog 12,4°C scoorde. Daarna steeg het kwik tot minstens 17 graden: 17,6°C in Ell en Arcen en 17,0°C in Maastricht. In Tilburg en Berkel-Enschot werd het 16,3°C. Het werd dan ook de warmste 31 december ooit gemeten. De warmte ging gepaard met veel neerslag in de nacht en ochtend, wat een Brabants record opleverde: Gilze-Rijen en Berkel-Enschot kregen ieder 27 mm in de regenmeter, waarmee het record uit 2017 werd gebroken toen op 31 december 15,1 mm werd afgetapt in Gilze-Rijen. Later op de dag vielen nog enkele buien, waarbij het steeds harder ging waaien. Op Vlieland werd het zelfs stormachtig, kracht 8, met windstoten tot 90 km/uur. Wat een dag om 2022 af te sluiten.

Nieuwjaarsdag 2023 was ook wisselvallig met enkele buien en regen. De zon hebben we niet gezien, maar we zaten nog wel in de bizar warme lucht. De dag van 1 januari werd dan ook de warmste allertijden. Het record stond op 15,1°C uit 2022 wat in Maastricht werd geregistreerd. Maar vele weerstation gingen daar overheen. Het warmst werd het in Brabant: Eindhoven 16,9°C, Volkel 16,6°C en Tilburg 16,2°C. 

Jaarwisseling 2021-2022 t/m 2010-2011

Twee jaar beleefden we dus al een recordwarme Oudejaarsdag, waarbij de temperaturen opliepen tot minstens 15 graden in Ell en Eindhoven. Berkel-Enschot had 14,4°C. Toen hadden we ook de warmste nacht van 31 december gehad met kwikstanden tot boven de 12 graden. Zoals in Hupsel met 12,4°C, Twenthe 12,3°C, Heino 12,1°C en Gilze-Rijen met 12,0°C. Daarnaast viel er op die dag wat druppels en lichte motregen. Nieuwjaarsdag 2022 leverde meteen al een nieuw dagrecord op, want de temperatuur steeg op zeven weerstations ruim over de 14 graden. Maastricht registreerde zelfs 15,1°C, waarmee toen het record uit 1916 met 14,2°C waargenomen in Vlissingen naar de achtste plaats werd gedreven. Het was wel een mooie Nieuwjaarsdag. Het bleef droog en zon en wolken wisselden elkaar af. 

In 2020 was de jaarwisseling kil, somber en koud. De zon hebben we op Oudejaarsdag niet gezien, maar het bleef droog bij een graad of 4. De jaarwisseling verliep met veel bewolking en kwikstanden rond het vriespunt. In de loop van de nacht ontstond mist die later weer verdween. Nieuwjaarsdag 2021 was een afwisseling van zon en wolken waar in de middag een uitviel. Warmer dan 5 graden werd het niet. Vier jaar geleden hadden we te maken met mistig weer dat op Oudejaarsdag 2019 al begon. Deze ging over in laaghangende bewolking, maar in de avond werd het opnieuw mistig. In combinatie met vuurwerk op middernacht werd op enkele plaatsen extreem dichte mist waargenomen. Nieuwjaarsdag 2020 bleef nevelig en mistig bij 3,5°C. In 2018 was de jaarwisseling naar 2019 zacht, somber en nat. Op het einde van Oudejaarsavond viel er namelijk buien bij een temperatuur van een graad of 8. Overdag was het droog en steeg het kwik nog bijna 10 graden onder een dikke wolkendeken. De zon hebben we niet kunnen zien. Nieuwjaarsdag 2019 was ook somber met soms een knipoog van de zon en wat lichte neerslag. Met 9 graden hield het zachte weer aan. 

Zes jaar geleden beleefden we destijds een recordwarme Oudejaarsdag 2017, maar die is dus inmiddels al 3x (!) uit de boeken geschreven. De laatste twee dagen van die maand verliepen al boterzacht wat resulteerde in kwikstanden van 12,6°C en 14,2°C in Berkel-Enschot. De warmste 31 december noteerde Arcen met 14,5°C gevolgd door Gilze-Rijen met 14,3°C. Het was wel een herfstachtige en natte dag, waarbij er 13 mm werd opgevangen. Er stond veel wind en van tijd tot tijd viel er wat lichte motregen die in de middag overging in regen. De zon kwam er niet aan te pas. Op de eerste dag van 2018 zakte de temperatuur terug tot onder de 10 graden. De dag begon nog droog, maar in de loop van de middag begon het te regenen en dat hield aan tot in de nacht naar 2 januari. In 2016 verliep de overgang naar 2017 in een klein wereldje, net als in 2021. De hele Oudejaarsdag was het mistig en koud met maximaal 2 graden. Tijdens het vuurwerk zakte het kwik onder het vriespunt en was er nog steeds sprake van mist. Op Nieuwjaarsdag bleef het grijs en nevelig. In de middag loste het op, maar toen passeerde een dooifront wat resulteerde in ijzel op het einde van de middag. In de avond ging dat nog even door, gevolgd door sneeuwbuien overgaand in motregen. De zon hebben we tijdens deze twee dagen dan ook niet gezien. 

De jaarwisseling daarvoor was een stuk zachter met bijna 11 graden op Oudejaarsdag 2015 en 7 graden op Nieuwjaarsdag 2016. Het was prima weer met op beide dagen enkele uren zonneschijn en het bleef droog. De eerste dag begon met mist, maar die loste snel op. In de avond was het bewolkt geworden als voorbode voor de neerslag die de dagen erna zou vallen. In 2014-2015 hadden we een koude, maar droge jaarwisseling. Toen om middernacht het vuurwerk de lucht in ging lag de temperatuur net boven het vriespunt. Dat kwam vooral door de flinke opklaringen, waardoor het kon afkoelen. In de vroege ochtend van 1 januari 2015 vroor het uiteindelijk -0,9°C in Tilburg. Vervolgens kregen we een prachtige Nieuwjaarsdag voorgeschoteld, waarbij de zon de overhand had, maar met bewolking eindigde. Bij dit alles werd het zo’n 4 tot 5 graden en het bleef droog. Tien jaar geleden was het bewolkt en nat toen de jaarwisseling van 2013-2014 plaatsvond. Daarbij was het een graad of 5. In de ochtend klaarde het op en bleef het droog tot het einde van de middag. Tussendoor was er veel ruimte voor de zon en liep het kwik nog op tot 10,0°C op de eerste dag van 2014. Tegen de avond begon het te regenen die overging in buien. In 2013 liep het kwik op Nieuwjaarsdag naar 8 graden en was het tijdens de jaarwisseling licht wisselvallig. Op het einde van de middag klaarde het pas op en scheen de zon nog ruim een uur. De jaarwisseling van 2011-2012 gaf destijds een nieuw neerslag- en warmterecord. Zowel op Oudejaarsdag als op Nieuwjaarsdag viel er geregeld wat motregen. Op de eerste dag van 2012 ging deze op het einde van de middag over in regen, regen en nog eens regen. Op vele weerstations werd het de natste Nieuwjaarsdag ooit. In Berkhout viel 35,5 mm en langs de kustgebieden viel meer dan 20 mm. Met deze neerslag werd ook zeer warme lucht aangevoerd, waardoor 1 januari 2012 in De Bilt toen de warmste Nieuwjaarsdag ooit werd sinds 1901. In De Bilt werd het 12,9°C en in Tilburg 13,2°C. Op veel plaatsen in Brabant werd het nog warmer, maar werd de 14 graden net niet gehaald. In Westdorpe (Zeeland) en Ell (Limburg) lukte dat wel met 14,1°C. In 2011 kwam er een einde aan de eerste wintermaand en heel langzaam ook aan die bijzondere winter die niet meer terugkwam. Oudejaarsdag was echt een troosteloze dag met typisch dooiweer. De gehele dag was er sprake van motregen en in de avond gevolgd door mist met zicht tot 200 meter. Tijdens de jaarwisseling liep het zicht zelfs terug tot plaatselijk 50 meter. Het kwik schommelde rond het vriespunt en dat maakte het wel gevaarlijk op de wegen. De temperatuur liep overdag nog op naar een graad of 5. 

Jaarwisseling 2009-2010 t/m 2000-2001

De jaarwisseling van 2009-2010 verliep wel in winterse sferen. De gehele dag van Oudjaar bleef het kwik onder het vriespunt en was er sprake van een ijsdag. Ook op Nieuwjaarsdag was daar in het midden van Brabant nog sprake van. De dag van 31 december 2009 was dan ook prachtig. De gehele dag scheen de zon. Zodra de zon op het einde van de middag onderging ontstond er mist en nevel. Dat hebben we de gehele avond en nacht gehouden zodat de jaarwisseling in wat nevelige sferen plaatsvond en dan heb ik het niet over de drank. Daarnaast was het ijskoud, want het kwik lag in de nacht tussen de -7 en -8 graden! Later nam de bewolking toe en viel er wat motsneeuw waar 2010 dan ook mee begon. 

Alhoewel er 15 jaar geleden geen records werden gebroken, was Oudejaarsdag in 2008 een van de koudste ooit. Vooral in delen van Drenthe vroor het overdag zelfs matig, met de hele dag temperaturen rond -6 graden. Maar ook in de Noordoostpolder en in Overijssel was het koud. Pas toen de mist later in de avond verscheen werd het op veel plaatsen ineens minder koud en steeg het kwik nog enkele graden. De laatste keer dat het zo koud was overdag in Nederland was begin januari in 2003. Het was toen nog een tikkeltje kouder met een 24-uurs gemiddelde van -9,6°C in het noordoosten van het land en -4,1°C op Texel. Ook in 1997, de laatste Elfstedenwinter, vroor het op een aantal dagen matig en bleef het soms midden op de dag nog 10 graden vriezen. In 2007 verliep Oudejaarsdag nat met in de ochtend en middag enkele buien. Door alle nattigheid was er zoveel vocht ontstaan dat in de avond nevel en mist ging ontstaan. Na het vuurwerk werd het zicht beperkt tot 100 meter en door smogvorming zelf beperkt tot 10 meter. Naast alle wind en neerslag werd er begin 2007 ook zeer zachte lucht aangevoerd. De thermometer liet op Oudejaarsdag 13,2°C en op Nieuwjaarsdag 12,7°C aanwijzen. 

In 2005 kregen we op Oudejaarsdag een heus Weeralarm doordat we precies in de overgangsfase zaten van koud naar zacht weer welke gepaard ging met sneeuw en ijzel. In 2003 hield de Nieuwjaarsnacht dezelfde weersomslag in. De wind ging steeds harder waaien en omdat het kwik in die nacht al onder het vriespunt dook voelde het extra koud aan. Zowel op Nieuwjaarsdag en de dagen erna kwam de temperatuur overdag niet meer boven het vriespunt uit en kregen we een reeks ijsdagen. Ook was de bewolking op 1 januari 2004 zo dik geworden dat daar sneeuw uitviel, vooral in het westen van Brabant. In 2000 en 2001 verliep de jaarwisseling eveneens met winterse trekjes. We begonnen in de Oudejaarsnacht met ijzel, maar deze ging vrij snel over in regen en dat bleef het ook doen de gehele Nieuwjaarsdag met 13 mm aan neerslag tot gevolg. Het jaar daarop (2001-2002) was het echt winters; op 30 december begon het al flink te sneeuwen en dat leverde een sneeuwdek op van 3 cm en dat witte tapijt bleef toen tot 6 januari liggen. Zowel op Oudejaarsavond als op Nieuwjaarsdag viel daarbij ook nog eens wat lichte sneeuw. Tijdens de jaarwisseling was het koud met –1,7°C en op 1 januari 2002 bleef het in Tilburg zelfs de gehele dag vriezen. 

De jaarwisseling is meestal kouder dan de kerstdagen: gemiddeld over een periode van meer dan vijftig jaar is de eerste januari ongeveer een graad kouder dan Eerste kerstdag. Maar in 2004 was dat anders: met de kerstdagen van 2003 werd het toen gemiddeld 4 graden in onze regio, maar op 1 januari 2004 zaten we in de zachte lucht met 8 tot 9 graden en werd het dus vier graden warmer! De jaarwisseling van zeventien jaar geleden was nog uitzonderlijker met hetzelfde principe: hogere kwikstanden met Nieuwjaar. Tijdens de kerstdagen van 2006 werd het namelijk gemiddeld een graad of 4 en toen werd het met Nieuwjaarsdag ruim 3x zoveel! Namelijk 12 tot 13 graden en zo’n groot verschil is toch bijzonder. Alhoewel het in 2021 nog erger was: 4 tot 5x warmer. 

KOUD
Van alle nieuwjaarsdagen sinds 1901 waren er in De Bilt 55 vorstdagen, wat betekent dat de laagste temperatuur van die dag onder nul ligt. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2021 met -3,5°C en in 2020 toen het in De Bilt -0,2°C werd. Zes keer was er strenge vorst van meer dan 10 graden onder nul, waarvan de koudste op 1 januari 1979 was met een diepvriestemperatuur van -16,9°C. In Leeuwarden werd het toen -19,3°C. Op 20 nieuwjaarsdagen bleef het de hele dag vriezen, de zogenaamde ijsdagen en dat maakten De Bilt voor het laatst mee in 1997 toen de thermometer op 1 januari in de middag -7,3°C aanwees. Het bleek zelfs de koudste Nieuwjaarsdag sinds 1901 te zijn. Plaatselijk bleef het overdag streng vriezen; in Maastricht en Twenthe was de hoogste middagtemperatuur op deze nieuwjaarsdag respectievelijk -12,3°C en -11,5°C! 

Het bijzondere aan de jaarwisseling van 1996-1997 was de windchill ofwel de gevoelstemperatuur. Door de snijdende oostenwind werd voor het gevoel een temperatuur van –17 tot –20 graden gemeten in De Bilt en in het noordoosten van het land zelfs –25 graden. Heel uitzonderlijk was de jaarwisseling van 1978-1979. Op Oudejaarsdag blies een stormachtige wind, ijzig koude lucht naar ons land. Het koufront ging zuidwaarts vergezeld van een sneeuwstorm en een temperatuurdaling tot -10 à -15 graden in de middag. De eerste dag van het nieuwe jaar begon in het noorden met 19 graden vorst en de hele dag bleef het overal 5 tot 10 graden vriezen. Een ijskoud begin dus van 1979. De sneeuwstorm waarmee 1978 afsloot was de zwaarste sinds 30 december 1962, toen ook veel wegen onbegaanbaar waren door sneeuwduinen tot drie meter hoogte. Op Oudejaarsdag 1962 stak opnieuw een harde oostenwind op, waardoor de sneeuw nog meer ging stuiven en wegen versperde. Op Nieuwjaarsdag 1963 kwam de temperatuur in de Bilt niet hoger dan –5°C, het begin van één van de koudste maanden van de eeuw. Oudejaarsdag was in De Bilt sinds 1901 het koudst in 1923 (-16,9°C) en in 1908 (-16,1°C). 

Sneeuw, ijzel, regen, mist of storm hebben met de jaarwisseling de laatste jaren steeds aanleiding gegeven tot grote problemen. Nieuwjaarsdag 1993 begon met zeer dichte mist, smog en spiegelgladde wegen door aanvriezende mist. Het jaar 1993 eindigde met zware regen, die enorme overstromingen veroorzaakte en 1995 begon bijzonder slecht met zware sneeuwbuien, hevige windstoten, onweer en gladde wegen waarop zich talrijke aanrijdingen voordeden. Ook het jaar daarop waren de wegen met de jaarwisseling spiegelglad door ijzel.

Tenslotte wens ik iedereen een weergaloze jaarwisseling en een wervelend gezond 2024! Let goed op elkaar en blijf gezond en denk vooral aan onze huisdieren bij het afsteken van het vuurwerk. Ook al hebben Berkel-Enschot, Udenhout, Biezenmortel en Tilburg een vuurwerkverbod.

Weerspreuk van de week: 29 december-4 januari

 

Wind in de Silvesternacht (31 december),

heeft zelden veel goeds gebracht.

 

Als het met Nieuwjaar regent,

stuift met Pasen dikwijls nog de sneeuw.

Weekendweersverwachting: 30-31 december

 Kletsnatte en onstuimige Oudjaarsdag 

We hebben een bijzondere week achter de rug. Het begon al met de warmste Eerste kerstdag ooit waargenomen. Daarbij kijken we naar de gemiddelde etmaaltemperatuur en dus niet naar de hoogste maximumtemperatuur. Gemiddeld over 24 uur kwamen we uit op 12,0°C en deze werd waargenomen in Westdorpe. Hiermee werd het record uit 1983, met op 25 december een gemiddelde van 11,4°C en geregistreerd in Volkel, naar de tweede plaats verdreven. Het was overal zeer zacht, want op maar liefst negen stations werd dit record gebroken. Ook in onze regio, want Gilze-Rijen, Tilburg en Berkel-Enschot kwamen allemaal uit op gemiddeld 11,6°C. Maar dat is nog niet alles, want kijken we naar zowel Eerste als Tweede kerstdag samen dan werd kerst 2023 zelfs de op één na warmste ooit waargenomen. De Bilt zag het op de 25e namelijk 12,5°C worden en een dag later 11,3°C. Gemiddeld over die kerstdagen is dat 11,9°C. Recordhouder blijft dan ook kerst 2015 die een gemiddelde maximumtemperatuur had van 14,2°C! Heel bizar. Laat op de avond ging de temperatuur afgelopen Tweede kerstdag flink onderuit en begon het zelfs te vriezen. Zoals in Eelde (-0,5°C) en in Deelen (-0,2°C). Oorzaak waren de opklaringen die we in onze regio in de ochtend hadden gekregen en die langzaam naar het noorden trokken. Deze kou zette in de nacht naar 27 december door tot -1,7°C in Eelde. Maar van echte kou was de afgelopen dagen niets te merken. Integendeel, al acht dagen achtereen heeft Berkel-Enschot temperaturen van minstens 10 graden. Afgelopen zondag was met 13,1°C de warmste dag. Gezien de verwachtingen tot het einde van het jaar kunnen we nu al spreken van een warme, kletsnatte en sombere december. Trekken we dat door naar het jaar 2023, dan zal dit jaar als recordwarm, recordnat en bijzonder zonnig (de op zes na zonnigste ooit) de weerboeken ingaan. 

Maar er gebeurde nog veel meer deze week. Kijk maar naar het hoge water die op heel veel plaatsten tot overlast leidt. Rivieren stromen nog net niet over, doordat we geleerd hebben van de heftige overstromingen van 1995. De waterschappen draaien overuren, maar van gevaar is geen sprake. En dan kijken we even naar de overkant van de Noordzee, waar storm Gerrit enorm te keer is gegaan op de Britse Eilanden. De Britse weerdienst heeft deze storm die naam gegeven, welke genoemd is naar onze eigen weerman Gerrit Hiemstra die onlangs gestopt is op tv. Tornado’s, overstromingen en zware sneeuwval waren het gevolg. Het enige wat wij ervan meekregen was dat de wind na de kerstdagen is toegenomen. 

En die wind trekt de komende uren nog verder aan. Oorzaak is een nieuwe depressie boven Schotland die via de Noordzee naar de kust van Noorwegen trekt en daar op vrijdag aankomt. Daarmee worden ook buien meegetrokken. Rond middernacht komen de eerste onze regio binnen en dat gaat de hele vrijdag door. Met 11 graden blijft het bijzonder zacht voor de tijd van het jaar. Maar door de harde wind zal het wat minder zacht aanvoelen. In het weekeinde zijn we in de laatste dagen van 2023 beland en deze geeft ons twee totaal verschillende dagen. Op zaterdag komen we namelijk tussen twee depressies in te liggen. De wind neemt af en neerslaggebieden worden even op afstand gehouden en dus blijft het droog. Op Oudjaarsdag krijgen we een totale herfstdag voor onze kiezen. Een depressie komt dan boven de Britse Eilanden te liggen en zorgt voor perioden met regen wat gepaard gaat met veel wind. Tijdens de jaarwisseling houden we ook dit weer. Dus pas op als je vuurwerk afsteekt. Dat geldt overigens niet voor Tilburg waar een vuurwerkverbod geldt. Temperaturen liggen op beide dagen op een graad of 9. Ook in het nieuwe jaar blijft het wisselvallig met een komen en gaan van buien. Wel zien we dat de temperatuur wat naar beneden gaat tot 7 graden op het einde van de week. Kijken we naar de laatste weerkaarten dan zou 6 januari een kantelpunt kunnen betekenen met een overgang naar winterweer. Afwachten maar of dit doorzet. 

Prettig weekend!

Weersverwachting deze week: 25-31 december

 Herfstachtig en nat, behalve op Tweede kerstdag 

Wij zijn in een periode met onstuimig weer beland. In eerste instantie veroorzaakt door storm Pia, maar daarna door de botsing tussen enerzijds een hogedrukgebied en anderzijds een lagedrukgebied, omdat we daar steeds precies tussen inzitten. Al sinds donderdag waait het vrij krachtig tot hard, kracht 5 tot 6. En bij dit alles hielden we het ook niet droog, want elke dag vielen er buien of was er sprake van perioden met regen. Alleen afgelopen maandag was het droog. Tellen we daarbij op het aantal zonuren van deze week dan komen we op slechts een half uur zonneschijn! Kortom, de donkere dagen voor kerst zijn werkelijkheid geworden enwel in de vorm van onvervalst herfstweer. Door alle regen staat de neerslagteller van december in Berkel-Enschot inmiddels op 71 mm, maar op andere plaatsen is het 2x zoveel. In het Drentse Wijster is er in deze feestmaand al 148 mm afgetapt en Twenthe 138 mm. Overigens is gisterochtend het landelijk neerslagrecord van een jaar gebroken. In Purmerend werd namelijk 1384 mm geregistreerd, waarmee het record uit 1998 van Schellingwoude met 1374 mm naar de tweede plaats is verdreven. Niet normaal dit. Tja, en met die neerslag en wind werd ook nog eens zeer zachte aangevoerd, waardoor we sinds donderdag met de temperaturen in de dubbele cijfers zitten van minstens 10 graden. Normaal is het een graad of 6 tot 7. 

De neerslagbeker zullen we helemaal tot en met het einde van 2023 moeten leegdrinken, want periode met droog weer zit er dit jaar niet meer in. Als we geluk hebben zit er een droge dag tussen en kunnen we wellicht de zon nog even zien. Gisteren hebben we die niet gezien, maar het bleef wel de hele dag droog. Op deze zondagochtend veranderde dat en passeerde het eerste neerslaggebied onze regio en er zullen nog vele volgen. We hebben namelijk te maken met een gigantische depressie wat zich uitstrekt vanaf Groenland tot aan Rusland toe en de ondergrens ervan ligt boven België. Dat betekent dat wij precies in de aanvoer zitten van de ene na de andere neerslagzone. Daarbij moeten we vandaag op minstens 10 mm rekenen. Opnieuw is het zeer warm voor de tijd van het jaar en wordt het met 13 graden zelfs de warmste dag van deze maand. We krijgen dan ook een zeer zachte Kerstavond, waarbij je wel de paraplu bij de hand moet houden. 

Op Eerste kerstdag verandert er niet veel. De depressie schuift verder op naar Rusland, maar we blijven er nog steeds last van houden. Het wordt dan ook een kletsnatte feestdag bij temperaturen van zo’n 12 graden. Met een matige tot vrij krachtige wind, blijft het stevig doorwaaien. Op Tweede kerstdag kunnen we even bijkomen van al het onstuimige en natte geweld. Vanuit het zuiden van Europa zien we namelijk een hogedrukgebied op ons afkomen, waarbij de grens boven Frankrijk komt te liggen. Hierdoor is er nog wel veel bewolking, maar van neerslag is vrijwel geen sprake meer en in de middag verschijnen er zelfs opklaringen. Temperatuur zakt daarbij terug tot een graad of 9. Geniet er maar van, want daarna is het weer huilen met de pet op. Op woensdag wordt het hogedrukgebied alweer teruggeduwd door een nieuwe depressie die dan boven Ierland ligt. De wind neemt flink toe en er gaan buien vallen. Vervolgens schuift de depressie op naar Zweden waar het donderdag aankomt. De buien weten ons nog steeds te vinden en worden afgewisseld met enkele opklaringen. Daarna volgt de ene na de andere depressie elkaar op en krijgen we tot en met Oudjaarsdag te maken met buien en periode met regen. Temperaturen liggen daarbij op zo’n 8 graden en de nachten worden met een graad of 4 wat frisser. 

Prettige week!

Het Weernieuws: Kerstweer 2023

 TWEEDELING

Dit jaar zal het kerstweer vrijwel hetzelfde verlopen als vorig jaar. Dat betekent dat we op maandag de paraplu bij de hand moeten houden en dat we deze op Tweede kerstdag kunnen thuislaten. Daarbij is het op Eerste kerstdag een graad of 12 en zakt een dag later terug tot zo’n 10 graden. Het enige verschil met vorig jaar zal de wind zijn. Het waait namelijk veel harder en is op beide dagen vrij krachtig. 

KERSTWEER 2022

Ook vorig jaar was het dus een groene kerst. Temperaturen lagen op beide dagen zo rond de 10 graden en van vorst was geen sprake. Daarbij verliep Eerste kerstdag nat en regende het tot in de avond wat bijna 9 mm opleverde. Een dag later bleef, het op een enkel buitje na, droog. Daarbij zagen we in de middag zelfs nog opklaringen verschijnen en scheen de zon in totaal bijna twee uur. 

KERSTWEER 2011-2021

In 2021 was de kerst winters. Precies tijdens de kerstdagen stroomde vanuit het noordoosten namelijk koude lucht het land binnen. De hoogste temperatuur werd op Eerste kerstdag dan ook niet overdag gemeten, maar al in de kerstnacht: Berkel-Enschot noteerde 5,9°C en zakte overdag op 25 december naar 1 tot 2 graden. Daarna daalde de temperatuur alleen maar. In de avond dook de temperatuur zelfs onder het vriespunt en tegen middernacht werd de laagste temperatuur van die dag gemeten en dat was -1,9°C. Ondertussen nam de wind overdag flink toe, waardoor het ijs en ijskoud werd. De gevoelstemperaturen lagen ’s avonds in Midden-Brabant op -6 graden, maar in het noordoosten waar het al matig vroor kwam deze op sommige plaatsen al op -12 graden uit. En in de nacht naar Tweede kerstdag werd het met die wind nog kouder tot -15 graden! Het KNMI gaf dan ook een weerwaarschuwing uit in die regio voor extreme kou. In de weerhut zakte de temperatuur in Nieuw-Beerta tot -8,7°C en daarmee was het de laagste temperatuur van december 2021. En voor dat weerstation is het op twee na laagste minimumtemperatuur op 26 december ooit gemeten sinds 1950. In Tilburg vroor het ook, maar tot maximaal -3 graden. Een ijskoud begin dus van Tweede kerstdag en vooral in het noorden van het land. De Waddeneilanden meldden op Tweede kerstdag om 10:00 uur nog een gevoelstemperatuur van -11 tot -12 graden. Zowel op Eerste als Tweede kerstdag bleef het in grote delen van Groningen, Drenthe en Friesland dan ook de hele dag vriezen. Daarbij was Eelde op 25 december de koudste plaats, waarbij het overdag niet warmer werd dan -1,8°C en een dag later bleef het kwik steken in Nieuw Beerta en Lauwersoog met ieder -1,0°C. Kortom, ijsdagen met kerst. 

Drie jaar geleden kende kerst 2020 twee gezichten: een zonnige en droge Eerste kerstdag gevolgd door een sombere Tweede kerstdag met motregen overgaand in buien. Daarbij lagen de temperaturen op normale waarden voor de tijd van het jaar. In 2019 waren beide dagen somber en nat. De zon hadden we niet gezien en er viel neerslag. Op Eerste kerstdag viel er van tijd tot tijd buien. Hierdoor werd het zo vochtig dat in de nacht en ochtend van Tweede kerstdag mist ontstond. Deze ging over in laaghangende bewolking, gevolgd door regen in de avonduren wat in Berkel-Enschot nog 4 mm opleverde. Daarnaast was het zacht met bijna 10 graden op de 25e. Een dag later was het met 6 graden wat frisser. In 2018 keerde tijdens de kerstdagen het droge en koude weer terug. Want de dagen ervoor was het behoorlijk zacht. In Brabant werd bij de start van de winter de op één na warmste 21e december ooit geregistreerd met 13 tot 14 graden. Nu moesten we het doen met kwikstanden van 7 graden op Eerste kerstdag en slechts 4 graden een dag later. Daarbij vroor het in de ochtend op beide kerstdagen licht. Het bleef droog en de zon zagen we alleen op 25 december. 

Kerst 2017 liet een wisselend weerbeeld zien. Van een overwegend droge, zachte Eerste kerstdag gingen we naar een onstuimige en frisse Tweede kerstdag. Net als in 2015 en 2016 verliep de kerst zacht, waarbij op 25 december het kwik naar de 9 graden ging. Maar van zonneschijn was geen sprake. Een dag later was het een graad of 7 en kwam de zon in de loop van de ochtend al door. Het was voor het gevoel echter wel fris als gevolg van de stevige wind die waaide. In 2016 waren de kerstdagen eveneens onstuimig, grijs, nat en zacht. Met een stevige wind uit het zuidwesten werd namelijk zeer warme en vochtige lucht aangevoerd. In De Bilt en Tilburg werd het zelfs de op twee na warmste kerst ooit waargenomen met op Eerste en Tweede kerstdag respectievelijk 11,7°C en 11,8°C. Heel bijzonder is dat deze kwikstanden niet overdag werden gemeten, maar die van 25 december op het einde van de avond en die van 26 december aan het begin van de nacht. 

Het jaar daarvoor, in 2015, hadden we de warmste kerst ooit sinds 1901. De Bilt noteerde op Eerste kerstdag een maximum van 14,0°C en op Tweede kerstdag 14,4°C. Op de tweede plaats staat 1997 met 12,8°C, gevolgde door 2016 met 11,7°C en 1974 toen het 11,5°C werd. December 2015 was al een lenteachtige maand en de warmste sinds 1706 en de kerstdagen deden daar ook aan mee. Het weerbeeld was verschillend op beide dagen. Op Eerste kerstdag was het somber en nat met wat lichte regen, maar een dag later was het droog en zonnig en scheen de zon 5 uur lang in Berkel-Enschot. Met temperaturen van 13,6°C en 14,6°C was het ook in onze regio de zachtste kerst ooit. 

In 2014 verliep Eerste kerstdag nat met een aantal buien in de middag. In de nacht naar de 26e vielen er opnieuw een paar, maar overdag bleef het droog. Met kwikstanden van 7 en een dag later van 5 graden was het een normale kerst. Op 27 december viel regen die in de nacht overging in sneeuw. Er viel zoveel sneeuw dat aan het begin van de avond in Berkel-Enschot een sneeuwdek van 11 cm werd gemeten. Net te laat dus om de kerstdagen van 2014 wit te laten verlopen. Vervolgens 2013, waarbij kerst precies tussen twee stormdepressies in viel. Daardoor was het zowel vóór als ná de kerstdagen onstuimig met veel regen en wind. We zagen het aan de barometer die in de nacht van 24 op 25 december daalde naar 983 hPa en dat is zeer laag. Maar tijdens de feestdagen zelf was het best aardig weer. Het werden zelfs de beste dagen van die week. Na de storm in de nacht van 23 op 24 december (IJmuiden meldde een zware storm, windkracht 10, en Vlieland had windstoten van orkaankracht met 119 km/u) was het uitwaaien richting kerstavond. Zowel op Eerste als Tweede kerstdag nam de wind steeds meer af en bleef het droog. Af en toe zagen we zon nog doorkomen en de temperaturen lagen tussen de 7 en 9 graden. Na de kerst kregen we de volgende storm over ons heen met veel regen en wind. In 2011 en 2012 overheerste de bewolking tijdens de kerstdagen, waaruit wat regen of een enkele bui viel en de temperaturen rond de 10 graden schommelden. De zon liet zich af en toe zien, maar het grijze weer had de overhand. In 2012 speelde de wind ook een rol en was matig tot vrij krachtig, vooral op Eerste kerstdag. Sinds 2010 zijn de kerstdagen allemaal normaal tot zacht verlopen, maar daarvoor was het koud. 

WITTE KERST

Wat een belevenis in 2010: een echte Witte Kerst en de mooiste ooit met 16 cm aan sneeuwdek bij een temperatuur van rond het vriespunt overdag. Die sneeuw viel overigens ruim een week van te voren. Berkel-Enschot registreerde in de avond van 19 december al 14 cm wat uitgroeide tot maximaal 16 in de ochtend van 24 december. Op 23 en 24 december sneeuwde het langdurig in vooral het zuidoostelijk deel van het land. Op veel plaatsen viel 5 tot soms ruim 10 cm sneeuw extra wat daar een sneeuwdek opleverde van 30 tot 40 cm! De stevige wind veroorzaakte plaatselijk stuifsneeuw en veel overlast. Kerst verliep in het grootste deel van het land wit. In De Bilt was het daarmee de 8e Witte Kerst sinds 1901. Nadeel was wel dat de grens tussen vorst en dooi tijdens de kerstdagen over het land pendelde wat leidde tot gladheid door ijzel en winterse buien.

Net als in 2010 mocht 2009 ook een Witte Kerst bijschrijven alleen was deze zeer omstreden. Het was ontzettend spannend of het toen ging lukken. Dat kwam niet alleen door de invallende dooi, maar vooral door het criteria waarop gemeten moesten worden. De meesten gingen ervan uit dat de waarnemingsperiode voor een Witte Kerst ligt tussen 7.00 uur op Eerste kerstdag en 19.00 uur op Tweede kerstdag. Indien dit inderdaad aangehouden zou worden dan zou het niet gehaald zijn. In ieder geval zeker niet in Berkel-Enschot, waar op het einde van middag sprake was van een gebroken sneeuwdek. De officiële criteria van het KNMI die geldt voor een Witte Kerst is dat alleen op beide kerstochtenden er een gesloten sneeuwdek moet zijn. In de ochtend van Tweede kerstdag lag er in onze regio nog een gesloten sneeuwdek van 1,5 cm. Aangezien daar op Eerste kerstdag ook al 6 cm lag, kon ook Berkel-Enschot in 2009 toch een Witte Kerst bijschrijven. Een mooie kerst was het echter niet in 2009. In de kerstnacht trad vooral in de noordoostelijke helft van het land gladheid op door ijzel. Op de ochtend van Eerste kerstdag werd het in vrijwel het hele land glad door opvriezing en sneeuw. Een gebied met sneeuwval trok op de ochtend van Eerste kerstdag over het land zodat velen wakker werden met sneeuw. Dat leverde opnieuw een aantal centimeters op. De sneeuw ging over in regen waarna het in een groot deel van het land geruime tijd regende (Tilburg 11 mm). Op Tweede kerstdag was het zonnig, maar gladheid in de ochtend zorgde opnieuw voor problemen. 

WARM

Rond de kerst treedt normaal gesproken een stijging van de temperatuur op, wat ook wel kerstdooiweer wordt genoemd. Zo was in 1977 de vooravond van kerst voorjaarsachtig met in ons land temperaturen van 15 à 16 graden. Meestal ligt de temperatuur op deze dagen tussen 5 en 10 graden en sinds 1901 werd het in De Bilt op de Eerste kerstdag zeventien keer minstens 10 graden. Zoals in 2002 toen De Bilt op 25 december 11,1°C noteerde en een dag later werd het zelfs 11,2°C. In 2012 en 2011 was het respectievelijk 10,5°C en 10,6°C. De warmste Eerste kerstdag was die van 2015 toen het kwik naar de 14,0°C ging. De laatste keer was een jaar later: 11,7°C. De op één na warmste Eerste kerstdag beleefden we in 1997 toen in De Bilt een temperatuur van 12,8°C werd gemeten; in Woensdrecht en Oost-Maarland werd het zelfs 14,5°C. 

KOUD

Kerstdagen met vorst zijn in de minderheid: negen keer bleef het in De Bilt sinds 1901 op Eerste kerstdag de hele dag vriezen (voor het laatst in 1994), terwijl Tweede kerstdag veertien maal een zogenaamde ijsdag was. Zeven keer waren allebei de kerstdagen ijsdagen en dat gebeurde voor het laatst in 1970. Strenge vorst van minstens 10 graden vorst is in bijna 60 jaar met kerst niet meer voorgekomen. De laatste keer gebeurde in 1964: in De Bilt werd het op Eerste en Tweede kerstdag respectievelijk -11,4°C en -12,2°C gemeten, maar overdag kwam het kwik boven nul uit. Bovendien viel toen 10 tot 15 centimeter sneeuw en voor het vierde achtereenvolgende jaar kon er met kerst op natuurijs geschaatst worden. Voor schaatsers was vooral 1961 fraai: na strenge vorst in de nacht bleef het op beide kerstdagen enkele graden vriezen bij zonnig weer en met weinig wind. Het ijs lag er goed bij. In 1938 ging Nederland met kerst massaal op de schaats: het vroor matig tot streng, de zon scheen volop en er lag een dik pak sneeuw. De temperatuur kwam toen in De Bilt op Tweede kerstdag niet hoger dan -4,6°C, de laagste middagtemperatuur ooit met kerst gemeten. Vorig jaar had De Bilt met -4,6°C de koudste nacht van Eerste kerstdag sinds 1996 toen het kwik zakte naar -6,7°C. 

NEERSLAG

Slecht weer was het op Eerste kerstdag 1947, toen viel in De Bilt 29 mm en een dag later nog eens 13. Tweede kerstdag 1985 viel totaal in het water met 36 mm regen in 17 uur tijd. Ook vorig jaar hadden we natte voeten. Vanaf het middaguur begon het te regenen en duurde tot in de avond. Dit leverde De Bilt nog 9 mm op. Vanaf 1906 zijn in De Bilt slechts 30 Eerste kerstdagen droog verlopen. 

IJZEL

In 1994 was kerst voor het eerst in bijna tien jaar winters met 's ochtends matige vorst. Die kerst is de geschiedenis ingegaan als Gladde Kerst. Vooral op de avond van Eerste kerstdag viel regen op een bevroren ondergrond (ijzel) waardoor de wegen ijsbanen werden. Zo'n spekgladde kerst hadden we ook in 1933, maar toen waren de gevolgen natuurlijk minder ernstig door weinig verkeer: uit de drie grote steden werden honderd ongevallen gemeld. Met kerst 1994 was het aantal ongevallen niet te tellen en vielen er twaalf doden en tientallen gewonden. De weinige sneeuw die met kerst 1995 viel gaf ook aanleiding tot verschillende ongevallen. 

ONWEER EN LUCHTDRUK 

In 1999 werden we in de kerstnacht wakker geschud door onweer met in totaal 12 donderslagen, waarbij de luchtdruk bijzonder laag was: 987 hPa. In de loop van Eerste kerstdag zakte deze nog verder weg tot 982 hPa. 

SNEEUW

In het jaar 2000 hadden we een perfect weerscenario voor de kerst: op kerstavond ging het lichtjes sneeuwen en dat ging bijna de gehele nacht door wat in de ochtend op Eerste kerstdag leidde tot een dun sneeuwlaagje van een halve centimeter. Daarna smolt de sneeuw op veel plaatsen weg, waardoor er tijdens die kerstdagen geen aaneengesloten sneeuwdek ontstond en dan mochten we ook niet spreken van een Witte Kerst. In 2001 viel op 24 december ook sneeuw; helaas was deze ’s avonds weer snel verdwenen. Maar twee dagen later, op Tweede kerstdag, was het raak: het sneeuwde de gehele dag wat resulteerde in een sneeuwdek van 4 cm! De laatste Witte Kerst, met op beide dagen een aaneengesloten sneeuwdek in De Bilt, maakten we in 2009 en 2010 mee; het was de zevende en achtste Witte Kerst sinds 1901. In 1985, 1986, 1993, 1995, 2000, 2001 en 2005 viel slechts op één van beide feestdagen sneeuw, die snel weer verdween. Twee jaar geleden viel er rondom Tilburg in de vroege ochtend van 25 december natte sneeuw wat geen sneeuwdek opleverde. Gelukkig liet ik op dat moment de honden uit en kon ik het allemaal waarnemen, want sneeuwval tijdens de kerstdagen blijft speciaal. In het oosten van Brabant en Limburg zorgde de sneeuwval nog wel voor een wit waasje op auto’s en gras. 

STORM

Net als een Witte Kerst, is ook een kerststorm vrij bijzonder. Sinds het begin van de metingen is het slechts 6 keer tot een kerststorm gekomen, dat is minder vaak dan een Witte Kerst. In 1999 stormde het Eerste kerstdag op de Wadden en langs de westkust. Daarbij werden zeer zware windstoten gemeten van 115 km/u. De zwaarste kerststorm ooit hadden we in 1913. Op Tweede kerstdag werd in Vlissingen een volle windkracht 10 gemeten. In 2016 kwam het net niet tot storm. Wel stond op de Wadden een stormachtige wind (windkracht 8) en kwamen zware windstoten voor van 97 km/u. 

Tenslotte wens ik iedereen weergaloze kerstdagen toe!!

Weerspreuk van de week: 22-28 december

 

Veel wind met de kerstdagen,

dan zullen de bomen volgend jaar manden met vruchten dragen.

 

Worden de kerstdagen daarbij zacht en nat,

dan geeft dit volgend jaar een lege schuur en vat.

Weekendweersverwachting: 23-24 december

 Onstuimig en boterzacht 

Afgelopen maandag was de enige droog dag in twee weken tijd. Voor de rest was het alleen maar neerslag wat de klok sloeg en soms ook heel veel. Zoals afgelopen dinsdag die de hele dag in het teken stond van perioden met regen. In totaal viel er in onze regio 10 mm. In het noordwesten van het land was het veel natter. Den Helder en Wijk aan Zee scoorden beide 27 mm, Berkhout 22 en Schiphol had 21 mm. Ook vandaag was het weer raak. Motregen en buien teisterden Tilburg en omstreken. Hierdoor bleef het met 10 mm nog beperkt. Maar omdat de buien vooral plaatselijk vielen zien we grote verschillen. Zo kreeg Deelen 20 mm in de regenmeter en vliegveld Twenthe zelfs 26 mm. Het neerslagrecord voor 21 december staat op 27,4 mm waargenomen in Maastricht in 1991. Vanaf de Waddeneilanden werden de buien feller en gingen in de loop van de middag gepaard met hagel en onweer. Aan het begin van de avond trok vanaf Amsterdam een buienlijn naar het zuidoosten en ook daar zat onweer tussen. Amsterdam, Utrecht, Nijmegen en Arnhem meldden allemaal bliksem en een klap onweer. Berkel-Enschot kreeg om 19:54 uur onweer tijdens een felle bui. 

Dit alles hoort bij een stormdepressie die de Deense weerdienst (DMI) een naam hebben gegeven zijnde Pia. Dit ging niet alleen gepaard met neerslag, maar ook met veel wind. Vlieland meldde vanochtend tussen 10:00 en 11:00 uur windkracht 9 en dat betekent de eerste winterstorm van het seizoen en de 6e alweer van het jaar. In de middag kregen ook Texel en Lauwersoog windkracht 9 te verduren. Deze storm werd vergezeld van felle windstoten tot wel 117 km/u op Vlieland en dat is vrijwel gelijk aan orkaankracht! Nieuw Beerta had 111 km/u en Texel 110 km/u. De storm trekt de komende uren weg naar Denemarken en vervolgens naar de Baltische Staten waar het vrijdag aankomt. Tegelijkertijd ligt er dan een hogedrukgebied op de Atlantische Oceaan. Daartussenin ontstaat een snelweg van neerslaggebieden die op vrijdag over onze regio trekken. In de ochtend zijn het enkele buien, maar in de loop van de middag gaat het regenen. Daarbij blijft het stevig waaien van vrij krachtig tot hard met kans op windstoten tot wel 70 km/u. Inmiddels is dan de astronomische winter van start gegaan, maar van winterweer is geen sprake. Integendeel, onstuimig herfstweer staat voor de komende dagen op het programma. 

In het weekeinde houdt de vrij krachtige wind aan en draait van west naar zuidwest, ondanks dat storm Pia dan inmiddels boven Rusland ligt. We krijgen namelijk te maken met een nieuwe depressie bij IJsland en nog steeds het hogedrukgebied op de Atlantische Oceaan dat dan voor de kust van Portugal ligt. Opnieuw ontstaat er een krachtige stroming, alleen neemt hij deze keer weinig neerslag met zich mee maar wel veel bewolking. Op zondag is dat anders als dan de depressie boven Schotland ligt en we midden in een trein van regenzones terechtkomen. Van tijd tot tijd valt er regen en kan er zo’n 20 mm naar beneden komen. Met die neerslag wordt ook warme lucht aangevoerd en komt het op kwik op beide dagen op 11 tot 12 graden te liggen. 

Op eerste Kerstdag heeft de depressie zich boven Noorwegen genesteld, maar dat verandert helemaal niets aan het weer. Het blijft maar regenen wat in de loop van de dag wel steeds minder wordt. Opnieuw wordt het een graad of 12 en dat is voor de kerstdagen veel te zacht, want 6 graden is normaal. Tweede kerstdag wordt de beste dag van de week. In de ochtend val er nog een bui, maar in de middag verschijnen er eindelijk weer eens opklaringen, want de zon hebben we dan al dagen niet gezien. De wind draait terug naar het westen en dan wordt het met 9 graden wat minder zacht. De dagen na de kerst zijn om te huilen, letterlijk. De regenmeters zullen namelijk goed gevuld worden, waardoor het neerslagrecord voor het jaar nog verder wordt aangescherpt. Dat staat voor ons land op 1374 mm waargenomen in 1998 in Schellingwoude. Maar daar gaan we morgen en met de kerstdagen al overheen. 

Prettig weekend!

Het Weernieuws: Winter begint op 22 december

Terwijl de meteorologische winter al op 1 december van start is gegaan begint de astronomische winter pas morgen, 22 december, om precies 04:28 uur. De afgelopen drie jaar was dat op 21 december, maar in 2014, 2015 en 2019 was dat ook op de 22e. En soms gebeurt het zelfs een dag eerder, maar dan zullen we lang moeten wachten. Want pas in 2080, 2084, 2088, 2092 en 2096 begint het winterseizoen al op 20 december. 

De verschillen in tijdstippen en soms ook data zijn het gevolg van het feit dat het kalenderjaar geen geheel aantal dagen telt én door het invoeren van een schrikkeldag. Zodra we het over astronomie hebben, hebben we over onze planeten en het heelal. De astronomische winter begint altijd als de zon loodrecht boven de Steenbokskeerkring staat en dus voor onze regio het laagst boven de horizon. De zon komt in Midden-Nederland dan op om ongeveer 08:46 uur en gaat om 16:30 uur in de middag weer onder. Deze astronomische winter zal overigens eindigen op 20 maart 2024 om 04:06 uur. Op dat moment staat de zon dan precies boven de evenaar en begint in die tijd van het jaar voor ons de lente.

Het begin van de winter betekent dus de kortste dag van het jaar, maar dat houdt niet in dat de zon dan het laatst opkomt en het vroegst ondergaat. Al vanaf 13 december gaat de zon namelijk al later onder en pas op 30 december blijft het 's ochtends het langste donker. Dat komt doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is, waardoor de zon in de winter iets sneller beweegt dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat. Ook is de daglengte (het verschil in tijdstip van opkomst en ondergang van de zon) afhankelijk van de geografische breedte. Zo heeft Zuid-Frankrijk al op 9 december de vroegste zonsondergang en de meest late zonsopkomst op 3 januari.

De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor staat de zon op het Noordelijk Halfrond in de winter lager boven de horizon dan in de zomer. De zon beschrijft 's winters een kortere baan boven de horizon dan 's zomers en is vooral daardoor maar weinig uren zichtbaar.

Hoe noordelijker, hoe korter de zon boven de horizon staat. In het gebied ten noorden van de Poolcirkel is de zon in deze periode gedurende een paar maanden in het geheel niet zichtbaar. Zelfs binnen de grenzen van ons eigen land is dat verschil in daglengte al merkbaar: op de kortste dag van het jaar duurt de dag in het uiterste noorden Nederland ongeveer 20 minuten korter dan in het uiterste zuiden.

Om praktische redenen en volgens internationale afspraken gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling. De Societas Meteorologica Palatina, een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen en dat is nog steeds zo. Zo kunnen de seizoenen over de jaren heen beter met elkaar vergeleken worden. Volgens de klimatologische indeling is de winter dus al op 1 december begonnen en duurt dit seizoen tot en met 29 februari 2024. We spreken hier dan ook van de meteorologische winter.

Het Weernieuws: Herfst 2023

 ZONNIG EN UITZONDERLIJK WARM EN NAT

De herfst van 2023 gaat de boeken in als zowel de op één na warmste als de op één natste ooit waargenomen. Daarbij sneuvelden in september vele dagrecords voor wat betreft temperatuur en werd er in Brabant zelfs een hittegolf geregistreerd en dat is nog nooit eerder gebeurd. Vervolgens kwam het in november tot de eerste officiële vorst, de eerste lokale matige vorst én ijsdag en zagen we op het einde van de maand wat sneeuwvlokken. Daarnaast kregen we te maken met drie herfststormen wat in november leidde tot een reeks nieuwe dagrecords van laagste luchtdruk ooit gemeten. Alles bij elkaar genomen was het een zonnige herfst. 

TEMPERATUUR

Met in De Bilt een gemiddelde etmaaltemperatuur van 12,8°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C, was de herfst uitzonderlijk zacht. Het was de op één na zachtste herfst ooit sinds het begin van de metingen, alleen in 2006 was de herfst met 13,6°C nog zachter. Op de derde plaats staat 2014 met 12,5°C en op plaats vier was het de herfst van vorig jaar met gemiddeld 12,1°C. In Berkel-Enschot kwam het dit jaar uit op maar liefst 13,5°C (normaal 11,9°C). Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 17,5°C en in de nachten was dat 9,5°C gemiddeld, tegen normaal 15,7°C en 8,1°C. 

September was meteen al bijzonder warm bij het KNMI met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 17,5°C tegen een langjarig gemiddelde van 14,7°C. Het was daarmee de op één na warmste september ooit sinds 1901. Ook hier staat het jaar 2006 bovenaan waar met 17,9°C de warmste september ooit werd geregistreerd.  Oktober eindigde met een gemiddelde temperatuur van 13,2°C tegen 10,9°C normaal op de zesde plek in de top-tien van warmste oktobermaanden. En tenslotte was november ook warm, met gemiddeld van 7,8°C tegen 7,0°C normaal. 

September

De herfst begon meteen al bijzonder warm. Op 3 september noteerde Tilburg een zomerse dag van 25,7°C en vanaf de 5e t/m de 11e werden in het midden en vooral zuiden van het land regelmatig tropische temperaturen bereikt. In Eindhoven werd het zelfs zes dagen achtereen tropisch warm met minstens 30 graden, waardoor een regionale hittegolf een feit werd van maar liefst negen dagen. Nog nooit eerder vond in Brabant in de herfst een hittegolf plaats en het was meteen de langste ooit van ons land. Want al eerder vond er hittegolf plaats en dat was alleen in het oosten. In 1919 in Sittard, Winterswijk en Warnsveld, in 1947 in Maastricht en tenslotte in 1999 en 2016 in het Limburgse Arcen. Op maar liefst 12 KNMI-stations was sprake van een regionale hittegolf. Niet in De Bilt, maar die kregen wel vijf datumrecords op rij en op acht dagen werd het zomers warm van minstens 25 graden. Sinds het begin van de metingen in 1901 is zo’n lange reeks van zomerse dagen in de herfst nog nooit voorgekomen. De hoogste maximumtemperatuur van deze herfst werd op 10 september bereikt met in Eindhoven en Ell een kwikstand van ieder 32,2°C. Kijken we naar Tilburg en Berkel-Enschot dan werd daar een hittegolf genoteerd die 10 dagen duurde (3-12 september) met 7 tropische dagen achtereen vanaf de 5e. Vanaf 13 september werden de hoge temperaturen geleidelijk getemperd. Het warme weer keerde nog even terug op 15-16 september met plaatselijk nog zomerse waarden. Maar vanaf de 17e sloeg het weer om, alhoewel de temperaturen wel aan de hoge kant bleven voor de tijd van het jaar met maximumtemperaturen rond 20 graden. De laagste maximumtemperatuur in ons land werd op 22 september gemeten. Toen werd het in Westdorpe niet warmer dan 15,4°C. Op de 23e lag het kwik met 17 graden eindelijk op normaal, maar dat duurde niet lang, want vanaf 25 september keerde het rustige nazomerweer terug met temperaturen boven de 20 graden. 

Oktober

Het zeer zachte septemberweer zette zich voort begin oktober. Op zowel 1 als 2 oktober werden in het zuiden van het land nog zomerse temperaturen behaald van minstens 25 graden. In Berkel-Enschot werd het respectievelijk 25,3°C en 26,1°C. De nacht van 2 naar 3 oktober was ongekend. Eerst koelde het nog af naar een graad of 18, maar rond vier uur stroomde warme lucht het land binnen. In De Bilt werd het meer dan 20 graden en dat is daar in een oktobernacht nog nooit geregistreerd. In Tilburg steeg het kwik naar 19,2°C en het Limburgse Ell maakte het helemaal bont: 21,6°C. Daarna koelde het wat af, maar vanaf de 5e kwamen we weer boven de grens van 20 graden uit tot 23,6°C op 7 oktober en 24,5°C drie dagen later, beide waargenomen in Tilburg. Dit alles zorgde ervoor dat de eerste decade (1-10 oktober) recordwarm verliep met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 16,6°C tegen normaal 12,2°C. Ofwel meer dan vier graden verschil! 

Daarna lag de temperatuur ruim boven normaal, met op 13 oktober in het hele land nog maximumtemperaturen van ruim boven de 20 graden. Op de 13e gebeurde nog iets bijzonders. Het was namelijk de 149e dag op rij met een maximumtemperatuur van 15 graden of meer in De Bilt en dat is een record. Het vorige record stond op 148 dagen uit 1982 (10 mei t/m 4 oktober). Inmiddels is het record later in de maand verder aangescherpt. Vanaf de 14e werd het tijdelijk kouder, waarbij op 15 oktober het overdag niet warmer was dan 11 tot 12 graden. In zowel Maastricht als Hupsel bleef de thermometer zelfs steken op 10,6°C. Vervolgens koelde het in de avond al heel snel af en daalde de temperatuur in Deelen op klomphoogte naar -0,2°C oftewel vorst aan de grond. In de daaropvolgende nacht daalde de temperatuur ook in Ell op tien centimeter hoogte tot onder nul: -1,1°C. In de nacht naar 16 oktober werd het daar met -1,5°C nog kouder aan de grond. Tot en met het einde van de maand lag de temperatuur op de meeste dagen boven normaal. 

November

De eerste november begon boterzacht en werd meteen de warmste dag van de hele maand. Twenthe noteerde 15,8°C, Gilze-Rijen en Tilburg hadden ieder 15,6°C. Daarna werd het met dagelijks 11 tot 12 graden minder zacht. Vooral de nachten waren warm met minimumtemperaturen van 6 tot 8 en aan de kust zelfs 9 graden. Rond 10 november kwamen we in een koudere fase terecht. Ook de nachten werden kouder, waardoor we op 12 november de allereerste vorst van het seizoen konden noteren. In het Limburgse Ell zakte de temperatuur namelijk tot -0,8°C. Vervolgens werd het overdag in het midden van Brabant niet warmer dan een graad of 7. Een dag later kwam zeer zachte lucht opzetten en kwam het op veel plaatsen tot meer dan 15 graden. Deze afwisseling in de temperatuur hield aan tot en met de 23e. Zo kregen we op 16 november in de ochtend te maken met vorst in Eelde (-1,5°C) en een dag later gebeurde dat in Deelen, Nieuw-Beerta, Hoogeveen, Twenthe en opnieuw Eelde. Maar de dag van de verkiezingen van de Tweede Kamer op 22 november begon helemaal ijskoud. Het koudst werd het in Twenthe waar de temperatuur zakte tot -3,4°C. Aan de grond vroor het nog harder tot wel matige vorst in Twenthe: -5,4°C. De andere dagen verliepen juist erg zacht. Op 24 november kwam er plotseling een einde aan dit patroon en werd geleidelijk koudere lucht aangevoerd. De middagtemperaturen daalden geleidelijk tot maximaal 5 graden en in de nacht kwam het steeds vaker tot lichte vorst. In De Bilt vroor het op de 26e met -0,6°C voor de eerste keer en daarmee werd wel de eerste officiële vorst van het herfstseizoen gemeten. Normaal mogen we bij het KNMI rond 3 november al een vorstnacht verwachten. Op de laatste dag van de maand vroor het in het noorden plaatselijk zelfs matig en werd in Leeuwarden met een kwikstand van -5,4°C de laagste temperatuur van de herfst bereikt. In Eelde en Nieuw-Beerta bleef de temperatuur ook overdag plaatselijk onder nul en dan spreken we van een ijsdag, de eerste en enige van het herfstseizoen. 

De Bilt telde in de herfst 29 warme dagen van minstens 20 graden: 22 in september en 7 in oktober. Daarvan waren er acht zomers toen de 25 graden werd gehaald en twee tropisch met minstens 30 graden. Deze werd allemaal in september genoteerd.

Normaal telt de herfst slechts 14 warme dagen, twee zomerse dagen en geen enkele tropische dag. Dat geeft maar aan hoe warm deze herfst is verlopen. Desondanks werden er nog vier dagen met vorst gemeten (normaal vijf). IJsdagen kwamen niet voor alleen in het uiterste noordoosten op de laatste herfstdag. Kijken we naar Berkel-Enschot dan werden daar 37 warme dagen geregistreerd, 13 zomerse dagen en 2 tropische dagen. Normaal over de periode 1998-2020 zijn dat respectievelijk 21, 5 en 0 dagen voor een herfstseizoen. De hoogste temperatuur werd op 10 september genoteerd toen het 33,7°C werd. Deze werd vooraf gegaan door de warmste herfstnacht ooit waargenomen sinds 1998: 18,4°C. Koud was het op 30 november toen het overdag niet warmer werd dan 2,2°C. Met -0,4°C werd op 28 november de koudste herfstnacht van Berkel-Enschot waargenomen. 

NEERSLAG

De herfst was ook bijzonder nat, met gemiddeld over het land 403 mm tegen 222 mm normaal. Hiermee was het de op één na natste herfst sinds het begin van de metingen. En dat geldt ook voor De Bilt waar 432 mm werd afgetapt en het neerslagrecord uit 1998 met 468 mm daardoor blijft staan. Het natst werd het in Zuid-Holland waar Brielle 565 mm in de regenmeter kreeg, gevolgd door Vlaardingen 529, Pernis 512, Haarlem 494 en Leiderdorp met 492 mm. De minste neerslag viel in deze herfst in Limburg: Vijlen 277 mm, Montfort 279 en Maastricht ving nog 281 mm op. In Brabant waren de natste plaatsen Sint Anthonis en Prinsenbeek met respectievelijk 423 en 404 mm. De minste natte waren Steenbergen met 198 en Veen met 218 mm. Berkel-Enschot kreeg 381 mm in de regenmeter tegen normaal 220 mm en daarmee was het dus ook hier een kletsnatte herfst. De natste dag was die van 20 oktober toen 37 mm werd opgevangen. In totaal werd daar op 45 dagen minsten één millimeter geregistreerd (normaal 34), waarvan op 13 dagen minsten 10 millimeter naar beneden kwam en normaal gebeurd dat maar op zes herfstdagen. Naast regen werd tijdens buien op twee dagen hagel waargenomen en op drie dagen onweer. Tenslotte werd in deze herfst op negen dagen ook mist geregistreerd. 

Dat de herfst zo nat is geworden komt alleen door de laatste twee herfstmaanden oktober en november. September was namelijk vrij droog met landelijk gemiddeld 63 tegen 73 mm normaal. Gemiddeld over het land viel er in oktober 150 mm neerslag, twee keer zoveel als normaal. In De Bilt was het zelfs de natste oktobermaand sinds het begin van de waarnemingen, maar met 220 mm neerslag was dat ook wel één van de natste plaatsen. Het extreem natte weer zette zich voort in november en met landelijk gemiddeld 153 mm neerslag viel er opnieuw (ruim) twee keer zoveel als normaal (72 mm). In De Bilt viel 159 mm en dat is goed voor een derde plek in de lijst met natste novembermaanden ooit. 

September

Op 1 september trok een storing over het land noordwaarts, waarbij Beek 22 mm aftapte. Op het einde van de avond trok een actieve regenzone over die in Berkel-Enschot nog 15 mm achterliet. Een stevige bui rond Wijk aan Zee veroorzaakte die dag plaatselijk ook veel neerslag met 28 mm. Regen- en onweersbuien zorgden op 11 september voor een blikseminslag in een woning in Reusel gevolgd door brand in de meterkast . Vervolgens trok deze onweerszone verder het zuidoosten van Brabant binnen en ook Limburg waar in Arcen 28 mm werd afgetapt. Maar de zwaarste plensbuien vielen op de 12e. In Boskoop viel in de middag 60 mm in korte tijd en in Rotterdam was sprake van wateroverlast. In de avond werd het zuiden van Limburg zwaar getroffen, waarbij in Maastricht 70 tot 85 mm naar beneden kwam en dat is een complete maandhoeveelheid. Ondergelopen straten en kelders waren het gevolg. En dan gebeurde er in de avond van 13 september iets bijzonders. In Noord-Holland was namelijk sprake van schade en overlast door zware windstoten tot wel 93 km/uur in Medemblik. In Averhorn en Westerland viel een boom om. Van 17 tot en met 23 september was het de natste periode van de maand, met vooral op 18 en 19 september ook veel wind. In de nacht naar de 17e trok rond middernacht een neerslaggebied Brabant binnen dat pas in loop van de ochtend wegtrok. Dit leverde rondom Tilburg 5 mm op. Andere plaatsen tapten veel meer neerslag: Kesteren kreeg 30 mm in de regenmeter. Op de 18e trok een felle buienlijn met windstoten en onweer over Tilburg en omstreken, waarbij in korte tijd 9 mm viel. In het Noord-Holland viel ruim drie keer zoveel: Tuitjenhorn 33 en Alkmaar 34 mm. De natste dag van de maand werd in die periode geregistreerd: op 21 september gemiddeld zo’n 13 mm over het hele land. Wilhelminadorp was met 33 mm het natste station. Op de laatste dag van de astronomische zomer (22 september) gingen de hemelsluizen in de avond nog flink open en aan de kust was er zelfs sprake van een complete onweershow. In Berkel-Enschot werd maar liefst 22 mm opgevangen en daarmee is het meteen de natste dag van deze maand geworden. Esbeek was de natste Brabantse plaats met 23 mm. Langs de kust was het vanaf Rotterdam tot aan Den Helder helemaal kletsnat wat gepaard ging met veel onweer. Zandvoort en Wijk aan Zee registreerden beide 36 mm. Vanaf de 24e bleef het overwegend droog, met alleen op 29 september nog wat neerslag. 

Oktober

De maand begon rustig, met alleen op 3 oktober een storing die in het hele land voor wat neerslag zorgde. Verder viel er tot en met de 10e weinig neerslag, alleen in het noorden van het land viel af en toe wat regen. Vanaf de 11e werd het in het hele land uiterst wisselvallig. De eerste neerslag viel in de nacht naar 12 oktober met 21 mm in Lauwersoog en Wapse. Nadat deze regenzone het land uit was naderde vanuit het westen nog veel meer neerslag. Het kwam er overdag met bakken uit met soms ook onweer. Rijnsburg kreeg 43 mm in de regenmeter. In De Bilt viel in twee dagen tijd 73 mm. Ook in de avond van 13 oktober ging het flink te keer, waarbij plaatselijk ook onweer werd gemeld. Vanaf 18 oktober trok storm Babet over de Britse Eilanden noordwaarts. In Nederland veroorzaakte dit in het hele land voor veel neerslag. Op 18 en 19 oktober viel 10 tot 20 mm en op 20 oktober gemiddeld over het land 23 mm. Daarmee was het de natste dag van de maand. De meeste neerslag viel die dag in het noorden met op Lauwersoog 36 mm. Ook in Noord-Brabant viel veel neerslag nadat het 11 uur lang achtereen had geregend: Eindhoven had 46 mm. Dit leverde landelijk de natste 20e oktober ooit waargenomen. Daarnaast is het ook officieel de natste sinds 1901, want in De Bilt werd 19,4 mm afgetapt. Vervolgens trok het regengebied verder naar het noorden waar eveneens meer dan 30 mm werd opgevangen. Zo kreeg Lauwersoog 36 mm. Op de 25e trok een klein lagedrukgebied over het zuidoosten van het land, waarbij Volkel 23 mm aftapte. Ook 29 en met 30 oktober waren erg natte dagen met lokaal 15 tot 20 mm neerslag. Op 31 oktober viel tijdens felle (onweers)buien in de noordwestelijke helft van land op veel plaatsen nog 20 tot 25 mm. 

November

Op 2 en 3 november werd er in de kustgebieden 30 tot 50 mm afgetapt met dank aan storm Ciarán. Op 8 november viel er bijna overal 10 tot 20 mm. Op de 14e viel er in de zuidelijke helft 15 tot 30 mm. Zo kreeg Westdorpe 27 mm in de regenmeter. En dan de aankomst van Sinterklaas in Woudrichem op de 18e die totaal verregende. Berkel-Enschot kreeg die dag nog 9 mm, Tilburg 12, Chaam 13 en Esbeek 14 mm in de regenmeter. De meeste regen in ons land werd opgevangen in Lisse met 18 mm. Op 19 november was juist het noorden veruit het natst met daar zo’n 30 mm. Met 18 mm gemiddeld over het land was 27 november de natste dag van de maand, waarbij in het noorden 10 mm viel en in het zuiden meer dan 30 millimeter. Berkel-Enschot was met 34 mm de natste plaats van het land. 

SNEEUW

De eerste sneeuwvlokken van deze herfst werden op 25 november gespot. Op 27 november ging de regen in de Achterhoek, op de Veluwe en in de Limburgse heuvels tijdelijk over in (natte) sneeuw en zorgde regionaal voor een wit landschap. In de avond van 28 november en op 29 november trokken er talrijke winterse buien over het land, waardoor er in het oosten plaatselijk een sneeuwdek van enkele centimeters ontstond. In Berkel-Enschot werd in de avond van 28 november alleen wat sneeuwvlokken waargenomen. 

WIND

Op 19 september werd aan de kust de eerste herfststorm van 2023 geregistreerd. In zowel IJmuiden als op Vlieland werd namelijk minstens een uur lang windkracht 9 gemeten. Uiteraard ging dit gepaard met zware windstoten tot wel 96 km/uur in IJmuiden. In de avond van 13 oktober ging het ook flink te keer. Zo registreerde Texel een windstoot van 114 km/uur en Lauwersoog 95 km/uur. Bij dat laatste station werd zelfs even windkracht 9 gemeten. Maar omdat dit geen uur lang was, is het officieel geen storm. Vanaf 18 oktober trok storm Babet over de Britse Eilanden noordwaarts. In Nederland kwam het niet tot storm, maar het lagedrukgebied veroorzaakte in het hele land wel veel wind. Storm Babet zorgde twee dagen later, op 20 oktober, ook voor een uitzonderlijk sterke stormachtige oostenwind in het noorden. Dit zorgde ervoor dat veerboten van en naar Friesland uitvielen. De harde wind zorgde er namelijk voor dat het water vanaf de kustgebieden en de Waddeneilanden de zee werd opgeblazen, waardoor er lage waterstanden stonden. En wel zodanig dat veerboten er niet doorheen konden. In de nacht naar 29 oktober werd in IJmuiden windkracht 8 gemeten net als op Texel en Vlieland en dan spreken we van een stormachtige wind. Daarbij werden ook windstoten gemeten tot wel 109 km/uur in IJmuiden, en dat is kracht 11.

In november kwam het maar liefst twee keer tot een storm. Op 2 november trok storm Ciarán over ons land. Zowel Vlissingen als Hoek van Holland kregen op die donderdag te maken met minstens een uur lang windkracht 9. Aan het begin van de avond sloten Texel en Vlieland zich daarbij toen de storm op de Noordzee aankwam. In IJmuiden kwam het zelfs tijdelijk tot windkracht 10. Bij dit alles werden windstoten gemeten tot 115 km/u in IJmuiden, 112 km/u in Hoek van Holland en 110 km/u in Vlissingen. In Brabant was de maximale wind kracht 7 met windstoten tot 100 km/u in Eindhoven en 97 km/u rondom Tilburg. Opvallend hierbij zijn de windstoten in Brabant en Limburg. Het gaf dan ook enorme overlast door vooral omgevallen bomen. Daarbij viel er één dode (in Venray) en tientallen gewonden. Zoals op de N65 bij Berkel-Enschot waar een boom op rijdende auto’s viel en voor enkele gewonden zorgde. De tweede storm van november, tevens de derde herfststorm van dit jaar, diende zich aan op 24 november langs de westkust en noordkust. De zwaarste windstoot bedroeg 118 km/uur (orkaankracht) en werd gemeten in Lauwersoog. Landinwaarts in de kustprovincies vielen de windstoten mee met 80 tot 90 km/uur en in het binnenland 60 tot 80 km/uur. 

LUCHTDRUK

Storm Ciarán liet de barometers op 2 november gigantisch dalen, waardoor dagrecords sneuvelden. De laagste luchtdruk werd op Vlieland gemeten met 965,3 hPa. Op de platforms op de Noordzee werd zelfs 956,2 hPa afgelezen. Maar het bleef niet alleen op deze dag, want zowel op 3, 4 als 5 november sneuvelden luchtdrukrecords. Zo daalde het kwik in de barometer op 3 november tot 969,5 hPa op Vlieland. Vervolgens ging het luchtdrukrecord van 4 november eraan, waarbij Vlieland opnieuw recordhouder werd met 968,4 hPa. In de nacht naar 5 november zakte de barometer op alle weerstations tot onder het oude luchtdrukrecord van 5 november van 973,4 hPa die in 1985 in Leeuwarden werd waargenomen. Om 03:00 uur in Vlissingen werd het zelfs 968,3 hPa en konden we het vierde dagrecord achter elkaar noteren. 

ZONNESCHIJN

Met gemiddeld over het land 390 uur zon tegen normaal 349 uur was de herfst als geheel aan de zonnige kant. Dat levert een gedeeld negende plaats op in de lijst met zonnigste herfsten. Dit hebben we vooral te danken aan september. Deze was namelijk zeer zonnig met gemiddeld over het land 211 uur zon tegen 159 uur normaal. In De Bilt scheen de zon 199 uur tegen 153 uur normaal, goed voor een zesde plek in de lijst van zonnigste septembermaanden sinds het begin van de waarnemingen. Oktober was juist aan de sombere kant, met gemiddeld over het land 111 uren zon tegen 120 zonuren normaal. In november scheen de zon ongeveer de normale hoeveelheid, met gemiddeld over het land 67 uren zon tegen 70 zonuren normaal. 

Het zonnigst was het deze herfst in Vlissingen met 421 uur zonneschijn tegen 375 uur normaal. Het minst zonnig was het in Voorschoten met 354 uur zon. In De Bilt scheen de zon 362 uur tegen 340 uur normaal. De Bilt telde deze herfst in totaal 10 sombere (zonloze) dagen, grotendeels verdeeld over de maanden oktober en november, normaal zijn dat 14 dagen. In Berkel-Enschot scheen de zon 402 uur tegen normaal 365. Daarmee was het hier een zonnig herfstseizoen. Op elf dagen zagen we de zon helemaal niet en op 16 dagen was het zeer zonnig.

Weersverwachting deze week: 18-22 december

 Zacht, nat en later in de week onstuimig 

December is erg somber van start gegaan. Het totaal zonuren staat in onze regio nu op 21 uur. Over de hele maand mogen we op 59 uren zonneschijn rekenen. Het heeft natuurlijk allemaal te maken met een komen en gaan van bewolking waar regelmatig ook nog eens neerslag uitvalt. Verwachting was dat het vanaf afgelopen donderdag droog zou worden, maar niets is minder waar. In de nacht naar vrijdag kregen we nog te maken met een bui en gisteren was er vanaf het middaguur sprake van perioden met lichte motregen dat tot in de nacht duurde. En dan te bedenken dat we midden in een hogedrukgebied zitten met een luchtdruk van maar liefst 1039 hPa. De laatste keer dat de barometer zo hoog stond was op 7 februari toen het kwik de 1040 hPa aantikte. Vaak zorgt een hogedrukgebied voor mooi weer, maar dat is nu niet het geval. Dat komt omdat we in een westelijke stroming zitten die niet alleen zachte lucht, maar ook vochtige lucht met zich meebrengt en dan voor wat licht gespetter kan zorgen. Temperaturen lagen de afgelopen dagen op een graad of 9 en dat is te warm voor de tijd van het jaar waar 6 tot 7 graden normaal. 

Wat een verschil met vorig jaar toen we midden in een winterperiode zaten. Van 12 tot en met 18 december was het ijs- en ijskoud. In de ochtend van de 12e was al sprake van matige vorst en in de avond zakte het kwik uiteindelijk verder tot -7,1°C. In de nacht naar 13 december werd het nog iets kouder, maar aan de grond vroor de keien uit de grond en werd op enkele plaatsen strenge vorst gemeten tot -12,6°C in Twenthe en -11,7°C  in Gilze-Rijen. Toen volgde 13 december die een ijsdag opleverde, waarbij de temperatuur overdag niet verder kwam dan -1,2°C in Tilburg. Vervolgens  kregen we de koudste nacht van 2022, waarbij op neushoogte strenge vorst werd geregistreerd: Eelde en Twenthe hadden respectievelijk -10,6°C en -10,5°C. IJzig koud was het op klomphoogte, waarbij de thermometer op de 14e richting zeer strenge vorst ging maar op -14,5°C bleef hangen in Eelde en -14,3°C in Twenthe. In de nacht naar 15 december dook het kwik naar -6,9°C in Berkel-Enschot en aan de grond was het -9 graden. Het bleef dus in die nachten vriezen en op steeds meer plaatsen was het ijs dik genoeg om op slootjes, ondiepe uiterwaarden en natuurijsbanen te schaatsen. In Burgum werd in de avond van 14 december de eerste natuurijsmarathon gehouden. Gedurende deze vorstperiode kwam Arcen van 13 tot en met 17 december tot vijf opeenvolgende ijsdagen. Berkel-Enschot had er 3. In de nacht naar de 18e had het nog wel flink gevroren met in Eindhoven -7,3°C, Tilburg en Gilze-Rijen ieder -8,4°C en Volkel -8,8°C. Aan de grond was het opnieuw bibberen geblazen. Zo zakte het kwik op tien cm hoogte naar -11,3°C in Woensdrecht en Gilze-Rijen. Daarna was het gedaan met de kou. Het weer sloeg om, het werd wisselvallig en de wind nam flink toe en werd aan zee steeds vaker hard en soms zelfs stormachtig. 

Terug naar vandaag. Van winterweer is in ieder geval geen sprake. Integendeel, het is zacht, waarbij de temperatuur naar de 9 tot 10 graden zal oplopen als er vanmiddag opklaringen zullen verschijnen. En dat hebben we nog steeds te danken aan een hogedrukgebied met het centrum boven de Alpen. Op maandag profiteren we er nog van en kunnen we opnieuw een droge dag noteren. Wel is het somber, want de zon zullen we niet zien en met 8 graden is het iets minder zacht. En dan neemt de kracht van het hogedrukgebied af en krijgen neerslaggebieden de kans om door te breken tot onze regio. In de avond van maandag kan al regen vallen en dat zet de hele dinsdag door, waarbij er rondom Tilburg zo’n 15 mm kan vallen. Maar dat is nog niet alles, want de wind begint aan trekken van matig tot vrij krachtig. Oorzaak is aan de ene kant een depressie boven Finland die zich helemaal heeft uitgebreid tot over België, en aan de andere kant een nieuw hogedrukgebied op de Atlantische Oceaan. En wij zitten daar precies tussenin en dat veroorzaakt veel wind. En die wind neemt de dagen erna alleen maar toe. En dat wordt veroorzaakt door een andere depressie die zich in de loop van woensdag boven IJsland heeft ontwikkeld en koers zet richting Scandinavië. Op woensdag valt het nog mee met de windkracht, maar vanaf donderdag en vooral vrijdag en zaterdag is het alle zeilen bijzetten. Hierbij worden ook windstoten verwacht. Dus als je kerstverlichting buiten hebt staan, dan zou ik die maar goed vastzetten! Bij dit alles vallen er buien dat tot in het weekeinde aanhoudt. Vrijdag lijkt daarbij een droge dag te worden. In de loop van zondag stroomt koudere lucht binnen, waarbij het op Kerstavond nog maar een graad of 4 is. Buien kunnen dan zelfs een winters karakter krijgen….   

Prettige week!

Weerspreuk van de week: 15-21 december

 

December veranderlijk en zacht,

een hele winter zonder kracht.

 

Als de akkers zijn geschoren,

is de winter geboren.