De winter van 2021/2022 werd voor de winterliefhebbers een debacle. Nauwelijks sneeuwpret en natuurijs was er niet. Het werd dan ook een zeer zacht winterseizoen die nat verliep bij een normale hoeveelheid zonneschijn. Opvallend is dat we zes (!) winterstormen voor onze kiezen kregen.
December 2021 was een spectaculaire maand. We begonnen met een storm, gevolgd door de eerste sneeuw van het seizoen. Daarna werd het vanaf de 12e tot 21 december zacht, gevolgd door een ijskoude kerst en we sloten af met een recordwarme 30 december en Oudjaarsdag. Ook was er op enkele dagen sprake van ijzel in sommige delen van het land. Tenslotte hebben we de zon maar weinig gezien. De start van januari was eveneens spectaculair met een recordwarme Nieuwjaarsdag die afgesloten werd met storm Corrie. Daar tussenin was het somber en grijs en leverde zelfs bijna tien mistdagen op. Heel bijzonder was de plotselinge stijging en daling van de luchtdruk op 15 januari als gevolg van een ondergrondse vulkaanuitbarsting aan de andere kant van de wereld. De maand gaat uiteindelijk de boeken in als een zachte maand die droog en somber verliep. Februari was dit jaar een zeer zachte maand, waarbij er veel regen viel. Daarnaast was het onstuimig met als hoogtepunt vier stormen, waarvan drie in een week tijd. Winterweer ontbrak volledig en leek meer op een herfstmaand. Maar neemt niet weg dat het een zonnige maand is geworden en dat kwam door de laatste week.
TEMPERATUUR
Met een gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt van 5,8°C tegen 3,9°C normaal was de winter zeer zacht en komt op de zesde plaats van zachtste winters ooit sinds 1901. De vijf zachtste winters vonden allemaal vanaf 1990 plaats. Daarmee is het de negende zachtste winter op rij, een record. In het verleden was de langste serie acht zachte winters achter elkaar, namelijk van 1971 tot en met 1978. Daarna volgde de extreem koude winter van 1979, maar zo’n winter is nu niet meer mogelijk. Wat dat betreft past afgelopen winter perfect in het plaatje van de nieuwe Nederlandse winters. Koude winters komen over tientallen jaren niet meer voor, alleen kortdurende koude perioden met sneeuw en ijs, zoals in februari 2021, zijn dan nog mogelijk. Maar vaker zal het weerbeeld herfstachtig of al lenteachtig zijn.
Alle wintermaanden lieten een hogere temperatuur zien dan gebruikelijk. December verliep met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 5,4°C in De Bilt ruim een graad warmer dan normaal. Daarmee was het de 11e decembermaand op rij die (veel) warmer dan normaal was. De temperatuur maakte soms grote sprongen, waardoor het vooral vlak voor en tijdens de kerst soms even winters was. Januari eindigde op een 12e plaats in de lijst van warmste januarimaanden sinds 1901 met een gemiddelde van 5,3°C (normaal 3,6°C). Met een gemiddelde temperatuur van 6,8°C tegen 3,9°C normaal kwam de sprokkelmaand op een 4e plaats van warmste februarimaanden ooit. In de periode rond de jaarwisseling werden vier dagen op rij warmterecords gebroken. Ook werd het regionaal drie dagen op rij 15 graden of warmer. Sinds de start van de metingen in 1901 was het in de periode tussen 25 december en 4 januari niet eerder tot 15 graden gekomen. De hoogste temperatuur van de winter werd dan ook in die periode geregistreerd met 15,5°C op 30 december in Eindhoven. Ook in De Bilt werd met maximaal 13,5°C het dagrecord uit 1925 verbroken. Verder lag de minimumtemperatuur extreem hoog en in Westdorpe werd het zelfs niet kouder dan 13,1°C. Nog nooit is ergens in Nederland zo'n hoge minimumtemperatuur gemeten in december. De laagste temperatuur die deze winter in het land gemeten werd was -8,7°C. Op 26 december gaf de thermometer dit aan in het noordoost gelegen Nieuw Beerta. Het vond dus plaats tijdens de kerstdagen en werd hierdoor zelfs de op twee na koudste kerst deze eeuw. Alleen tijdens de kerstdagen van 2000 en 2010 hadden we dikkere kleding aan vanwege lagere temperaturen. Ook op Oudjaarsdag was het extreem zacht. In de nacht werd het in De Bilt al 14,4°C en in Westdorpe 14,6°C. De warmterecords uit 2017 werden verpulverd, toen werd het respectievelijk 13,7°C (De Bilt) en 14,5°C (Arcen). Tijdens de jaarwisseling was het in De Bilt 11,1°C, alleen in 2007 was het nog iets zachter. Nieuwjaarsdag verliep recordwarm met in De Bilt 13,2°C, tegen 12,9°C in 2012. Maastricht kon met 15,1°C zelfs een recordvroege lokale lentedag aantekenen. Nog ooit eerder werden zo vroeg in het voorjaar lentetemperaturen van 15 graden of meer gemeten in ons land. Ook 2 januari verliep nog nooit zo warm, in Westdorpe werd het 14,5°C.
In De Bilt kwam het in deze winter tot 21 vorstdagen (normaal 35), waarvan op 2 dagen matig met minima onder -5 graden (normaal 9 keer). Aan de kust zagen ze de temperatuur op 6 tot 10 dagen dalen tot onder het vriespunt en in het zuiden gebeurde dat op 28 vorstdagen. In Vlissingen heeft het deze winter niet gevroren, iets wat in de vorige eeuw nog nooit is gebeurd en deze eeuw in 2014 en 2020. Er waren in De Bilt geen ijsdagen ofwel dagen waarop het de hele dag vriest, terwijl we op zes van zulke dagen mogen rekenen. In het noorden was daar wel sprake van met op enkele stations 3 ijsdagen, zoals in Eelde.
Berkel-Enschot kreeg met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 5,6°C tegen 4,4°C te maken met een zeer zacht winterseizoen. Overdag werd het gemiddeld 8,9°C (normaal 7,0°C) en in de nachten was het gemiddeld 2,9°C tegen 1,7°C normaal. De warmste winterdag was Nieuwjaarsdag toen het kwik naar de 14,0°C ging. Voor de koudste dag moeten we naar december toen het op de 22e niet warmer werd dan 1,2°C. Een ijsdag werd in dit seizoen dus niet waargenomen, maar wel 21 dagen met vorst waarbij het twee keer tot matige vorst kwam. En dat vond plaats op 21 en 22 december met respectievelijk -5,1°C en -5,7°C.
NEERSLAG
De
winter als geheel was aan de natte kant met landelijk gemiddeld 214 mm tegen
204 mm normaal. December en januari liepen aardig in de pas als het om neerslag
ging. Beide maanden waren gemiddeld zelfs iets droger dan het langjarig
gemiddelde, namelijk 49 en 58 mm tegen 75 en 68 mm normaal. Februari was met
107 gemiddeld tegen 56 mm juist zeer nat. In een groot deel van het land viel
ruim meer dan de dubbele hoeveelheid neerslag en kwam op de 4e
plaats van natste sprokkelmaanden ooit. Vooral in Drenthe was het winterseizoen
zeer nat met in Rolde 436 mm, gevolgd door Roderesch 364, Veenhuizen 358 en Roden
had nog 356 mm opgevangen. Het natste KNMI-station was ook in Drenthe te vinden
met in Hoogeveen 288 mm. Het droogst was het langs de kust, waarbij Westdorpe
119 mm aftapte, Honselersdijk 128 en Cocksdorp had 164 mm in de regenmeter.
Berkel-Enschot was met 194 mm net iets te droog, want het langjarig gemiddelde bedraagt daar 224 mm. De natste dag was 6 februari toen 29 mm werd opgevangen. In totaal werd op 40 dagen minstens een millimeter afgelezen, waarvan op drie dagen minstens tien millimeter. Naast regen werd tijdens buien op zes dagen hagel geregistreerd, op twee dagen onweer en op 14 dagen was het een mistige wereld.
In
december viel vrijwel elke dag wel neerslag, want op slechts vijf dagen bleef
het droog. De meeste regen viel aan het begin van de maand en net na de
kerstdagen.
Op 2 januari viel in Leeuwarden 25 mm. Ook in het zuidoosten viel in de avond en nacht naar 3 januari ruim 20 mm. Op 5 januari trok een neerslaggebied zuidwaarts over het land, waarna de wind korte tijd naar het noordwesten draaide en in kracht toenam. In het zuidwestelijk kustgebied moesten diverse keringen vanwege hoogwater gesloten worden en liepen enkele kades over. Ook 8 en 9 januari waren natte dagen. In het hele land viel 10 tot 20 mm. Vanaf de 10e viel er weinig regen, slechts af en toe trok een zwakke storing over het land, die meestal slechts lichte regen of motregen veroorzaakte. Op de dag van de storm van 31 januari viel 10 tot 15 mm in het midden van het land en in Deelen 18 mm. De dag van 5 februari was vooral in het zuiden en oosten kletsnat met 20 tot 40 mm. Deelen tapte 38,4 mm af afgetapt en daarmee werd een nieuw landelijk dagrecord bijgeschreven als natste 6e februari ooit waargenomen. Zelfs De Bilt had met 24,9 mm een nieuw dagrecord en daarmee werd het officieel de natste 6e februari ooit sinds 1901. Tien dagen later was vooral in het noorden en oosten nat toen op de 16e ongeveer 25 mm werd opgevangen. De natste februaridag was 20 februari, want toen viel in een brede strook van Zuid-Holland naar Groningen 30 tot 40 mm. Maar dat niet alleen. Nadat storm Franklin in de middag aan land kwam trok in de avond een felle buienlijn over onze regio. Deze ging gepaard met onweer, hagel en zeer zware windstoten. In Berkel-Enschot werden tussen 22:30 uur en 22:45 uur 18 donderslagen waargenomen en bliksems die de hemel verlichten. Daarbij viel hagel wat leidde tot een hageldek die de straten in Tilburg tijdelijk bedekte. Het leek wel of een pak ijs naar beneden was gekomen. Maar dan de windstoten. In Cuijck werd op deze buienlijn een windstoot gemeten van 131 km/uur en tijdens de passage liep het zicht door de neerslag terug naar zo’n 20 meter.
Sneeuw
Door het vaak zachte weer viel er deze winter weinig sneeuw en dat vond vrijwel allemaal in december plaats. Op 2, 6, 7 en 25 december vielen de witte vlokken, maar dit leidde niet tot een sneeuwdek. In Tilburg viel op de 2e in de ochtend natte sneeuw en daarmee was de eerste sneeuw van het seizoen in Midden-Brabant een feit geworden. Rond het middaguur vielen er opnieuw sneeuwbuien. Toen Sint en Piet op 6 december waren vertrokken viel in de avond in Berkel-Enschot regen die overging in sneeuw. Deze viel daar tot na middernacht die op auto’s en grasvelden bleef liggen. Het midden en oosten van het land kleurden ’s avonds laat op 6 december echt wit en kon Zeeland op 10 december ook rekenen op een wit laagje. Met kerstavond stroomde koude lucht binnen en botste op Eerste kerstdag met de zachte lucht uit het zuiden. De regen ging rondom Tilburg daardoor vroeg in de ochtend over in natte sneeuw. Een sneeuwdek leverde dat niet op en het was nog te donker om het allemaal te kunnen zien. Gelukkig liet ik op dat moment de honden uit en kon ik het allemaal waarnemen, want sneeuwval tijdens de kerstdagen blijft speciaal. In het oosten van Brabant en Limburg zorgde de sneeuwval nog wel voor een wit waasje op auto’s en gras en was daar sprake van een mini witte kerst. In januari en februari bleef het beperkt tot plaatselijke sneeuwval. Dat gebeurde in de nacht van 7 op 8 januari in het noorden van het land. Zo stond het verkeer even stil op de A3 als gevolg van zware sneeuwval. Natte sneeuw werd op de 20e gemeld boven de rivieren. Zoals in Utrecht, Wijster, Doetinchem, Heerenveen, Roodeschool en Hoogeveen. Tenslotte kwamen we op 25 februari in koude lucht en kregen de buien een winters karakter en gingen gepaard met hagel. In het noorden zelfs met onweer en natte sneeuw.
In de drie wintermaanden werd slechts 18 keer in ons land sneeuw waargenomen tegen 33 keer normaal. December en februari telden ieder 7 dagen met sneeuw, januari slechts 4. De sneeuw bleef zelden liggen, alleen in december was het soms kortdurend wit. De winter hoort bij de 10 sneeuwarmste winters uit de geschiedenis. Recent viel in de winter van 2020 nog minder sneeuw (16 keer) en het record blijft staan op 1989 en 2014 met 11 sneeuwdagen in ons land. In Berkel-Enschot kwam het tot 4 sneeuwdagen, terwijl 14 van zulke dagen in de winter normaal is. Tot een sneeuwdek kwam het niet.
IJzel
IJzel kwam deze winter alleen in december voor en daarvoor werd maar liefst drie keer code oranje uitgegeven door het KNMI. De eerste keer was op 11 december, toen regenbuien over een ijskoud Gelderland trokken terwijl de ondergrond bevroren was. Rond de Veluwe en tussen Nijmegen en Doetinchem leiden deze regendruppels op een bevroren wegdek plaatselijk tot verraderlijke gladheid. Op 23 december was het in een groot deel van het midden en noorden raak en hield de gladheid door ijzel tot in de middag aan. Na een koud kerstweekend, gold op de 27e code oranje in Friesland, Groningen en Drenthe. Er gebeurden toen veel ongelukken door de ijzel.
WIND
De
winter was nog niet begonnen of we konden al meteen de eerste winterstorm
noteren. Vlieland scoorde namelijk op 1 december windkracht 9 met maximale
windstoten tot 97 km/uur. In het Groningse Roodeschool werd een schuiver gemeld
van 103 km/uur. In het midden van Brabant waaide het ook hard, maar bleef het
beperkt tot 65 km/uur. In januari moesten we wachten tot de 29e wat leidde tot een onstuimige dag met windstoten tot zo’n 90
km/uur in het noorden van het land. In Friesland en Groningen zorgde dat voor
stormschade, waarbij van het gebouw van de Gasunie panelen loskwamen. Oorzaak
was een stormdepressie, die de Denen ‘Malik’ hadden genoemd. Twee dagen
later kregen we op de 31e een heuse storm met de naam Corrie voor onze kiezen
met een uur lang windkracht 9 in IJmuiden en windstoten tot 110 km/uur. Daarmee
was het de tweede winterstorm van dit seizoen. Op een enkele omgevallen boom in
Midden-Brabant stelde de schade niet veel voor, maar wel langs de kustgebieden
waar bomen omvielen en panelen van gebouwen naar beneden kwamen. Het leverde
zeer hoge waterstanden op waardoor veel sluizen dichtgingen en ook was er
sprake van weggeslagen stranden. En toen kregen we de maand februari die maar
liefst vier stormen kreeg.
Aan de kust en rond het IJsselmeer was het in de avond van 5 februari stormachtig. Vervolgens nam in de loop van de 6e de wind verder toe en leidde tot een storm in Vlissingen. Daarbij werden windstoten gemeten tot 112 km/uur op de Waddeneilanden. Van 16 tot en met 21 februari beleefden we een onstuimige week. In die periode kwam het maar liefst zes dagen op rij ergens in het land tot tenminste storm, kracht 9. Oorzaak waren drie stormen die over ons heen raasden. Op 16 februari kregen we te maken met de storm Dudley. Daarbij werden windstoten gemeten tot 112 km/uur op Vlieland. In onze regio bleef het beperkt tot 77 km/uur, maar dat is nog wel kracht 9. Losgevlogen gevelplaten en omgevallen bomen waren het gevolg. Op Vlieland en in Vlissingen bleef het ook in de nacht van 17 februari nog stormen met windstoten die opliepen tot opnieuw 112 km/uur op Vlieland. Het Groningse Lauwersoog zag een schuiver voorbij komen van 115 km/uur. Op de 18e was het de beurt aan storm Eunice die passeerde. De kust kreeg urenlang te maken met windkracht 10, zware storm, met uitschieters naar kracht 11. Maar wat het vooral bijzonder maakte waren de enorme windstoten tot in het binnenland toe. In Cabauw en op de Houtribdijk (Enkhuizen-Lelystad) werden windstoten geregistreerd van 145 km/uur. Het meest opvallende is wel de windstoot in Hoogeveen: 133 km/u. Zo ver in het binnenland is heel uitzonderlijk. In Brabant kwamen windstoten voor van 115 km/u in Eindhoven tot 119 km/u in Volkel. Rondom Tilburg kwam het tot 100 km/u en dat allemaal bij maximaal windkracht 8. Al heel snel werd code oranje afgekondigd en voor de kustgebieden code rood. En terecht, want het was levensgevaarlijk op de weg. Er werd door de overheid zelfs een NL-alert uitgegeven en dat is voor weersomstandigheden nog nooit gebeurd. Desondanks vielen er nog vier doden als gevolg van omgevallen bomen. Daarnaast werden er daken van huizen gerukt, kantelden vrachtwagens op (snel)wegen en kwam het openbaar vervoer tot stilstand. Al bij al was dit de zwaarste storm sinds 25 januari 1990. Een dag later kreeg Vlissingen tijdens buien nog te maken met een windstoot van 129 km/uur en bleef het in de nacht van 19 februari op Texel en Vlieland nog stormen. Op 20 februari kregen we vervolgens te maken met storm Franklin. Deze zorgde in de avond bij het passeren van een buienlijn in Cuijck voor een windstoot van 131 km/uur en liep het zicht door de neerslag terug naar zo’n 20 meter. In de westelijk kustprovincies gold in de avond enkele uren code oranje. De drie stormen veroorzaakten in ons land in totaal zo’n half miljard euro aan schade en 5 mensen verloren daarbij het leven door omgevallen bomen.
LUCHTDRUK
Op 13 januari lag boven ons een hogedrukgebied die een waarde aangaf van 1041,8 hPa en dat leverde een nieuw dagrecord op van hoogste luchtdruk ooit waargenomen. Heel bijzonder was de avond van 15 januari. Rond 20:00 uur sprong overal ineens de barometer een paar millibar omhoog. Oorzaak was de schokgolf van een onderzeese vulkaanuitbarsting bij Tonga die onze regio na 15 uur bereikte. De Hunga Tonga-Hunga Ha’apai-vulkaan gooide vanuit de oceaan een aswolk van 30 kilometer hoog de lucht in. Veel collega-waarnemers zagen dat de luchtdruk zo’n 1,5 hPa ging oplopen bij de nadering van de schokgolf die na ongeveer een uur met 3 hPa weer ging dalen nadat de schokgolf voorbij was getrokken. Heel bijzonder dat een vulkaanuitbarsting aan de andere kant van de wereld invloed heeft op ons. In de daarop volgende nacht werd overigens een tweede schokgolf gemeten rond 2:30 uur.
ZONNESCHIJN
Geen opmerkingen:
Een reactie posten