ZEER WARM, ZEER DROOG EN ZONNIG
September
heeft de kou van juli en augustus helemaal opgehaald. Het kwam zelfs in de
top-10 van warmste septembermaanden ooit. Dat kwam vooral doordat het zeer
zonnig was en we een nazomer kregen. En bij warmte horen ook buien die soms met
onweer, hagel en windstoten gepaard gingen. Maar veel neerslag liet het niet
achter, waardoor de maand zeer droog is verlopen.
TEMPERATUUR
Met
een gemiddelde etmaaltemperatuur van 15,9°C in De Bilt tegen een langjarig
gemiddelde van 14,7°C was september zeer warm. Daarmee komt het zelfs op de 7e
plek van warmste septembermaanden ooit sinds 1901. Deze eeuw waren alleen 2006 (de
warmste ooit) en 2016 warmer, met respectievelijk 17,9°C en 17,3°C.
De
maand begon rustig en met een noordelijk wind bleef het kwik op de eerste dag
nog net onder de 20 graden. Maar de dagen erna draaide de wind en kregen we een
periode te maken met temperaturen die steeds de 20 en soms ook de 25 graden
overschreden. Pas op de 20e dook de temperatuur weer onder de 20. Op 3
september werd het gelijk al zomers met in Tilburg 26 graden. Dat gebeurde ook
van 5 tot en met 9 september ofwel vijf dagen achtereen en dat noemen we een
nazomerse periode. In De Bilt bleef het beperkt tot drie zomerse dagen
achtereen en dat vond plaats van 7 tot en met 9 september. Dit ging gepaard met
veel sluierbewolking behalve op de 8e toen onder een strak blauwe hemel de
warmste dag van de maand werd geregistreerd met 29,3°C in Berkel-Enschot. In
Gilze-Rijen steeg het kwik naar 28,4°C. De warmte trok een dag later verder
naar het noorden en daar werd de hoogste maximumtemperatuur van de maand
bereikt voor een KNMI-station: Nieuw-Beerta had 28,5°C. En dan te bedenken dat
deze kwikstanden in zowel juli als augustus op een KNMI-station niet gehaald werden.
De dagen erna deed de temperatuur een stapje terug, maar de warmte met minstens
20 graden hield aan tot en met de 27e. Alleen op 20 september werd het heel
even wat koeler met 19,4°C in Berkel-Enschot. In Hupsel en Twenthe werd het zelfs
niet warmer dan respectievelijk 15,4°C en 15,5°C. Dat betekent dat de kou in de
lucht zat en als het dan ’s nachts helder werd koelde het nog verder af. En dat
hebben ze geweten in het oosten. Het koudst werd het op 21 september met in
Twenthe 3,1°C, Herwijnen had 3,3°C en Woensdrecht 3,5°C. Op 10 cm hoogte dook het
kwik in Woensdrecht net onder het vriespunt met -0,2°C. En daarmee was het de
eerst nachtvorst van het seizoen. Maar het was wel even wennen zo’n koude start
van de dag. Muts en sjaal konden dan ook na lange tijd weer uit de kast. De
laatste keer dat er nachtvorst optrad was op 13 juni toen Twenthe -1,3°C
noteerde. Vanaf de 23e kregen we geen koude nachten meer door de toename van de
bewolking. September eindigde overdag wel koud met temperaturen die rondom
Tilburg op slechts 14 tot 15 graden lagen. Daarbij waaide het behoorlijk wat de
gevoelstemperatuur op 12 graden bracht en dat scheelde een jas. Het is ook niet
zo gek dat veel mensen voor het eerst na de zomer de verwarming weer aandeden. Maar
nog kouder was het in Hoogeveen, Heino en Eelde waar het 12,5°C werd en met die
wind was het voor het gevoel daar een graad of 10. Brrrr.
De
Bilt telde in totaal deze maand 22 warme dagen. Dat is een gedeelde vierde
plaats in de ranglijst van jaren met meeste warme dagen van minstens 20 graden.
Het record blijft op naam van 2006 en 2016, toen het in De Bilt 26 keer warm
werd. Normaal mogen we maar op 12 van zulke dagen rekenen. Daarnaast werden ook
drie zomerse dagen geregistreerd tegen twee normaal.
Met
een gemiddelde etmaaltemperatuur van 16,1°C in Gilze-Rijen en 17,1°C in
Berkel-Enschot was het ook daar een warme herfstmaand. Overdag werd het
gemiddeld 22,6°C (normaal 21,0°C) en in de nachten was het gemiddeld 11,7°C
tegen 11,3°C normaal. De warmste dag was die van 8 september toen het kwik naar
29,3°C ging. Twee dagen later beleefden we de warmste nacht toen de temperatuur
op de 10e niet verder daalde dan 17,9°C. Koud was het op 20 september toen in
de middag de temperatuur niet verder kwam dan 14,6°C. Op de 21e hadden we na
lange tijd weer eens met een koude nacht te maken: 5,6°C in Berkel-Enschot. In
totaal werden daar 25 warme dagen geteld, waarvan er 6 zomers waren. Heerlijk!
NEERSLAG
Met
landelijk gemiddeld 29 mm tegen 73 mm normaal was september zeer droog.
Langs de kust was het tot de laatste paar dagen van de maand zelfs extreem
droog. In Rotterdam viel tot en met 26 september zelfs geen millimeter regen.
Ook de andere kuststations telden tot die tijd slechts enkele millimeters
neerslag. In de rest van het land verschilden de neerslaghoeveelheden sterk
door het buiige karakter. Het Gelderse Vorden en het Limburgse Blerick hadden
een volle regenmeter met ieder 73 mm, gevolgd door Braamt en St. Anthonis met ieder
68 mm, Lomm 63 en Hengelo, Cuijk, Zuidwolde en Klijndijk kregen elk 57 mm. Erg
droog was het Nieuwegein waar maar 6 mm werd afgetapt, Hoek van Holland
noteerde 7 mm, Dirksland, Voorschoten en Herwijnen 13 en Kamerik en Clinge
ieder 15 mm. In De Bilt viel deze maand 28 mm tegen 78 mm normaal. De
droogste plaatsen in Brabant waren Steenbergen met 21 en Berkel-Enschot met 25
mm. Bij dat laatste station viel op tien dagen neerslag, waarbij op de 29e het
meeste viel met 8 mm. Naast regen vielen er ook buien, waarbij deze op twee
dagen gepaard gingen met onweer en dat was op 10 en 29 september. Tenslotte
werden op dit station ook vier dagen met mist geregistreerd.
Tot
en met 8 september was het in het hele land droog en beleefden we een nazomer
die spectaculair werd afgesloten. Op de 10e werd het broeierig en in de avond kwamen vanuit het zuidwesten buien opzetten, waarvan enkele
met onweer gepaard gingen. Dat leverde prachtige bliksemschichten op, waardoor
de hemel helemaal verlicht werd. In Berkel-Enschot werden tussen 22:00 en 22:30
uur 19 donderslagen geteld. Maar het kan ook levensgevaarlijk zijn. In Enschede
sloeg de bliksem in een lichtmast op een voetbalveld, terwijl daar getraind
werd. Daarbij werden enkele voetballers indirect geraakt door de bliksem en
vielen er slachtoffers. Tevens viel er neerslag die plaatselijk met bakken uit
de hemel kwam. In onze regio viel 7 tot 9 mm, maar in Zundert, Oirschot en
Chaam werd respectievelijk 21, 23 en 29 mm afgetapt. In Uden, Drunen en Vlijmen
kwamen de straten blank te staan. Elders in het land meldde Deventer
ondergelopen tunnels en in Nijmegen, waar in korte tijd 36 mm naar beneden
kwam, moest een collegezaal van de Universiteit worden ontruimd. Op 15
en 16 september viel er veel neerslag in het (zuid)oosten van het land met in
Arcen 28 mm. Daarna was het opnieuw in het hele land vrijwel droog tot en met de
26e. Want vervolgens trok op een dag later een regenzone van west naar oost
over het land die in het noordoosten nog 5 á 10 millimeter achterliet. De dag
van 29 september was een onstuimige dag met veel regen, talrijke onweersbuien
en veel wind. In het centrum van Tilburg viel in de middag hagelbuien en onweer
in de avond in Berkel-Enschot. In totaal viel daar 8 mm. Op Terschelling en in
Rotterdam viel 24 mm.
ZONNESCHIJN
Met een landelijk gemiddelde van 178 zonuren tegen 159 uur normaal gaat
deze maand september als zonnig de boeken in. De verschillen in het land waren
echter groot. In het noorden van het land was het juist somber omdat hier vaak
wolkenvelden vanaf zee binnendreven: Eelde had maar 142 uren zon en Nieuw
Beerta 147 uur. Zeer zonnig was het in het zuiden van het land met in Beek (bij
Maastricht) 207 uren zon gevolgd door Vlissingen en Ell met ieder 201 zonuren.
In De Bilt scheen de zon 178 uur tegen 153 uur normaal. Gilze-Rijen,
Tilburg en Berkel-Enschot kregen ieder 195 uren de zon te zien. In totaal
werden twee zonloze dagen waargenomen en negen zeer zonnige dagen, waarop de
zon minstens 9 uur scheen. Normaal hoeven we rondom Tilburg maar op zes zeer
zonnige dagen te rekenen