VRIJ ZACHT, DROOG en SOMBER
De
winter van 2024-2025 is de boeken ingegaan als vrij zacht, droog en somber. Daarbij
werden enkele warmte-datumrecords gebroken en ook een neerslag-dagrecord. Rondom
Tilburg werd het net een koude winter. Daarnaast viel er weinig neerslag en de
zon zagen we niet zoveel. Tenslotte kregen we te maken met drie winterstormen
die ons land teisterden.
TEMPERATUUR
Met
in De Bilt een gemiddelde etmaaltemperatuur van 4,5°C tegen een langjarig
gemiddelde van 3,9°C was de winter vrij zacht. Dat hebben we volledig te danken
aan de zeer zachte decembermaand. Januari en februari weken qua temperatuur
maar weinig af van het langjarig gemiddelde. In Berkel-Enschot werd de winter
net iets te koud. De gemiddelde etmaaltemperatuur kwam namelijk uit op 4,4°C
tegen 4,5°C over de periode 1998-2023. Overdag werd het gemiddeld 6,9°C
(normaal 7,1°C) en in de winternachten kwam het gemiddelde uit op 1,9°C tegen
1,8°C normaal.
Met
een gemiddelde etmaaltemperatuur van 6,1°C tegen 4,2°C normaal was de maand december
in De Bilt zeer zacht en tevens goed voor een achtste plek in de lijst van warmste
decembermaanden. Op 28 december werd nog wel de
eerste lokale ijsdag van de winter genoteerd. In Wijster werd het niet
warmer dan -0,9°C, Hoogeveen had -0,3°C en ook in Heino bleef het de hele dag
vriezen en kwam de maximale temperatuur uit op -0,1°C.
In
januari week de temperatuur met 3,4°C tegen een langjarig gemiddelde van 3,6°C weinig
af van normaal. De eerste lokale matige vorst van het seizoen werd op 11 januari geregistreerd. Eelde noteerde een
temperatuur van -6,0°C, Deelen -5,7°C, Gilze-Rijen -5,6°C, Eindhoven -5,4°C en
Woensdrecht had nog -5,1°C. Gemiddeld komt matige vorst begin december al voor.
Het zorgde in Eindhoven en Maastricht op die dag zelfs voor een ijsdag en dat
betekent dat het daar de hele dag heeft gevroren. Op 19 en 21 januari kwamen de
temperaturen in Berkel-Enschot ook niet boven het vriespunt uit met een maxima
van -0,1°C en -0,3°C. Op 17 januari kregen Volkel en Maastricht ook al te maken
met een ijsdag en op de 18e gebeurde dat op vrijwel alle stations ten
noordoosten van de lijn Volkel en het Noord-Hollandse Berkhout. De Bilt, Deelen
en Eelde hadden de laagste kwikstanden met een maxima van -0,7°C. Voor De Bilt
betekende dit de eerste officiële ijsdag sinds
17 december 2022 en daarmee kwam een eind aan een recordlange periode van 762
dagen zonder ijsdag in De Bilt.
Met
3,9°C in De Bilt kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur in februari precies uit
op het klimatologisch gemiddelde, lange tijd leek de maand echter koud te
zullen eindigen. Eindhoven noteerde op de 2e aan de grond op tien centimeter
hoogte een temperatuur van -10,6°C en Gilze-Rijen -10,2°C en dan spreken we van
strenge vorst. De nacht van 17 op 18 februari zou de koudste worden van de
winter, waarbij Twenthe en Nieuw Beerta de koudste stations waren met
respectievelijk -8,8°C en -8,2°C. Op tien centimeter hoogte vroren de keien uit
de grond: -13,0°C op vliegveld Eelde gevolgd door Twenthe met -11,7°C en
Gilze-Rijen -10,5°C. Het gevolg was dat de meeste schaatsbanen open gingen en
sommigen probeerden ook het natuurijs op, maar dat was uitkijken geblazen. De
laagste temperatuur van de winter rondom Tilburg werd ook in die nacht gehaald
met slechts -4,9°C. Drie dagen later een totale weersomslag en werd de hoogste
kwikstand van het winterseizoen bereikt. Op 21 februari werd het zelfs zo
extreem dat het een nieuw warmte-dagrecord opleverde. In De Bilt steeg het kwik
naar 17,9°C, waarmee het record uit 2021 met 16,9°C naar de tweede plaats werd
verdreven. Maar wat nog meer opviel was de temperatuur van 19,3°C in
Woensdrecht, 18,8°C in Eindhoven en tenslotte 18,6°C in Maastricht. Al deze
KNMI-stations verbraken het landelijk record van 21 februari, want dat stond op
18,5°C uit 2021 waargenomen in Eindhoven. In Tilburg en Berkel-Enschot werd het
18,7°C, maar dat zorgde niet voor de warmste 21 februari ooit. Vier jaar
geleden werd het daar namelijk nog warmer met 19,4°C. In De Bilt was het niet
alleen de eerste lentedag van
het jaar met minstens 15 graden, het was ook niet eerder in het jaar zo warm.
Het record over de periode over de periode 1 januari tot en met 21 februari was
16,9°C uit 2021.
Er
waren in De Bilt deze winter 29 dagen met vorst en dat is minder dan het
langjarig gemiddelde van 35. Elders liep het aantal vorstdagen uiteen van 9 in
Vlissingen tot 41 in Eelde. Op drie dagen daarvan vroor het in De Bilt matig
met temperaturen beneden -5 graden tegen acht normaal. Op 2 februari noteerde De Bilt pas de
eerste matige vorst en dat was aan de late kant, want normaal komt het op 22
december tot de eerste keer matige vorst in De Bilt. De temperatuur daalde naar
-5,4°C en dat was in De Bilt ook gelijk de laagste temperatuur van deze winter.
De Bilt telde ook twee ijsdagen, waarop de temperatuur de gehele dag niet boven
het vriespunt uitkwam tegen normaal zes. Ook elders in het land werden ijsdagen
genoteerd. Nieuw-Beerta, Hupsel, Maastricht en Twente noteerden in totaal vijf
ijsdagen. Berkel-Enschot telde nog 26 dagen waarop het heeft gevroren tegen 29
normaal. Hier kwamen twee ijsdagen voor tegen vier normaal.
NEERSLAG
Met
landelijk gemiddeld 185 mm neerslag tegen 204 mm normaal gaat deze winter als
droog de weerboeken in. Het natst was het deze winter in het westen met in Leiderdorp
266 mm, gevolgd door Vlaardingen 262, Leiden 257 en Brielle 249 mm. De minste
neerslag viel in delen van het midden en noordoosten van het land met in het
Flevolandse Rutten 139 mm. Daarna volgen Nieuw Beerta 140, Nieuw Buinen en
Schoonebeek met ieder 148, Eemshaven 152 en Delfzijl 158 mm. In De Bilt viel
202 mm tegen 218 normaal. In Brabant waren de natste plaatsen Cuijk met 232 mm,
Etten-Leur 231 mm en St. Anthonis waar 228 mm werd opgevangen. De minste
neerslag noteerde Steenbergen en Vierlingsbeek met respectievelijk 173 en 181
mm. Berkel-Enschot kreeg in deze winter in totaal 221 mm in de regenmeter tegen
normaal 231 mm. Daarbij was 5 januari met 19 mm de natste winterdag. Naast
regen viel op zes dag hagel (normaal 5) en werden 18 mistdagen waargenomen
tegen normaal 10 van zulke dagen.
In
december week de hoeveelheid neerslag met gemiddeld over het land 75 mm weinig
af van het langjarig gemiddelde van 78 mm. Tot en met 7 december was het nat
met iedere dag regen. De dag van 5 december was een natte dag met in het midden
en noorden 20 tot 40 mm regen. Opvallend was de neerslag op pakjesavond. Er
viel in De Bilt 12,4 mm en daarmee was het de
natste pakjesavond sinds het begin van de metingen. Depressie Dorothea
zorgde op 18-19 december voor flink wat neerslag met in het noorden en westen 10
tot 20 mm neerslag. Tijdens de kerstdagen viel nog regelmatig motregen, maar de
hoeveelheden bleven beperkt tot enkele millimeters.
Januari
was een natte maand met landelijk gemiddeld 82 mm tegen 68 normaal. Opvallend
is dat de meeste neerslag viel tijdens de eerste helft van de maand en tijdens
de laatste dagen. Van 12 tot en met 22 januari viel gemiddeld over het land
slechts een enkele millimeter. Op 1 januari viel veel regen met in het westen
van het land en het zuiden van Limburg plaatselijk 20 tot 25 mm. In De Bilt
werd op Nieuwjaarsdag 15 mm afgetapt, waarmee het op de 4e plaats
kwam van natste Nieuwsjaardagen ooit gemeten. Daarnaast was de 5e een natte dag
met in het midden en zuiden zo’n 20 mm aan neerslag die bestond uit eerst
sneeuw overgaand in regen. In de ochtend van 11 januari gaf het KNMI code oranje
in Friesland en Groningen voor gladheid door ijzel doordat regenbuien op een
bevroren ondergrond vielen. Op de 22e viel in het zuidoosten 15 tot 20 mm en op
24 en 25 januari 20 tot 30 mm. In zowel Ell als in Maastricht viel op 25
januari 18 mm aan neerslag en dat is een nieuw landelijk dagrecord. Sinds 1901
werd er nog nooit zoveel neerslag afgetapt op de 25e. Het vorige record stond
op 17 mm waargenomen in Lauwersoog in 1994 en in Maastricht in 1999.
Februari
was juist een droge maand met gemiddeld over het land 28 mm tegen een langjarig
gemiddelde van 58 mm. De maand kende twee lange droge perioden, waarvan de
eerste begon op 31 januari en duurde tot en met 9 februari. Op de meeste
plaatsen resulteerde dit in een reeks van 10 droge dagen, plaatselijk viel er
toch wat hele lichte regen of motregen. Op 10, 11 en 12 februari was het
vervolgens vrij nat, met gemiddeld over het land zo’n 10 mm neerslag, waarna
het vanaf 13-14 februari opnieuw droog bleef tot en met 20-21 februari. Daarna
volgden nog enkele natte dagen (22, 24, 25 en 27 februari). Op de 27e vielen er
buien, waarvan enkele gepaard gingen met hagel. ’s Ochtends werd ook onweer gemeld
in Flevoland en in de middag in Drenthe.
SNEEUW
In
de nacht van 21 op 22 december was er en optocht van buien die een winters
karakter kregen bestaande uit hagel en natte sneeuw. Dat laatste werd in
Roermond gemeld. Op 5 januari viel in de vroege ochtend in het zuiden en midden
een paar centimeter sneeuw, maar deze smolt snel weg. Vanaf de 7e werd het vrij
koud met buien, soms met een winters karakter. Op 8 en 9 januari viel in het
zuiden en zuidoosten 2 tot 5 cm sneeuw en lokaal kwam het tot een sneeuwdek. In
Tilburg begon het in de ochtend van 9 januari te sneeuwen wat zo’n vier uur
aanhield en 1 tot 2 cm aan sneeuwdek realiseerde. In Limburg liep het sneeuwdek
op tot 12 cm, zoals in Noorbeek en Vijlen. In de omgeving van Valkenburg lag
zelfs 20 cm! Voor deze sneeuwval gold code oranje in Noord-Brabant en
Limburg. Ook op 11 januari gold code oranje maar dan voor de provincies
Groningen en Friesland voor onderkoelde regendruppels die op een bevroren
ondergrond vielen. Hierdoor was sprake van lokaal spekgladde wegen, fietspaden
en stoepen door ijzel. Op 12 februari kwam vanuit het noorden serieuze kou het
land binnen dat gepaard ging met periode met sneeuw in Drenthe, Groningen en
Friesland. Op enkele plaatsen viel meer dan 20 centimeter zoals in het
Groningse Buitenpost waar 25 cm werd gemeten. In de ochtend van 13 februari lag
in het Drentse Roden 13 cm en in het Friese Kollum en Ternaard op beide
plaatsen 15 cm. Een dag later trok aan het begin van de avond nog een gebied
met lichte sneeuw vanaf het noorden naar het zuiden. Op de 14e sneeuwde het
plaatselijk in het oosten en een dag later viel er enige tijd (natte) sneeuw in
het zuiden, die regionaal kortdurend bleef liggen. De sneeuw in het noorden
dooide pas op 20 februari overal weg en heeft er dus lokaal tien dagen gelegen.
In
het midden van Brabant viel in deze winter op acht dagen sneeuw, tegen normaal
13 winterdagen. Daarbij ontstond op 9 januari een sneeuwdek van 2 cm.
STORM
Op
6 december kregen we te maken met de eerste winterstorm, waarbij Vlieland en
Lauwersoog minstens een uur lang windkracht 9 noteerde. De storm ging gepaard
met zeer ware windstoten. Texel en Vlieland kregen 108 km/uur om de oren,
Lauwersoog 102, Terschelling 97 en het Friese Stavoren 96 km/uur. Op 22
december gingen gure buien gepaard met veel wind. Texel en IJmuiden meldde een
stormachtige wind, kracht 8, en Hoek van Holland tikte zelfs even windkracht 9
aan. Daarbij werden windstoten gemeten van zo’n 90 km/uur. Vervolgens kregen we
een onstuimig begin van het nieuwe jaar met de tweede winterstorm en tevens 7e
Nieuwjaarsstorm sinds 1901. Als eerste kreeg Vlieland in de Nieuwjaarsnacht een
uur lang windkracht 9 gevolgd door IJmuiden en in de vroege ochtend kwam Texel
daarbij. Later die dag kwam IJmuiden zelfs tijdelijk tot windkracht 10. Daarbij
werden windstoten gemeten tot 111 km/uur in IJmuiden, Vlieland noteerde 104
km/uur en Berkhout 101 km/uur. Vervolgens kwam het op 6 januari nogmaals tot storm; de derde van
de winter. Deze Driekoningenstorm raasde langs de kust, waarbij alleen IJmuiden
een uur lang windkracht 9 had. Daarbij werden windstoten gemeten tot 108 km/uur
in Hoek van Holland en 105 km/uur in IJmuiden. De stormschade in het land was
door omgevallen bomen groot. De stormdepressie Éowyn, die op 24 januari over
Schotland noordoostwaarts trok zorgde aan de kust voor een stormachtige wind
uit het zuidwesten. Op 27 januari zorgde het lagedrukgebied Herminia aan de
kust voor een stevige wind.
LUCHTDRUK
Op
13 januari liep de luchtdruk enorm hoog op tot wel 1043 hPa (HectoPascal). En
dat is meteen een nieuw dagrecord. Nog nooit werd op 13 januari zo’n hoge
luchtdruk gemeten. Maastricht, Twenthe, Eelde, Deelen, Westdorpe en heel
Noord-Brabant noteerden allemaal deze waarde. De laatste keer dat we zo’n hoge
luchtdruk in het midden van Brabant konden registreren was op 6 februari 2023.
Het vorige dagrecord stond op 1042 hPa waargenomen in Den Helder (De Kooy) in
1980.
ZONNESCHIJN
Met
landelijk gemiddeld 195 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 217 uur was
de winter aan de sombere kant. Het somberst was het in het oosten van het land
met in Twenthe slechts 167 zonuren. Het minst somber was het in het
zuidwestelijk kustgebied met in Wilhelminadorp 215 zonuren. In De Bilt en
Berkel-Enschot scheen de zon respectievelijk 196 uur en 174 uur, tegen een langjarig
gemiddelde van 212 en 220 zonuren. Wat vooral deze winter opviel waren het
aantal zonloze dagen. Berkel-Enschot en Tilburg registreerden namelijk 43 van
zulke dagen tegen 30 normaal. Daar tegenover staan slechts 7 zeer zonnige dagen
en dat is maar de helft van wat we normaal in een winter in Brabant mogen
verwachten.
Met
name december was erg somber met gemiddeld over het land slechts 29 uur zon
tegen een langjarig gemiddelde van 58 uur. Januari was verder aan de sombere
kant met gemiddeld 62 zonuren tegen 68 zonuren normaal en in februari scheen de
zon met gemiddeld over het land 103 uur uiteindelijk iets meer dan het
klimatologische gemiddelde van 92 zonuren. De winter als geheel telde gemiddeld
over het land 34 zonloze dagen en dat zijn er 8 meer dan normaal.