Het Weernieuws: Zomer 2022 Bijna recordwarm, droog en bijna recordzonnig

De zomer van 2022 verraste iedereen met hitte, droogte en volop zonneschijn. Dat heeft vooral te maken met de lente die warm, vrij droog en zeer zonnig verliep. Normaal gesproken krijg je dan de afrekening in het daarop volgende seizoen, zijnde de zomer. Maar ja, wat is normaal tegenwoordig. Deze zomer komt in De Bilt zelfs op de 2^e plaats van warmste én zonnigste zomers ooit sinds 1901. Neerslag zagen we eigenlijk alleen in juni, want daarna trad de droogte in. Bijzonder deze zomer was de tornado van Zierikzee op 27 juni. 

TEMPERATUUR

Met een gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt van 18,6°C tegen 17,5°C normaal was het de op één na warmste zomer ooit sinds 1901 samen met 2003. Alleen 2018 was met een gemiddelde van 18,9°C nog warmer. De hele top-5 van warmste zomers zijn in deze eeuw gerealiseerd. Zo komt 2006 op de 4^e plaats met 18,5°C en 2019 (samen met 1976) op plaats 5 met gemiddeld 18,4°C. 

Juni was met 17,1°C tegen normaal 16,2 °C warm. Zowel de maand als de astronomische zomer begon koel, waarbij zowel op 2 áls op 21 juni de laagste minimumtemperatuur van de zomer werd gemeten. Dat gebeurde eerst in Eelde en een paar weken later in Twenthe met beide een kwikstand van 2,9°C. Op 10 cm hoogte vroor het op de 2e in Eelde tot -1,0°C. Het kenmerk van deze eerste zomermaand was de afwisseling van zomerse en tropische dagen tot dagen onder de 20 graden. Op 17 en 18 juni werd het tropisch, waarbij het op die laatste dag meer dan 33 graden werd in Limburg. Het gevolg was o.a. een tropennacht in Maastricht met 20,0°C. Daarmee was het de vierde junimaand op rij die een tropennacht bracht. 

Juli was met 18,6°C net iets warmer dan normaal zijnde 18,3°C. En ook deze maand had een afwisseling van warme en koele periodes. Een goed voorbeeld is wel wat rond 17 juli plaatsvond. Doordat alle bewolking verdween kon het in de nacht van 16 op 17 juli flink afkoelen. In Deelen, Hupsel en Twenthe zakte de temperatuur tot 5,7°C. Aan de grond werd het allemaal nog kouder tot 0,5°C in Twenthe. Daarmee werd het zelfs de op één na koudste start van 17 juli ooit waargenomen sinds 1901. De daarop volgende nacht noteerde Hupsel nog 8,9°C en Hoogeveen 9,8°C. Maar op deze 18e juli steeg het kwik in De Bilt tot boven de 30 graden en daarmee was de eerste officiële tropische dag van dit jaar een feit. Op andere plaatsen werd zelfs de 35 graden bereikt. Dat gebeurde in Westdorpe, Tilburg en Berkel-Enschot. Arcen had nog 34,8°C, Ell 34,7°C en Maastricht 34,3°C. Een dag later werd het allemaal nog heter met bijna overal temperaturen boven de 35 graden en in de zuidelijke helft was het puffen geblazen waar de 40 graden net niet werd bereikt. Deze bleef steken op 39,5°C in Maastricht en 39,4°C in Berkel-Enschot waarmee het de hoogste temperaturen van deze zomer werden. Het was voor de vierde keer dat het kwik het oude hitterecord van Warnsveld uit 1944 (38,6°C), dat tot de zomer van 2019 bijna 75 jaar standhield, oversteeg. Op maar liefst 9 stations steeg het kwik op de 19e tot boven 38 graden. Den Helder en Wijk aan Zee boekten een lokaal hitterecord en in Leeuwarden kwam het tot een evenaring van het lokale hitterecord. Twaalf stations registreerden de op één na hoogste temperatuur ooit. Bovendien kwam het in Vlissingen tot 2 tropennachten op rij. Op 18 en 19 juli werd het niet kouder dan respectievelijk 20,1 en 22,2°C. Ook Hoek van Holland noteerde op 19 juli een tropennacht en de 22,2°C. In Vlissingen leverde dat uiteindelijk een nieuw landelijk dagrecord op. Nooit eerder was de minimumtemperatuur ergens in ons land zo hoog op 19 juli. Twee dagen later werden deze temperaturen overdag gemeten en daalde zelfs op veel plaatsen tot onder de 20 graden. Daarna werd het weer tropisch en vervolgens weer minder warm en zo ging dat maar door tot het einde van de maand. Dat geldt ook voor de nachten. In de nacht van 27 op 28 juli zakte de temperatuur in Eelde en Hoogeveen tot 6,4°C en 6,3°C. Maar wat dacht je van de temperatuur aan de grond op tien centimeter hoogte: 2,2°C in Eelde en 2,8°C in Twenthe. Dat is gewoon koud te noemen. 

Dachten we dat we in juli het hoogtepunt van dit zomerseizoen al hadden gehad met bijna 40 graden, deed augustus daar nog een schepje boven op met twee hittegolven waarvan één landelijk. Het werd zelfs met een etmaalgemiddelde van 20,0°C de op twee na warmste augustusmaand sinds 1901 en in het zuiden was het zelfs de warmste augustus sinds het begin van de waarnemingen. Vanaf de 7e werd een heet luchtkanon op ons afgevuurd die een hittegolf zou produceren. Deze begon in Berkel-Enschot op 7 augustus en duurde tot en met 16 augustus. In De Bilt werd het ook warmer en warmer en kregen we te maken met een landelijke hittegolf van 9 tot en met 16 augustus, waarbij van 10 tot en met 14 augustus alleen maar tropische dagen werden geproduceerd. Sinds 1901 was het daar de 30^e landelijke hittegolf. In een deel van Nederland gaf het KNMI code oranje uit voor langdurige hitte. Voor 14 augustus werd het in De Bilt met 32,2°C de warmste ooit waargenomen. Ook landelijk ging het record eraan en wel door negen weerstations. Gilze-Rijen is nu koploper met een temperatuur van 33,4°C (vorige dagrecord was 32,5°C uit 1975 in Hoek van Holland). In Lauwersoog werd zelfs een tropennacht geregistreerd. Daar daalde het kwik in de nacht van 14 op 15 augustus niet verder dan tot 20,6°C. 

Terwijl op 17 augustus vrijwel overal de hittegolf eindigde bleef deze in Hupsel voortduren en eindigde pas na 18 dagen. Net niet genoeg voor een plek in de top-3 langste regionale hittegolven ooit gemeten. De dagen erna herstelde het weer zich tot 22 augustus, want toen kregen we te maken met een tweede hittegolf. Deze was echter niet landelijk, maar regionaal. Zoals in Tilburg en Berkel-Enschot die maar vijf dagen duurde (21-25 augustus). Dit leverde op 24 augustus zelfs een nieuw dagrecord op. In Arcen zagen ze op de thermometer 33,5°C staan. Maar het was niet de hoogste temperatuur van deze maand. Deze werd een dag later geregistreerd met 34,2°C op de 25e in Gilze-Rijen. Nog nooit is het ergens in ons land op 25 augustus zo warm geweest en dat betekent dus wederom een nieuw dagrecord. In De Bilt steeg het kwik tot 32,6°C en daarmee was het officieel de warmste 25 augustus ooit gemeten. 

De Bilt telde deze zomer 81 warme dagen van minstens 20 graden, tegen 64 normaal. Alleen de zomer van 2003 telde meer warme dagen, namelijk 83. In augustus was het elke dag boven 20 graden, een record. Landelijk komt Arcen deze zomer op 91 warme dagen uit tegen 74 normaal voor Limburg. Ook dit is een record, nooit eerder werden in ons land zoveel warme dagen gemeten. Alleen op 1 juni werd het in Arcen geen 20 graden. De records van 2003 in Arcen en 2018 in Gilze-Rijen (beiden 88 dagen) zijn daarmee overtroffen. Dat het een reeks van 91 warme dagen betreft is extra bijzonder, het oude record was een reeks van 65 warme dagen in de zomer van 1995. Het aantal zomerse dagen van 25 graden of meer kwam in De Bilt uit op 28 tegen 22 normaal. Arcen telde er maar liefst 52 tegen 32 normaal. Alleen in 2018 was dit aantal hoger met 55 zomerse dagen in Noord-Limburg. Het aantal tropische dagen kwam in De Bilt uit op 9 tegen 5 normaal. Op de Wadden kwam het tot 3 tropische dagen tegen 18 in Arcen. Vakantiegangers in eigen land hadden dus niks te klagen. Het aantal mooi-weerdagen is in De Bilt uitgekomen op 38 tegen 33 normaal. Op een mooi-weerdag is het droog, schijnt de zon meer dan de helft van de tijd en is het warmer dan normaal. 

NEERSLAG

De zomer van 2022 was een droog seizoen. Landelijk gemiddeld kwam de neerslag uit op 135 mm tegen normaal 224 mm. Na de kletsnatte juni waren juli en augustus, met beide gemiddeld maar 23 mm neerslag, zeer droge maanden. De meeste neerslag deze zomer viel in het Brabantse Veen met 210 mm, gevolgd door Woudenberg met 203 en Hoogeveen en Hollandschveld met ieder 186 mm. De minste neerslag werd afgetapt in Cocksdorp met 73 mm. Daarna volgen Sluis (85), Winterswijk (93) en Nijverdal met 94 mm. 

De zomer begon dus zeer nat met een kletsnatte Pinksteren op 5 en 6 juni. De Bilt ving op Pinksterzondag 25,9 mm op, waarmee het record uit 1945 met 23,3 mm uit de boeken werd geschreven. Op andere plaatsen was er op die dag sprake van een zondvloed: Geldermalsen 76 mm, Veghel 65, Budel 64, Waalwijk 61, Herwijnen 56, St. Hubert 54, Alterweerderheide 51, Eindhoven 48, Arcen 39 en in mijn eigen Berkel-Enschot werd 38 mm afgetapt. Op amateurstations is in de buurt van hetzelfde Geldermalsen 95 tot meer dan 100 mm gemeten. Op tweede Pinksterdag was het noorden van het land de klos. Zo kreeg Uithuizen 33 mm in de regenmeter, Terschelling 28, Leeuwarden 21, Lauwersoog 20 en Eelde 19 mm. De Bilt registreerde 11,4 mm, waardoor het totaal van Pinksteren op 37,3 mm kwam. En dat was niet genoeg om het record van 42,2 mm uit 1945 te breken. Op andere plekken viel uitzonderlijk veel neerslag. In een strook van Limburg, over het midden van het land naar Noord-Holland en de Wadden regionaal ruim 50 mm. In het rivierengebied was de overlast groot en kwam Herwijnen als natste officiële meting uit de bus met 76 mm. Iets verderop in Geldermalsen en ook in Rosmalen kwamen officieuze metingen zelfs rond 100 millimeter uit. Nooit eerder werd zoveel neerslag gemeten tijdens Pinksteren. Ook de dagen daarna bleef het wisselvallig: op 8 juni viel landelijk gemiddeld zo’n 10 mm, waarbij Marknesse nog 35 mm opving. In de avond van 23 juni en in de nacht naar 24 juni viel tijdens zware onweersbuien in Nijmegen 52 mm. Op 25 juni werd in het Zeeuwse Kapellebrug 56 mm opgevangen en op de 26e viel in Harlingen 34 mm. Op 27 juni trokken stevige onweersbuien over het (zuid)westelijk kustgebied en liet in Lisse 39 mm achter en in Wassenaar was er sprake van wateroverlast. In de middag en avond van 30 juni was het opnieuw raak en trokken opnieuw weer felle regen- en onweersbuien over het land met zware windstoten. In Denekamp viel 38 mm en in Ruurlosebroek werd een zware windstoot gemeten van 86 km/uur. In Drenthe werd stormschade gemeld. Wat een begin van de zomer. 

En toen kwamen de twee droge maanden. Op 7 juli vielen er in het noordoosten buien: Roodeschool had 12 mm, Winsum 9, Veenhuizen 8 en Diever ving nog 7 mm op. Op 21 juli trok een lagedrukgebied over Nederland en toen viel op veel plaatsen 5 tot 15 millimeter, in het noordoosten en zuidwesten meer dan 20 mm. Zeer lokaal viel door stilhangende plensbuien in het noorden nog veel meer en ontstond wateroverlast. Op Ameland en in Nieuwolda viel 64 mm, Akamrijp 50 mm en Lemmer had meer dan 40 mm. Augustus begon met volle regenmeters in het noorden waar in totaal zo’n 25 mm naar beneden kwam. Verder viel er maar op weinig dagen neerslag en meestal ging het om lokale buien. Zo viel op 15 augustus in Delft 47 mm. Een dag later trokken zware buien over de kuststrook in het westen met plaatselijk 30 tot 40 mm. De enige dag met op grote schaal neerslag was op de 17e. Toen trokken in de nacht en ochtend stevige regen- en onweersbuien over het westen en in de middag waren vooral het noorden, midden en oosten aan de beurt. In De Bilt viel op die dag 42,8 mm en daarmee werd het officieel de natste 17 augustus ooit waargenomen sinds 1901. Op andere plaatsen kwam het ook met bakken eruit: Callantsoog had 60 mm, Alkmaar 62, Loenen aan de Vecht 66 en Vinkeveen kreeg 68 mm in de regenmeter. Daarnaast was er ook sprake van wolkbreuken, zoals in Zeeland. Daar viel bij het ochtendgloren in een uur tijd zo’n 50 mm. Ook op 19 augustus viel lokaal meer dan 40 mm, maar dit was weer zeer lokaal. De rest van de maand bleef het zo goed als droog. 

Neerslagtekort

Door het droge, zonnige en warme karakter van de zomer, is het neerslagtekort dit groeiseizoen fors opgelopen. Op de laatste dag van de meteorologische zomer komen we op een landelijk tekort van 297 mm uit. Sinds 1901 was dit tekort aan het eind van augustus alleen groter in 1921 (300 mm) en in 1976 (361 mm). Op dit moment is vooral in de Achterhoek en Twente, Limburg, Zeeland en het westen van Noord- en Zuid-Holland sprake van extreme droogte. Het neerslagtekort bedraagt regionaal meer dan 350 mm.

 

TORNADO

Zeer bijzonder was de tornado die op 27 juni over Zierikzee trok. De tornado, die vanaf de Oosterschelde kwam, richtte grote schade aan. Daken werden van huizen gerukt, schoorstenen waaiden eraf, bomen waaiden om, dakpannen vlogen in het rond en grotere takken braken af. Maar liefst 150 huizen werden beschadigd en sommigen zijn onbewoonbaar geworden. Een vrouw kwam om het leven en negen mensen raakten gewond. 

ZONNESCHIJN

Met landelijk gemiddeld 834 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 641 uur was de zomer extreem zonnig. Het aantal zonuren was een fractie minder dan in 1976. Dat jaar had met landelijk gemiddeld 837 uur de zonnigste zomer sinds het begin van onze metingen. Het aantal uren zomerzon in De Bilt kwam uit op 838 tegen normaal 617 uur. Alleen in de grote zomer van 1947 scheen de zon nog net iets meer namelijk 840 uur. Met 897,1 uren zonneschijn brak Den Helder het landelijk record zomerrecord uit 1976 toen Valkenburg (Zuid-Holland) 896,6 zonuren registreerde. Op de meeste stations werden nieuwe zonnerecords gevestigd. Zo ook in Brabant: Berkel-Enschot noteerde 827 zonuren (vorige record 778 uit 2018), Gilze-Rijen 817 (vorige record 804 uit 1976), Eindhoven 812 (vorige record 774 uit 2018) en Volkel had nog 825 uren zonneschijn waardoor het record uit 2018 met 776 zonuren aldaar naar de tweede plaats werd gedreven. In o.a. Eelde en Leeuwarden werden geen records gebroken en bleef het aantal zonuren beperkt tot respectievelijk 751 en 790 zonuren. Nieuw Beerta had van alle stations het minst aantal zonuren in deze zomer, maar zorgde daar wel voor een nieuw zomerrecord dat voorheen op 738 uren stond uit 1995.