ZEER WARM, RECORDNAT en SOMBER
Mei verliep zeer warm en wel zodanig dat het op plek vier komt van warmste meimaanden ooit. Deze warmte werd regelmatig afgestraft met fikse regen- en onweersbuien die de meimaand op vrijwel alle weerstations recordnat maakte. Rondom Tilburg werden maar liefst tien onweersdagen geteld. Tenslotte was het een sombere maand en dat is vreemd als het één van de warmste bloeimaanden is geworden ooit. De warme nachten waren hier de oorzaak van.
TEMPERATUUR
Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 15,5°C in De Bilt was mei ruim twee graden warmer dan het langjarig gemiddelde (1991-2020) van 13,4°C. Daarmee is het de op drie na warmste meimaand sinds het begin van de metingen. Alleen de meimaanden van 1992, 2008 en 2018 verliepen in De Bilt nog zachter. Het record is in handen van dat laatste jaar toen een gemiddelde etmaaltemperatuur van 16,4°C werd geregistreerd. Het warmst werd het deze maand in Marknesse waar het gemiddelde uitkwam op 16,1°C gevolgd door Twenthe met 15,9°C. Minst warm was het langs de kust en de Waddeneilanden waar de gemiddelde temperatuur uitkwam op 14,7°C. Kijken we naar Midden-Brabant dan waren Tilburg en Berkel-Enschot met ieder 16,5°C (normaal 14,7°C) bijna twee graden te warm. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 21,5°C en een gemiddelde nachttemperatuur van 11,5°C tegen respectievelijk normaal 20,2°C en 9,2°C.
De meimaand begon meteen heel warm, waarbij de eerste twee dagen zomers verliepen met ieder 27 graden in Tilburg. In De Bilt steeg het kwik voor het eerst dit jaar over de 25 graden heen en daarmee werd het de eerste officiële zomerdag van 2024. En dat is ruim een week te vroeg, want normaal valt zo’n zomerse dag rond 13 mei. Maar regen- en onweersbuien duwde de warmte op de 3e meteen de grond in en werd het overdag slechts een graad of 15. In de avond koelde het nog verder af tot 4,5°C in Woensdrecht. In de daarop volgende nacht werd het zelfs 3,3°C, de laagste temperatuur van deze maand. Overigens zou deze kwikstand op 9 mei nog herhaald worden door Wijk aan Zee. Daarna liepen de temperaturen in de middag op naar normale waarden voor begin mei van 18 tot 19 graden. Op 7 mei konden we een warme dag van 20 graden noteren, maar de volgende dag werd het opnieuw niet warmer dan zo’n 15 graden. In de nacht naar 9 mei werd dus opnieuw de laagste temperatuur van de maand gemeten: Wijk aan Zee noteerde 3,3°C en Gilze-Rijen 3,7°C. Berkel-Enschot kwam tot 6,6°C en daarmee was het hier de laagste temperatuur van deze bloeimaand. Overdag werd nog wel de 20 graden overschreden en brak er vanaf 11 mei tot en met de 14e (IJsheiligen) een warme periode aan van vijf dagen, waarbij Berkel-Enschot zelfs vier zomerse dagen van 25 graden te verwerken kreeg. De hoogste temperatuur werd in die week dan ook geregistreerd: 29,2°C op 14 mei. In Eindhoven werd het 28,3°C. Onweer zorgde daarna voor een scheidingslijn tussen koelere lucht in het zuidwesten en warme lucht in het noordoosten. Zo werd het in Zeeland nog geen 20 graden, terwijl Groningen ruim boven de 25 graden uitkwam. Deze verschillen duurde bijna een week lang. Pas vanaf de 22e waren er vrijwel geen grote verschillen meer en zaten we op kwikstanden van zo’n 19 graden. Maar dat keerde twee dagen later nog even terug. In Ell werd het namelijk maximaal 14,9°C, terwijl het kwik in Nieuw Beerta naar 22,8°C steeg. In de laatste week van mei kregen we eindelijk weer normale temperaturen van 19 tot 20 graden.
Mei telde in De Bilt dertien warme dagen van minstens 20 graden en daarvan waren er drie zomers; normaal zijn dit er respectievelijk elf en vier. In Twente en Berkel-Enschot werden in totaal 20 warme dagen genoteerd, in Arcen kwam het tot 19 en in Heino, Hoogeveen en Hupsel tot 18. In Marknesse kwam het tot zeven zomerse dagen met een maximumtemperatuur van 25 graden en meer. Berkel-Enschot noteerde zes en Eelde, Heino, Hoogeveen, Deelen en Twente ieder vijf. In het overgrote deel kwam het niet tot vorst aan de grond, maar op 9 mei daalde de temperatuur in Den Helder naar -0,1°C. In De Bilt daalde de temperatuur op 4 mei aan de grond naar 2,6°C; de laagste temperatuur van de maand. Voor het eerst sinds 2007 kwam het in deze maand niet tot vorst aan de grond op het hoofdstation. Normaal daalt de temperatuur in mei op drie nachten aan de grond tot onder nul.
NEERSLAG
Met
gemiddeld 128 mm neerslag over het land tegen een langjarig gemiddelde van 55 mm
was het de natste meimaand sinds het begin van de waarnemingen. De natste
meimaand tot nu toe was in 1983 met gemiddeld 115 mm. Mei 1945 had 112 mm, 1923
104 mm en op plek 5 staat nu mei 2021 met in totaal 103 mm als gemiddelde. De
laatste twee jaren verliep mei juist droger dan gebruikelijk. Voor De Bilt was
het eveneens een nieuw neerslagrecord waar 140 mm werd afgetapt. Het vorige
record stamt uit 2007 met 138 mm. Overigens noteerde bijna alle weerstations
nieuwe records. Het natst was het in het zuiden van Brabant en in delen van
Limburg tot meer dan 200 millimeter. Heerlen had met 265 mm de meeste neerslag
en dat betekent landelijk een nieuw neerslagrecord. Dat stond voorheen op 256
mm uit mei 1955 waargenomen in Maastricht. Naast Heerlen noteerde Noorbeek 228
mm, Landgraaf / Schaesberg 223, Leende 207, Gilze-Rijen en Eersel 204, Vaals
202, Waalre 201 en in Eindhoven werd precies 200 mm afgetapt.
Het natst KNMI-station voor dit jaar staat in de Limburgse hoofdstad met 194 mm, gevolgd door Hoogeveen 190 en Cabauw met 182 mm. Ook Brabant kon een nieuw neerslagrecord voor mei noteren, want dat stond op 137 mm uit 1979 waargenomen in Gilze-Rijen.
Het Waddengebied en Groningen waren het minst nat met 50 tot 70 millimeter aan neerslag. Zo had Terschelling maar 52 mm, Roodeschool 53 en Vlieland en Kloosterburen ieder 55 mm in de regenmeter. In De Bilt viel 140 mm en in Berkel-Enschot 198 mm. Bij dat laatste station is dat een nieuw meirecord sinds het begin van de neerslagwaarnemingen in 1878. Daarbij was dit jaar 21 mei de natste dag toen 20,2 mm in de regenmeter verdween. Daarna volgen 24 en 25 mei met respectievelijk 18,3 mm en 19,8 mm. Het regende hier dan ook letterlijk records voor wat betreft neerslag. Nog nooit werden op zoveel meidagen minstens 0,1 mm opgevangen: 23 in totaal (normaal 13), waarvan op 21 dagen minstens 1,0 mm (normaal 10). En daarvan waren er maar liefst acht dagen met minstens 10 mm tegen normaal twee van zulke dagen. Heel bijzonder.
Het einde van de warmte op 2 mei ging in het zuidoosten en oosten gepaard met plaatselijk zware onweersbuien, waarbij lokaal meer dan 50 millimeter viel. Zo tapte Venlo 76 mm af, Hengelo 67, Doetinchem 60, Kerkrade 58 en Weert 50 mm. Ondergelopen straten en kelders waren het gevolg. Ook in de nacht naar 2 mei vielen er weer tientallen millimeters in met name het noordwesten: Landsmeer 20 mm en Medemblik en Zuiderwoude ieder 18 mm. Vanaf 12 mei brachten lokale buien plaatselijk 10 tot 30 mm en drie dagen later waren er verspreid over het land zware onweersbuien waarbij 20 tot 40 mm regen naar beneden kwam. In Flevoland viel de meeste neerslag met in Almere 35 mm en in Zeewolde 38 mm. In de ochtend van 18 mei kreeg Zuid-Limburg plaatselijk te maken met wateroverlast als gevolg van grote hoeveelheden regen die net over de grens in België gevallen waren. In de loop van de middag trok een gebied met regen- en onweersbuien het land binnen. In Boven-Hardinxveld viel in een half uur tijd 35 mm. Op 20 en 21 mei zorgden buien die langdurig op één plaats bleven hangen voor veel regen. In het Friese Buitenpost viel op de 20e in 35 minuten tijd zo’n 95 mm waar ook hagel bij zat. Dit was zo heftig dat de hagel uit de toiletten kwam. In het Groningse Ulrum werd zelfs 110 mm afgetapt. Wat een gekkenhuis. Ook een dag later trokken zware regen- en onweersbuien over het land. Overal bliksem en gedonder om je heen en het water gutste naar beneden. De regenmeter liep daarbij op tot 20 mm in Berkel-Enschot. Maar het kan opnieuw veel erger. Zo tapte Opperdoes vanaf dinsdagavond 21 mei tot in de nacht naar woensdag 95 mm af. Medemblik had 72 mm, Wieringerwaard 71, Rijnsburg 63, Winkel 56 en Enkhuizen noteerde 54 mm. Opnieuw werd er hagel waargenomen, maar ook windstoten tot 88 km/uur zoals in IJmuiden. In de nacht en ochtend van 24 mei viel in het zuidwesten veel regen van 50 tot 80 mm. Op die 24e begon het in de middag langdurig te regenen en stopt pas op zaterdagochtend. In Berkel-Enschot werd in die periode 38 mm opgevangen. Maastricht had 46, Woensdrecht 47, Rozenburg 60 en Volendam 77 mm. In Hoek van Holland en in Hoogerheide was er sprake van een zondvloed met respectievelijk 90 en 96 mm!. Hiermee werd het etmaalrecord van hoogste neerslagsom ooit in 24-uur tijd, gebroken. Dat stond voorheen op 94 mm waargenomen op 27 mei 1920 in Wapenveld. Het is ook niet gek dat dit in die regio leidde tot ondergelopen kelders en straten. De dagen daarna waren opnieuw zware buien, waarbij 20 á 30 min korte tijd viel. Zo viel in het laatste weekend van mei in het westen van Brabant en delen van Zuid-Holland zeer veel regen. In Hoogerheide viel 96 en in Hoek van Holland 90 mm. Tja, en dan 30 mei waar weer een zondvloed over ons heen kwam en dan vooral in de nacht. Deze ging in de middag over in buien. Roelofarendsveen tapte toen 40 mm af, Vinkeveen 35, Schiphol en Landsmeer ieder 33 en Purmerend 32 mm. Puf, puf.
ONWEER
In Berkel-Enschot werd op tien meidagen onweer gemeld en dat is een nieuw record voor dat station. Het begon meteen in de nacht en later in de avond van 1 mei. Een dag later trokken in de loop van de middag onweersbuien over wat nog 87 donderslagen opleverden. Het meest bijzonder hierbij was dit op radarbeelden in eerste instantie niets te zien was. En plotseling, binnen vijf minuten begon het stevig te onweren met af en toe een bliksemschicht en dat deed het bijna een half uur lang. Op dat moment werd nergens anders in Nederland onweer gemeld. Pas tegen het einde van de middag en begin van de avond ging het op andere plaatsen helemaal los. Zo kreeg Ede te maken met hagelstenen als knikkers. In de avond arriveerde nog een onweerszone met vijf donderslagen als resultaat. Twee dagen later opnieuw onweer. Daarna moeten we wachten tot de avond van de 14e. De natuur liet de atmosfeer in de avond letterlijk exploderen met wolkbreuken in Oisterwijk en Kaatsheuvel tot gevolg. In Nuland viel zelfs een boom door een felle windstoot. In zeer korte tijd viel zoveel neerslag dat straten en kelders onder water liepen. In Berkel-Enschot goot het ook met bakken er uit (14 mm in tien minuten tijd) en daar begonnen de wasbakken en toiletten te borrelen. Van 17 t/m 21 mei kregen we vijf dagen achtereen met donder en bliksem te maken en dat is ongekend. Daarbij was 18 mei, die op het einde van de middag de meeste donderslagen produceerde: 96. Tenslotte hadden we op de 26e ook nog te maken met onweer.
ZONNESCHIJN
Met
gemiddeld over het land 211 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 225 uur
scheen de zon iets minder dan normaal en werd het een somber meimaand. De warme
perioden aan het begin van de maand en van 9 tot en met 14 mei was er veel zon.
Het zonnigst was het langs de noordkust, met op Terschelling 262 uur zon.
Daarna volgen Den Helder (256 uur) en Nieuw Beerta met 253 zonuren. Het minst
zonnig was het in het zuiden, met 159 uur zon in het Zeeuwse Westdorpe. Berkel-Enschot
had 169, Gilze-Rijen 170 en Eindhoven 171 uren zonneschijn. In De Bilt scheen
de zon 199 uur tegen 218 uur normaal. Berkel-Enschot telde zowel drie zonloze
dagen (8, 17 en 24 mei) als drie zeer zonnige dagen (1, 11 en 12 mei).