Dit
jaar beleven we een recordwarme Oudejaarsdag waarbij de temperatuur kan oplopen
naar 14 tot 15 graden. We hebben zojuist al de warmste nacht van 31 december
gehad met vrijwel overal temperaturen van boven de 10 graden. In De Bilt, Hupsel
en Twenthe werd het zelfs niet kouder dan 13 graden. Oude record stond op 9,4°C
uit 2006 en vond plaats in Hoek van Holland. En dan moet de dag nog beginnen en
deze is meteen recordwarm van start gegaan. Want Westdorpe meldde al 14,6°C,
waardoor het nu al de warmste Oudejaarsdag ooit is geworden. Oude record
dateert uit 2017 met 14,5°C in Arcen. Met die warmte is het wel voor de rest
van de dag droog en wisselen wolkenvelden en zon elkaar af, maar staat er wel
een stevige wind. De jaarwisseling zelf verloopt met 12 graden boterzacht en
neerslag valt er niet. Op Nieuwsjaardag blijft de warmte aanwezig en kan
opnieuw de 15 graden worden aangetikt en dat betekent een nieuw warmterecord,
want voor 1 januari staat dat op 14,2°C waargenomen in Vlissingen in 1916.
Opnieuw is er een mix van zon en wolken en blijft het droog.
Vorig
jaar was de jaarwisseling kil, somber en koud. De zon hebben we op Oudejaarsdag
niet gezien, maar het bleef droog bij een graad of 4. De jaarwisseling verliep
met veel bewolking en kwikstanden rond het vriespunt. In de loop van de nacht ontstond
mist die later weer verdween. Nieuwjaarsdag 2021 was een afwisseling van zon en
wolken waar in de middag een uitviel. Warmer dan 5 graden werd het niet. Twee
jaar geleden hadden we te maken met mistig weer dat op Oudejaarsdag al begon.
Deze ging over in laaghangende bewolking, maar in de avond werd het opnieuw
mistig. In combinatie met vuurwerk op middernacht werd op enkele plaatsen
extreem dichte mist waargenomen. Nieuwjaarsdag bleef vervolgens de hele dag
nevelig en mistig bij 3,5°C. In 2018 was de jaarwisseling naar 2019 zacht,
somber en nat. Op het einde van Oudejaarsavond viel er namelijk buien bij een
temperatuur van een graad of 8. Overdag was het droog en steeg het kwik nog
bijna 10 graden onder een dikke wolkendeken. De zon hebben we niet kunnen zien.
Nieuwjaarsdag 2019 was ook somber met soms een knipoog van de zon en wat lichte
neerslag. Met 9 graden hield het zachte weer aan.
Vier
jaar geleden beleefden we toen een recordwarme Oudejaarsdag, maar die is dus
inmiddels uit de boeken geschreven. De laatste twee dagen van die maand
verliepen al boterzacht wat resulteerde in kwikstanden van 12,6°C en 14,2°C in
Berkel-Enschot. De warmste 31 december noteerde Arcen met 14,5°C gevolgd door
Gilze-Rijen met 14,3°C. Het was wel een herfstachtige en natte dag, waarbij er
13 mm werd opgevangen. Er stond veel wind en van tijd tot tijd viel er wat
lichte motregen die in de middag overging in regen. De zon kwam er niet aan te
pas. Op de eerste dag van 2018 zakte de temperatuur terug tot onder de 10
graden. De dag begon nog droog, maar in de loop van de middag begon het te
regenen en dat hield aan tot in de nacht naar 2 januari. In 2016 verliep de
overgang naar 2017 in een klein wereldje, net als twee jaar geleden. De hele
Oudejaarsdag was het mistig en koud met maximaal 2 graden. Tijdens het vuurwerk
zakte het kwik onder het vriespunt en was er nog steeds sprake van mist. Op
Nieuwjaarsdag bleef het grijs en nevelig. In de middag loste het op, maar toen
passeerde een dooifront wat resulteerde in ijzel op het einde van de middag. In
de avond ging dat nog even door, gevolgd door sneeuwbuien overgaand in
motregen. De zon hebben we tijdens deze twee dagen dan ook niet gezien.
De
jaarwisseling daarvoor was een stuk zachter met bijna 11 graden op Oudejaarsdag
2015 en 7 graden op Nieuwjaarsdag 2016. Het was prima weer met op beide dagen
enkele uren zonneschijn en het bleef droog. De eerste dag begon met mist, maar
die loste snel op. In de avond was het bewolkt geworden als voorbode voor de
neerslag die de dagen erna zou vallen. In 2014-2015 hadden we een koude, maar
droge jaarwisseling. Toen om middernacht het vuurwerk de lucht in ging lag de
temperatuur net boven het vriespunt. Dat kwam vooral door de flinke
opklaringen, waardoor het kon afkoelen. In de vroege ochtend van 1 januari 2015
vroor het uiteindelijk -0,9°C in Tilburg. Vervolgens kregen we een prachtige
Nieuwjaarsdag voorgeschoteld, waarbij de zon de overhand had, maar met
bewolking eindigde. Bij dit alles werd het zo’n 4 tot 5 graden en het bleef
droog. Acht jaar geleden was het bewolkt en nat toen de jaarwisseling van
2013-2014 plaatsvond. Daarbij was het een graad of 5. In de ochtend klaarde het
op en bleef het droog tot het einde van de middag. Tussendoor was er veel
ruimte voor de zon en liep het kwik nog op tot 10,0°C op de eerste dag van
2014. Tegen de avond begon het te regenen die overging in buien.
In
2013 liep het kwik op Nieuwjaarsdag naar 8 graden en was het tijdens de
jaarwisseling licht wisselvallig. Op het einde van de middag klaarde het pas op
en scheen de zon nog ruim een uur. De jaarwisseling van 2011-2012 gaf een nieuw
neerslag- en warmterecord. Zowel op Oudejaarsdag als op Nieuwjaarsdag viel er
geregeld wat motregen. Op de eerste dag van 2012 ging deze op het einde van de
middag over in regen, regen en nog eens regen. Op vele weerstations werd het de
natste Nieuwjaarsdag ooit. In Berkhout viel 35 mm en langs de kustgebieden viel
meer dan 20 mm. Met deze neerslag werd ook zeer warme lucht aangevoerd,
waardoor 1 januari 2012 in De Bilt de warmste Nieuwjaarsdag ooit werd sinds
1901. In De Bilt werd het 12,9°C en in Tilburg 13,2°C. Op veel plaatsen in
Brabant werd het nog warmer, maar werd de 14 graden net niet gehaald. In
Westdorpe (Zeeland) en Ell (Limburg) lukte dat wel met 14,1°C. Daarmee bleef
het absolute warmterecord van 14,2°C waargenomen in 1916 in Vlissingen
overeind.
In
2011 kwam er een einde aan de eerste wintermaand en heel langzaam ook aan die bijzondere
winter die niet meer terugkwam. Oudejaarsdag was echt een troosteloze dag met typisch
dooiweer. De gehele dag was er sprake van motregen en in de avond gevolgd door mist
met zicht tot 200 meter. Tijdens de jaarwisseling liep het zicht zelfs terug
tot plaatselijk 50 meter. Het kwik schommelde rond het vriespunt en dat maakte
het wel gevaarlijk op de wegen. De temperatuur liep overdag nog op naar een
graad of 5. De jaarwisseling van 2009-2010 verliep wel in winterse sferen. De
gehele dag van Oudjaar bleef het kwik onder het vriespunt en was er sprake van een
ijsdag. Ook op Nieuwjaarsdag was daar in het midden van Brabant nog sprake van.
De dag van 31 december 2009 was dan ook prachtig. De gehele dag scheen de zon.
Zodra de zon op het einde van de middag onderging ontstond er mist en nevel.
Dat hebben we de gehele avond en nacht gehouden zodat de jaarwisseling in wat
nevelige sferen plaatsvond en dan heb ik het niet over de drank. Daarnaast was
het ijskoud, want het kwik lag in de nacht tussen de -7 en -8 graden! Later nam
de bewolking toe en viel er wat motsneeuw waar 2010 dan ook mee begon.
Alhoewel
er 13 jaar geleden geen records werden gebroken, was Oudejaarsdag in 2008 een
van de koudste ooit. Vooral in delen van Drenthe vroor het overdag zelfs matig,
met de hele dag temperaturen rond -6 graden. Maar ook in de Noordoostpolder en
in Overijssel was het koud. Pas toen de mist later in de avond verscheen werd
het op veel plaatsen ineens minder koud en steeg het kwik nog enkele graden. De
laatste keer dat het zo koud was overdag in Nederland was begin januari in
2003. Het was toen nog een tikkeltje kouder met een 24-uurs gemiddelde van
-9,6°C in het noordoosten van het land en -4,1°C op Texel. Ook in 1997, de
laatste Elfstedenwinter, vroor het op een aantal dagen matig en bleef het soms
midden op de dag nog 10 graden vriezen.
In
2007 verliep Oudejaarsdag nat met in de ochtend en middag enkele buien. Door
alle nattigheid was er zoveel vocht ontstaan dat in de avond nevel en mist ging
ontstaan. Na het vuurwerk werd het zicht beperkt tot 100 meter en door
smogvorming zelf beperkt tot 10 meter. Naast alle wind en neerslag werd er
begin 2007 ook zeer zachte lucht aangevoerd. De thermometer liet op Oudejaarsdag
13,2°C en op Nieuwjaarsdag 12,7°C aanwijzen.
In
2005 kregen we op Oudejaarsdag een heus Weeralarm doordat we precies in de
overgangsfase zaten van koud naar zacht weer welke gepaard ging met sneeuw en
ijzel. In 2003 hield de Nieuwjaarsnacht dezelfde weersomslag in. De wind ging
steeds harder waaien en omdat het kwik in die nacht al onder het vriespunt dook
voelde het extra koud aan. Zowel op Nieuwjaarsdag en de dagen erna kwam de
temperatuur overdag niet meer boven het vriespunt uit en kregen we een reeks ijsdagen.
Ook was de bewolking op 1 januari 2004 zo dik geworden dat daar sneeuw uitviel,
vooral in het westen van Brabant. In 2000 en 2001 verliep de jaarwisseling
eveneens met winterse trekjes. We begonnen in de Oudejaarsnacht met ijzel, maar
deze ging vrij snel over in regen en dat bleef het ook doen de gehele
Nieuwjaarsdag met 13 mm aan neerslag tot gevolg. Het jaar daarop (2001-2002)
was het echt winters; op 30 december begon het al flink te sneeuwen en dat
leverde een sneeuwdek op van 3 cm en dat witte tapijt bleef toen tot 6 januari
liggen. Zowel op Oudejaarsavond als op Nieuwjaarsdag viel daarbij ook nog eens
wat lichte sneeuw. Tijdens de jaarwisseling was het koud met –1,7°C en op 1
januari 2002 bleef het in Tilburg zelfs de gehele dag vriezen.
De
jaarwisseling is meestal kouder dan de kerstdagen: gemiddeld over een periode
van meer dan vijftig jaar is de eerste januari ongeveer een graad kouder dan
Eerste kerstdag. Maar in 2004 was dat anders: met de kerstdagen van 2003 werd
het toen gemiddeld 4 graden in onze regio, maar op 1 januari 2004 zaten we in
de zachte lucht met 8 tot 9 graden en werd het dus vier graden warmer! De jaarwisseling
van vijftien jaar geleden was nog uitzonderlijker met hetzelfde principe:
hogere kwikstanden met Nieuwjaar. Tijdens de kerstdagen van 2006 werd het
namelijk gemiddeld een graad of 4 en toen werd het met Nieuwjaarsdag ruim 3x zoveel!
Namelijk 12 tot 13 graden en zo’n groot verschil is toch bijzonder. Alhoewel
het dit jaar waarschijnlijk nog erger wordt: 4 tot 5x warmer!!
Van alle nieuwjaarsdagen sinds 1901 waren er in De Bilt 55 vorstdagen, wat
betekent dat de laagste temperatuur van die dag onder nul ligt. De laatste keer
dat dit gebeurde was dit jaar (2021) met -3,5°C en in 2020 toen het in De Bilt
-0,2°C werd. Zes keer was er strenge vorst van meer dan 10 graden onder nul,
waarvan de koudste op 1 januari 1979 was met een diepvriestemperatuur van
-16,9°C. In Leeuwarden werd het toen -19,3°C. Op 20 nieuwjaarsdagen bleef het
de hele dag vriezen, de zogenaamde ijsdagen en dat maakten De Bilt voor het
laatst mee in 1997 toen de thermometer op 1 januari in de middag -7,3°C aanwees.
Het bleek zelfs de koudste Nieuwjaarsdag sinds 1901 te zijn. Plaatselijk bleef
het overdag streng vriezen; in Maastricht en Twenthe was de hoogste middagtemperatuur
op deze nieuwjaarsdag respectievelijk -12,3°C en -11,5°C!
Het
bijzondere aan de jaarwisseling van 1996-1997 was de windchill ofwel de
gevoelstemperatuur. Door de snijdende oostenwind werd voor het gevoel een temperatuur
van –17 tot –20 graden gemeten in De Bilt en in het noordoosten van het land zelfs
–25 graden. Heel uitzonderlijk was de jaarwisseling van 1978-1979. Op Oudejaarsdag
blies een stormachtige wind, ijzig koude lucht naar ons land. Het koufront ging
zuidwaarts vergezeld van een sneeuwstorm en een temperatuurdaling tot -10 à -15
graden in de middag. De eerste dag van het nieuwe jaar begon in het noorden met
19 graden vorst en de hele dag bleef het overal 5 tot 10 graden vriezen. Een
ijskoud begin dus van 1979. De sneeuwstorm waarmee 1978 afsloot was de zwaarste
sinds 30 december 1962, toen ook veel wegen onbegaanbaar waren door sneeuwduinen
tot drie meter hoogte. Op Oudejaarsdag 1962 stak opnieuw een harde oostenwind
op waardoor de sneeuw nog meer ging stuiven en wegen versperde. Op Nieuwjaarsdag
1963 kwam de temperatuur in de Bilt niet hoger dan –5°C, het begin van één van
de koudste maanden van de eeuw. Oudejaarsdag was in De Bilt sinds 1901 het
koudst in 1923 (-16,9°C) en in 1908 (-16,1°C).
Sneeuw,
ijzel, regen, mist of storm hebben met de jaarwisseling de laatste jaren steeds
aanleiding gegeven tot grote problemen. Nieuwjaarsdag 1993 begon met zeer
dichte mist, smog en spiegelgladde wegen door aanvriezende mist. Het jaar 1993
eindigde met zware regen, die enorme overstromingen veroorzaakte en 1995 begon
bijzonder slecht met zware sneeuwbuien, hevige windstoten, onweer en gladde
wegen waarop zich talrijke aanrijdingen voordeden. Ook het jaar daarop waren de
wegen met de jaarwisseling spiegelglad door ijzel.
Tenslotte
wens ik iedereen een weergaloze jaarwisseling en een wervelend gezond 2022! Let
goed op elkaar en blijf gezond in deze 2e corona-jaarwisseling.